Ye Brython Cymreig

Ffetan y Gol. Gwarthruddo Cymru. IVht. GOL.Calliatewch i mi ychwanegu gair lieu ddau at y sylwadau a ymddanghosodd yn .{ t wJj t Di-yeli, diweddaf gyda golwg ar ryw ysgrif oedd i'w chyhoeddi yn ein cylchgrawn cenedlaethol "—Y Geninen. Mae'r Drych" yn llawel: rhy ysgafn ei ergyd ar y drwg a gondemnia. Credaf oi bod yn hen bryd i rywun godi y lien oddiar y dull iselwael a ddefnyddia rhyw bersonau hunan-geisiol i ymrithio fel gwladgarwyr pan yn gwneud gweithredoedd bradwyr eu gwlad. Yr wyf wedi sylwi ers blynyddoedd bellach fod un peth arbennig yn digwydd cyn ym- ddanghosiad braidd bob rhifyn o ein cylchgrawn cenedlaethol," sef (1) rhag- hysbysu y bydd ynddo ysgrif gan rywun yn ymosod ar Gymru mown ryw wedd neu gilydd -yn bur fynych ar ei chymeriad moesol, ar ei Hymneilltuaeth, neu ar ei gweinidogion; ac yna (2) bydd rhyw ohebydd o gyfrinach ein cylchgrawn yn difynnu y pethau gwaethaf o'r cyf ryw ysgrifau ac yn eu danfon i'r new- yddiaduron Seisnig. Dyna arwydd cyffredin dyfodiad rhifyn newydd o ein cylchgrawn. Yr wyf o'r un farn o'r Drych na ddylem an- wybyddu drygau a diffygion ein cenedl; ond yr wyf wedi hen ddiflasu ar waith y ffug wlad- garwyr a wnant feiau eu gwlad yn foddion i hyrwyddo amcanion masnachol a hunan-gais. Arwydd o afiecliyd a dirywiad difrifol ydyw. Yn sicr ddiameu, fe ddylai fod rhyw derfynau i'r awydd am ffordd rad o hysbysebu cylch- gronau, ac i foddhau Saeson a chopi go- hebydd. Nid yw yn ddirn amgen na hanfod y "Wasg Felen a dylai Ein cylchgrawn cenedlaethol" godi uwchlaw peth felly. Un peth yw caniatau rhyddid i bob plaid a sect a dosbarth i ysgrifennu i gyhoeddiad, ond peth 11 arall hollol yw y defnydd eithriadol a wneir o bob drygair am Gymru er mwyn enwogi cy- -hoeddiacl a gwerthu copi i bapurau yr estron- iaid sydd bob amser yn barod i dderbyn chwedlau drwg am genedl y Cymry. Pwy a welodd ddim o'r fath yma ynglyn a'r Traeth- odydd, neu unrhyw un o'r cyhoeddiadau Cymreig ereill ? A gobeithiaf na welir. Yr eiddoch. SYLWEDYDD.

Llwyddiant Cymry'r Cylch yn Llundain* lVIR. GOLYGYDD.—Nid wyf yn foddlawn i a,dael cartref heddyw heb ysgrifenu gair i ddatgan fy llawenydd oherwydd llwyddiant mawr Cymry Liverpool a'r cylch yn Eistedd- fod Llundain. Cyfeirio yr wyf yn mlaenaf at lwyddiant y Gitanci Lcidies Choir a'r ar- weinyddes Madame Maggie Evans. Oddi wrtli yr adroddiadau, ymddengys mai nid ennill y wobr yn unig a wnaeth y cor liwn, ond cyrhaedd perffeithrwydd uwch nag a gyr- haeddwyd erioed o'r blaen mewn Eisteddfod. Mi wn fy mod yn datgan teimlad pob Cymro a Chymraes yn Liverpool a'r amgylchoedd. Ac yn nosaf, llwyddiant y pedwar brawd, Idwal, Hugh, Ednyfed, ac Arthur Lewis. 0 galon yr wyf yn llawenycliu yn eu llwydd hwythau a llwydd mawr mewn gwirionedd ydoedd. Pwy o lionom na ddymuna iddynt lwydd mwy eto ? Yr eiddoch yn gywir. Bootle. GRIFFITH ELLIS. -o-

colofn Prifysgol Lerpwl. [TAN OLYGXAETH MR; J. GLYN DAVIES]. CYWYDD MOLIANT DAFYDD AB SIENCYN, NANCONWY. Duw i gynal dy gynydd, Yn Naiieonwy fwyfwy fydd Gomwchafieth Kiiys Gethin, Sydd yt, a'i lysoedd a'i win. Mawr ydwyd wayw lllarwydos, • Marohog aur rhyfelog- Rhys A'tli wyr a thithau hirwsfc, Adar y greirii ar dir Grwst; A'tli lys a tho o laswydd, Fal gwydrill Ty Ferddin fydd. Anil a glyw yn ymyl glan, Ger y mur, guro all, arian. t'arlwr uwcli gloywddwr oicli glyn? I'orthowlis perthi celyn Craig o glos, caregog lan, Cor lyts dorw, caer las darian. Gwyr arfog ar yr orfainc, Gwell eu ii'rwyth na gallu Ffrainc. Oyfaxiedd yw cefn y ddar, (Jwji a helgyrn can haelgar A llysieufwyd llyy Her, A gwin mwy nag eigion mor. 0 Gwlen draw y gwelir, Arwydd o ddai, ar wydd ir A thir mawr a thrum araul, A glyn haf, gloyw iawn haul. A daiar bone y daw 'r bwyd, Ag i lechu a galchwyd. Twr Babilon Nanconwy, Mae ei nyth maen o waith mwy Dafydd ydwyd, fo'i d'wedir Mai dewr wyt, ail Medrod Hir Dy fodd a son am dy faint, Sy 'n ofni Sais yn Nyfnaint. Dyro wisg dur o wasgwyn, Am dy gorff, fel meudwy gwyn Tori wayw o Iwytli triwyr, 'J'aria 'r lie tan arfer Llyr Cynal arriad Nanconwy, Cymer di, o myni, mwy. IFAN AP QBVWYDI) LEIAE. --0-

PEDR MOSTYN. Bu Mr. Peter Mostyn Williams (Pedr Motlyn) farw yn y Rhyl yr wytlmos ddiweddat, a ehoffiiawyd yn dyner am dano yng Ngorsedd Llundain un o foreuau r Eisteddfod. Bu n Eisteddfodwr amlwg iawn flynyddau n ol ac yn ystod y deng mlynedd ar hugain diweddaf, 'roedd yn flaenllaw ac amlwg iawn fel Rhydd- frydwr ac fel goruchwyliwr i'r naill a r 11 all o Aelodau Seneddol Rliyddfrydol sir Mhnt. Bu'n gadeirydd Bwrdd Oomisiynol y Rhyl, ac efo oedd un o aelodau cyntaf Cyngor sir Ffliiit adeg ei farwolaetli, ac ers blynyddau bellach, efe a ddaliai swydd ysgriiennydd addysg grefftig ei sir. 'Roedd yn Slaiii oed ac yn dihoeni ers tahll. Roedd yn ysgnl- ennydd Eglwys Anibynol Rising y Rhyl; a chwitli gan y wlad a r drel a lydd colli'r ddolen lion a gydiai ddwyoes mor ddyddorol.

EBION LERPWL Gorchest Nellie. Llawen gennym ddeall am orcliest Miss Nellie Jones, merch liynaf Mr. a Mrs. Henry Jones, Ystrad, West Derby-y hi newydd ennill gwobr Coombe mewn arholiad yn yr iaith Seisnig a lleny ddiaeth Saesneg yn Nghol- eg Somerville. Rhydychen. Cyfrifir y Coombe Prize yn un o rai ucha'r Coleg a llongyf- archwyd Miss Nellie gan y Prifathro am ennill y wobr yn gystal ag am ragoriaeth a llwyredd ei gwaith ar I-lydty tymor. -9- T. Arthur Lloyd. Drwg iawn gan yr holl gylch Cymreig ydoedd clywed am afiechyd Mr. T. Arthur Lloyd, Falkner Square. Cafodd waedlyn (hemorrhage) yn lied ddirybudd ddydd Llun wythnos i'r diweddaf, a dilynwyd gan ollyng- iad cyffelyb ddydd lau a'r Saboth diweddaf. Fodd bynnag, ni ddigwyddodd dim o'r fath yr wythnos hon a da gennym ddeall ei fod yn hybu a gwella'n foddhaol. Y mae efe'n hysbys fel mab Mr. a Mrs. Edward Lloyd; fel brawdy Proff. J. E.PLloyd,M. A., Bang )r ac fel tin o Gymry eiddgaraf a pharota'i gymwynas i bopeth Cymreig a clirefyddol drwy'r ddinas. -9- Cyfres Elwyn. Mae Elwyn ar hyn o bryd yn traddodi cyfreS neilltuol o bregethau ar Ffeithiau Crist- nogaeth," ac er mai'r haf ydyw, lleinw ei gapel bob nos Sul. Yr oedd yn traddodi y burned yn y gyfres nos Saboth ddiweddaf ar Ad- gyfodiad Crist." Mae dwy eto i ddilyn. Ei amcan ydyw gosod gerbron pobl ieuainc ei gynulleidfa yr hyn sydd gan y ddysgeidiaeth ddiweddaraf i'w ddweyd ar y pynciau hyn, a dangos iddynt y gwahaniaeth rhwng ffug a ffaith, rhwng damcaniaeth a gwirionedd, rhwng diwinyddiaeth newydd a gwybodaeth derfynol. Cynorthwyid ef yn y gwasanaeth gan ein cydwladwr talentog, Mr. Clarke Davies yr hwn a roddodd ddatganiad gwir feistr- olgar o'r Vesper Hymn. -9- Disgleirio yng Nghoergrownt. l-Ap Pedr Hir. Ymysg y Cymry sy newydd ddisgleirio yn arholiadau Caergrawnt, ceir enw dau o Gymry Lerpwl. Mr. T. T. Williams, Coleg St. Pedr, efe'n cael second class, first divis- ion, in economic tripos, part I." Y mae T.T.W. yn un o gyn-efrydwyr Prifysgol Caer- dydd, lie y graddiodd yn B.Sc., ac yn fab ein cymydog llengar Pedr Hir, BootW ac mor Gymreig ei ysbryd a'i dafod a'i dad. 2-0. Hughes=Jones. Un arall o wehelyth Lerpwl a ddisgleiriodd yng Nghaergrawnt ydyw Mr. O. Hughes- Jones, Coleg St. loan. Efe'n cael second class honours in the law tripos, part 1." Nid ydyw ond llanc ugain oed, ac yn fab Mr. R. Hughes-Jones, 21 Bentley Road-ull o swyddogion Eglwys M.C. Princes Road. 3—Gwehelyth Llandinam. Cyrhaeddodd Mr. E. W. Lloyd-Jonos, Coleg yr Imanuel. second class honours in History, part 1." Efe'n fab y diweddar Barch. D. Lloyd-Jones, Llandinam, ac yn Ysgriiennydd Cymdeithas Gymreig Genedl- aetliol Caergrawnt. 4-E. A. Hughes, Efe o Goleg y Drindod, yn cyrraedd first- class in part 2, history," ac yn cymeryd ei radd double honours in history." Brodor yw Hughes o Bontycymer, ac a fu'n hogyn yn Ysgol Sir Abergele. -9- Tysteb y Parch. John Evans. Mr. Hugh Williams, 10 Bentley lluad 10 10 6 Mr. Lewis Joiicrf, Bedford Street ■> o Mrs. ERen Evant«, 6 Primrose Street. 3 •> O Mr. William Jones, Great Mersey btreet. 0 o 0 Mr.William J oi>es,Tlurhviere Road 0 j 0 Mr. John Williams, 28 Binns Road 0 L B Miss Williams, Daisy Street 0 s o Mr. T. J. Morgan « l u Mr. William Hughes 1 0 Mr. John Roberts y I) 6 Mr. Thomas Davies o 0 6 Mrs. E. Foulkes 0 6 Casgliad eglwys M.C. Peel Road. 1 0 0 Hynt y Beirdd i Eastham. Prynhawn Sadwrn Mehefin 12fed,feynhal- iodd Dosbarth y Beirdd Belmont Road, eu jrwyl flyuyddol yii Eastliaiii. Wedi mordaith blese^us, a syllu ar Natur ar ei goren o amgylch y pentref byeliaii tlws, cyrchwyd tuag ystafell gyfleus, lie yr oedd gwledd ragorol wedi ei darparu ar gyfer anghenion y beirdd. Ar ol gweinyddu cyflawnder a'r danteithion, cafwyd gwledd arall o dan lywyddiaeth Gwilym. Mathafarn. Darllennodd yr Ys- grifennydd lythyrau esgusodol oddiwrth Ceinydd, Gorwyst, Parch. T. Rees Jones, Pedrog, a'r Athraw Trefor, a thystiai yr oil mai anigylchiadau anorfod oedd yn eu Hudd- ias i fwynhau un o wyliau goreu'r cylch. Wele eiddo "Gorwyst":— Gorwyst iiiewii, modd hawddgarol a anorcli Yr enwog urdd farddol L'ch outing mwynwech eto Lwydd, pob mynwes les heb lol. I lan feirddion wrth lawn fyrddau-byd hael Boed hwylus liraethebau Canu'n well os pell o'n pau Gain dudollwogion dadau." Yna croesawyd y bardd a'r lienor mwyn Dr. Williams ar ei ymweliad cyntaf a'r wyl, ac atebodd yiitatt i-tiewii anercliiad hynod o ddy- ddorol. Traddododd y Cadeirydd anercliiad barddojiol: Yrna'n llawn mwyuhawn mown hedd--o'l' Farddonol unigedd; [ddinas Yn Eastham mynnwn eistedd, Feirdd y wlad, wrth fwrdd y wledd. "Difyr goledd ein dofioll-or undyn Yn rliandir y Saeson, Er ystryw pob rhyw estron, A wnawn ni yn y fan hon." Sylwodd liefyd y golled i'r Dosbarth oedd colli aelodau fel Rhinog a Llanerchfab drwy eu liymadawiad i Gymru, a llongyfarchai y Dosbarth am ddal ei dir yn wyneb an- fanteision. Yna cafwyd anerchiad neu gan trail bawb yn ei dro, dynia ran o gan y brawd cloniol Llew Fyelian, a ganai ur y ddn Not' Calan Hwyl ar hynt y beirdd i Eastham, Fa, la, la 0 dan nawdd ein Trefor ddinam, Meistr ar y eynghaneddion, Un dan gamp am wneud englynion. Y mae ganddo rai disgyblion, Mewn mesurau caeth yn rhyddion, Ond maent wedi gosod rhywun, Mewn haearnaidd farwol rwymyn Er mai Llew mewn enw, rhued Faint a fynno, mae'n ddiniwed, Ond fel twysog mawr y goedwig, Ni fyn reol i'w ddychymyg." Treuliwyd prynhawn difyr, ac aed tuag adref wedi cael llawn fwynhad. Edrychir ymlaen at yr adeg y bydd y Dosbarth yn ail gychwyn, ceir hysbyisad o hyn eto yn y BRYTHON, a rhoddir gwahoddiad cynnes i Gymry ieuainc y cylch i ymuno a ni.-A.C. Capel Donaldson Street. Dathlwyd chweched ben blwydd y capel hwn gyda chyfarfod pregethu nos Sadwrn a'r Sul diweddaf. Y Parch. D. Gwyniryn Jones, Llandudno, oedd y pregethwr, a chyhoeddai'r hen Efengyl gyda nerth a dylanwad mawr. Nid rhyfedd fod cymaint o alw am Gwynfryn, ac o dynnu ar ei ol—y mae mor lawn o wefr ac asbri, ac mor angerddol yn ei deyrn-" garwch i wirioneddau sylfaenol Cristnogaeth. Nid yn fuan yr anghofir ei bregethau hyawdl a nerthol.. Gwasanaeth y Plant a gafwyd yn y prynhawn-y plant yn adrodd y nawfed bennod o loan, ar y dechreu, yn y ffurf o ddadl ac yn rhoddi'r emynau allan canwyd gan Maggie J. Roberts a Gwladys Jones, a chafwyd dwy d6n brydferth gan yr holl blant adrodd- wyd gan Trevor Jones, Mildred Davies, Myf anwy Davies, Gwladys Jones a Maggie J. Roberts ac anerchiad difyr gan y Parch. D. Gwynfryn Jones. Cafwyd cynulliadau lli- osog yn yr holl gyfarfodydd, a~*sylwai llawer ar ragoroldeb y canu cynulleidfaol. Ar gyfer yr achlysur yr oedd yr addoldy wedi ei lanhau a'i baentio drwyddo draw, gan nifer o'r ael- odau—yr oil yn waith cariad, yn rhad ac am ddim. + Teml Gwalia, Edge Lane. Nos Fawrth, Meh. 8fed, cynhaliwyd y Demi pryd y cafwyd y rhaglen a ganlyn :—Ad- roddiad o Out in the Cold yn effeithiol lawn gan y Ch. Martha Lamb a chafodd y Ch. Roberts a'r Br. Parry hwyl gampus wrth ganu'r ddeuawd Llwyn Onn." Chareuwyd Fugato on the Hymn Tune St. Ann's," gan y Br. Eddie Evans. Cystadleuaeth Spelling Bee, dan ofal y Brodyr Edward Morris a Griffith Davies, goreu, Ch. Jones, Edge Lane. Yna canwyd "Y Fenyw Fach a'r Beibl Mawr yn dda iawn gan y Br. Griffith Davies. Llywyddwyd gan y Prif Demlydd, Br. Henry Davies. Nos Fawrth, Meh. 15fed, dan lywyddiaeth y Prif Demlydd, Br. Henry Davies, awd trwy y raglen ganlynol :—Can, Suo-Gan gan y Ch. Jones, Romer Road. Chwareuodd yBr. Eddie Evans Marche Militaire" ar yr organ, ac adroddodd y Cli. Phillips Hen ystori yn gampus. Y gystadleuaeth oedd yn dyddori pawb oedd y Spelling Bee, dan ofal y Br. Parch. David Jones, a dyfarnwyd y wobr i'r Br. Griffith Davies, a throsglwyddodd y wobr i logell y Deml. Papur Diarhebion y dyddiau diweddaf gan y Ch. Evans, Edin- burgh Road, a chafodd hwyl dda. Canwyd, Wyt ti'n cofi r lloer yn swynol iawn gan v Ch. Jones. Edinburgh, a chanwyd Myfanwy' gan bart,i y Br. Griffith Davies, a diweddodd y Ch. M. Lamb trwy adrodd A Tumbler of Claret." -Cyinro. -0-

Y Gymanfa Gyffrcdinoi. YR wytlmos hot), set o ddydd Mawrth hyd ddydd Gwener, cynhelir Cymanfa Gyffredinol y Methodistiaid yng Nghapel Mawr Rhos- Uanercliiugog. Ddoe (ddydd Mawrth) eth olwyd y Prifathro Prys, Aberystwyth, yn Hywydd y Gymanfa am y flwyddyji nesaf a'r Parch. Maurice Griffiths, Aberystwyth, yn ysgrifennydd. Penderfynwyd cynnal y Gymanfa Gyff- redinol nesaf yng Nghastell Nedd. Traddododd y Parch. W. Evans, Pembroke, Docli, anerchiad wrth ymneilltuo o Gadair y Gymanfa Derbyniwyd dirprwyaeth oddiwi th Gyng- rair yr Eglwysi Rhyddion, yn cael ei blaenori gan y Parch. Robt. Roberts, gweinidog Ani- bynol eglwys Bethlehem, y Rlios. -()-

O'R MOELWYN I'R GOGARTH P RIODAS.- Y nghapel Bethania, Blaenau Ffestiniog ddydd Mawrth y 15fed, drwy drwydded, unwyd Mr. Robt. Ellis, Bryn Eilian, Manod Road, y Blaenau (ond bellach o Lerpwl) mewn glan briodas a Miss Jennie Richards (yn ddiweddar o Benarth, Deheu- dir Cymru). Gweinyddid gan y Parch. J. Rhydwen Parry. Y morynion priodas oedd Miss Nell Ellis (chwaer y priodfab), a Miss Francis, Cae'rblaidd, a'r gwas priodas yd- oedd Mr. Jno. Ellis, brawd y priodfab. Gwedi'r cylymu, ymneilltuodd y priodedig a'r lliaws gwahoddedigion i'r lawnt o flaen Plas Tanymanod, lie y tynwyd en llun oddiyno aed i Fryn Eilian, i fwynhau arlwy hael a baratoisid gan Mr. a Mrs. Rt. Ellis, rhieni'r priodfab. Gwedi'r wledd, ymadaw- odd y par ieuanc am Griccieth, i dreulio eu mis mel. 'Roedd y pwyddion priodas yn lliosog a drudion.—J.H.E. -0-- 0 QRICCIETH.—Ddydd Sadwrn di

weddaf, gwedi seithmis o gystudd, bu farw un o drefwyr amlwg Criecietli—Mr. J. W Bowen y fferyllydd. 'Roedd yno ers blyn- yddau, a gwaneth lawer i ddod o Chriccieth i sylw'r byd. —— O'——

YSTAFELL Y BEIRDD Y "cynhyrohion gogyferja'r golofn Tion, i'w oyf- eirio :-PEDROG, 30 Stanley Street, Fairfield. BEDDARGRAFF brawd yn Colorado. America. Olo roed yn Colorado-ar ei lwch, Er y loes, paid beio Am golli brawd, mae gwell bro- r iewis anwyl sy yno. LANSDOWN FRENIN." (y teitl roes Lloyd George ÏiÙlv). Oawr i blaid y ewrw bliii,noddwr abl > Yn nydd rhwysg y ddryein. Fu Ir,,tuwar Lantdown Prenin"- Bu law dde Rhilib i ladd Rhiu. G,a"jQIt.