Y Werin

I PENNOD I. i 1 YN Y GOEDWIG. | Yn nyddiau olaf Mai, 1793, yr oedd un o'r catrodau anfonwyd o Paris i Lydaw gan Santerre yn araf deimlo ei ffordd yn mlaen drwy goedwig anhygyrch Sandraie. I Ni rifai y gatrawd yn awr fwy na thri chant I o wyr, gan fod y rhyfel creulawn wedi ei | hanrheithio. Pan gychwynai y gwahanol gatrodau o Paris rhifent bob un naw cant a j deuddeg o wyr. Ar y dydd cyntaf o Fai I anfonwyd deuddeng mil o fil wyr o'r brif- ddinas Ffrengig i Lyclaw. Erbyn diwedd Mai, allan o'r deuddeng mil hyn yr oedd wyth mil wedi trengu. Ar yr 28ain o Ebrill aeth gorchymyn allan oddiwrth y Commune yn Paris nad oeid y milwyr i ddangos yr un drugaredd, nac i'w cheisio ychwaith. Gan hyny yr oedd yn rhaid i'r gatrawd gaiodd ei hun yn nghanol coodwig Sandraie gadw gwyliad- wriaeth fanwl. Amhosibl oedd iddynt deithio yn mlaen 3,11 gyflym. Rhaid oedd edrych ar dde ac aswy, yn mlaen ac yn ol, ar yr un pryd. Dywedodd rhywun y dylai milwr feddu llygaid ar ei gefn. Ni bu hyn yn fwy gwir erioed nag am y gatrawd an- ffoaus hon ar hyn o bryd. Enillodcl y goedwig enw drwg iddi ei hun. Dan gysgod ei phrenau hi, yn mis Tachwedd, 1792, y torodd y rhyfel cartrefol erchyll allan gyntaf. Ymrithiai y Mosque- ton, y cripil ffyrnig, yn y rhanau tywyllaf o honi; ac yr oedd nifer y llofruddiaethau a gymerodd le yn ddigon i beri i wallt dyn sefyll ar ei ben. Ychydig o leoedd arswydid rhagddynt gymaint a'r fangre hon, as felly yr oedd y milwyr ar eu gocheliad wrth dreiddio i mewn iddi. Teithiai y milwyr yn mlaen yn araf, gam ar ol cam, gan dori eu ffordd drwy y dyrysni. Yn mhell uwchlaw cyrhaedd eu bidogau, ehedai yr adar yn yr awyr, ac ym- byngciai rhai eraill ar gangau'r coed. Lie enwog yn adeg headwch oedd y fan hon i ddal adar. Yn. awr dynion oeddynt yn geisid eu dal. Weithiau elai creyr glas heibio iddynt, yr hyn a brofai fod corsydd gerllaw. Etodalient i Yvthio yn mlaen, mewn amheuaeth aphryder, fel pe buasent yn ofni cwrddyd yr hyn y chwilient am dano. Dro ar ol tro deuent ar draws olion hen wersyufaoedd,-pentwr o ludw, y glaswellt wedi ei fathru, ffyn wedi eu gosod ar ffurf croes, a gwaed i'w weled yma ac acw. Yma y buwyd yn parotoi bwyd, acw y buwyd yn adrodd gweddiau Eglwys Ehufain, ac yn y fan hon y trinid briwiau y clwyfedigion. Ond yr oedd y sawl fu yn gwneyd hynny wedi diflanu. Pa le yr oeddynt ? Efallai eu bod yn ddigon pell, ac efallai eu bod yn ymguddio yn ymyl, a gynau llwythog yn eu dwylaw. Nid oedd modd dweyd; i bob ymddangos- iad gellid tybied mai y gatrawd yr ydym ni wedi ffurfio cydnabyddiaeth a hi oedd yr unig rai o deulu dyn oedd yn y goedwig. Aeth y milwyr yn fwy gwyliadwrus: iddynt hwy yr oedd yr unigrwydd a'r ta- welwch yn anvydd o berygl. Nid oedd neb yn y golwg; felly ofnent yn fin-y rhag i rywrai ddod ar eu gwarthaf. Fel rhagoeheliad anfonwyd deg ar hugain o'r dynion ar y blaen, o dan awdurdod rhingyll. Gyda'r rhai hyn yr oedd un o'r merched a ganlynai y gatrawd o le i le. Gwell ganddi oedd cael bod ar y blaen. Er fod y perygl yn fwy, gallai weled ychwaneg gyda'r milwyr hyn nag a allai pe arosasai gyda chorph y gatrawd. Yn sydyn prof odd y dynion deimladau tebyg i ekldo heliwr pan fydd yn agos i'r hyn fyddo yn ei hela. Dychmygent eu bod yn clywed swn anadliad gerllaw, a thybient eu bod yn gweled rhyw symndiad yn mhlith y dail. Gwnaethant arwyddion ar eu gilydd. Gwelsant y llecyn y symudai rhywbeth. Ffurfiasant gylch crwn o ynau, a'u ffroenau yn cyfeirio i'r un canolbwynt. Arosai y ir,il,ff-yr yn barod i danio ar dderbyniad archiad y rhingyll. Ond yn y cyfamser yr oedd y ferch wedi mentro edrych i mewn i ganol y llwyn; a phan oedd y rhingyll ar fedr rhoddi gor- ,y chymyn i danio, gwaeddodd y ferch, Ar- hosweh! Trodd at y milwyr, a dywedodd, Peidiwch tanio," a thaflodd ei hun i ganol y twmpath. Aeth rhai o'r dynion ar ei hoi. Ymguddiai rhywun ynyEwyn. Eisteddai dynea ar y glaswelit, a baban yn sugno ei bron, a chysgai dau blentyn arall, a'u penau yn gorphwys ar ei gliniau. Dyna'r perygl y bu y milwyr ynddo "Beth wnewchyma?" gofynai y ferch oedd gyda'r milwyr iddi. Cododd y ddynes ei phen i fyny. Ai gwallgof ydych i fod yn y fath le," parhai'r ferch, ac ychwanegodd, "Bu agos iawn idcli fod ar ben arnoch." Dynes sydd yma," meddai wrthy milwyr drachefn. "Ynsicr ddigon, gallwn weled hyny," ebai un ohonynt. "Dod i'r goedwig fel hyn i gael eich lladd—pwy erioed glywodd son am y fath ynfydrwydd ?'' Ymddangosai y ddynes fel pe wedi syfr- danu; ac edrychai o amgylch yn hurt ar y gynau, ar y cleddyfau, ar y bidogau, ac ar y gwynebau mileinig oedd y tu ol iddynt. Deffrodd y ddau blentyn, a dechreuasant wylo. Mae amaf eisieu bwyd," meddki un ohonynt. 'Rwyf wedi dychryn," ebai'r Hall. Parhai y baban i sugno ei fam, ac meddai y ferch wrtho, Fe wyddost ti yn iawn beth yw y peth goreu," a safai y fam yn i gan fraw. Gwaeddodd y rhingyll allan, Peidiwch 11 ft a dychryn yr ydym yn perthyn i Gatrawd !Y y Cap Coch." I Cry no id y ddynes o'i phen i w thraed, a sefydlodd ei golwg ar wyneb garw y swyddog; O'r braidd y gellid gweled dim o hono ond ei aeliau, blew ei wefus, a'r ddau lygaid oeddynt yn fiflaehio megis tan. Pwy ydych ?" gofynai y rhingyll. Llygadrytnodd y ddynes amo, yn fwy dychryiiedig na chynt. Dynes ieuanc ydoedd, end yn deneu a llwyd ei gwedd, a charpiau oedd am dani. Gwisgai y gorchudd arferol gaii ferched Llydewig, a thros ei hys- gwyddau yr oedd hugan. Nid oedd esgid- iau am ei thraed, y rhai oeddynt friwedig ac yn gwaedu. Cardotes yàyw," ebai'r rhingyll. Beth yw eich enw P" gofynai'r ferch oedd gyda'r milwyr. "Michelle Flechard," murmurai'r ddynes yn ddigon aneglur. Beth yw oed hwn ?" gofynai eilwaith, gan roddi ei llaw ar ben y baban, ond ni ymddangosai y ddynes fel pe yn ei ddeall. Gyfynais beth oedd ei oed," meddai' drachefn. "0 meddai'r fam, "deunaw mis." Wel, mae yn un mawr iawn. Dylech ei ddiddyfnu, a dysgaf finau iddo fwyta." Teimlai y fam yn awr yn fwy hyderus, a daifgosai y ddau blentyn mwyaf fwy 0: gywreinrwydd nag o ofn. ) A! meddar'r fam, y mae amynt eis- ieu bwyd, ac nid oes genyf ychwaneg o lefrith." Rhcddwn iddynt rywbeth i fwyta," 1 atebai'r rhingyll, "ac i chwithau hefyd. Ond nid dyna'r owbl. Gadewch i ni glywed both yw eich golygiadau gwleidyddol." j Rhoddasant fi mewn lleiandy, ond yr wyf wedi priodi yn awr. Dysgodd fy chwiorydd fi i siarad Ffrancaeg. Rhoddas- ant ein pentref ar dan. Bu raid i ni redeg i ffwrdd mor gyflym fel na chefais amser roddi esgidiau am fy nhraed." 14 Gofyi-iais i chwi beth. oedd eioh golyg- iadau gwleidyddol," meddai'r rhingyll mewn ton awdurdodol. Nid wyf yn deall ystyr yr hyn a ddy- wedweh," ebai'r wraig. Onid ydych yn gwybod y bydd merched yn myned allan i ysbio, ac y byddwn yn arfer saethu y rhai hyny ? Dowch, dowch: dywedwch ar unwaith beth ydych, mae'n rhaid i ni gael gwybod." (I'w barhaM.)

Fe wneir achwyniad cyffredinol fod y rhan fwyaf o cocoas yn anrheuliadwy; ogymaint ag fod y broffeswriaeth feddygol wedi dangos yn ddiweddar fod yr alkalies a ddefnyddir yn rhy aml. ,gan wneuthurwyr tramor, yn nghy- a'r mater bras, yn flurfio sylwedd sebond aidd sydd yn hynod o beryglus i iechyd. Gyda golwg ar cocoas 1M wneir gyda gofal, megis eiddo Mr Cadbury, nid ^yw y gwrth- wynebiadau hyn yn bodoli.—Wliitdiall Preview.

GLYWSOCH CHWI j i Am y cyfaill hwnw o G—f—n aeth ar ddwyolwynur i ran o Ynys y Derwyddon ? i Ei fod, wedi gorphen ei fusnes, yn barnu I mai teg edrych tuag adref ? ) Ei fod wedi ymegnio i gyrhaadd y Borth j gan gynted ag y gallai ? Ei fod wedi chwysu gryn dipyn yn ei ym- j dreeh ? j Ei fod wedi cael ei hun yn daclus yn y j Gaerwen? j Mai ofer oedd iddo chwilio am bont i groesi i sir Gaernarfon yn y fan hono ? J Y bu raid iddo droi yn ei ol, a'i holwyno | hi am bum' milldir i'r Borth? t Ei bod ychydig yn ddiweddarach arno yn j cyrhaedd gartref nag y bwriadai cyn cych- j wyn? j Am y dafarn wraig hono yn myned i geisio j adnewyddu ei thrwydded ? j Ei bod, pan yn inynedi'r tren, wedi taraw ar flaenor parchus ? j Mai y peth olaf ddywedodd y cyfryw flaenor wrthi oedd, Mi rydw /'n gobeithio y llwyddwch chwi heddyw r I Mai gobaith lied wan sydd i ddisgwyl fod I crefydd yn "llwyddo" yn nwylaw y neb! sydd yn dymuno llwyddiant i'r fasnach j feddwol ? 1 Am y personau hyny gamgymerasant y j gerbydres nos Lun ? Y dylent "inspectio" y gerbydres y Z, .1 byddont yn myned iddi yn fwy gofalas y tro nesaf ? Ea bod wedi cael eu huiiain rhywle tua Deheudir Cymru ? Mai nuisance o beth oedd hyny ? Eu bod oil erbyn hyn hyn wedi cyrhaedd eu cartrefi ? Am y rhai hyny gawsant losgi eu bysedd y z;1 ar Faes Caernarfon ddi wrnod y ffair ? Fod rhyw wraig o Birmingham yno yn gwerthu oriaduron, ac felly yn mlaen ? Ei bod wedi tynu punoedd lawer mewn rhyw ddeng munyd o bocedau rhai poblach diniwed ? Mai dyma'r ffordd yr elai o gwmpas y gwaith :—Ei bod yn gwerthu pin neu fodrwy, dyweder, am chwe' cheiniog; ac wedi i amryw brynu y byddai yn rhoddi swllt o anrheg i bob un ohonynt ? Y byddai wed'yn yn gwerthu cadwen am swllt, ac yn rhoddi dau swllt yn ol P Ei bod wedi hyny yn gwerthu studs am dri swllt, ac yn rhoddi chwe' swllt yn ol ? Iddi wed'yn werthu yr oriawr aur" oreu yn y byd, am y swm isel o bunt ? Fod un gwr wedi gwneyd contract ar unwaith i'w phrynu ? Mai dyma'r contract oreu a wnaeth erioed? Ei fod wedi cael ei bunt yn ol, yn gystal a'r oriawr aur ?" Fod y ddynes wedi rhoddi chweigien felen iddo yn extra ar ei fargen? Fod y gynulleidfa yn llygadrythu ar y dyn yn gwneyd arian mor rwydd dan eu trwynau ? Fod y wraig wedi cynyg ychwaneg o oriaduron ar werth am bunt yr un, ac yn addaw y rhoddai rywbeth arnynt ?" Fod cryn ddeg ar hugain o ddynion wedi prynu oriawr bob un, yn y gobaith y caw- sent hwythau yr un swm ag a gafodd y cyntaf yn ol ? Fod y ddynes wedi cyflawni ei haddewid drwy roddi cadwen werth grot i bob un ? Nad oedd y cwsmeriaid yn foddlon ar eu bargen o gwbl ? Fod un ohonynt wedi myned i ofyn barn cyfreithiwr ar y mater ? Fod y gívr hyddysg yn y gyfraith yn dweyd nas'gellid gwneyd dim i'r ddynas, gan ei bod wedi cadw at ei gair i roddi rhyw- beth" ? Y bu agos i rai eraill yn en digllynedd ei bwrw hi a'i cherbyd i lawr y cai ? Mai'n cynghor i'r sawl a gawsant eu gwneyd" fel hyn yoyvr: Y tro nesaf y byddwch eisieu bargen onest, ewch at y masnachwyr lleol, a chewch lawn gwerth yr arian ganddynt ? Ein bod yn rhoddi yr hanes torcalonus hwn i fewn er rhybudd i eraill rhag cael eu hudo gan bobl Birmingham i wneyd yr hyn y byddo yn edifar ganddynt ? Mai ystyriaeth bwysig yn ffafr parhad trwydded tafarndy yw ei fod yn sefyll yn agos i'r lock-up, fel y gellir myned a'r ews- meriad afreolus i'r ddalfa yn rhwydd ? Mai cyfreithiwr gwr y dafam hono sydd yn gyfrifol am y syniad godidog ? Fod Archddiacon sir Gaernarfon" yn dweyd mewn Cyfarfod Misol yn ddiweddar fod y Methodistiaid dan ddyled fawr i Eglwys Loegr ? Ei bod wedi rhoddi ei dynion goreu i'r Methodistiaid yn yr hen amser, megys Rarris;Rowlands, Charles, & ? Ei bod hi yn awr yn derbyn dynion salaf y Corph, ac yn ymddangos yn falch o honynt ? Fod yn awr lai o ddeg o dafarnau yn Nghaernarfoa nag ydoedd ddeng mlynedd yn ol ? Fod hyny i'w briodoli, nid yn gymaint i sal yr ynadon dros sobrwydcl a moesoldeb y dref, ond i resymau ereill ? Fod un drwydded wedi cael ei dilcu drwy waith y Rhy ddfry d\Vyr yn troi y Queens Hotel yn glwb, lie ni werthir diodydd ii.'eddwol? Mai trip Manchester ydi pobpeth yfl Llan- gefni y dyddiau hyn ? Fod y bechgyn ieuainc, ac ainbell iWlen lane hefyd, wedi dewis eu partneriaid ar gyfer yr wyl ? Fod dosbarth i ddysgu Ffrancaeg wedi ei sefydlu yn nglyn ag eglwys neillduol yn sir Gaernarfon ? Ai tybed fod y brodyr yn bwriadu dwyn y gwasanaeth yn mlaen yn yr iaith hono o hyn allan ? Fod rhai yn sibrwd yn ddistaw y gallai ambell un ohonynt siarad Ffrancaeg lawn cystal a Saesneg ? Fod hon yn ymgais wir deilwng i godi'r hen wlad yn ei hoi"? Fod aelod o urdd hen lancyddol y B-ch j ger P ar fin "tori partnars" a chefnu arni ? Fod y brawd wedi syrthio mewn cariad dros ei ben a menyw ieuanc hardcl o un o ar- dalcedd y. chwareli ? Ei fod yn prysur sgwario ei hun at y priodi yma? Fod yn berygl i'r urdd fynd i lawr, gan mai peth garw ydyw dechreu rhywbeth ? Mai gresyn o beth fuasai hyn, gan mai coron hynodrwydd y lie yw hen lanciau a hen ferched? Am gymanfa ganu faw gj-nhaliwyd yn ddiweddar yn P—11—i ? Fod gwedd ddoniol ryfeddol ar lwyth ambell gerbyd yn cyrhaeddyd y dref ? Fod gwedd fil doniolach arnynt yn cyr- haeddyd gartref ? Fod effeithiau trydanol y canu, ynghyda dylanwad ysprydiaethol cwmni y brodyr wedi dweud yn arw ar gerddorion ardal Ll-n-n ? Eu bod yn iro eu gyddfau ag eli Bur- ton tua F-c s rhag i'w cyrn danio dan bwysau y treulio enbyd oedd wedi bod arnynt yn ystod y dydd, ac yn arbenig yn ysfod gyda'r nos" ? Mai mwy priodol fuasai iro ag eli natur, yn enwedig ag ystyried yr amgylchiadau ? Fod iaith rhai o'r cwmni yn anheilwng o ddynion yn gadael carchardy, ehwaithach rhai yn d'od gartref o ganu emynuu ac anthemau Seion ? Fod herio i ymladd yn gwbl anheilwng o ddisgynyddion yr apostolion ? 1'1' hen sat-r ddyweyd y dylid eu claddu yn y "Bedd Mawr "am lurgynio emynau yn y fath ddull a than y fath amgylchiudau ? Mai barn trigolion F—c—s yw y dylai y i ciwrad ncu'r person ofalu am r ddcadell hon rhagllaw, neu mor sicr a bod Llithfaen y lie difyraf yn y gymydogaeth, fe fyddant cyn j pen ychydig fisoedd eto, fel y dywedai Hugh Bunner, ficer Cemaes, Maldwyn, am ei ddeadell.ef, wedi troi yn eifr bob un p"

i '93 j [Cyiaddasiad ydyw y Nofel hon o Quatre Vingt j Treize," un o weitiuau goreu y lienor a'r Darad i enwog j VICTOR HUGO. ] Cyfansoddodd lawer yn ystod ei oes faith a hel- } bulus, ond efallai mai dyma'r gwaith sydd yn ] meddu y dyddordeh mwyaf i ddarllenwyr Cym- reig, gan ei fod yn cynwys portreadau Toyw o i gymeriiidau ein brodyr Llydewig. Mae y plot j yn sylfaenedig ar y rhyfel waedlyd a gymerodd J le yn y flwyddyn 1793 rkwng y Ffrancod a'r j Llydawiaid yn amser blin set'ydhad y Wenn- I iaeth yn Ffrainc.]

Nid yw Ymherawdwr presenol China ond 21 rnlwydd oed. Derbynia MrLabouchere o leiaf 30,000p y flwyddyn oddiwrth ei bapyr, f Truth. Adeiladwyd tref Venice ar 80 o ynysoedd, y rhai a gysylltir a'u gilydd gan 400 o bont- ydd.

HUNAN-LEIDDIAID. Pan gyflawno unrhyw un hunanladdiad trwy roddi terfyn ar ei einioes mewn modd disymwth mawr y eyffro mae yn ei achosi yn yr ardal lie ei cyflawnir, ond ychydig sydd yn ystyried to deg-au o'u hamgyloh yn cyflawni hunanladftiM mewn amrywiol ffyrad yn fwy graddol fotitei ond nid yn llai sicr. Ychydig mewn cydmw- iaeth yw rhif y rhai sydd yn ymddwyn fel pe Yt1 awyddus am hirhoedledd, tra y mae y lluaws fel pe yn awyddus i fyrhau eu heinioes. Edrychwn 0 n cwmpas gwelir llawer yn syrthio i fedd an~ amserol trwy oferedd. Ereill a ymdaflant i an- turiaethau sydd yn troi yn aflwyddianus ac yn lie dwyn elw iddynt yn dwyn colledion, pryder, gofid, ac jyn j diwedd tor-calon. I&ai trwy ddilyn pleserau a chyfProaelau yn ormodol; ereill trwy lythineb a gwleddoedd' aml, y rhai ydynt yn ammharu y cyllau. Tarddai llayer o anhwylderau gieuol {nervous disorders) o3pEVrth orlafur meddyliol, ac awydd gormodol i feddu ¡ arwybodaeth eang. Mae llawer yn ysbeiKo eu hunain o'u cwsg a u gorphwysdra angenrheidiol i gyrhaedd yr amcan hwn, a thrwy hyn hau hadau afiechyd ya eu oyfansoddiad. i Meddyglyn llysieuol yw y Quinine Bitters hyn, a defnyddir ef yn helaeth yn y wlad hon a gwledydd tramor, gan glelfion yn dioddef oddi wrth lawer math o wendid a chlefydau, ac os oes unrhyw werth i'w roddi ar dystiolaeth ddynol, y maeeffeithiolrwydd y meddyglyn hwn wedi ei brofi tu hwnt i bob amheuaeth. I Gochelwch gael eich fcwyllo. Os cynygir rhywddarpariaeth. arall i unrhyw brynwr dan yr esgus ei fod lawn cystal, a llawer rhatach, hyderir y bydd iddo ei hod-yu, ben- derfynol. Gall fdiyn flier iod ymgais yn cael fi. wneyd i'w dwyuo. Gellir cael Quinine Bttters Gwilym Eva4s gan bob fferyllydd mewn poteli 2s 9c a 4s 60 yr un EdrychwcJh fod enw Gwilym Evans, ar.bot label, stamp, a photel, gan fod amryw efelychfad- au ohono yn cael eu cynyg i'r cyhoedfk Perchenogion:—Quinine Bitters Manufacturing' company, Limited, Llanelli, S. Wales.

Y PIE3EB o FWYTA AC ITFBD.—Golchwch les tri brecwast, cinio, a the gyda Hudson's Extract of Soap. Gwna i saim hedeg! Ni bydd byth yn casglu! Nid yw yn gadael arogl. Mae yn gwne yd cyllill, ffyrc, llwyau, a pha beth bynag olchir gydag ef, yn neillduol o lan a phur, a thrwy hyny y mae y plesera'r dyogelwchjo fwyta ac yfed yn llawer mwy.

GWAITH DWEH CLWT- YBONT., CYNOHAWS GAN Y PEIRIAN- YDD. Aclios Rhyfedd. Yn Llys y Manddyledion, Caernaifon, ddydd Mercher, gerbron Syr Horatio Lloyd, erlynwyd Mr W. D. Prichard, Mrs Herbert, a Mrs Mary Williams, Llanberis, gan Mr R. A. Fraser, peirianydd a thir fesurydd, Caer- narfon, am 27p, fel tal am wasanaeth a gyflawnodd fel peirianydd gwaith dwfr Ebenezer a Chlwtybont.—Ymddangosai Mr H. Lloyd Carter dros yr erlynydd, a Mr J. T. Roberts dros y diffynwyr.-Mr Carter a ddywedodd fod y diffynyddion yn bartner- iaid ac yn berchenogion gwaith dwfr. Ddi- wedd y flwyddyn ddiweddaf, a dechreu yr un bresenol, aeth yr erlynydd i fyw at Mr Herbert, y prif berchenog. Bu Mr Herbert farw, a gwahoddwyd Frazer i'r angladd gan y weddw, ac yn mhellach gofynwyd iddo edrych ar ol yr amgylchiadau yn nglyn a hyny. Y pryd hwnw yr oedd y gwaith dwfr allan o drefn, a gofynwyd iddo gymeryd ei ofal. Galwyd ar yr erlynydd yn mlaen, a dywed- odd fed Mrs Herbert wedi gofyn iddo gymeryd gofal amgylchiadau ei gwr, ac iddo yntau wneyd ei oreu, a gorchymyn i ryw bethau angenrheidiol gael eu gwneyd, a'i fod yntau wedi bod yn arolygu y gwaith. Ar orchymyn Mr W. D. Prichard bu yn talu sylw i amryw leoedd nad oedd cyflenwad o ddwfr ynddynt. Dywedodd yn eglur nad oedd am wneyd dim os na chai dal am hyny. Gofynodd i Mrs Herbert am ychydig arian fel sub," ond dywedaddhi wrtho am fyned at Mr Prichard. Croesholwyd Yr oedd ei le o fusnes yn Dinorwic-street, Caernarfon. Yr oedd yn dod oddiwrth ffirm first-class o boiiianwyr yn Llundain. Yr oedd ei wraig yn blentyn mabwysiedig i Mrs H erbert. Mr Roberts Pa le mae eich gwraig yn awr ?—Y tyst: Beth sydd a wnelo hyny a'r achos ? Mr Roberts Atebwch fi.- Y tyst: Tyb- iaf ei bod yn Ebenezer. Mr Roberts: Pwy sydd yn ei chadw hi a'r teulu ?—Y Tyst: A oes wnelo hyn ryw- beth a chwi? Ai nid ydynt hwy a chwithau wedi bod yn cael eu cadw gan Mrs Herbert ?—Nid oes a wnelo hyny ddim a'r achos. Y Barnwr: Byddai yn well i chwi ateb. Feallai fod a wnelo hyny a'r aohos. Mr Roberts: Pa mor bell yr ydych wedi cynhal eich gwraig oddigerth drwy ei churo ?—Oddigerth beth ? Y Barnwr: Na hidiwch beth. Mr Roberts: Pa faint o arian ydych wedi ei wneyd eleni ?—Ni chedwais gyfrif. Pa sawl job a gawsoch P-GallNvii ddyweyd, ond nid wyf am eich hysbysu. Peth private yw hyny. A wnewch chwi grybwyll un job a wnaethoch eleni?—Gallaf eich cyfeirio at Mr Lloyd Williams os mynweh. Nid oes amaf eisieu i chwi fy nghyfeirio at neb arall. Mae amaf eisieu gwybod pa faint o waith a wnaethoch, a pha fodd yr ydych wedi byw.—Dwy waith a gyflawnais yn y wlad hon. Mae amaf eisieu gwybod beth oedd rhyw- faint ohono.—Nid ydwyf am eich boddloni. O'r goreu; cymeraf yn ganiataol fod genych arian. I bwy yr ydych wedi talu am eich bwyd, ac yn mha le y buoch yn lletya?-.Fe fum yn Ebenezer. Pwy a'ch cyflenwodd chwi, a'ch gwraig. a'ch plant, a bwyd ?-Fe allai fy mod. wedi cael fy nghynal yn rhanol gan Mrs Herbert wedi i Mr Herbert farw. Ai nid drwy elusengarwch Mrs Herbert y cadwyd chwi ?—Nage, yn sicr; wedi i Mr Herbert farw yr oeddwn yn wir awyddus i adael y lie. I ba le yr oeddych yn awyddus i fyned ?— I Gaernarfon. Ac esgeuluso eich cyfleusderau ardderchog px Llundain ?-Y Tyst wrth Mr Carter A wnewch chwi ddangos fy mhapj rau iddo? (chwerthin). Mr Roberts: Ar fwrdd pwy y buoch yn bwyta o fi& Ionawr hyd fis Mehefin ?-Nid ar eich bwrdd chwi, beth bynag (chwerthin). Yr oeddwn-ya aros yn nln Mrs Herbert am fy mod yn gwneuthur gwaith iddi. Nid yno y mae fy ngwraig am fod Mrs Herbert wedi bod yn gorwedd yn wael. Bu fy ngwraig yno yn edrych ar 6l y ty, ac aeth oddi- wrthyf i wneyd hyny. v, A roddasoch chwi eich %oll amser i Mrs Herbert am ei bod yn eich cadw?—Naddo rhoddais hanner fy amser yn nglyn a'r srwaith dwfr, a'r hanner arall i ofalu am faterion Mrs Herbert. A pha faint i yfed ?—Byddai yn well i chwi ofyn i Mrs Herbert. Y Barnwr A haner y dwfr (chwerthin). Mr Roberts: Dywedwch wrthyf am bnm' llath o waith a wnaethoch.—A fyddai yn well i mi dd'od a'r lie i lawr i chwi P Dywedwch wrthyf am bum' Hath o waith a wnaethoch. Buoch yno o lonawr hyd Fehefin fel y gwyddoch.—Do, fe wnaethum. Yr oedd yno luaws o lefydd yn brin o ddwfr. Dyna'r Bull Inn (chwarthin). Y Barnwr: Cymerwch y Bull Inn. Beth wnaethoch yno ?—-Y Tyst: Nid oeddynt yn gwybod dim yno pa le yr oedd ypibellau dwfr. Dyna'r Bull (chwerthin). O'r goreu. Fe ellwch chwerthin. Ni wyddai'r bobl fwy am dano nag a wyddai troed tarw (chwer- thin). Dyna'r stryd yn uwch i fyny hefyd. Y Barnwr: Peidiwch a myned o'r Bull (chwerthin). Beth wnaethoch chwi yno Bu raid iddynt lanhau y pibellau. Ar hyn gofynodd y Barnwr i Mr Carter a oedd ganddo dyst annibynol i'w alw yn mlaen. Mr Carter: Nacres, syr. Y Barnwr: Yna dywedaf nad oes yna aab&>s o gwbl i'w wrando. Yr unig beth a welaf fi yw fod gwraig a phlant yt erlynydd wedi cael eu cynhal yno.

GWENDID. g; t Qf dan y pen hwn gellir rhestru lluaws o'r ifiahwylderau y mae y teulu dynol yn ddarostyng- edlg iddynt, megys anhwyldeb cyffredinot, llewygon, iselder ysbryd, colliad grym, diffyg yni, nychdod, a'r cyffelyb. Dyoddefa lluaws mawr o'r dcl,yuolryw oddi wrth rai o'r anbwyl- Aeram hyn, y rhai ydynt mewn gwirionedd yn ganlyniad naturiol anmhuredd neu ryw ddiffyg yn eu hadnoddau bywydol. Nid oes dim cyffelyb i Quinine Bitters Gwilym Evans at buro a chyfoethogi y gwaed, a rhoddi yni a bywiog- rwydd adnewyddol i'r cyfa.nsoddiad. Meddyg- iniaeth adgryfliaol. y-w Quinine Bitters Gwilym E vans, yr hon sydd wedi ei pharotoi yn hollol o g'yffrtiau llysieuol, ae mae yn cynorthwyo a hwylttsu gweithrediadau natur, trwy gryfhau y cyfa.nsoddiad, a chynorthwyo y bwyd-dreuliad, a thrwy hyn ymaeynhwylusuygweithrediadau, yn -cryfhau y gewynau ar giau, yn puro a ffrwythloni y gwaed, yn bywiocau yr ysbryd, yn adloni i meddwi a'r tymherau ac yn symud ymaith atalfeydd yn yr ermigau bywydol. Nid oes 'dim i'w gydmaru Li Quinine Ditters I Gwilym Evans at gryfhau yoyfausoddiad pan wedi ei wanhau trwy unrhyw achos. Mae y Quinine Bitters yn nerthu a chadarnhau j y rhanau gweiniaid o'r cyfansoddiad y rhai ydynt oherwydd eu" gwendid y mwyaf agored i anwyd a'i ganlyniadau. Gochelwch gael eich twyllo i gymeryd dim ar# dan enw cyffelyb. Gwertliir Quinine Bitteta Gwilym Evans gan bob fferyllydd mewn |^p6^B 28 9c a is 6c yr un. Neu anfonir ef am y jaisiau uchod yn uniongyrchol oddi wrth y perchenogion Quinine Bitters Manufacturing I- i Company, Limited, Llanelli, South Wales.

I i Beth mae'r Annibynwyr yn wneyd ? Gwel y Byd Crefyddol yn y Gencdl yr wythnos hon i j Beth mae'r Bedyddwyr yn wneyd ? Gwel y Byd Crefyddol yn y Genedl Jyr wythnos hon.

MYN'D 0 BATAGONIA. W. H. Howells a ysgrifena fel ycanl yn yn y Dravod (newyddiadur Oymreig y Wladfa):— Dyna ydyw y son a'r siarad a seinia yn ein clustiau y dyddiau yma, fel mai digon natur- ] y 0 iol gofyn, Beth sydd yn bod ? gan fod rhyw achos i bobpeth. Wrth weled pobl siomedig i y 'Vesta,' yn gystal ag eraill o'u bath ddaeth f yma gyda'r bwriad o gael pawb ei dyddyn i j fyw arno, ond, trwy ansefydlogrwydd a gwamalrwydd y Lly wodraeth, sydd yn siom- j edig hyd yma, fod y rhai hyn yn aflonydd I nid yw yn ein synu ddim; ond fod yr am- aethwyr sydd yn meddu ffermydd da, ac ■ wedi ei gwneyd yn dda arnvnt, yn cefnu ar I y Wladfa, cu. tyddynod, eu perthynasc-u, a'u. cyfeillion, ar ol byw yma am fwy nag 20 j mlynedd, trwy y tew a'r teneu, ac yn awr ar j ol cael eu traed ar wddf yr oil o'r anhaws- | derau, eto yn cefnu ar y Wladfa—y mas j rhyw reswm rhyfedd dros hyn. Ac os ydyw y swn glywir yn ein pentref a'r ardal yn gywir, y mae yr hen ddiareb hono ddys- ] godd ein hen nain i ni yn berffaith gywir, » sef Cartref anghysurus 'a yrr ddyn yn J grwydryn." Y mae ydull y llywodraefchir ac j y darperir at y dyfodol yn anesmwytho j llawer o'r Gwladfawyr mwyaf gwerinol eu | hysbryd, y rhai na fedrant fyw yn awyrgylch j gaeth a gweinyddol ein G wladfa yn y dyddiau j presenol; a dywodwn ar seiliau da, fod yn rhaid cael diwygiad mawr yn y cyfeiriadau y mae ein Cwmniau a'r Cyngorau yn ym- I lwybro er's ychwaneg na thair blynedd) bellach. Aflonyddwch mawr y clywn gwyno yn ei gylch yw yr ymyriad a'r newid parhaus sydd ar Reolau ac amcanion ein | Cwmniau Dyfrio. Ac yn y benbleth hon y mae yr C. D. C. yn bresenol; a rhyw ysbryd deddfu yn gaeth a chaled ar ein blaenoriaid; ac yn ben ar y cyfan, y mapnt yn awyddus o gymaint am gosbi nes rhoddi dwy gosb am un drwg. j

JIAIXG DDIRWESTOL. | Cynlialiwyd Llys Trwyddedu gohiriedig yn yr Abermaw ddydd Gwener, o flaen Mr Samuel Pope, Q.C., Dr Charles Williams, Dr Lloyd, Mr R. Prys Owen, Mr Wood, a Mr R. S. Wynne. I LLANDDWYWE Iisrisr ETO.- Yn y llys di- i weddaf apeliodd David Williams am ad- newyddiad ei drwjrddod, neu yn fwy cywir, feallai, am drwydded i wertliu dioiydd j meddwol am flwyddyn ychwaneg, oblegid j nid oes y fath beth ag adnewyddu trwydded yn bod. Ond gwrthodwyd y cais. Pa fodd bynag, dywedai y fainc na byddai iddynt j dynu y drwydded ymaith yn hollol, ond y I byddai iddynt roddi cyfl;) i berchenog y dafarn i chwilio am denant cymhwys ond y mae yn debyg fod David Williams yn benderfynol 0 fyn'd a'r maen i'r wal, ac folly daeth i'r Ilys diweddaf i ymladd y frwydr drosodd drachefn. Cyflogodd Mr Casson, o Borthmadog, i siarad drosto, ac ymddangosai Mr W. R. Davies, Dolgellau, i wrthwynebu, o dan gyfarwyddyd yr hedd- geidwaid ond gomeddwyd y cais. Wedi cael ei orchfygu ar y pwynt hwn gwnaeth Mr Casson gais at y fainc ar iddynt gan ] iatau y drwydded i Mr Ansell. y perchenog. Wrth fyned i mewn i'r mater canfyddwyd fod y perchenog wedi penderfynu rhoddi rhybudd i D. Williams ymadael o'r ty, os na < byddai iddo gael y drwydded. Nis gallai, pa fedd bynag, ei orfodi i ymadael cyn y 25ain o Fawrth. Felly yr oedd am gael y drwydded i'w enw ei hun, ond nad oedd yn bwriadu cario y fasnach yn mhen. Wedi iddo gael tenant erbyn y 23ain o Fawrth, yna bwriedent wneyd cais am i'r drwydded gael ei rhoddi i hwnw. Gwrandawyd yr achos am amser inaith, ac ymnciilduodd y j fainc, a buont yn ymgynghori ynghyd am yn agos i haner awr, a phendorfynasant omedd y cais. Dywedai y cadeirydd eu bod j yn unfrydol yn erbyn rhoddi y drwydded i David. Williams, ac nad oedd gall J.I.- > Ansell gan hyny ddim i wneyd cais am dano, oblegyd yr oedd y drwydded wedi myned. ACHOS BRYNTIRIOX. Fel y mae'n wybyddus erbyn hyn bwriedid troi palasdy Bryntirion yn westy, a bwriedid spuud trwydded yr Halfway Inn i Bryntirion. Gwnaeth Mr Parsons, Halfway, gais i'r perwyl hwn ddydd Gwener, ond gwrthod- wyd ef.—Ymddangosai Mr W. R. Davies ar ran Mr Parsons, a gwrthwynebid gan yr Heddgeidwaid.

PWLLHELI. Dydd Mercher diweddaf, o flaen Meistri Owen Evans, B. T. Ellis, a Dr J. Evans Hughes, a'r Parch J. C. Williams Ellis, gwrandawyd y materion oedd wedi eu go- hiro y Ilys blaenorol. TYDDYN DRAIN LLAKAELAAIARX. Ar ran Dr Rowlands, Llanaelhaiarn ac eraill gwrthwynebai Mr William George i drwydded gael ei chanian i Mr Evan Wil- liams Tyddyn drain. Mr Ivor Parry, yr hwn a ymddangosai dros Mr Evan Williams, I nad oedd Mr Williams yn bwriadu gwrth- sefyll y gwrthwynebiad i'w drwydded am y flwyddyn bresenol. PEXLAN STREET, PWLLHELI. Gwrandawyd ymhellach gais Mr Henry T. Hughes i werthu gwirodydd yn Penlan Street. Ymddanghosai Mr William George yn gwrthwynebu, a Mr Arthen O. Owen dros Mr Hughes. Galwodd Mr Owen nifer o dystion omlaen, y rhai a ddywedent fod Mr Hughes yn meddu cymhwysder i werthu gwirodydd. Addefai Dr Shcltou Jones, un o'r tystion, nas gallai ddyweyd fod aghent am dy i werthu gwirodydd yn Penlan nSreet. Dyfarnodd y llys i ganiatau trwydded heb fod yn cynhwys hawl i werthu cwrw. VICTORIA HOUSE, SOUTH BEACH. Yr oedd cair yma hefyd wedi ei ohiro o'r llys blaenorol. Ymddanghoiiai Mr William George dros y gwrthwyuebydd, a 'Mr Ivor I Parry ar ran Mr Newell. Dyfarnodd y llys fod i Mr Newell gael trwydded ((,,ff Lice)iee). TROSGLWYDDIAD TRWYDDED Y SHIP lXX, EDEYRX, Gofynai Mr Arthen Owen i'r fainc dros- glwyddo trwydded y Ship Inn Edeyrn, i enw John Jones, mab i'r diweddar Thomas Jones, yr hwn oedd yn dal y drwydded. Gwrthwynebwydd y tro sglwyddiad gau Mr William George. DyfarnAyyd fod i'r drwy- dded gael ei throsglwyddo i enw John Jones. Y CASTLE IN-N, NEVIX. Gwrthwynebai Mr Georga i drwydded gael ei chaniatau i'r Castle Inn Nefyn. Gor- huwydd y mater hyd yr 2Sain, cyiisol.

COCOA CADBURY.—Dj'raa'r Cocoa sydd y fecidianol ar adnoddau cnawd-gynyrchiol ù, y trosglwyddo nerth a grymosdar at-os jl. JDxttl

Yn 1839 y dechreuwyd tynu gwawl-ar- I luniau. Cymerodd y ddiweddar Arglwyddes Brassey y drafferth unwaith i wneyd cyfrif o'r symiau a ofynid am danynt fel elas'in ganddynt, a chafodd fod y swm yn cyrhaedd dros filiwn o bunau mewn blwyddyn. Beth mae'r Wesleyaid yn wneyd ? Gwel y Byd Crefyddol yn y Genedl yr wythnos hon. Beth mae'r Wesleyaid yn wneyd P Gwel y Byd Crefyddol yn y Uuwdl yr wythnos nesaf. DON'T DIE IN THE HOUSE. Rough on Rats clears out Rats, Mice, Cockroaches, Water Bugs, Flies, Besties', Moths, Ants, Bed- bugs, Hen Lice, Insects, Potato Bugs, Sparrows, Skunks, Weazels, Gophers, Chipmunks, Moles, Musk Rats, Jack Rabbits, Squirrels. 7 jd nnd Is boxes, at Chemists. "Rough on Corns" gives instantl relief. Sri at Cheirists. Beth mae'r Methodistiaid yn wneyd Gwel y Byd Crefyddol yn y Genedl. yr wythnos hon.

GOFYNWCH AM HUGHES'S BLOOD PILLS EDRYCHWCH YN FANWL AR BOB BOX A byddwch yn SICR na byddwch yn cael eich twyllo, a GWELWCH Fod y TRADE MARK sef (Lluh CALON) ar bob Blwch. Y mae un- rhyw Pills a gynygir Z, yn DdyHwarediad a .1 .4 11 I,, I Thwyll, AC NID YDYNT YR IAWN BELENAU, ac ni chynwysant yr lID rhinweddau a i I G I I iriS'S BLOOD PILLS. eOCHELWCH Bersonau anonest y rhai a ymostyngent mor isel nos ymgoiflo twyllo trwy werthu Pills diwerth yn lie y rhai Pur. Ymaey RHYBUDD hwn yn ddyledus i'r Cyhoedd er eu hamddiffyniad, er mwyn iddynt siorhau y Pills gwirioneddol, ac fel y gallont ochelyd y masnachdai hyny lie y mae twyll yn cael ei ymarfer. GOFYNWCH am HUGHES'S BLOOD PILLS a Llun Calon ar bob blwch. Gwrthod- wch bob peth arall. GWAED DRWG. o CURVY WAED DRWG. Jo CURVY CROEN GLEFYDAU. T)0EN PEN ROEN GLEFYDAU. X OEN PEN. A FU DDRWG. TfclFFYG TRAUL. rVFU DDRWG. JUlFFYG TRAUL. XTERVOUSNESS. WYNEGON. i\ ERVOUSNESS. fjTWYNEGON. BILIOUSNESS. /~ILEFYDAU ARENAU. ILIOUSNESS. l^LEFYDAU ARENAU. (s-T Y hi lent yn iachau pan bdd pobpeth arall yn metliu- Heb oedi danfoner am Box o "Hughes's Blood Pills" gyda Llun Calon ar y Label. Peidiwch cymeryd dim arall. Ar werth am Is I lye, 28 9o, 4s 6c. Gyda'r Post am Is 3c, 2s lie, 4s 9e. oddiwrth y Perchenoar. JACOB HUGHES, MANUFACTURING CHEMIST, PENARTH. KY MU\:)lUHJ AGERLONGAU THO:vl A.s. rtaOCLIlPFa & Co., OA8SDYDD .'jv^roydi: Medi 2Laia, 1892. 'NNUAA¡'¡ THOMAS, 8.81 wedi cyrhaedd Bilbao o Lisbon Medi 20. IOLO Moiauanwo, b.ti., wedi gadael Phiilipvilla am Dunkirk, Me Ji 20. AN.-iji- wocti cyrhaadd Rotter- dam o Huelva, Medi 20. KATE I'livtMAa, .3.. wedi cyrhaedd Ham- burgh, o Haelva, Medi 17. W-yKNs?yiy, a.a., wedi cyrh-Aedd Haelva o Algiers, Medi 15. WALTER THOMAS, e.s., wedi gadae Caerdydd am lalta, Medi 20. RA-LA, S.H., pasio am Ham- burg, Medi 16. vV. J. K vcciiiprjj 8 3., wodi cyrhaedd ^arsy Dock o llundaia, Medi 20, LARfssji RAoc-.tycE, <'3.1', 'odi gadael' Caerdyrld aca Port Said, Medi 17. SARAH KADCLIKPB, .8.. wedi cyrhaedd Gestemunde o Odessa, Medi 15. Mary TKOMAS. 8.4.1 wedi gadael Piraeus am Lerpwl, Medi 20. Janc A adcsl'fvk, fI.8.. ,w-9rtl cyrhiedd Ca-jrdydd o Londonderry, Medi 19. y;>uuj,A-< HILL, 05.8., wadi pasio Canataatinop'e am Casrdydd, Medi 20. LiiAnbshts, woii cyrhasdd Nicolieff o Malta, Modi 11. MAXCHESTEB, s.s., wedi gadael Barry Dock am Galveston Medi 18. RENFRBW, s s., wedi gadaol Barry am Port Said, Medi 10. SYMUDIADAU AGERLONGAU I MR I EVAN JONES & CO., CAERDYDD Caerdydd, Medi Heg, 1892. SOUTH CAMBRIA, s,s., wedi cyrhaedd Barcelona, Medi 8. SOUTH WALCS, S,S., wedi cyrhaedd Beyrout, Medi 8, 1892. w EIGH BRIDGES FOR jpARMERS. "THE McJANNET" Cart Weighbridge with Cattle Cage. No 1 Plate 72 by 21 inches, L12; No 2 Plate 72' by 24 inches, 113; No 3 Plate 72 by 42 ia- ches, X16. Sole Proprietor and Inventor, John D. Me Jannet, Stirling, N.B. 7293. DY LAI Dynion rhwng 18 a 25 oed sydd yn edrych am waith ac ei^iau cael B WYD DA, DILLAD DA, LLETTY a chael arian i wario ymuno a'r Fyddin, f Gellir cael pamphledyn ar Ision y Fyddin," yn ddigost mewn un^w Lythyrdy, neu gellir cael pob manyliMr^vy ysgrifenu at y Bocruiting Sergeantsj** ~*J;ingor nea Gaer- narfon, neu gan unrb^ Sergeant Instructor y Volunteers, Ell —Bydd i siopwyrgau fo4 c fwyaf a'r prisiau iselaf yn Mxsnac^dy Vnlliagton, 12, Houndsditch Leaden. Gellit cael Clocinu, Oriaduron CyUi.1, Cri >au, G«ydr-ddry^haft, Pi belli Pyrsau, Violins,, Accordions, Jubilee Jewel- iry. Cfttalagae darluniedig i'w gtel yn rhad. Safydlwyd IH57. WHOU^HT IRON- StftfSP AND Vf C HURDLES, woaiinaous Pen ing, Field and Entrance Gates, Brass and Iron Bedsteads, Galvanized Roofing Shoeta, Wire Netting. Poultry Houses, Varm nplement8 HFBCIAL PRTCE-F QUOTED for tao above on dpiicabian to d. Pritjhard 4 Oo., Merridan I'L A. 11 LRtiJ (ALAItClI GWYIZJPAT), 19, LOWER LLAINVVKJN TERRACE, LLANBERIS, PRINCIPAII BILL POSTER. TOWN-CBIER AND DISTRIBUTOR, Begs to inform that he Rents all the Principal posting Stations in Llanberis, and district about 6 milis around. Special teirns, constant Patrons. Argraphwyd a cliylioeddwyd dros y Welsit National Press Company, Limited, gan D. W. Davies a'i Gwmni, yn euswyddfa ( J1, New Harbour, Caemarfou. ,f