Yr Wythnos a'r Eryr

Ta^vL^rg'lwvdd Penrhyn 'w W, J- Parry. ^Autr- 7~; VtjT ^KGLWYDD penehyn. y Brenin, Llundain. boreu ^Q&h Sr arbpr!-°n yr ^rglwydd Brif Farnwr Jdd *Ws Penrhv dechreuwyd gwrandaw St\ ^rslZ13^0 erbyn Parry- Yr erlyn- ^try aQg°r, a'r Penrhyn, Castell Pen- Coi^ hWn a ^5ynydd yrJyw Mr- W. J, ^all -rj fel marsiandwr, atk °ael ei a- Yr oedd y cyng- ^hoejj0^ honej- wyn yn mlaen er cael iawn yn"Yrierbyn ydiffyn>7dd' a «n ^^urd1 r parr Clarion." 1 ^hoeddiarnddiffrn?ad' na chaf"'>'d '■Oat^Hod °ec%nt v! Jr mynegiadau, a'u bod, %l! 0 fan?' hf>l) yrowneyd a ffeithiau, yn yn syh, ag >'r oeddynt yn ymwneyd Oil)^Afigo^Us. dau teg ar gwestivvn o ddydd- S^5t> dros^8CharWarirCia,k:e» K.C., Mr C. F. ^w5Vals erlynv Mathews, a Mr Douglas > MmJ ? Mr Robson> K.C., Mr dfos y tr ^Welyn Williams, a Mr T. *Wra nI"ydd- cHa» ?raeth fani? yr achos, ar ran yr er- j'aeth Vre| er pa_ yn yr hon yr aeth dros S tn^'chia^wydd pfl" ^edd wedi dyfod ° dan N v j*y i'r a au yr ann-i, j yn Dresenol, ac eglur- HSau?ni°n ro&1welediad oedd wedi ter- S pICWy«id yn 1 fyn? PT^'eithjo. Dadleuai ^ollnil(ldym 01 Pwysi/U erh-vn yn cynwys cy- <> V °'r tn ?,ael Dasir! ac, na fuasai un dyn yn t, ^l\vyj a^an j»r yn ddisylw, a pha rai oedd ClAf^vdd P1 °1ra8°rfiaint. v ^e> dvu, fe"rhyn- Mewn atebiad i i? iC^J ,C,h^arel X 0o d ei fod ef yn meddu ar Nn71yneiVddeSvnyvWyddyn i8^4- Yn ystod ,y$tyr W, yr un yr oedd y rheolaeth i'ldl^4n^dd wedi myned ar gynydd °fyui>w allu°gj Darfu i sefyllfa masnach Srf^BS^hmi^y cyflo^au' heb iddo V1 OasHach yftORau*nIr °edd- ,wedi dv'e>'d bob y catiti ychwanegai Arglwydd &Cv^d> 188? Jlk°l fel yr hysbysid ef, yn A4Vod0s bythefPaetl1 ef i wybod ar y qfed fJ'riWv^^O(l >are,Wv"os^ cyn dyddiad y llythyr ^aet^ii: erfynfad b^?wth streic J Mawrth (6«tf^ IV* yn v ♦ ? cael ei basio gan ei ydylai yr ymdra- tirt;4 atat;r dcijev.. C^ffredinnf ?n mlaen 0 dan arol- feHjSw i^?aeth 'o, thrwy gyfrwng yr is- tyt'^ad V civ ^elthi0 r 71 o aelodau y pwyll- ^aiie,c y fiwvr!1?envyd yr yn °1 Pan tiatk^(<R s' oedd wedl marw yn y ^ychyvd gaa|d°'f chw^eir°yfd y dynion ymaith Hi yst^|^bnH yn nslvr^>g y gwcithtediad a gvv. °edd Hn enghraifft, pan yr oedd eibvhn ihvil?1101- Yr I!F0S anymostyngiad ^Cal^ Jn^,c°St)^ ?°rdd jipii06-*? ynt wedi camym- ''A ^iart ai«i iL y;vedodd f ydd' ac nid oeddynt ii^.yavt,S-1> dyat ddiodri^ ? ngorchwyliwr wrth- <^io^ yn v 10ddef y gosp, neu dderbyn Ih b. ybod r\ gvvyb.. 3 1111 a 0eddynt yn ur*debM yr ll>).»' bod ^'ffaith dda nad oeddynt ^C. GeidWad-yrcryfion i/wn YR V, STR D°U.' '^4?^ydddy"a <S?estrgddyf'eisieU W\b°d L H>,? Oerirf "lei dynion iv^l ddu- neu unrhyw eUb0d WCdi \y; i 'S? *aeSPed^Sine' di7eclodd Arghvydd ^W?dCha7 ynS^7yd gan y dy £ on yn aflfl °'r blaen AS ,3,'r ur' flwyddyn, ^4a^-Ci *HA yddt> hvd ;r 4eth >' gwaith yn i901- ^S^obrwy?" c,ae^ eich cyhuddo yn J ■ dynion trwy rodd o Arelwydd Penrhyn—' Ymddangosai yr oil o'r dyn- ion a'r bechgyn fel pe byddent mewn caledi, ac yn newynog, a theimlwn y gallwn fyned i gysgu yn ddyn dedwyddach os byddwn yn gvvybod fod gan y dynion hyn rywbeth yn eu pocedau, a'u bod yn alluog i gael civiiaw da. Dywedais y carwn roddi anrheg i bob un. Gwyddwn y gallasent gael anhawsder i sicrhau coel yn ngwyneb sefyllfa bresenol pethau yn Bethesda. Gwnaethum drefniadau gyda'm goruchwyliwr. Darfu iddo ef'delephonio'i'r bane yn Mangor am y nifer gofynol o sofrenod. Dygwyd hwy i fyny gyda pheir- iant arbenig ar fy llinell breifat, ac estynais y sofrenod i'r dynion a'r bechgj^n. Nid wvf yn gwybod i ddim yn ystod fy mywyd roddi mwy o bleser i mi na hyny.' Syr E.Clarke—'Ai dyna y mater y cyfeirir ato yma?' Y tyst- -Dyna y mater am ba un y condemnir fi gan y diffynydd am lwgrwobrwyo y gweithio, Ni bydd i mi ddyfynu y cyfeiriad personol.' Yr Arglwydd Brif Farnwr—' Y mae yna un cwest- iwn pwysig. Pan aethoch i'r chwarel, a oedd genych unrhyw fwriad i wneud hyn ?' Y tyst—'Nag oedd o gwbl. Nid oedd genyf unrhyw feddwl am hyny. Nid wyf yn meddwl y byddai i neb heblaw y diffynydd briodoli y fath ymddygiad i mi." GOFYNION ARGI.WYDD PENRHYN. Mewn atebiad i gwestiynau pellach, dywedodd y tyst fod chwareli y Penrhhn yn talu yn awr, a'u bod 3TAL gweitbio ar yr un telerau ag oedd yn bodoli er 1885. gyda'r cyfnewid a wnaed trwy gytundeb 1897. Y flwyddyn ddiweddaf dynesodd ato ef ar ran y dynion oedd allau. a bu ef mewn gohebiaeth ag un Mr Henry Jones. Yr oedd efe yn barod, os rhoddai y dynion i fyny eu hymhoniadau am sefydlu pwyllgor chwarel, i'w gweled yn nghylch y mater, ond yr ateb yn yr ohebiaeth ydoedd na fyddai iddynt hwy siarad na dadleu y pwyllgor y chwaael. Atebodd yntau nad oedd y mynegiad yn ddigon pendant, a bod yn rhaid iddo ef gael mynegiad pendant ar y cwestiwn pa un a oeddynt am roddi i fyny a'i peidio i hawHo pwyllgor y chwarel. Yna cymerasant i fyny y tir hwn trwy ei wneyd yn gyhoeddus trwy y wasg fod ganddynt hwy Yr Arglwydd Prif Barnwr (gan gyfyngu) —"Yr ydym yn myned braidd tu hwnt i dir yr athrod,SyrEdward," Syr E. Clarke—"Yrhyn sydd genyf eisiau ei ddwyn allan ydyw hyn—A oes yna unrhyw gwestiwn arall heb law hwn ar nad ellid dyfod yn rhwydd i drefniad boddhaol ? Y tyst-I Nid wyf yn meddwl y bydd yna unrhyw anhawsder o gwbl pe ceid y cwestiwn hwn o'r ffordd.' Pe cawsai egwyddor cytundeb 1897 ei ddal i fyny nid oes yna un cwestiwn arall ar nad ellid yn rhwydd a chyfeillgar ei benderfynu heddyw?'—Dyna fel yr oedd hi.' Wedi hyny gohiriwyd y llY5 hyd ddydd Mawrth. Y mae yr achos yn myned yn mlaen tra yr ydym yn myned i'r wasg, a bernir y bydd iddo barhau am ddyddiau, am fod nifer fawr o dystion i'w holi, ac y mae dyddordeb dwfn yn cael ei deimlo yn yr achos drwy'r deyrnas.