Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
3 articles on this Page
Hide Articles List
3 articles on this Page
DYDD GWENER.
News
Cite
Share
DYDD GWENER. Yn yr Orsedd. 'Roedd yn foro braf heddyw, megis y bu bob bore ar hyd yr Eisteddfod, ac o ddwy i dair mil wedi dod i wylio detodau r Orsedd. Clywyd Eos Dar o Mr. W. O. Jones yn canu penhillion, a Thelynores Gwalia wrth y delyn. Y Vinsent a hysbysai fod Elfed yn abseniiol a'i fod mewn profodigaeth lem-wedi colli ei fab. Caed gair oddair y Maen Llog gan y Parch. Ben Davies, anerchiad Cymraeg gan y y Tad Kane (Maol Dafydd) o'r Iwerddon, ac anerchiad yn y Gernyweg gan Dr. Jenner gair byr yn Saesneg gan Arglwydd Mostyn a rhoed urddau i'r personau a ganlyn Fr Is-Iarlles Maitland (Gwendolen Glwyd). Arglwyddes Wyndham-Quinn (Gerddores Gwlad Forgan). Mrs. Rd. Helme (Gerdd- ores Gwyr). Mrs. Ellis J. Griffith (Pryd- wen). Miss Mary Ellis, Dolgellau (Mair Elis).. Miss Gwennie Griffith, Abertawe (Gwennie). Mrs. J. Hinds, priod trysorydd Eisteddfod Llundain (Goleuni Myrddin). Mrs. Timothy Davies, Fulliam (Eos Panty- celyn). Mrs. Hy. Jones, Awstralia (Eos Rhydy,fro)-ci bron hi'n frith o dlysau a enillodd am ganu yn ei bro bell. Y Parch. Lemuel James, Ystradmynach (Hopkin),efe'n un o ddisgynyddion Wil Hopcin y bardd. Dr. Stalker (Padrig Dulyn). Mr. Tom Morgan-cliwytliwr y Corn Gwlad (Gerddor o Ludd). Mr. D. R. Hughes (un o ysgrif- enyddion Eisteddfod Llundain)—(Myfyr Eifion). —Owen (Dewi (Ittyrfrii), Waen- fawr. a Wm. Ellis Williams, Llanrug (Gwilym Ilhyddallt). Yn y Neuadd. Arglwydd Mostyn yn v gadair a Chadfan yn adrodd molawd farddonol iddo ar ol ei anerchiad.. Canwvd Can yr Eisteddfod Eisteddfod y Cymry (Dr. Parry), gan Miss Towena Thomas. Ymgeisiodd chwech ar. faled Owam Lawgoch," £ 5. Goreu, y Parch. E.^Wyn Roberts, Manceinion (mab Hywcl Tudur, Clynnog). Cyfres o benhillion ar fesur Triban Mor- gannwg, 95, Brynfab, Pontypridd. Traethawd, Y Jacobeaid Cymreig," £ 10. Un ymgeisydd ac yn deilwng, Rhosen Wen" ond ni atebodd. Yn ei anorchiad, cyfeiriodd y llywydd mai efe oedd yr unig un o Lywyddion Eisteddfod 1909 oedd yn fyw o'r rhai a lywyddent hefyd yn Eisteddfod flaenorol Llundain 22 mlynedd yn ol. 'Doedd yr un parth o'r deyrnas allai ddcd a eliynhulliad mor ddyddorol ynghyd ag Eisteddfod y Cymry, a chynhyddu 'roedd ei llwyddiant a'i .dy lan wad o hyd. Canu penhillion gyda'r delyn (dull y De). Dau ymgeisydd, a dim cystal cystadleuaeth a'r diwrnod cynt ar ddull y Gogledd. Budd- ugol, Y,2, George Harris, Gors Las, Llandebie. Nob yn deilwng ar gyfansoddi baled i gor a cherddorfa; nac ychwaith (un ymgeisydd) ar gyfansoddi can i baritone ar y geiriau Os wyt Gymro o delynegion Eifion Wyn. Cyneithu o Ffrancaeg, i Gymraeg, £ 5, Llew Hughes, Kemp Road, Llundain. Canu'r delyn fechan (cyfyngedig i Gymry), Erddigan tro'r taint," a Syr Harri Ddu." Gwobr, telyn fechan gwerth £ 3. Goreu o ddau ymgeisydd, Taliesin Merfyn Morgan, Aberdhr a Freda Holland, Birkenhead, yn cael gwobr ychwanegol gan Miss Williams, Aber Clydach, a chan Arglwydd MosStyn. Freda yn ddim ond deg oed. Morthwyl drws mewn unrhyw fold, 1, f2, E. Cartwright, Nannerch, sir Fflint. CltnhwyHbren copr neu bres, 1, JE2, neb yn deilwng 2, £1, E. Thomas, Treforris, a Jon- athan Thomas, Gw csam yn gydradd. Stol haearn, 1, 94, O. J. Jones, Fulham 2il a 3ydd wobr, neb yn deilwng. Dysgl Elusen o bres neu gopr g^r, F,2, neb yn deilwng. Llidiart gardd o haearn gweith- iedig (yn agored i ofaiítt yn unig) 1, f:6, E. Cartwright, Nannerch 2, £ 3, D. J. Will- iams, Bontnewydd 3, £ 1, J. Roberts, Gwrecsam. Traethawd ar Gasgliad o enwau lleoedd yn sir Fflint," £10, y Parch. D. D. Williams, Manceinion, yn oreu o 6. Unawd ar y sodd-grwth ('cello), Bar- carolle," cyfyngedig i Gymry. E3. 'Roedd yr ail ymgeisydd heb ofalu am gyfeilydd metliodd a cliael yr un tua'r 'Mwyfan pryd y cynhygiodd Mr. Harry Evans, Lerpwl, ei wasanaeth, ac achwareuodd iddi. 1, 13, Miss Jennie Jones, Caordydd (buddugol hefyd yng Nghaerdydd y llynedd). Gorchest Gwladys May. Adroddiad Cymraeg i ferched, Ti wyddost beth ddvwed fy nghalon," £ 2. Tair ddaeth i'r llwyfan o'r deunaw oedd yn ystafell y ehwyn- nu. Dywedodd y beirniad, Llew Tegid, mai dyma'r gyrstadleuaeth adrodd odidocaf a glywodd erioed. Bai y rhai na chafodd y llwyfan ydoedd anghofio mai hen wraig syml ydoedd mam Ceiriog, ac nid actress, a gormod tuodd i actio oedd eu bai. 1, Elinor Davies, Llanelli ond 'roedd y ddwy arall mor ragorol fel y rhoes trysorydd yr Eisteddfod (Mr. Hinds) 10/6 i'r gyntaf adroddodd, Maggie M. James, Senghenydd a mynnodd Mr. Vincent Evans roi 10/6 i Gwladys May Davies, Pentre, Rhondda, geneth wyth oed, a synnodd ac a doddodd y dorf, a,c sy'n ar- goeli bod yn un o brif adroddwyr Cymru. Yma gadawodd Cynonfardd yr awenau yn llaw LIew Tegid, gan ffarwelio a'r dorf, a dweyd, os y deuent i'r Taleithiau, am iddynt fod yn siwr o alw heibio iddo Cystadleuaeth unawd i Baritone, Cap- tain of the gods immortal," a dwy alaw Gymreig, Cariwyd y dydd" a Syr Marri Ddu." £ 3. Tri ar y llwyfan. Goren, Powell Edwards, Rhosllanerchrugog. Traethawd, Llawlyfr i addysgu Cymraeg" £ 10. Yr un o'r ddau ymgeisydd, mwyaf gresyn, yn deilwng o'r wobr. Beirniad, Mr. S. J. Evans, M.A Llangefni. Can yr Eisteddfod, Llwyn Onn," gan Miss Hannah Jones. Unawd ar y crwth. "Air Varie, Op 22. No 2" (Vieuxtemps). £3 Miss Thomas, Ton, Pentre, Rhondda. Coleren o arddurnwe, £ 1, Kate Williams, Rose Hill, Caernarfon. Taenlen gwely mewn brodwaith nen osod- waith, f:5, Miss Powell, North Parade, Mynwy. Unawd ar y berdoneg (cyfyngedig i Gymry) 93, Edith Darbyshire, Birkenhead. Unawd ar yr Organ (cyfyngedig i Gymry), f3, Robt. J. Jones, Penarth. Telyn i Madam Patti. 'Roedd y Farwnes Ccderstrom--sef > ddiangof gantreg Madame Patti—i ddod i lanw'l: gadair heddyw'r prynhawn. ond cr dirfawr siom, daetli gair oddiwrthi ar y funud ddiweddaf fod afiecliyd yn ei lluddias. 'Roedd ar y llwyfan delyn flodau hardd, y bwriodid ei chyflwyno i'r Farwnes ar ran Cymdeithas Cymry Llundain, fel arwydd a chydnabyddiaeth o'i gwasan- aeth i ganiadaeth. Cymerwyd ei lie gan yr Arglwyddes St David's a galwyd ar inii-;s Mogan Lloyd George (merch y Canghellydd), Miss Dorothy Hulme, a Miss Yvonne Ellis Griffith (merch fach yr aelod tros Fon) i gyflwyno'r delyn i'r Arglwyddes, yna i gael ei fforddoli i'r Farwnes. Diolcliwyd i'r eyfl- wynwyr ac i'r Arglwyddes gan Mr. Llewelyn Williams, A.S., aUr Hartwell Jones. 'Roedd y cynhulliad heddyw prynhawn yn llawer lliosocacli nag y bu ar hyd yr Eistedd- fod. Traethawd, "Casgliad o len-gwerin sir Faesyfed," ilO Dau ddaeth i llaw, Gir- aldus yn oreu, ond ni atebodd. Gornest y Corau Meibion. I 75 i 100 o leissiau, am ga-i-iii-(a) Fair Semele's high-born son (Mendelssohn). (b) The Reville" (Elgar). (c) 0 Peace- ful Night (Ed, German). Y ddau olaf i'w canu heb gyfeiliant. 1, £ 75 2, £ 25. Llanelli.— Yn canu5n rhy gyflym, nes colli rheolaeth arnynt en hunain, a cltollai y don- yddiaeth yn ddirfawr. Yr ocddynt yn well ar yr ail a'r trydydd ddarn, ond yr oedd yr un diffyg i'w ganfod. er hynny yr oeddynt wedi rhoddi perfformiad gweddol dda. Mid- Rhondda.—Nid llawn mor gyflym o ran amseriad, felly yn fwy agos i'r Metronome priodol trwy'r gwahanol ddarnau y lleisiau yn gliriach a'r donyddiaeth yn fwy pur, a'u datganiad yn fwy portreadol yn enwedig ar "Revillo" Elgar. Maesieg.—Yn llai o rif a gwanach. Decli- reu da, ond ar y mwyaf o'r Tremolo yn lleisiau y Tenoriaid, diffyg arnlwg a mynych pan y cenir ganddynt nodau uehel. Yr ail ddernyn ychydig yn well, ond yn rhy afrywiog, felly hefyd ar y dernyn olaf, heblaw hynny nid oeddynt yn darllen hwn yn gywir mewn amryw fannau. Ofnai y Dr. nad oedd y cor hwn wedi rlioddi digon a amser iddynt eu hunain i orchfygu y gwaith, yn arbeijnig i ymddangos yn yr Eisteddfod Genedlaetliol. Bargoed 2V:?' -Gwell ymosod, yn fwy unol mewn cyd-symud. Oh Peaceful Night" yn effeithiol a chanmoladwy. Y tilydr (rhythm) weithiau yn anheg, cam acenu, a gostyngwyd y traw yn nernyn Mendelssohn. The Reville" yn fwy meistrolgar a dis- grifiadol. Abertaice.Datgaiiiad campus o'r tri darn, y donyddiaeth yn burach, y lleisiau o ganlyn- iad yn ymdoddi yn well iw gilydd, y braw- ddegu'n dda, a llawer o ysbrydiaeth yn eu datganiadau; meddai y Cor hwn first and second Tenors campus. Gwnaethant enw da iddynt ou liuaain. Dowlais.-Tra chanmoladwy ar yr lioll waith, y gynghanedd yn lan a phur, y braw- ddegau yn gywir, pob gair yn ddealladwy, y cydseiniaid a'r llafariaid yn cael eu ynganu yn glir, pob drychfeddwl yn cael ei bortreadu, y second Tenor a'r first Bass (lleisiau llanw) yn rhagorach gan fechgyn Dowlais na neb o fewn y gystadleuaeth. Yr oedd bywyd ac ys- brydiaeth briodol yn eu holl ganu. Ebenezer Mission.- Y Cor heb fod mor li- osog,ond yn canu yn felus ar y rhangan gyntaf, ond nid llawn cystal ar Peaceful Night a The Reville. Netocastle.-Dyma.'r unig gor Seisnig. Cy- chwynai yn ysgafn a melodus ar Rhif 1, ond gostyngodd raddau mewn ton cyn y diwedd. Yr ail ddarn yn fwyn ac mewn gwell tonydd- iaeth, a'r olaf yn fwy gorffenedig. Canasant yn Jdda, ond methasant ddyfod i fyny a'r Cymry y tro hwn. Welo saflo a ffiervrau'r Corau :— °" Marciau Cyfan. Dowlais 90 94 95— 279 Abertawe 80 86 90— 256 Newcastle. 85 80 80- 245 Bargoed Teifi 85 76 65— 226 Mid-Rhondda 67 75 80— 222 Ebenezer 80 70 70— 220 Llanelli 65 70 60— 195 Maesteg 70 72 50- 1 92 Rhoes eu cyfeillion fonllef fyddarol tros yr holl neuadd pan glywsant mai Dowlais oedd fuddugol. Cyngerdd Nos Wener. Cyngerdd Cymreig trwyadl ydoedd hwn. yn y Queen's Hall, ac ugeiniau yn gorfod troi ymaith o ddiffyg lie. Gan Gor yr Eisteddfod, caed Ffarwel iti, Gymru fad (Dr. Parry) alawon Cymreig, Blodau'r Gorllewin" a Caniad Pibau Morfudd (trefn. Dr. Lloyd Williams) a rhangan Ar don o flaen gwyntoeäd" (Dr. Parry). Gan Mr. Ben Davies, Breuddwyd y Bardd," Doli," Ffarwel Mari. Y Gwcw Fach," ac ereill mewn atebiad i encor. Gan Mr. David Hughes Cymru fy ngwlad a Lili Lon." Miss Gertrude Hughes "Nant y Mynydd a Can y Forwynig." Miss Dilys Jones "Tra bo dau," Suo-Gan a "Bugail yr Hafod." Caed unawdau ar y crwth gan Mr. Philip Lewis, canu penhillion gan Eos Dar a Mr. W. O. Jones a detholiadau ar y delyn gan Telynoros Gwalia. Llywyddid gan Mr. Vincent Evans, yr hwn a ddiolchodd i'r dyrfa am eu cefnogaeth i'r Eisteddfod, yr hon, 'roedd yn falch ganddo ddweyd, oedd wedi profi'n llwyddiant. 'Roedd Mr. Lloyd George yn y cynhulliad, a gwraeddwyd am araeth ganddo. cododd ar ei draed i ddiolcli iddynt am eu clap gymer- adwyol, ond nad oedd am sefyll rhyngddynt a'r rhaglen ddidog oedd o'u blaen, ac a apeliai atynt am iddo fel Gweinidog y Goron gael noson o orffwys a gwrando fel pobl ereill ar hen alawon ei wlad i godi ei ysbryd yn wyneb yr ymdrech fawr oedd o'i flaen.
PRYDDESTAU LLUNDAIN
News
Cite
Share
PRYDDESTAU LLUNDAIN Beirniadaeth Silyn. Heb fod dros 1,000 o linellau. Yr Aiglwvdd Rhys." Gwobr, ugain punt a, choron arian. Testyn anodd i ganu yn dda arno ydyw Yr Avglwydd Rhys." 1 lwyddo ar destyn fel hwn rhaid i'r bnrdd feddu mwy nag awen, ct-ebwyll a darfelvdd bardd, rhaid iddo hdvd feddu dychymvg hanesydd, y gallu prin iedr weled cyfnod yn y gorffennol yn ddarkru cyfan a byw, ac nid ei ystyriod fel cyfros o ddig wydd iadau. Meiitrodd chwech i faes yr ornfJ.4 am y Goron eloni; dan yr enwau: Cadoll," Cadwgan y Fwyell," A laddo a leddir," Khygyfarch," "Murfyn Abad," ac Elidir" Cadcll.l higwm heb arlliw niydr nac awen ar nemor linell oliono yw gwaitli Code!I. Nid yw'r awdwr hwrt wedi dysgu sillebu'r geiriau mwyaf eyffrcclin yn gywir, chwailhach a fai fwy. Dechreua fel hyn :— Ar furiau Cymru wen mae dewi ion wvr Yr oesau, naniyn ser ffurfafen lor, Yn taflu eu llacliar beledrau trwy Gaddug niwliog. '1'hwu geisia guddio gwedd Wroniaid, cyfoeth ymffrost pob rhyv. wlad. Ond fel nodwydd y Cleopatra fad Herfeiddiant yr ystormydd gyda grym Angerddol, safant yn dalgryf ar serch Frigau anrhydedd heb ysgogi dim." Ac felly yr a Cadell ymJaen am yn agos i 500 llinell, ond gwna hynyna, o rigwm y tro ar hyn o bryd. Dyma'r unig gyfansoddiad an- obeithiol n y gystadleuaeth. Cadwgan y Fii,yell.-Blia,nna ef ei bwnc yn bum' rhan fel pregeth uniongred, sef rhag- ymadrodd, tri phen, a. chymlwysiad. Dyma ei dri phen Yn gyntaf, Rhys yn Arglwydd mewn rhyfel yn ail, Rhys yn Arglwydd mewn lieddweh ac yn drydydd ac yn olaf, Rhys yn Arglwydd ar aclwyd Cymru. and nid yw'r gerdd lawn mor anobeitbiol ag y buasid yn tybio oddiwrth ei chynllul1. Medd ami i feddwl tlws ac odl soniarus. Ond an- urddir ei holl waith gan lawcroedd o cdlau clofflon, fel craith ac aeth," llaeth a "iaith," "haid" a "gwaed," naid" a gwaed," maes ac ais," gwnaeth a llaith," a Iliaws cyffelyb. Ceir ganddo weithiau syniadau gwrthun, a gwaliau iaith, fel a ganlyn Pan fo'r Noi-inaii--ostroii haid Am ein tir yn mynnu'n gwacd, A oes arnom unrhyw raid Yma i rynnu ? Tynha y Uaw afaela garn yr arf." Y cleddau dig weryrrant yn y wain." Yr hwn ni lywia er vn llyw Ni dywys er yn dywysog." Ond cyn dy fynd mewn heddweh Hoff dir dy febyd gwel, A fu yng Nghanaan deg ei hun R agoraell laetit a, mel ? Tyrr asgwrn cefn gair weithiau er mwyn medru ei wasgu i'w le mewn IliuneH:- 0 fro i fro, o draeth i dracth Chwanega'r gwa'dded:gion." Prin y mae'r pen lefarodd bethau fel hyn yn deilwng i wisgo Coron yr Eisteddfod Genedl- aetliol, a dylai Cadwgan gymliwyso ei fwyell yn ddidrugaredd at ei feiau ei hun cyn mentro i'r maes hwn oto.
DYDD IAU.
News
Cite
Share
DYDD IAU. Y>»dailh yr Orsedd. Alhp!^ ■ nen i ymdftith o Neuadd seind t ^a8S yr 0rsedd boreu heddyw, y alaw01 .yu t)l&enori gan chwythu'r hen °chr°n *'W cyrn- Cerddai cannoedd yn Uaweu a,c yii °1 y beirdd a'r gorseddogion a ]jy ,er 0 r Saeson ac o amryfal genhedloedd ac rhYthu ar y gwisgoedd a'r defodau doon11- c^U8tfeinio a gofidio na baent yn P1 laith yr Orsedd Hen. Yn e anerchiad byr gan yr Archddorwydd, Liu d 8w«i'ogaeth i a wnaeth ac a wnai ydcV tros Gynu'u ? mai hen Gymreig- a ,,10n Llundain a gadwodd y tan cenedl- ei h ^aU ooc^ aS0S a diffodd yng Nghymru Eisti'l 'Roedd dyddiau gwaradwyddo'r We(^ niynd heibio, a'r Die Shon j).. °edd testyn y dirmyg heddyw. &We Cyinru am ei cholegau ond 'roedd. Un Cymru yn rhy lioff o awen a chan i'r s°iydliad arall byth ddisodli'r Eisteddfod. anerchiadavi barddonol gan Bethel, edd°ny^Cl' Gwyn°nwy, Morleisfab, a Gwyn- yna 0, (Li gynodd Mr. Llewelyn Williams, A.S., t Wfryn), ar y Maen, ac a llais clochaidd, a L anerchiad rhagorol ar ddyled Cyinru i aill- hi fu prifddinas lenyddol Cymru ar ycemrifoedd o'r blaen. Ynddi hi yr wyd llawer o lyfrau clasurol yr iaith, Mor 'estament Win. Salisbury, Beibl Esgob °nd^an' Esgob Parry, ac yn y blaen 0e(j,erbyn heddyw, nid prifddinas lenyddol yrnl igan Gymru—'roedd llenyddiaeth wedi yn 6ClU drwy'r wlad, a phob llan a phentref ne, Hen Wlad wedi codi bardd neu lenor, Cy, ^er<l(lor. Llundain hefyd a fu Macpela v'(if]T'~y,n Mynachlog Westminster y gor- Llvw^ llwcl1 Gfruffydd, tad Llewelyn oin Ilaf yno hefyd yn rhywle y mae pen y af cyrff John Penry, Vavasor ^a8- Howells y traethodwr, Jas. cadf 'eS yr esboniwr, a Syr Thomas Pieton y K(^H1l°g- Ond bellach y mae Cymru'n ^torf i °i hun, a llwcli John Elias yin CV\ cl1 Thos. Charles yn y Bala, llwch p1- ttlas Evans yn y De. aner^biad cyfriniol iawn," Cymreig ei iajt}1TraeS' gan Pedr Hir, yn galw am noddi'r 0tl(i ,yn diolch am Eos Dar a'i ganu penhillion hen 61 yn °°di hiraeth arno am weled yr h'Zmn hwn yn dod i'w lawn fri, fel y ga,n yng Nghymru gynt, canys nid oedd o Un genedl yn y byd ffordd ddifyrrach drw :thu doethineb nag oodd gan y Cymry Cn rllbn Ganu Penhillion. Peed coffhad byr a thyner am y diweddar l' 110styn gan y Firtsent anerchiadau gan gan P- Graves, yr ysgolhaig Gwyddelig, C'elt vf Courey Macdonnell, ar ran Undeb Brussels, ac yn gwahodd yr Orsedd V, re'S i'w pen dinas hwy y flwyddyn nesaf. gan penhillion yn ei ddull ddigymar »ftr ~l0s Dar, a Thelynores Gwalia yn dilyn dvo), eJyu ? &c yna, yn dilyn gwyr y cyrn, "^elwyd i'r Albert Hall. Vn y Neuadd. yn cydio yn yr awenau, ac Arglwydd \Vjjji ar yn llanw'r gadair yn lie Syr J. %D}iat-, efe wedi gorfod dychwelyd i Lan- r{<e an olxerwydd afiechyd. oedd y cynhulliad ac wedi cael ^ardr)la^ §an Y seindorf, caed anerchiadau L],)Vn °n°I gan Gwynedd, Morleisfab, ac Ap Cn Cn yr Eisteddfod, Cvmru Lan," gan Mr. a Evans, Llundain." Tr itlo .ai^lawd, "Bywyd GvmdeithasoJ y Mab" Wgl^n'" £ 20, 9 o ymgeiswyr. BuddugoL Win; Lester Smith, Caer, a Miss Mary R. Paris (gynt o Aberystwyth) yn Cad • Hihairi ar gyfer cadeirio Bardd y dar, a thlws, David Thomas, Aber- i bob un o'r gweddill ymgeiswyr at Ckt ieu traul- 2, dderw, 1, £ 2, E. Wyburg, Ellesmero ^aii. Gui'e, Caerfyrddin. "WY bren, 1, £ 1, E. B. Jones, Llan- Sydra^1"' a r' ^OK- Williams, Felin Fach, yn Nodydd, 1, £ 1, David Thomas, ^aredig. Y Finsent ddyfarniad Mr. v ryau (oedd yn yr Aifft), ar waith y Vrn^r"gei8ydd ar y traethawd hanesyddol a ^har0] 1 yn ^.vnu'aeg ar Carolwyr a °'r £ ^,au Cymreig," ac nid oedd yn deilwng ^vlvTi)bl' a Synhyfriwyd. reiffi'a cerfiedig i ddrych (testyn, 2, Dsiau)' 1, £ 8, David Thomas, Aberdar Cyst l\r,e> Caerfyrddin. euaeth ddyddorol tros ben oedd rhif gyda'r tannau yn ol dull y Gogledd. °i'e8 QjJ Eos Dar yn beirniadu, a Thelyn- ^6%dd yn cana'r delyn i'r wyth ym- p6lij 9anm°lodd y beirniaid eu canu, bod ^dvuy11}1 gan mwyaf yn newydd spon. U§°1 Ehedydd Alaw, Llangefni, budd- e^e Llif ^eddfod Caernarfon (190G). Ac lifoll arn y beirniad :— Eos Dar, lais aderyn, Qy[ rwr y De, pwy gura'r dyn ? delynegion (heb fod tros 300 !;0ritvnr-.i annei' y gwobr i Brynfab, yn J!' Testyn, Tymhorau Bywyd." ar fesur Tri Th'rawiad" °yfno(j v ,o°S llinnell), testyn Cymreig. 8e%dd a r ganrif. £ 10. 3 ym- ycWi,^0rei1j y Parch. Wm. Evans, Rhyd- Cyf^g-.y^t ° G'astoll Newydd Emlyn). ^ydd mydryddol i'r Saesneg o gy- Wfyn), a chywydd n,r f'liv, Emioes (lago Trichrug), neb lieii!l!a^- ,1>U deilwj,« ar yr urL °'r ('^au ^ana, j 40 o leisiau, "The Lady |/nitypriflri°' pharti'n ymgais. Leicester, j^an^ a J'Crpwl, tan arweiniad Sara ^&u, rv'^ r> °'a'" fuddugol o gryn K'e Yn traethu'r feirniadaeth. S (S?1' TT.B.B., "A hymn to the an (jSJn°C\ ac ^^ter many a dusty A ^'r'' Dau barti, Leicester (>^ ;C.D. cael Y Hwyfan o saith parti. t °'biotl v Parti'r brodyr Lewis, Bootle a ?lWeddar gantor mwyn Pa darn 'VVodwl IL™5"1 h*y'n oreu. 8»o?'ni °nd m offe''5no], gyfyngedig i Gym- (>lii r Mo, Pai'ti, ac y'n deilwng o r £ 6 (j'llioi). 011 ^organ, Casnewydd, a'i jiu(a(^b ar y delyn deir-rhes, cyf- u8oftr Iaris^lyT^a^ B6r-alaw," a (b) -^ttQcv ir .i y ynigeisiadd—budd- jicliaids, Penybontfawr, un o ddisgynyddion Ceiriog Hughes, gyda gair uchel i'r ail, Meirionwen," Gwobr 93. Unawd i soprano, 93, (a) Lo, the heaven- descended iwophet" yn B mat (b) Eos Lais yn A. Minor a Tra bo dau yn A. Tair yn cael y Hwyfan o 49, a Dr. McNaught yn traddodi'r feirniadaeth, ac yn tystio, os gallai rhywun ddweyd.ymli'le ycaentglywed gwell canu, yr hoffai gael bod yno. Yn y nefoedd yn unig," sibrydai ei gyd-feirniad Mr. Harry Evans yn ei glust. To wir, a gobeithio y byddwch yno gyda mi," ebe McNaught. Bernid dwy a ganodd yn gyd- radd ond deallent fod un o'r ddwy yn pro- fessional, a'r pwyllgor oedd i benderfynu sut y gwnaent a'r wobr. Dyfarnodd y pwyllgor fod y gantreg professional allan o'r gyst- adleuaeth, ac aeth y wobr, 1:3, i Miss Edith Gunter-Williams, Abertilleri, sir Fynwy. Y Hall ydoedi Miss Carrie Lanceley, Australia. Ymhellach, tystiodd Dr. McNaught fod llanc ymysg yr ymgeiswyr soprano, a'i fod wedi canu mor fendigedig fel yr apeliai at y pwyllgor am iddo gael canu ar y llwyfan. Ac felly y cafodd. 'Roedd Mr. Lloyd-George, a'i briod a Megan fach eu merch wedi cyr- raedd erbyn hyn, a gwrandawent hwy a'r dorf ar yr hogyn-soprano gyda boddhad a syndod a rhoes y Canghellydd wobr ych- wanegol iddo o'i logell ei hun. Enw'r llanc ydoedd Trevor Watkins, Ystrad Rhon dda. Cadeirio'r Bardd. Daetli y beirdd a'r ofyddion i'r llwyfan i ymffurfio'n gylch o gylch yr Archdderwydd chwythwyd yr udgorn a daeth yr Athro J. Morris Jones a J. J. Williams ymlaen i'r caiiol--yr Athro yn darllen crynhodeb byr o'r feirniadaeth ar Awdlau'r Gadair, testyn, G.wl,).,d y Bryniau," heb fod tros 600 o linellau. Gwobr, t20 a cliadair dderw gerf- iedig. 21 wedi dod i law un yn rhigwm carbwl, nad oedd yn werth ei beirniadu un arall, Thomas Gray yn Saesneg, ac allan o'r gystadleuaeth Alastor oedd y cang- haneddwr medrusaf o'r cwbl; ond yr awdl oreu ydoedd eiddo Hiraethus." Gofynodd yr Archdderwydd a oedd Hiraethus yn bresennol, ac am iddo godi ar ei draed gwelwyd T. Gwynn Jones, Caernarfon, yn codi ym mhell- afoedd y neuadd. ac anfonwyd Pedr Hir a D. Bees i'w gyrchu i'r llwyfan, He y'i cadeiriwyd yn ol y ddefod arferol. Bwriwyd englynion llongyfarcli. am ei ben gan Machreth Dewi Fychan, Mertliyrfab, Tudur Taf, Isander, Alafon (efe ddim yn bresennol, ond 1. ei englyn yn cael ei darllen gan Llifon ei frawd), Glan Bannon, Volander. Welerai:— Wele saib mewn tir daw syn—ger Gwynfa'r Goreu gwynfeirdd dillyn Duw a alwodd y delyn A'r beraidd gerdd i'r Bardd Gwyn—Alafon Un ar hugain o'r hogiau—aeth i'r gad, Eithr Gwynn luniodd odlau Newydd oil, efo'n ddi-au N Yw'r brenin ar y bryniau."—Machretb Uwch y llu yn iacli a lion,—y Gwynn Gwnnodd i'r uchel ion Gwyn i gyd yw'r ganig hon, Y Gwyn enwog ei goinioyi.De,tui, Fychan. Can odd Miss Gwladys Roberts gan y cadeirio. Cvdiodd Maclireth yn llavv Megan, geneth fach Mr. a, Mrs. Lloyd George, ac aeth a hi ac a'i cyflwynodd i ysgwyd llaw a'r bardd buddugol yn ei gadair. ylla cliriwyd y llwyfan. 'Roeddis yn clywed fod lliaw8 o sufjrayettes yn debyg o fod yn y neuadd, ac apoliodd Cynonfardd. oedd yn arwain ar y pryd, am iddynt iawn ym- ddwyn yn eiiw pob rhoswm mewn cyfarfod nad oedd a wupIo ddim a gwleidyddiaetli na chredo. ond a Hen a eherdd. "Ae os na bydd apel fel hyn yn. ddigon," ychwanegai, wel, fe arferir moddion o fatli arall." Yjia galw- odd ar Mr. Lloyd George, y llywydd, i annerch y cyfarfod. Gwedi iddo fynd ymlaen fraw- ddeg neu ddwy, dacw-vm o "ddallhnanod y sgrecli," chwedl yntau, yn codi i waeddi Votes for Womenac folly y bu ar hyd oi araetli—bu raid bwrw ugain neu ragor.o honynt allan o'r neuadd y naill ar ol y Hall. Ac 'roedd y merched wedi cael gan rywun argraffu "Pleidleisiau r Ferched" yn Gymraeg ar eu benyr, a chwifient oddiar yr oriel, etc. Yn doredig ac wesul brawddeg y caed anereh- iad Mr. Lloyd George, a ehaed gair ar ei ol gan Mr. T. P. O'Connor, A.S. Nofel yn Gymraeg, yn disgrifio bywyd Cym- reig yn ystod y Rhyfel Cartrefol. £25. 5 o ymgeiswyr neb yn deilwng o r lawn wobr. Mr. E. M. Humphreys, Swyddfa'r Genedl, yn cael £ 15 o'r £ 25. Adroddiad i foibion, Gwledd Belsassar (I. Glan Geirionydd). £ 2. Y goreu allan o 35, Tom Davies (Dewi Meirion), Bangor. Cynllun bensaerol o dy cyfaddas i dyddyn yng Nghymru dan y Small Holdings Act. Y,10 G. S. T. Stemp, Casnewydd. Cliwe darlun amlinelliadol oddiwrth Natur o blanliigion a blodeu (gan blant dan 16 oed), 1, 92, W. F. Lloyd, Caerfyrddin 2. £ 1, David Watkin, Llanfechain. C'liwe darlun lliwiedig eto, L iL D. V\ at- kin; 2, £ 1, — Roberts, Ysgol Penygelh, Coedpooth • Y Corau Merched. Y darnau a ganwyd oedd Sound Sleep (R. Vaughan Williams) a "The Skylark', (J. O. McLean). 1, E25 2, £ 10. Yr oedd unarddeg o gorau wedi anfon eu henwau nlld-vr wvth hvn a wynebodd y frwydr 1-Poi.itypridd (arweinydd, Mr. Wm. Mor- gan). 2—Mrs. Mary Layton's (M. Layton). 3-" Moelwyn (Tudor Owen). 4 Troedyriii w, Merthyr (Kate Jones). 5-Barrow St. James (Mary Bourne). il—Llanbradach (Mrs. T. Moses), 7-" Gitana" (Madame Maggio Evans). S—Bansor (T. Thomas). Dyma fras-Hnelliad o safle y corau yn 01 y feirniadaeth a gafwyd gan Dr. McNaught Pontypridd—Er yn gdr da, dywedai fod diffyg niwyiider yn yr Alto, yn amhuro y donyddiaeth. Nifer y marciau a gawsant oedd 145. r Cor Mrs. Mary Layton.: Yn canu yn dda, ac yn Ilawii.asbri cerddorol. Marciau, 175. Cor Y Moelwyn."—Er yn llai o rif na'r rhan fwyaf o'r corau, canasant yn swynoJ iawn ae er fod y liuion yn llaw ehwith yr arweinydd addawol, yr oedd yn arwain yn ddeheuig, ac yn tynnu y goreu allan or Cor. Cawsant 150 o fareiau yn eu ffafr. Cor Barrow.—Yn canu yn felodus a dis- grifiadol, lleisiau da, a chyd-bwysiad hapus, a'r donyddiaeth yll dderbyniol. Marciau 191 Lla» bradach.—Cor campus, ac wedi enniJI llawer buddugoliaeth, ac er yn meddu lleisiau llawn a chyfoethog, ni chanasant lawn i. fyny a'r*hyn a ddisgwylid wrthynt. Y mae gwell ffawd yn eich aros, ond dal ati, enill- asoch 163 o farciau. Gitana."—Yn canu fel angylion bron, pob drychfeddwl yn ei le, ac mewn amser, y brawddegau yn dda, a'r lliwiad yn orffennol. Canu a'r peth byw hwnnw ynddo ag oedd yn gwneud i ddyn anghofio ei ofid am dipyn, a dweyd y lleiaf. Yr oedd 61 training galluog a gofalus ar y Cor hwn, dim yn cael ei adael allan heb ei wneud yn iawn, a llawer o ys- brydaieth yn cael ei roddi i mewn. Cawsant 196 o farciau allan o 200. Bangor. G6r bychan yn canu yn dra swynol, amseriad a thonyddiaeth deg. Dy- munai y beirniaid longyfarch yr arweinydd am wneud gwaith mor ragorol. 173 marc. Goreu, Gitana,"Birkenhead. Ail oreu, Barrow St. James. Cyngerdd Nos Iau. Drwy A Song for Saint Cecilia's Day," gwaith Mr. David Thomas, Mus.Bac., M.A., yr aed heno, yn y Queen's Hall, gan Gor yr Eisteddfod, tan arweiniad Mr. Merlin Morgan, ynghyda cherddorfa gref. Amrywiaethol oedd yr eilran, yn cynwys caneuon gan Miss Amy Evans, Miss Gwladys Roberts, a Miss Llewela Davies wrth y ber- doneg. Syr S. T. Evans, A.S., oedd yn y gadair,—efe'n talu gwarogaeth uchel i awdwr y gwaith. Y mae Mr. Thomas yn frodor o Bontardulais, ac yn organydd capel Mount Pleasant, Abertawe. Lleoli Eisteddfod 1911. Am 5 ar y gloch, caed cyfarfod unedig a Gymdeithas yr Eisteddfod a Chymdeithas yr Orsedd, tan lywyddiaeth yr Archdderwydd, tua 250 yn bresennol, mwy nag a welwyd ers blynyddau. Oddiwrth yr adroddiad y ddarllenid gan yr ysgrifennydd (Mr. Vincent Evans) ceid fod y gweddill -ariannol oedd yn nwylo'r Gym- deithas wedi disgyn yn ystod y flwyddyn o £ 712 i £ 502, ac at hynny, y byddai traul yr argraffu a ddisgynnai ar y Gymdeithas, ond na chynhwysid yn y daflen am eleni, yn cyrraedd t350; ac ni chaed dim gweddill ariannol o Eisteddfod Abertawe. Talodd y Gymdeithas £ 40 yn wobrwyon yi1 Abertawe, E20 yn Llan- gollen a chostiodd y Transactions £ 231.— Cymeradwywyd yr adroddiad. 'Roedd tri lie wedi apelio am Eisteddfod 1911 ond heno cododd un o gynrychiolwyr Aberystwyth i ddweyd eu bod liwy'n tynnu'n ol ac yna aeth yn frwydr booth rhwng Caer- fyrddin ac Abergafenni. 0 blaid Caer- fyrddin, dadleuodd maer y dref, Mri. Llew. Williams, A.S., J. Hinds, a Wheldon; o blaid y Fenni, Arglwydd Tredegar, Argl. Aberdar, y Gwir Anrhydeddus R. McKenna, a chan Syr Ivor Herbert, mewn araith Gym- raeg bur, hyawdl, a a thlws a barddonol ei brawddegam Diwedd y bleidlais a fu- Tros Gaerfyrddm 14s Tros y Fenni 91 M. wyafrif 51 Gwledd-Groeao gan Mr. Pritchard Jones. Yn y Gaiety Restaurant, yn yr hwyr, daetli tryn 60 neu 70 o feirdd a gorseddogion a gwyr y wasg i gyfranogi o wledd, yn ol gwahoddiad caredig Mr. J. Pritchard Jones, trysorydd yr Eisteddfod. Ymysg y cwmni gwelid Mar- siant, yr Athro J. Morris Jones, Pedr Hir, Gwynedd, yr Archhdderwydd, Cadvan, Y Vinsent, Machreth, etc. Dyddorwyd y CWlll ni a chaneuon gan Miss Gwladys Roberts, Mr. Herbert Grover, a Mr. David Evans. ~i>-