Welsh Newspapers

Search 15 million Welsh newspaper articles

Hide Articles List

5 articles on this Page

at (jBWY'q"DBYGU) L....J

News
Cite
Share

at (jBWY'q"DBYGU) L .J Eisteddfod Llundain 'l'rwy'r Drych—o'r pellter-y gallwn weied yr Eisteddfod y tro hwn, oherwydd methu o honom gael y mwynhad arferol o ddilvn y Iliaws i fod yn bresennol. Ond nis gallwn ymatal heb ysgrifenmx ychydig yn ei chylch. Da gennym iddi, yn ol fel y clywsom, glirio ei thraul ariannol, ac felly fod yn fwy ffodus na'r tro o'r biaen y cynhaliwyd yr Eisteddfod Genedlaethol yn y Brifddinas. Diflas fuasai i ddynion cenedlgarol a hael dreulio cymaint o'u hamsor a'u hegni cyhyd, ac yn y diwedd orfod tain o'u llogellau eu hunain am gael gwneud liynny, fel y digwyddodd unwaith. Gyda'r profiad a gawsent yn flaenorol. rhaid oedd wrth lewder mawr i'r antur ddiweddaf. Ond gwyddom yn dda fod yn Llundain Gymry glwladgar, ac eisteddfodwyr profedig. Gwir fod yno wyr ariannog, ond y mao gan- ddynt hefyd galon fawr a llaw hael. Ni bydd yr elw ond ychydig, ac efallai na cheir ei fed yn ddim erbyn clirio pob gofyn. Modd byn- nag, bydd yn foddlonrwydd go lew i'r wlad yn gyffredinol ddeall y bydd i'r Eisteddfod dalu ar ci hoi. Clywsom gan amryw y sylw.nad yw Llundain yn lie manteisiol i Eisteddfod boblog. Wel, y mae gwir yn hynny Eto, nid yw yn adlewyrchu yn erbyn y Pwyllgor Lleol, ond yn eu ffafr. Fe ai Ilawer o Gymry i Lundain nad aent i'r Eisteddfod—mynd i weld rhy- feddodau y Brif-ddinas a wnaent hwy. Cafwyd profiad o hynny yn 1887 ac a hwy yn gwybod y pethau hyn oil, mwyaf yn y byd oedd clod Cymry Llundain yn mentro gwa- hodd Eisteddfod nas gallasai fod o fudd ar- iannol iddynt hwy, ond a allasai fod yn golled. Llongvfarchwn y Finsent a'r llu dowr y bu yn eu harwain mor llwyddiannus i gynhyrchu Eisteddfod Llundain 1909. Llwyddiant Caernarfon. Y dref gyda'r fwyaf Cymreig yng Nghymru yw hi, a'i thraddodiadau llenyddol, bardd- onol, cerddorol, ae eisteddfodgar yn ddis- glair dros ben. Deffrodd ei hysbrydiaeth cystadleuol y tro hwn gyda grymuster Sam- sonol. a gwnaeth i'r estroniaid-na, nid chwerthin," ond edmygu, ac i Gymru, ac yn arbennig y Gogledd, lawenhau. Cododd y Cor i bwynt uchel iawn mewn rhagoriaeth, ac yr oedd yn amrywiaeth hyfryd i symud budd- ugoliaeth bennaf y corau o Loegr i Gymru, ac o'r De i'r Gogledd. Mae arwyddion fod y gwersi lied lymion a gafodd y corau Cymreig y blynyddoedd diweddaf gan eu beirniaid, yn gystal a'u gwrthymgeiswyr Seisnig, yn dechreu dweyd ar eu cynnydd. Nid oes neb a wad ddawn can y Cymro, ond buont yn m ddiffygol mewn diwylliant, ac yn y gor- ffenrwydd a wna ganu corawl yn gelfydd yn gystal a hwyliog. Gyc!a'r Cor, cafodd Caer- narfon fri lleol ym muddugoliaeth fawr Gwyn .Tones, enillydd y gadair, a T. O. Jones, ar y ddrama, yn gystal a gwobr lenyddol arall. Yn sicr, y mae gan y Canoris Ie i deimlo'n falch o'r bri a ddaoth arnynt drwy'r budd- ugoliaethau hyn. Areithiau Llywyddion. Gyda'r gwyr enwog oedd yn y gadairyn ystod yr Wyl. nis gallesid llai na disgwyl anerchiadau oithriadol. Buasai eiddo Mri. Balfour, Asquith, Lloyd George, ac ereill, yn werth eu eadw ymysg y trvsorau oisteddfodol. Lhvyddodd Mr. Balfour i daro tant yng nghalon y Cymro yn gystal a phob cenedl arall a'i gwrandawai. Aeth yn ddigon dwfn i hanfod cerddoriaeth fel ag i gyffwrdd y llinynau a red drwy y ddynol natur." Mae yr Eisteddfod o werth pe na bae ond am y ffaith y rhydd lwyfan i bob sect a phlaid i lefaru ar bynciau sy'n gyffredinol a di-gweryl i bawb. Ac nid di-fudd ymweliad yr Eist- eddfod a Llundain pe na chawsid dim neilltuol iawn drwyddi ond hyn. Ni fydd yn un an- fantais i Gymru ddarfod i Saeson ac arwein- wyr politicaidd estronol weld y Cymry mown Eisteddfod. Pwy a wyr na fydd y dvlanwad yn Ilawer mwy effeithiol na hvawdledd llu o areithiau ar lawr y Senedd ? Er i vegrech Gymraeg ryw Suffragett adsain drwy y Neu- add, nid yw y Cymry'n gyfrifol am y dwlni hwnnw, ac ni feir hwynt am dano. Ennill a Cholli, Mae ennill yn brawf ar fardd, mae colli yn brawf ar ddyn. Un o'r pethau diflasaf ynglyu ag eisteddfodau yw y drwg deimladau a achosir rhwng cystadleuwyr a'u gilvdd, ac yn enwedig a'u beirniaid, yn lied fynych. Cen- hedlwyd cenfigep a, chas rhwng brodyr ar rai achlysuron fel ag i ddweyd ar eu hagwedd at en gilvdd ar hyd eu hoos. Nid hawdd cael oolhvr da. Wrth gwrs, nid oes neb yn boffi colli, na neb na thDimla ryw bang o loes ar y pryd ond rhaid fod dynoliaeth unrhvw un yn dlawd o bopeth ond balchter oni fedr ddal heb chwerwi a dtgio a rliuo yn ei gorn am na fuasai-efe yn cael y wobr. Mae ambell un mor betlima fel ag i feddwl nas gall dy- farniad fod yn gyfiawn ond yn unig pan fyddo yn', oi ffafr ef. Bydd wedi breuddwydio ei goroni neu ei gadeirio, a'r weled igaeth yn wen o angylion clod a bri ond os na sylweddolir ei ddyfaliad, ca weledigaeth ddu o gyth- rouliaid dichell, malais, dial, a phob anghyf- iawndor, a bydd o hvny allan mewn vsbryd rhegi ci fairniaid a'i drechwr. Beth bynnag am y bardd, mae y dyn yn brin. Nid yw beirniaid yn anffaeledig, ac mae'n debyg ddarfod iddynt fethu mewn barn fwy nag unwaith o bryd i bryd, Er hynny, y maent, ni gredwn, fel rheol yn gywir. Diwylliant yn dweyd. Mae Cymru Sydd yn dechreu dangos yn ddigamsyniol hyd yn oed mewn barddoniaeth fod y manteision addysg a berthyn iddi yn dweyd ar yr Eisteddfod. Wrth gwrs, cre- bwyll ac awen yw y pennaf peth i fardd, ond mae addysg a diwylliant yn angenrheidiol i gyfansoddwr da. Gwnaeth y beirdd Cymreig yn rliagorol yn ystod anfantoision mawrion v rhan fwyaf o'r canrif diweddaf, a haeddant fwy o glod nag a roddir iddynt gan rai a gaw- sant fanteision mwy. Eto, fe ddylai yr hen ddosbarth fod yn ddigon eangfryd i groesawu y to ieuengach a dysgedicach o feirdd diweddar ein gwlad. Diau fod ymysg boirdd na chawsant addysg uwcliraddol rai ag y deil eu coethder a'u hawen yn ddisglair o oes i oes yng nghanol cynhyrfiadau goreu eu dilynwyr—yn enwedig Ceiriog. Ond pe byddai i feirriaid barddonol dysgedicaf Cymru heddyw fynd drwy gyfrolau mwyafrif y beirdd a ddaethant i'w bri yn ystcd y canrif diweddaf, credwn y gosodent farciau lliosog ar bob tu dalen mown ffordd o gywiro a beio, mewn iaith, priod-ddull, arddull, a ffigyrau. Nid addysg yw y cyfan, ac mae rhai, or yn vsgolheigion da, heb fawr o awen yn eu g"; aith. Ond y mae gon nYID: heddyw -foirdd sydd yn berchen athrylith farddonol uchelryw ynghydag addysg a diwylliant helaeth, ac at y cyfan rai yn meddu anianawd Gymreig ddigon cref i gadw ei hunandeb drwy bob dylanwad a ddaw arnynt. Mae eu haddysg yn eu dat- blvgu ac nid eu trawsffurfio drwy efelychiad i nodwedd estronol. Un o'r pethau mwyaf anioddefol mewn barddoniaeth yw y rhodres epayddol a welir mewn rhai i wneud eu hunain yn debyg i feirdd estronol fel Brown- ing neu Tennyson, mewn niesurau a syniadau, nes colli eu gwahanfod Cymroaidd heb gael dim o wei-tlt-dim ond dry(-! i iolaoth--yn ei le. Mae Gwynn Jones yn ddysgodig yn llenydd- iaeth amryw genhedloedd, ac vn gynofin a gweithiau prifeirdd y byd. Erh,vni-iy,-eanyn wir Gymreig. Y mao'n gyfarwydd a'r beirdd Cymreig mwyaf henafol a diledryw, yn deall eu hiaith a'u dull o feddwl a chyfansoddi. Teimlwn wrth ddarllen rhai eyfaiisoddiadaii barddonol Cymreig diweddar, er pan mae yr Athro J. M. Jones ar y fainc feirniadol-yn enwedig wedi'r gyflafan a wnaoth yn Eis- teddfod Bangor ar awdlau Ymadawiad Arthll.r-fod y beirdd yn ymgais at arddull y rhamantwyr a'r hon feirdd clasurol. Ond y mae rhai, hyd yn hyn, heb fod yn ddigon cyf- arwydd a'r maes, ac yn ymddangos fel efel- vchwvr amrwd. Ond mae Gwynn Jones wedi astudio Cymraeg y gwahanol gvfnodau, wedi anadlu awyrgylnh yr hen feirdd goreu, yn gwybod arbenigion iaith, gwJad, a phobl Cymru yn drwyadl, tra y mae ei waith yn addfed a'i ddttll yn naturioL Hawdd gen- nym gredu, oddiwrth ei Ymadawiad Arthur, fod ei Wlad y Bryniau yn ardderchog. Ac nis gallwn lainallawenhauynyffaith fod awdlau fel eiddo Gwynn Jones, J. J. Williams, ac Eifion Wyn, ynghyda beirdd ieuainc ereill,yn debyg o gadw i'r awdl ei lIe priodol fel ffurf arbennic ar farddoniaeth Gymreig, ac na fydd iddi farw gyda'r pen campwr cyng- haneddol Dyfed. Pryddestwr a Thraethodwr Gwnaeth Mr. W. J. Gruffydd orchest anghyffredin, a chafodd swm da o aur yn ei logell, yn gystal a choron arian ar ei ben Dyma un arall o gynhyrchion y Brif Ysgol, ac y mae'n anrhydedd i'w genedl. Y mae'n lienor campus, ac yn vsgrifennwr Cymreag cvfareddol. Bu yn ail ar destyn y goron ym Mangor pan yr enillodd ei gyfaill Silyn. Gwnaeth W.J.G. yn Llundain fusnes tebyg i eiddo Elfed yng Ngwrecsam. Un neth nod- edig yn yr Eisteddfod hon yw y ffaith mai lleygwvr a gafodd ei phrif wobrwyon bardd- onol a thraetliodol. Bu xhyw ffugeuwau yn ebychu'n ddolefus drwy y wasg ers tro bellach yn erbyn i weinidogion gipio'r gwobrwyon hyn. Nid ydym yn "meddwl fod v dolefwyr wedi cael dim cvsur yn Eisteddfod LJundain. Efallai mai y cri nesaf fydd yn erbyn i athraw- on colegau gystadlu. Wedi'r cyfan. nid yw y prif wobrwyon cenedlaethol, yn enwedig mewn barddoniaeth, yn gyfiawn anrhydedd oni enillir hwv yn erbyn pwy bynnag a ddewiso gystadlu. Gall fod lie i deimlad o anrhydedd personol, ond ynfvdrwydd yw gosod deddf gwaharddiad ar y mater. Clyw- som fod y fath beth, ond carem wybod pa bryd ac ymha 10 y pasiwyd y ddeddf. Cyd=awduriaeth. Nid gyda'r amcan o awgrymu dim an- nymunol am vr awdwyr y gwnawn gvfeiriad at y ffaith ddarfod i ddau faia,dwr gvdweith- redn i gynhyrchu yr un cyfansoddiad, vr hwn a ddj farnwyd yn oreu yn Eisteddfod Llun- dain. Ni cheisiasant gelu y ffaith, ac yr oedd hynny ar unwaith vn ou dangos yn ddynion gonest ac anrhydeddus. Ond y mae y fath gvfansoddiad, i amcan cvstadleuol, yn peri i eldvn feddwl am v peth, A yw yn iawn mewn 1. p cystadleuaeth ? ac os yw mewn traethodwyr, paham na fyddai hefyd mewn barddoniaeth cadair a choron ? Bu helynt flin ar ol un Eisteddfod Gened-laethol oherwydd y tybid fod dan awdwr i'r un traethawd, ac ysgrif- enwvel pethau chwerwon parth amryw gyn- hyfchioti barddonol buddugol oherwydd yr honnid fod mwy nag un awdwr i'r un cyf- ansoddiad. Wrth gwrs. os dvna'f ffaith, yr oedd lie i gondemnio am guddio'r gwir ond vmddanghosai i ni fod v syniad o ddau awdwr i'r un awdl neu bryddest yn cael ei gyfrif ar unwaith fel peth hollol wrthun ac anam- ddiffvnadwy. Mae y pwyrit yn un mor ddy- ddorol a ohyrhaeddbell fel y Ijyddai yn ddiogelwch i gyd-ddealltwriaeth pe ceid goleuni pellach arno, a rheol ddianiwVs hofyd.

Coronfardd Llundain.

Cadeirfardd Llundain.

PILLIAU EOS DAR.

Advertising