Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
12 articles on this Page
RHYFEL Y DEOWM YN SIR , ABEE.TEI'FI.…
RHYFEL Y DEOWM YN SIR ABEE.TEI'FI. | —— imgaeru ac Amddilfyii Ffermtlai.' j Parhau yn gyndyn yn erbyn talu y egwm y mae ffermwyr Penbiyn, Ceredig- j m. Yn y plwyf hwn y mae rhai o'r igwyddiadau mwyaf cyffrous wedi cymeryd le, ac yno y mae y wcrindorf wedi cymeryd rhan fwyaf blaenllaw yn y frwydr. Y aae yn y plwyf hwn amryw ffermwyr rmneillduol ag sydd yn digwydd bod yn hydd-ddeiliaid, yn gallu sefyll tan, ac yn jallu cau ffordd beili y Ilys sirol a phob aath o rwystrau cyn y talant y degwm. Er od ymdrechion aflwyddianus i atafaelu o lan y ddeddf newydd wedi cael eu gwneyd rn Mhenybryn, gwnaed ymgais o'r newydd Idydd Mawrth, Hydref y ISfed cyfisol, )an y cychwynodd Mr Robert Lewis, beili Lilys Sirol Casteilnewydd yn Emlyn, ir ei neges gyda Mr Howell Evans, prif gwnstabl, a P.C. W. Jones. ieth yr Henadur Powell a'r heddgeidwaid Hughes a James gyda hwy, yn nghyda thri reill. Y lie cyntaf yr ymwelwyd ag ef )edd Melin Capel Gwndu, lie y mae Mrs inn Davies yn byw ar ei ffarm ei hun. Yr )edd trol a harnis i gu,el eu gwerthu yno. Nid oedd y swm yn y dechreu ond 2s 3c, )nd gyda'r costau yr oedd wedi rhedeg yn I Lp 14s 6c. Nid oedd ond dau gymydog yn y 11 y fan a'r lie, ac yr oedd yn anmhosibi i'r irwerthiant gymeryd He. Yr oedd y beili fIl myned i gymeryd meddiant o ddwy spring cart oedd yn y lie am y degwm banner-blynyddol newydd ddyfod yn ddy- [edus, ond trwy i ryw gyfeillion gyfryngu ar ran y weddw dylawd, boddlonodd y beili ar 15s 6c i glirio y ddau swm, a thalwyd yr arian. Yr oedd yn rhydd am nad oedd dir yn perthyn iddi. Y lie nesaf yr aed iddo oedd Coleg Mawr, fferm yn cael ei dal gan ei mheddiannydd, Mr David Davies. Y swm dyledus oedd lis lid. Wrth glwyd y buarth yno cyfarfu y beili a'i gwmni a dwy fenyw nerthol yn eu lmtal i'r buarth. Ond wedi peth ymddiddan llwyddodd y beili, ac aeth y prif gwnstabl a'i swyddog- ion gydag ef, a chymerwvd meddiant o das o wair. Dywedid yma fod y swm dyledus wedi ei gynyg ddwywaith i'r ficer ar wahan i'r costau, ond ei fod wedi ei wrthod pan ar ei ymweliad a'r fferm, ac yr oedd y tenant a'i feibion oddicrtref. Symudwyd yn mlaen ar frys tua aunfawr, fferm Evan Davies y glwyd dan glo a gawsant yno, a rhybudd i beidio myned drosti. Ond ni wnaeth y beili sylw o'r rhybudd, ac aeth drosodd a chymerodd feddiant o ddwy das iv.-tir. Y swm dyledus oedd 2p 6s. Wedi hyny aeth- pwyd i'r Llain, lie y cyfarfu y beili a gwrth- wynebiad penderfynol gan y pexchenog (Mr Jones) a'i ddau fab. Y swm dyledus yma oedd lp 3s 9c, yr hwn a, dalwyd. Y Cefnbach (Mrs Elizabeth Davies), y swm dyledus oedd 18s 4c: ac wedi peth ymddad- leu, talwyd ef. Aethpwyd yn mlaen oddi- yno i Blaenhigen, fferm yn cael ei dal gan y perchenog, David Rees. Y swm dyledus oedd 25s 6c. Yma yr oedd nifer o fechgyn ny icuaine grymus yn amddiffyn y fynedfa i'r ty a'r buarth, y rhai oeddynt gloedig a gwarchauedig. Yr oedd yno bawb a phob- peth yn barod i gyfarfod y beili a'i ganlyn- wyr, y glwyd wedi ei haddurnoag eithin, ac yr oedd byddin fechan ddewr wedi ym- gynull o'r tu allan—dynion mewn oed a becbgyn ieuainc—a golwg beudeifynol ar- nynt. Safent ar y tir glas wrth ochr y ffordd. Gwnaeth y beili ymgais i rwygo y rhengau, ond bu yn aflwyddianus. Sefai y tenant a'r dynion ieuainc yn rheng ar y glaswellt wrth ochr y fynedfa, a cherddent yn ol ac yn mlaen wrth ochr y beili rhyngddo ef a'r gwrych a phob myned- fa arall nes oedd wedi hen flino, a bu raid dychwelyd heb gyraedd ei amcan. Gofyn- odd i'r heddgeidwaid gymeryd nifer o en wau i lawr, ac yna ymadawyd. Y lie nesaf yr ymwelwyd ag ef oedd Fferm Penyfoel, yr hon a ddelir gan ei pherchenog, Rachel Rees, gwraig weddw. Yma drachefn cyfarfu y beili a chroesaw lied debyg, y glwyd yn glo- edig ac wedi ei rhwymo, a'r un trefniadau yn cael eu gweithio allan ag yn Blaenhigen. Ond yr oedd y crowd erbyn hyn wedi cynyddu i ddeugain neu haner cant o nifer, a chan ei bod yn edrych mor ddu tua'r fynedfa ymadawodd y beili yn waglaw, er mawr ddifyrwch i'r gwydd- fodolion. Oddiyno aeth y beili yn mlaen i Blaenceri. Yma hefyd cyfarfu a'r un rhwystrau, ac y lluddiwyd ef yn ei amcan. Ar y ffordd i Penlan yr oedd y dyrfa wedi cynyddu yn fawr. Ac wedi trafaelio dros ffyrdd geirwon hyd gyffiniau y fferm, der- byniwyd ef gyda banllefau o Nid eweh i mewn i'r ty hwn." Yr oedd yr un trefn- iadau wedi eu parotoi yma eto, ac er nad oedd gwrych rhwng y ffordd a'r tir methodd y beili a thori drwy y dorf, a gorfu arno ddychwclyd. Oddiyno aethpwyd gyda brys inawr tua Gwndwn (Joshua Griffiths). Gwnaeth y beili bob ymdrech i ddringo dros y gwrych, ac atafaelodd ddwy das o wair, a gosodwyd y rhybudd arferol arnynt. Yna, wedi teithio cylch o ugain milldir, cyfeiriodd y beili ei gamrau tua cbartref. Yr oedd Nantgoch ar ei ffordd, lie yr oedd 26s 10il o ddegwm yn ddyledus. Yr oedd y dorf wedi croesi y cae i'w gyfarfod yno, a gwrth- odai Mr David Morgan y tenant dalu. Yr oedd y trefniadau yma eto yn debyg i'r rhai blaenorol, a gorfu i'r beili ddychwelyd, wedi cymeryd ychydig enwau i lawr. Oddi- yno aerl i Bribwll (John Lewis): gwarchaeedi- oedd y lie hwn eto, ac ofer oedd cynyg am fynedfa yno. Ar y ffoirld adref ymwelwyd a Gwarllwyn (John Parry), yr un aflwydd- iant a gyfarfu y beili yma eto.
K:" GLYWSOCII CHWI ;
K:" GLYWSOCII CHWI Fod cynulieidfa capel yn xxghymdogaeth j Nantlle yn cael eu poeni gan waith nifer o i fechyn a genethod yn tyra at eu gilydd i t un o'r seti yn ymyl y drws ? Eu bod yn cellwair a'u gilydd yno yn ystod y gwasanaetn ? Y dylai eu rhieni ofalu fod pob un o. honynt yn myned i eisteddle ei deulu, fel y gellid cadw gwarchodaeth arnynt? Am y bwgan hwnw oedd mewn capel yn ardal C- ? Fod gwr y ty capel wedi cael ei ddyehxyn yn arw trwy glywed bloedd fawr yn y capel ar nos Lun diolchgarwch am y cynhauaf ar ol iddo ddiffodd y lampau ? Ei fod wedi rhedeg i'r tai cylchynol i fyned yno i ddal y bwgan ? Nad oedd y bwgan yn neb aingenna gwraig o'r ardal ? Ei bod wedi ymgnddio yn ei heisteddle i gael clywed beth oedd gan y swyddogion i fyned trwyddo ar ol y moddion ? Fod dau o'r blaenoriaid yn rhedeg i'r capel pan glywsant am y newydd ? Os bydd iddi wneyd tro eyffelyb eto y bydl ei henw yn cael ei roddi yn y TT eria ? D.larfod i un fyned allan o'r cyfarfod diolchgarwch am y eynhauai oedd yn cael ei gynal heb fod Yl1 mhell o pan oedd person neillduol yn cymeiyd rhan yn y moddion ? Fod yn bosibl mai helynt y dafarn a ddaeth i feddwl yr hen frawd ? Ei fod yn debycach i ddyn yn myned o dafarn nag o le o addoiiad ? Mai gwell fuasai iddo aros gartref yn hytrach na rhoddi lie i neb fecldwl ei fod mown cydymdeimlad a'r hen Syr John? Fod cryn firi yn pai:haii .,yu- Amlwch yn nghylch y priodoldeb o ffurfio bwrdd lleol yno ? Fod y tan a gyneuwyd mewn cyfarfod t,Y cyhoeddus yno yn ymledu ? Mai clyma. destyn yr ymddiddan mewn 11a wer cylch ? Mai anhegweh yw gwaith rhai personau yn priodoli amcanion iselwael ac hunanol i'r gwrthwyncbwyr ? Y dylid trafod y mater mewn llawer gwell ysbryd nag a wneir ar hyn o bryd ? Fod yr iaith Gymraeg yn prysur farw ? Mai un rheswm dros ddyweycl hyn yw y ffaith fod dau fachgen ieuanc o G- aeth i Lerpwl ryw "flwyddyn yn ol yn awr yn analluog i siarad yr un gair o'r hen OmeTaeg ? I Nad yw hyn yn un clod i'w pen na'u calon ? Y dylent ymuno ar unwaith a chymdeithas Cymru Fydd sydd newydd gael ei sefydlu yno ? Y dichon, ond iddynt dderbyn yr aw- grymiad caredig hwn, y bydd modd creu ychydig o dan gwladgarwch yn eu myn- wesau oel-ion%? Fod Mr T. E. Ellis a Mr Acland yn bre- senol yn nghynhehrwng Ernest Ronan, yr athronydd Llydewig, yn Mharis y dydd o'r blaen ? Fod Remtn yn arfer cario meddyliau uchel am Gymru ? Y byddai yn arier ymffrostio mai o Dde- heudir Cymru. yr aeth ei hynafiaid drosodd i Lydaw ? Am brofedigaeth y dyn ieuanc hwnw o G Ei fod wedi bwriadu sicrhau meinwen neillduol yn eiddo iddo ei hun ? Nad oedd y foneddiges ieuanc o'r un feddwl ag ef, ac felly ei bod wedi cyflwyno ei Haw a'i chalon arall ? Y bu agos iddo a myned i wasgfa pan wclodd y par priodasol yn myned heibio i ddrws ei dy ar eu ffordd i'w taith i dreulio eu mis mei ? Fod swm y ginger a gafodd yn anar- ferol o fawr V a Am y dyn hwnw ysgrifenodd hane3 g iT tiawl ddaeth i gyfoeti rnxwr ? Ei fod yn sylwi fod gwrthrych yr hanes "wedi cael ei eai heb un geiniog yn ei boced ? Y buasai yn llawer mwy rhyfedd pe y ganesid ef a cheiniog yn ei boced ? Mai fel hyn y canodd Llinos Wyre i "Sel y Nos ?" O mor dlws ar ael y nefcedd Ydyw perlog ser y nos, Pan yn gwenu fry yn filoedd Ar y dyner lasfron dlos; Hithau'r lloer, yn lion a dedwydd, Fel an gyles brydferth ddaw, Mewn Ha! Ha! dros gopa'r mynydd Teifl oleuni ar bob llaw. Hardd yw gwedd yr oriel geinwych Yn ei myrdd o lampau claer, Taflant eu golouni harddwych Dros y byd o'r eirian gaer; Dysglaer ydynt megys gemau- Blodau gardd palasdy Naf, Yn eu gwen fel ter rosynau Sy'n addurno gerddi haf. 0 mor hyfryd ydyw edrych Ar y wybren yn y nos, Heb un cwmwl yn yr entrych, Gwenu mae fcl gardd o ros; Awgrym ydyw o brydferthweh Y Bamdwys hwnt i'r bedd, Lie cawn fyn'd o fyd anialwch, Yno i fyw mewn bythol hedd.
BECHG Ylt. MALEISBDRWG.
BECHG Ylt. MALEISBDRWG. Daliwydjdau fechgyn ar fwrdd yr hyffordd- long Empress, a orweddai yn y Clyde, yn ceisio rhoddi y llong ar dan. Yr oeddynt wedi casglu swm mawr o bapur ac ys,-Iodion yn mhen blaen y llong, sel wedi rhoddi matsen ynddynt, pan y daeth gwyliwr ar eu traws.
HUNAN -LEIDDIAID.
HUNAN -LEIDDIAID. Pan gyflawno unrhyw un jhunanladdiad trwy roddi terfyn ar ei einioes mewn modd disymwth mawr y cyffro mae yn ei achosi yn yr ardal ei cyflawnir, ond ychydig sydd yn ystyried fod degau o'u hamgylch yn cyflawni hunanladdiad mewn amrywiol ffyrdd yn fwy graddol feallai ond nid yn llai sicr. Ychydig mewn cydmar- iaeth yw rhif y rhai sydd yn ymddwyn fel pe yn awyddus am hirhoedledd, tra y mae y lluaws fel pe yn awyddns i tyrliau em heinioes. Edrychwn o'n cwmpas gwelir llawer yn syrthio i fedd an- amserol trwy oferedd. Eraill a ymdaflanr i an- turiaethau sydd yn troi yn aflwyddianus ac yn lie dwyn elw iddgnt yn dwyn coiledion, pryder, gofid, ac yn y diwedd tor-calon. Rhai trwy ddilyn pleserau a chyffroadan yn ormodol; eraill trwy lythineb a gwleddoead ami y rhai ydynt yn amharn y cyllau. Tarddai llawer o anhwrlderau gieuol (nervous disorders) oddiwrth orlafur meddyliol, ac awydd gormodol i feddu ar wybodaeth eang. 3iac llawer yn ysbeilio eu hunain o'u cwsg a u gorphwysdra angenrheidiol i gyrhaedd yr amcan hwn, a thrwy hyn hau hadau afiechyd yn eu cyfansoddiad. Meddyglynllysieuol yw y Quinine Bitters hyn, a defnyddir ef yn helaeth yn y wlad hon a gwledvdd tramo: gnl gleifion yn dioddcf oddi wrth lawer math o wendid a ehlefydau, ac os oes unrhyw werth i'w roddi ar dystiolaeth ddynol, y mae effeithiolrwydd y meddyglyn hwn wedi ei oroti tu luait i bob amheuacth. Gochelwch gael eich twyllo. Os CYnrgir rhvw ddurpaviaeth arall i unrhyw brynwr dan yr osgus ei fod lawn cystal, a llawer rhatach, hyderir y bydd iddo ei wrthod yn ben- derfj-nol. Gall fod yn sicr fod ymgais yn cael e; wneyd i'w dwyllo. Gellir cael Quinine Bitters Gwilym Evans gan 1)01> iferyl'ydd mewn poteli 2s 9c a 4s 6c yj vn Edrvchwch tod enw Gwilym Evans, ar bob label, stamp, a photel, gan fod amryw efelychiad- au ohono ya cael eu cynyg i'r cyhoedd. PerchenogionQuinine Bittsrs Manufactr ig company, Limited, Llanelli, S. Walna.
'93. ;
'93. [Cyfacldasiad ydyw y Nofel hon o Quatre Yingt Treize," un o weithiau goreu y lienor a'r bardd enwo g, 0' VICTOR HUGO. Cyfansoddodd lawer yn ystod ei oes faith a hel- bulns, ond efallai mai dyma'r gwaith sydd yn meddu y dyddordeb mwyaf i ddarllenwyr Cym- reig, gan ei fod yn cynwys portreadau byw o j gymeriadau ein brodyr Llydewig. Mae y plot yn sylfaenedig ar y rhvfel waedlyd a gymerodd le yn y flwyddyn 1793 rhwng y I'francod a'r Llydawiaid yn amser blin sefydliad y Werin- I iaeth yn Ffrainc.] CRYNODEB. I.Yu ai, 1793, yr oedd Catrawd y Cap Coch yn nghoedwig Sandraie. yn Llydaw. Pan yn ofni perygl, daethant o hyd i wraig-Michello Plechard—yn rhoddi sugn i'w baban, a dau blentyn arall yn cysgu yn ei liyrnyl. PENNOD II.—Llong ryfel—y Clai/more—ja hwylio PENNOD II.—Llong ryfel—y Cla!jmfJl'c-yn hwyho I o Jersey, ilanio hen wr ar arfordir Ffrainc. Dirgelwch mawr pwy allasai fod. I PENXOD III.—Un o'r gynau mawr yn tori yn rhydd, ac yn gwneyd niwed i'r llong; y gwladwr (sef un o'r Cadfridogion Brenhinol) yn gorchymyn saetim y dyn oedd yn gyfrifol am y ddamwain. Llongau rhyfel y VVcrxniaeth yu dod i'r golwg ar doriad y watvr. PENNOD IY.—Y ''GrwluxLwr" yn dianc mewn j ovch yn nghwinni morwr. Y morwr yn hys- bysu mai efe oedd brawd y dyn a saethwyd ar y llong yn bygwth. lladd yr hen wr. PENNOD Y. I Neidiodd yr hen wr ar ei draed, a gofyn- odd i'r morwr, "A ydy-bi yn credu yn Nuw ?" "Ydwyf," meddai hwnw, gan wneyd arwydd y groes ar ei ddwyfron. A oes genych fam ?" I Oes; ond beth waeth i chwi am hyny? Yr wyf wedi dyweyd y cyfan wyf yn fwr- iadu. Rhoddaf funyd yn ychwaneg o amser i chwi, fyarglwydd," a chododd ei lawddryll i fyny. Paham y gelweh fi yn arglwydd' ? Am fod ,yn hawdd dyweyd eich bod yn un." A oes genych chwi arglwydd Oes, ac un galluog ydyw hefyd." Pa le y mae-" Nis gwn; y mae wedi ntyned o'r wlad. Ardalydd Llandenac, Is-iarll Fontenay, a Thywysog Llydaw ydyw. Nis gwelais ef erioed, ond ei eiddo ef ydwyf er hyny." A wnaech chwi ufnddhau iddo pe gwel- ech ef?" Gwnawn, wrth gwrs, neu byddwn yn waeth na phagan. Ond mater arall ydyw hwnw; yr ydych wedi lladd fy mrawd, ac yr ydwyf finati am eich lladd chwithau yn awr." "Bydded felly," ebai'r hen wr, "ond pa le mae'r offeiriad Agorodd y morwr ei lygaid mown syndod. "Offeiriad?" meddai. Ie, offeiriad. Rhoddais i gyfleusdra i'ch brawd gael offeiriad, a dylech chwithau gan- iatau yr un fraint i minau." "Ond nid oes genyf un," atebai'r morwr, "a pha fodd y gallaf gael un ar ganol y mor ?" Ond y mae gany rhai sy'n marw yn y frwydr draw yna eu hoiieiriad gyda hwy," meddai'r hen wr. Digon gwir," grwgnachai'r morwr, mae'r caplan yno." Gwelai yr hen gadfridog fod y morwr yn dechrou myned i benbleth, a chymerodd fan- tais ar hyny i ddangos echryslonrwydd y weithred oedd ar fedr ei chyflawri, a di- weddodd, Yr ydym yma ein dau yn unig unig ar ycefnfor. Dechreuwch, gorphen- wch eich gwaith. Yr wyf fi yn hen, a chwithau yn ieuanc; y fi yn wan, a chwithau yn gryf; yr wyf fi heb yr un arf, a chwithau yn arfogedig. Lleddivch Ji Safai yr hen wr yn unionsyth tra y siaradai, "gan dori ei eiriau yn eglur ac yn hamddenol. Cariodd ddylanwad mawr ar y morwr, a threiglai y chwys yn ddiferynau breision i lawr gwyneb Halmalo druan. Pan orphenodd yr hen wr, taflodd y morwr y llawddryll ymaith oddiwrtho, a syrthiodd ar ei liniau. "Pardwn, fy arglwydd, pardwn 1" llefai yn dorcalonas. Yr oeddwn ar fai; yr oedd fy mrawd yn euog, a gwnaf fy ngoreu i roddi iawn dros ei drosedd. Gwnewch a mi fel y gweloch yn dda. Rhoddweh orchymjTiion i mi, ac ufuddhaf ar unwaith." Yr wyf yn maddeu i chwi," ebe'r hen wr. Gafaelodd Halmalo yn y'rhwyfau eilwaith, a gwn aeth ei oreu i dynu am.y lan, ond ni chyrhaeddasant yno hyd yr hwyr. Ffurfiodd yr hen gadfridog gynllun pa fodd y gallai wneyd defnydd o'r morwr hwn. Gwelodd ar unwaith ei fod yn hollol yn ei law, ac y gallai wneyd a fynai ag ef. Penderfynodd ei yru ef i un cyfeiriad, tra. yr elai yntau y ffordd arall. Tynodd o'i logcll ddarn o sidan, ac arno arwyddlun y frenhiniaech wedi ei wau. "Dyma," meddai, ",y gvvniadwaith- a wnaed gan ei Huchelder Brenhinol yn y carchar." Yna eglurodd y cadfridog ei fod am yru Halmalo i daenu y tan ar hyd y wlad. Dysgodd iddo pa arwydd oedd i'w rhoddi pan elai i'r gwahanol goedwigoedd. Yr oedd hefyd i chwilio allan am bersonau neillduol, ac i roddi iddynt genadwri ocldi- wrth yr hen gadfridog. Sylwedfl y'genadwii hon oedd iddynt gyfodi yn erbyn y Weriniaeth fel ybyddai i'r Frenhini aeth gael ei hail sefydlu yn y wlad. Yr arwyddair ydoedd, Cyfodwch, ymleddwch, ac na ddangoswch y dragaredd leiaf i neb." Dyma'r siars olaf gafodd Halmalo: "Y mae genyf ymddiriedaeth ynoch, gan i ni weled eich gallu a ch penderfyniad yn trin y ] eweh. Nid oeddych yn deal! dirgelion | morwriaeth, ond eto buoch yn llwyddianus I i'n dwyn i dir. Gall yr hwn all lywiocwch, ly wio gwrthryfel; a chredaf y bydd i chwi gario allan fy ngorchymynion. Cyflwyn wch i'r gwahanol arweinwyr y genadwri a rodd- 1 ais i chwi. Cyn pen y. mis bydd genyf bum can mil o wyr yn ymguddio yn y coed. d Byddin y Weriniaeth yw fy helwriaeth, a 11 byddaf yn ei herwhela yn y man. Feallai Y na ddeallwch fy amcanion; ond yr ydych yn 11 sicr o ddeall hyn Dim t,rivareld-dint tosturi. Cofiwch ddweyd hyn. Gellweh r ddweyd hefyd y bydd i'r Sason ymuno a ni. § Bydd y Weriniaeth rhwng dau dan. Fe 1 gynorthwya Ewrop ni. Bydd i frenhinoedd i arwain eu teyrnasoedd yn ei herbyn—^bydded c i ninau arwain ein plwyfL A ydych yn fy 3 neall?" c "Ydwyf," meddai Halmalo, lladdet I pawb fyddo i'n herbyn." J "Ie, siwr." f Dim trugaredd ? ] Dim i neb." 1 Bydd i mi fyned i bob man ddywedasoch ] wrthyf." < A chymerwch ofal o honoch eich hunan. ( Mae'n hawdd iawn bod yn ddyn marw yn y wlad hon." Beth os gofynent pwy ydych ? Nid yw i gael ei hysbysu ar hyn o bryd. Dywedwch na wyddoch, ac fellybyddweh yn dweyd y gwir." "Yn mha le y gwelaf chwi eto, fy arglwydd "Yn y lie y byddwyf ynddo ar y I pryd." "Pa, fodd gallaf wybod pfl. le fydd ] hwnw?" 1 "Bydd yr holl fyd yn gwybod yr adeg hono. Cyn i wyth niwrnod fyned heibio bydd pawb yn siarad am danaf. Gwnaf enw i mi fy hun. Bydd i mi ddial cam ein brenhin a'n crefydd, a bydd i chwi wybod yn fuan pwy ydwyf a pha le y byddaf." "Rwy'n myn'd," meddai Halmalo, "ac os y byddaf lwyddianus ? I Gwnaf chwi yn un o farchogion urdd St. Louis." I "Fel fy mrawd; ond os methaf fe'm saethweh ? Gwnaf, fel eich brawd." "IIwyf yn eithaf boddlon," meddai Hal- malo, I a cherddodd ymaith, gan adael yr } hen gadfridog wrtho ei hun i ddwys fyfyrio. (Tw barhauJ.
:GEIHISLU OLAF DYNION 3tAWR.
GEIHISLU OLAF DYNION 3tAWR. D>Tna Lyfr (y Beibl) yn werth pob llyfr arall argraphwyd, eto fy anffawd yw na fedrais erioed feddu amser i'w ddarllen. Yr wyf yn ymddiried yn nhrugaredd Duw. Y mae yn rhy ddiweddar yn awr.Patrick- Henry. Fy nhad yn y nefoedd: er fod y corph hwn yn ymddattod, a minau yn ymadael a'r bywyd hwn, eto yr wyf yn gwybod y caf fod am byth gyda thi, oherwydd nas gall neb fy nwyn o dy law." -Martin Luther. "Lockhart, nid oes genyf ond munyd i ¡. siarad a chwi. Fy ffrind, byddwch yn ddyn da, byddwch rinweddol, crefyddol—ni rydd dim arall ddiddanwch i chwi pan y dowch i orwedd yma."—Walter Scott. "Dy greaduriaid, O Arglwydd, fu fy llyfrau. Ond dy Ysgrythyrau Sanctaidd yn llawer mwy—chwiliais am Danat yn y meusydd a'r gerddi, ond mi a'th gefais o Dduw yn Dy Demi."—Arglwydd Bacon. "Yr wyf wedi luyfyrio ar ansawdd yr oglwys, Dy briodasferch. Ymleddais yn erbyn drygioni ysbrydol mewn lleoedd uehel, ac mi orchfygais; yr wyf wedi profi o'r dedwyddweh nefol, lie yn fuan y caf fod. Yn awr, am y tro diweddaf, yr wyf yn gorch- ymyn fy enaid, gorph ac ysbryd, i'w ddwy-' law Ef. Yn awr y mae wedi dyfod."—John I Knox.
! GWENDID.
GWENDID. 0 dan y pen hwn gellir rhestru lluaws o'r 1 anhwylderau y mae y teulu dynol yn ddarostyng- edig iddynt, megys anhwyldeb cyffredinol, | llewygon, iselder ysbryd, colliad grym, diffyg j yni, nychdod, a'r eyffelyb. Dyoddefa lluaws j mawr o'r ddynolryw oddi wrth rai o'r anhwyl- derau hyn, y rhai ydynt mewn gwirionedd yn g-anlyniad naturiol anmhuredd xieu ryw ddiffyg yn eu hadnoddau bywydol. Nid oes diin ey-ffelyb i Quinine Bitters Gwilym Evans at buro a chyfoethogi y gwaed, a rhoddi yni a bywiog- rwydd adnewyddol i'r cyfansoddiad. Meddyg- iniaeth adgryfhaol yw Quinine Bitters Gwilym Evans, yr hon sydd wedi ei pharotoi yn hollol o gyffyriau llysieuol, as mae yn cynorthwyo a hwylusu gweithrediadau natur, trwy gryfhau y cyfansoddiad, a chynorfchwyo y bavyd-dreuliad, a thrwy hyn y mae yn hwylusu y gweithrediadau, yn cryfliau y g-ewynau ar giau, yn puro a ffrwythloni y gwaed, yn "bywioeau yr ysbryd, yn adloni y meddwl a'r tymherau ac yn symud ymaith atalfeydd yn yr ermigau bywydol. Nid oes dim i'w gydmara a. Quinine Bitters Gwilym Evans at gryfhau y cyfansoddiad pan wedi ei wanhau trwy unrhyw achos. Mae y Quinine Bitters yn nertbu a chadarnhau y rhanau gweiniaid o'r cyfansoddiad y rhai yiiyut oheiwydd eu gwendid y mwyaf ago red i anwyd a'i ganlyniadau. Gochelwch gael eich twyllo i gymeryd dim avail dan enw eyffelyb. Gwerthir Quinine Bitters Gwilym Evans gan bob fferyllydd mewn poteli 2s 9c a 4s 6c yr un. Neu anfonir ef am y prisiau uchod yn imiongyrchol oddi wrth y I perchenogion: Quinine Bitters Manufacturing Company, Limited, Llanelli, South Wales.
[No title]
\1 Eathwyd 87.686,317 o ddarnau aur yn Mathdy Lluudain y flwyddyn diweddaf. I DerbyniAvyd dros chwe miliwn o belleb- ron yn Llundain flwyddyn diweddaf.
. CYNGHOR RIIAD. I
CYNGHOR RIIAD. I Y mae- wedi bod yn fwriad genyf er's arnsr bellach roddi i'cyhoodd y fantais o fy ngwybodaeth eang ar amaetlxyddiaeth, ac .r3 z_1 yn awr yr wyf yn dcchreu. Cyfarfyddais y dydd o'r blaen a dyn nad oedd yn gwybod pa, mor uchel ydoedd raid hongian gwin- wydd i gadw drewyn oddiwrthynt. Er mantais i bawb sydd yn y cyfryw anwybod- j aeth yr wyf wedi gosod i lawr yr awgrym- i iadau canlynol:- Wrth werthu stoc yn fyw, cynllun da j ydyw porthi yr oil ohonynt a thairtbweedaid o ddwfr, ac unrhyw stwff arall ellid gael lawr iddynt, just o flaen eu rhoddi ar y sgals. Os ydyw y prynwr wedi investio J arian ar y 'Change, y mae yn gwybod beth I yw dyfrhau y stoc. Pan yn dal yr arad, gwell genyf bob amser ei dal yn y ty, yn eistedd yn y gadair esmwyth, gyda'r teulu o'm hamgylch. Fel y byddaf yn dal yr arad y mae y wraig yn darllen yn uchel i mi a'r plant yn llawn asbri yn chwareu gyda'u gilydd, ac y mae fy nghorn yn codi ftd yr wyf yn anadlu awyr iach y nefoedd yn rhuthro i mewa trwy ffenestr y gegin, a pheroriaeth yr adar yn gwneyd i mi dcimlo yn ddirmygus dros y rhai hyny sydd wedi eu cau i mewn yn ein dinasoedd mawr ion. Wrth blanu gwair, byddaf bob adeg yn dewis yr hwyaf allaf ei gael, gan fod gwair byr yn plygu cefn dyn yn ormodol wrth ei ladd. Yr wyf yn rhoddi y gwair i mewn a. dril, yr hon a brynais i'r pwrpas hyny, ac yn marchogaeth arni o amgyleh wrth fy mhleser, gan fod gwair yn rhywbeth ddaw bob adeg i fyny, yn gyffredin yn dwad i 6p y aunell cyn y gwanwyn. Yn nglyn a. gwenith byddaf bob amser yn ei godi wrth y baril yn y felin gerllaw. Y mae yn arbed prynu hadyd, troi, hau, cnydu, a dymu. Felly ces "fadael a'r gwibed, a phethau o'r fath. Wrth drafaelu o amgyleh y wlad, yr wyf yn canfod nad yw amaethwyr yn talu digon o sylw i iechyd eu hauifeiliaid. Y mae fy ysgubor ar bin n o eiddo fy hun. Y mae yn agored ar bob ochr, fel na raid i un creadur sefyll allan yn y storm, oher- wydd yr wyf yn cysgu ymhell o'r lie. Y mae hyn hefyd yn arbed brics a mortar. 0 gwmpas yr ysgubor y mae meinciau, ar ba rai y gall yr anifeiliaid eistedcl i lawr pan wedi bline sefyll, neu pan yn aros am ryw- beth i droi i fyny. Y mae y beili yn dweyd fod fy ngwartheg i yn gweethu bob amser, pan na ellir gwerthu eiddo fy nghymydogion, ac fe dybia fod hyn i'w briodoli i fy narbodaeth, ac nid wyf yn ei amhen ddim. Pan yn ad-deilo darn o dir, byddaf bob amser yn planu mortgage arno y gauaf blaenorol. Tybia rhai pobl nad yw cnwd wedi ei forgagio ddim yn troi allan yn dda, I ond fy mhrofiad i yw ei fod yn tyfu yn gnwd da, yn enwedig pan y gadewch i'n Úder-fst fyn'd dipyn yn ol. Ni wybum erioed i'r fath hau fethu a throi allan lawn cystal ag yr oedd yr un oedd yn ei dal yr disgwyl. CINMSAS.
GERDDI CY-IIRU.
GERDDI CY-IIRU. Os gofyn neb i chwi am roi Adroddiad mewn cymdeithas; Yn hytracb ixag ymdrechu ffoi, Adroddwch ddernyn addas: Cyfodwch ar eich traed yn lion Gan gyfarch pawb o'r deutu, Ac o drysorfa lawn eich bron | Adroddwch gerddi Cymru. Os trycld y siarad am ryw fardd Neu am ryw gerdd odidog; Addefwch fod y gerdd yn hardd A bod y bardd yn enwog; Ond cofiwch am eich gwlad eich hun A'i cherddi hawdd i'w dysgu Ac mewn cyfeillach a phcb un Canmolwch gerddi Cymru. Pan fydd y gan yn cael yr hwyl Mewn cwmni neu gyfarfod, A phawb fel torf yn cadw gwyl; A then ar fiaen pob tafod: Os gelwir arnoch yn eich tro 0 flaen y dorf i ganu, Mawrhewch eich genedigol fro A chenwch gerddi Cymru. C, Darllenwch waith.y beirdd i gyd I A chofiweh eu caniadau, Os gellwch ddal mewn cof fath fyd I 0 ddirfawr amry wiaethau Ond cyn amcanu darllen un, Na xneddwl am eu dysgu, Darllenwch feirdd eich gwlad eich hun, A chofiwch gerddi Cymru. Chwychwi sydd mewn estronol wlad Yn trigo mewn unigedd; Chwenychwn i chwi bob lleshad, Dedwyddweh ac anrhydedd: Ond na wnaed un o'ch dwylaw waith, Nacaed eich tafod ganu, Os gallwch byth anghofio iaith A cherddi anwyl Cymru. E. J, DERFEL.
[No title]
Fe wneir aahwynial cyifredinol fod y rha fwyaf o cocoas yn anrheuliadwy; ogymaint an fod y broffeswriaeth feddygol wedi dangos yg ddiweddar fod yr alkalies a ddefnyddir yn rhy ami gan wneuthurwyr tramor, yn nghy- a'r mater bras, yn ffurfio sylwedd sebond uidd sydd yn hynod o beryglus i iechyd. Gyda golwg ar cocoas a wneir gyda gofal, megis eiddo Mr Cadbury, nid yw y gwrth- wynebiadau hyn yn bodoli.— lY/tiiehall Review.
Advertising
TRWY DDEWISIAD NEIL Lb IT OL, GWNEUTHURWYR SEBON V .I I- JM A iliv MAWEHYDlf' .1, Y FRENHINES. got, iiv" :> ILE "<W-" 7 Y PLESER 0 GAEL CYNFASAU GLAN. Pwy sydd heb deimlo pleser, ar ol diwrnod 0 waith caled, wrth feddwl am gael gwely glan ac esmwyth ? Mor gas ydyw y siomed- igaeth os na bydd y cynfasau a'r blancedi yr hyn a ddymunir iddynt fod. Geidwaid tai, cofiwch fod Glanweithdra y cam cyntaf tuagat ddedwyddwch. Treiwch yr hyn a tuna SEBON SUNLIGHT. Am ychydig geiniogau, mewn byr niser, heb ferwi na llifo, gall- wch olchi eich holl Gynfctsau, Plancedi, Cu,iltia'tt, a Chlustogau, gar- tref. Sebonwch bob dernyn, rholiwch a gosodweh yn y trochion, yna gellwch fyned ymaith a gadael i Sebon Sunlight wneyd ei waith; wedi hyny gwasgwch hwy. Gellwch olchi Cwiltiau Lace a Toilet Covers heb niweidio y Lace gwbl. GW0BRATJ CELFATJ CAIN SEBON SUNLIGHT.—Pawb svdd yn d.mi-io meddiannu copiau o'r darluniau go,n Miss DOEOTHY TENXANT (Mrs H. M. Star'ey), ehvxr I j "HEADS OVER TAILS," a chan Y/. P. 1'EXTH, R.A., elwir SO CLE>_N!" ga"ant eu cael (hyd rybudd pe^ach; In Jihad ac am Ddim tnvy anion eu benwau iiawmon 1 I a'u cyfeiriad at LEVEE BEOS., Limited, Port Sunlight, ger Birkenhead, ynghydag Amleni Sebon Sunlight, fel y canlyn:— A TIT AD-PTTDRRITR I I Ani 25 o amleni Sebori Sunlight Un o'r rhai uohod heb eu FFEAMIO. t Am 50 0 „ it Y PAR heb eu FFRAMIO. I Am 150 o amleni Un o'r rhai uchod mewn FFRAM OREUREDIG hardd. I | Am 250 o amleni Y Pi^R mewn FFRAMIAU GOREUREDIG hardd. | GOFYN WGH v AM 1-11 u G I BLOOD PILLS EDKYCHWCIT YN FANWL AR BOB BOX A byddwch yn SICR na. byddweh yn cael eich twyllo; a AWELIVCA Fod y TEADE MARK sef (Llun CALON) ar bob I Blwch. Y mae un- xdiyw Pills a gynygir i yn I Odynwarediad a I a 1 !"j !"j AC NID YDYXT YR IAWN BELENAU, ac ni cliynwysant yr un rhinweddau a L G, 1i Y'" 1. 1. u BLOOD PILLS. GOCHELWCH Bersonau anonest y rhai a ymostyngent mor isel nes ymgeisio twyllo trwy werthu Pills diwerth yn He y rhai Pur. Y mae y RHYBUDD hwn yn ddyledus i'r Cyhoedd er eu hamddiffyniad, er rnwyn iddynt sicrhau y Pills gwirioneddol, ac fel y gallont ochelyd y masnachdai hyny lie y mae twyll vn cael ei ymarfer. GOFYN W€li am IIUGHES'S BLOOD PILLS a Llun Calon ar bob blwch. Gwrthod. wch bob peth arall. J WAED DRWG. VTV/AED DRWG. C1ROEN GLEFYDAU. \JEOEN GLEFYDAU. SCURVY CURVY POEN PEN. OEN PEN. FU DDE.WG. t\ FU DDRWS. XTERYOUSNESS. ERVOUSNESS. DIFFYG TRAUL. IFFYG TEAUL. GWYNEGON. WYNEGON T> ILIOU 3NES 8. IJILIOUSNESS. /T1LEFYDAU ARENAL v>'LEFYDAU ARENAU G7 Y maent yn Indian pm Mil pobpeth arall yn methu- Heb oedi danfoner am Box o ":iI-"lghes'sTIlood Pills'' gyda Llun Calon ar y Label. Peidiwch cymeryd dim arall. Ar werth am Is !Ic,, 2a ge, 48 6c. Gyda'r Post am Is 3c, 2s 11c, 4s 9c oddiwrth y Perchen g, JACOB HUGHES, MANUFACTURING CHEMIST, PENARTH. TYSTEB GENEDLAETHOL MR W. J. PARKY, BETHESDA, Cyn-Lywydd UBdcb Cliwarelwyr (jiogletld Cymru. SWYDDOGION: Llywydd Cyffredinol: HjiNADTjli MOSES EVANS, Gerlan. Is-Lywyddion: MB GRIFFITH GRIFFITH, Cefn Coed, Dinorwic. „ J. J. PARRY, Rhyd-ddu. „ WILLIAM THOMAS, Bron Eryri, Talysarn. „ D. G. WILLIAMS, Ffestiniog. M' Y sgrifenyddioll Cyffredinol CYNGHORYDD GEO. BEYMER, Bethesda. MB HUGH H. DAVIES, Gerlan, do. I MR GRIFFITH EOBEETS, High Street, j Bethesda. I Trysoryddion Cyffredinol: JOHN JONES, Ysw., F.E.G.S., Banc j Cenedlaethol Cymnx, Bethesda. MR HUGH HUGHES, 30, BraichmeljTi, Bethesda. Yr wythnos ar ol y- nesaf cyhoeddir yn y Genecll restr o'r tanysgrifiadau o lp Is ae uchod. 0 LLEWELYN PAltRI SEF, FFUG-HANES YN GOSOD ALLAN ECHRYSLONRWYDD BYWYD Y MEDDWVN A BENDITHION LLWYRVM^ RTHODIA.D GAN LLEW LLWYFO, Gellir cael yr ucbod yn awr wedi i argraffu y11 Llyfr, priks 6c. jUrwy y post, l-$c. Toterau arfend i Lyfr* erthwyr. Arcbebion i'w hanfon i Swyddfa'r Gtnedl, aernarfon. DWY GAN NEWY.DD, PRIS CHWE' CHEINIOG YR UN. AML GNOC A DYR Y GAREG. Y GERDDORIAETH GAN R. S. HUGHES, E.A.M. CAN I BARITONE, YN Y DDAU NODIANT. Y GWR A'R SIACED WEN. (Y CI-IWAIZELAVR.) CAN I DENOR. Y GEIHIAT; A'B GEltDDORIAETH GAN- EOS BEADWEN. YN Y DDAU NODIANT. Argrafiwyd ac ar werth gan D. W. Davies, & Co. — Caernarfon. vyKUUtfHT teHKKi AND Y ▼ CATTi.ji HURDLEd, ( •ontmuoua Fen tag. Fleld aud GaCt<s, Brans jinlt Iron tS istoado, Gaivani? t Ha>.dn^ iiihectd, Wire Netting, Poultry Farm liiipleutionta "G. SPECIAL T*KICKS. QuoniÐ for T uoove on dphc-*tum Cu 1. friCjh-if.i A. On., Alorridan Sou th;,Mf,q A o apliwyd a chyhoe(ldwvd. dros y Welsh National Press Company, Limited, gan D. W. Davies a'i Gwmni yn eu swyddfa New Harbour. Caexaarfou.