Ye Brython Cymreig

I O'R MOELWYN I'R GOGARTH j), MAN FA.— Cynhaliwyd Cynanfa o/^hu Aynyddol Rhiw, Bowydd, a Maen- SnT60' ^iao,>au Ffestiniog Nos Wetier, ™uwrn, a'r Sul,|Meh. 4-G, 1909. Y gweini- »ion fu gyda ni eleni oedd y Parchn. H. row Williams, Llandudno W. Thomas, &iU"vvst T. Mordaf Pierce, Llanidloes -Tones, Llundain J. E. Davies, Tre- o(;lon> John Roberts, M.A., Lerpwl. Yr d<1 Baner yr Efengyl yn cliwareu yn fwyn Vr a,7elon yr hwyl Gymreig yn nwylaw oil o'r gweision. Yr nnig im dieithr i ni Jj °edd y brawd ieuanc o Dreffynnon. Ar- -r''hog, machgen i SAFle dda. —Drwg gennyf ar un ystyr ,as 8ftUaf ond dweyd mai safle dda a ehan- oliaeth eithriadol a gafodd Cor Meibion y |°elwyn o dan fatwn Mr. Cadvvaladr Roberts V y Drefnewydd, ddydd Sadwrn. Man- IWon a'u curodd ac ni clilywais nob yn i) y11 anige,l> ond rhaid cydnabod, un wrthyf, Iod y gore wedi eanii'n <udog. (; v<)a ]lavv- jJU g"an Cor gyngerdd J eynt ym Machynlleth Mr. Thomas ||Ues, y postfeistr yno, yn y gadair, a Bryfdir arwain y cwrdd mown hwyl. It])]) OLA R DA RP,l R.Dylia fu gan c^i1 Merehed nos Favvrth, gan en bod yn c <*wyn am y ben dee ddoe, ddydd Mer- ei- Rliy w gwrdd ewvllys dai oedd hwn, a lanteisiocid 1111 i gaol ell elywed, a dyna'r Pyu 'Steddfod a ga'r rlian f.wyaf olionom Drwg gennyf mai prin o hren oedd y a'('<l|xhi'eu-r wytlillos, gan fed yn rhaid Peiio aui gvmorth pellach, er gwneud y swm i'r daith i fyny. Cywilydd wyneb 8sai ini anfou ein morynion glan i fyny i r Ula« fawv heb ddigon o bres yn eu ilogellau. neR HEN DDK-SON.—Ym lnynwent he \esda, ySadwrr, diweddaf, daearwyd un o liit "Hiriadau gwreiddiolai y fro, ym Il»son Yr Hen Ddicson," fel yr adwemid ac fel y galwai ei hunan, ond oi briod 'IV. °edd Thomas Ellis, a thrigai yn Ynys o^aee' fel y mynnir galw'r lie. Chwarelwr rj,p ac yr oedd y dirwasgiad presennol, Had effoithio ar ei feddwl yn fawr, ei y °edd, fel y deallaf, wedi ei atal yn llwyr, ft W0^ Hond ei en aid o garedigrwydd dynol, 0 i J1"'1 y y tu ol i'r geiriau garwat a allai gael Oirialduroii yr iaith. Cafodd anglad d It. Rdlg o barchus, a gwasanaethai y Parch- p' Morris yn hynod. o deimladwy a pliwr- g Cvvyg yn dawel wedi'r chwerwedd i 45fhf" gyfaiU gouest a charedig, ac erys dy diarpb ar vvefns y fro a garot nior fawr. OW FFARWEL. Cynhaliwyd vr W ar (1(1\k,ywaitil, fel y gellir dweyd, bryn ynu Sul >« Ngharmel, Tanygrisiau ac {)Eldd olob, Ilos Lun, a'r gwr y a'arweiid ag (f SQf i ^l- ^Huberts, Fronoleu a'f teulu, H'1.1 cerddor adnabyddus, Mr. Cad- ]|jatb'.Roberts. Dyma deulu eto yn dilyn y o'u wlad y gorllewin, yn caol eu gwasgu ('.yf gan y bangfa fasnachol. Cafied y yu v a i deulu hoff fordaibli dawel, a byd da \ilIad Y lllaent a'll hwyneln\'u al'lli. U\XvulEN LAN.—Nid wyf yu meddwi fod 5^1 f Bach yn v wlad wedi Brier bod f.V\v reI rheol nag eiddo Llanrwst, ac am resy>nau yn cael cefnagaetb dda gan 1 it, ( a^yr o'r lioll gylch. Ond er syndod ^'eil°e(hl yno ond daleu lan ddydd a hynny am y tup cyataf ers vn agos i < Ut "tlynedd. Llowenhai pawb uel, na Pavv'b ddim—oherwydd yr absenoldob Rtti Oil ni chlywais iddynt basio pleid- WQ ^yiviiideiinlad a'r c • MvfU ? YR -1 LLOR.-yu y Bala ddoe, Merclior, cytnrai priodas o ddydd or- i'r cylcii hwn le, oherwydd pobl- 6rynyrfd y priodfab, set Mr. R. H. Williams, t0Ilwy> Trefriw, a'i gymwys gymar oedd &o6(j a''° Jones, Trem y Wawr, y Bala. l.Wawr eu dilyn liyd derfyp y daith yw UUla^ Haw er un heblaw GWION BACH. h o

rtiws Mon ac Arfon. 'vi J. I.) y .1.1 Mawrlli vr oedtl .aGanu yr Anibynwyr. Moit, yn cael ei yina. Mr.W. Trevor Hughes,G.& L., syo1( yjl arwaill; ae yn gW11eud ei waith Gair uchel iawn sydd i'r r,^lfa eleni. —yn y Neuadd Drefol, nos jjijV..Vr oedd eyngerdd er cynorthwyo Parry i gad addysg. Pregethwr thiol ydyw. Nid oedd y Hywydd j R. O. Roberts, yn/ bresennol, a gan Capten Medanstry. t,°" Williams yn arwain yn hapus fel j ^asaiiaethwyd gan y ddau gor it Amlwch, y cor mawr dan ar- 1 ar«/ • Williams a'r cor plant » eil,'a<^ ^h's. C. A. Hughes. Cafodd y^J1" dderbyniad croesawgar. Dad- y'ffli. v.Vd gan Miss Nana Barnett, Llaji >1%. Alss Parry. Llanrhyddlad Mr. E. R, I^ bofyd ddetholiad ar v delyn gan f.l, iilu. ^iffiths, ac adroddiadau gan ddyn r O0dd cynhulliad lliossjg, a cltaed ,'A:. u- l'¡jagoroI. cyfeiliwvd jran Mrs. e> a M- C. Owen. Diolchwyd •»,yd kawb gan Mr. W. I>. Jones, ac ylir 6(?an y Athro Owen Rolwrte. Dis- Yfy v oddiwrth v cyngeidd. Ns, Bl' Dr- -»■ iJ«>yd Will Vr ytl ai"wain cymanfa gaim yn ^,l°tUas) ^y^lnes ddiweddaf Mr. Joseph J. Cwmvglo, yn. arwain un yn |a,r 'l«Ji gyfaill anwyl, Mr..loiui tji rVu v H,nvr'yd, yn arwain cymanfa yn • Vi. pt, yj, gwybod yn gynl U(' ° 'od wedi myned i'w weled a'i V ( amv.v! a.to. Heddy w, dyd-l Llun. Wf 'Vu <'V)>!laillf-fHVVI' -VH y ,|r<!l' Vr *11 • !i 01 'evvn Anibynwyr Sir (!aer ji.f'Hvy,, 1 'uiloedd lawer o bob! i'r dref, §6I> I °e(Id VI» "Mr.' Harry EVHIIS, Ler- i|iU,1'WeiuytW- Cynorthwyid.ef gan itt, ^fldey a c'»yfeilid ar y berdoneg gau r n' ac ar yr haj nionium gan 'Wv, hot. Llandudno. Cyrdielir y lH'lu lulynedd, ac y mae ya art(M'- gwnaetl) yr fuaaH• ait. *ocWlonrwydd cyffreditiol "11.1 ych 'h chaitegu, ond bydd arnoch

^b^LtePutaHS' ^>^ano Makers, have 17 lUali^,?U lll Musical North for Mi c^ear hire-system fcrad- » weet, Liverpool.

eisiau lie i hanes Eisteddfod Llundain. Yr oedd yn dda gennyf weld hen gyfaill o r America yn y Gymanfa, sef y Parch. W. Snidival, ac yr oedd yn amlwg ei fod wrth ei fodd. Mae efe yn weinidog yn Gomer, Ohio, ac yn fawr ei barch a'i ddylanwad yno. BETHMA. -o--

O'R DE. GAN HESGIN. "Sold Again T)ATGYSYL-LT.IAD Diwedd penned arall Ac fel y dywed y serials-" to be continued in our next." Pan broffwydais i yn Chwefrol mai fel hyn y byddai hi, I was jumped on all round. Ond, dyma betliau wedi troi allan yn hollol fel y dywedais. Wrth gwrs, y iiiae SWIl bygwth gwrthryfel yn y gwynt, ond 'does fawr o arwydd brwydr. Yr hyn sydd yn gomic i mi ydyw gwaith Y. Aelodau Cymreig yn ceisio rhoi ar ddeall i'r cyhoedd fod pen- derfyniad y Llywodraeth yn syndod iddynt. N onscnse Pwnc Rhybuddion y Glofau. Er nad 00s fawr o siarad itI lwyfannau nac o ysgrifennu yn y wasg ar waith Glo-fsistri r De yjna, yn rhoi rhybuddion i derfynu y cytundebau sydd rhyugddynt alli gweithwyr ar y laf o Orffenuaf, dyna'r hyn y mae pawb yn feddwl am dano ffordd yma, boed fonodd- wr, niasnachwr, neu weithiwr. Yr wyf Ii wedi bod yn siarad ag ainryw o gynrychiolwyr y glowyr, ac wedi ceisio cael allan betli sydd yn debyg o ddigwydd—a fydd yma gload allan" neu beidio. Ond mudion ydynt i gyd, nid oes bosib ca-el incling o r hyn sydd yn ou meddwi. Y gwir yw, na wyddant hwy dclim. Fy nghrod i ydyw y bydd i ryw fath o setliad gymeryd llc gobeithio'r anwyl. Cydymuniad y Rheilffyrdd Mae Caerdydd yn ferw drwyddi y dyddiau hyn ynghylcl) y cynnyg sydd yn cael ei wneud drwy Fit preifat yn y Senedd i gael caniatad i gyfuno (amalgamate,) Rheilffyrdd y Taft Vale, Rhymney, a'r Cardiff Railway, ac mewn cys- ylltiad â.'r olaf, y Dociau yng Nghaerdydd- Mae gweithwyr y ddinas bron yn unfryd yn erbyn y Bil, ac y mae llawer iawn o fasnach- wyr a pherchenogion llongau liefyd yn gwrth- wynebu, er y dywedir fod mwyafrif o'i- ship- owners o blaid. Os aiff y Bi) dr\^ y r Ddau Dy, ac os daw y cynllun yn ddedclf, fe fydd cyfleusterau cludiad i Gaerdydd ac oddiyno broil yn gyfangwbl yn nwylaw y Taff Vale. Prun ai niwed nen les a fydd hynny, bernweh chwi. Peth arall, mae hanes y Taff yn y gorffennol mewn cysylltiad a llywodraethiad y ddinas hefyd dipyn yn frith. Maent bob amser yn erbyn pob gwelliant gynhygir, boed mewn cysylltiad a'r tramffyrdd, carthffosydd, neu beth fynnoch chwi. Na, chaiff Caerdydd ddim mynd o dan grafangau'r rfatT not if I can help it. Y Pageant. Rliwysg Hanes Cymr.u ydyw yr enw Cymraeg ar y rhialtweh hanesyddol hwn, ac yn ol yr arwyddion presennol fe Ivdd yn llwydd- iant —os cawn ni dywydd braf Mae prif gymeriadau wedi eu llauw i gyd. Mae Dame Wales i gael ei chynrychioli gan Ardalyddes Bute. Tipyn yn chwithig fydd gweled ein mam ni oil (fel Cymry) yn Wydd- eles ac yn wraig i Scoty 11, onide ? Ond waetli befo this Pageant MUST be made a success; and it is a real Welsh National affair, look yoa. Bu siarad lied frwd yn y I'wyllgor Gweithiol pa un a ganiateid i ddiodydd meddwol gaef eu gwerthu ar faes y chware. Methwyd penderfynu y ddadl mewn cyf- arfod, a chafwyd ail eisteddiacl ar v pwnc yn y cyfarfod nesaf. Arweinydd yr Wrthblaid yn erbyn y ddiod oedd Cochfarf, ac eilid ef gltn amryw y mwyafrif ohonynt yn Gymry. Y diwedd ill, cytuno ar y cyfaddawd a ganlyn Nad oes dim diodydd meddwol i fod yn y lie yn ystod perffonniadau y Pageant ei hun, ond fod caniatad i'w roddi i'w gworthu yn ystod y cyngherddau a'r difyrrion a gynhelir yn vr hwyr. Ac am gytuno i hynny, I've got a genuine grievance against Cochfarf. Yr oeddwn i yn bresennol yn y ey tar fod ae fe gredaf y i benderfyniad igadwycwiw a'r gwirod allan yn gyfangwbl gael ei basio if it had been pressed to a division fel y bydd V Seneddwyr yma yn deyd. But tt wasn t. Bad tactics --yes, very bad tactics. Nid wyf fi yn llwyryniwrthodwr fy hun, ond gan iod Mr. Hawtrey, meistr y Pageant, yn dweyd yn bendant na ddylai diodydd meddwol fod yng ngliyrraedd y perfformwyr, yr oeddwn i yn barod i gefnogi Cochfarf, ac y Inae cmnmon- sense dyn yn dweyd os na ddylid gwerthu cwrw pan fo hi'n olenni dydd y dylid ar bob cyfrif roi embargo arno yng ngwyll v nos. Rut there you are Bad tactics Capei Mining St., Caerdydd eglwys Anibynol agyferfydd yn y lie ltwn wedi bod mewn bodolaeth ers puni mlvnedd ar liugain. Ei buga,il presennol ydvw'r Parch. Thos. Hughes, A.T.K Dyu bach gweithgar, divmffrost, a didwrw yelyw. Bugail heb ei ail, a pliregethwr da hefyd pregethwr a ddylai fod yir llawer mwy ad- nabyddus. Ddydd Sul diweddaf rhoddodd gipdrem yn ol ar y ffordd y teithiwyd yn ystod y chwarter caurif. Llwyddiant ymhob ystyr ydyw'l' hanes cynydd iliewli aelodau, hel- uethiad cortynnau y babell, YSfoJ Sul flod- euog, a chanu da. Mae Cor Millijig, yn adnabyddus drwy'r ddinas. Peth arall inae Mining Street hefyd wedi bod yn neil!- tudl o weithgar a Uwyddiannus gyda dysgu Cymraeg i'r plant. Elod yr Eglwys rhagddi. '0-

BARA BRITH. + tocyn coryg, Dafydd Morris, yn ol ei arfer, wedi ell tauu ar hyd y ffordd. Toe wele glamp o vscogyn uelrel ei firoen a baleh ei dorriad yn brathn heibio ar feisii.'I, nes cael pigiad a phunclure, Go to hell, you and your stones," ebe r bysielwr vn chwilboeth wrth Ddafydd. Ease ddim yn well i mi fynd i'r Nefoedd' smwt Mi faswll yn fwy o dy ffordd d fan honno," ebe Dafydd yn sychlyd wrth y bvsiclwr, nes oedd yn buetliach iyti). + fath giefydd a ddymunai'r di- weddar John Parry, gwrUHJdegymwr dewr Uanarnton, iddo.'i ILLIll Yr eiddew gwyrdd 'run fatli a thi Dymunwn fod fy nghrefydd i Yn wyrdd o dan bob math o hin, Eel haf yughanol gaeaf blin .Ac er pob stormydd o gortjirymn, Uwouu, a dringo o hyd i'fyny." + Byddal 'r arcli-bregethwr Spurgeon yn hoff o lierian anffyddwyr Llundain gyda'r sialens a gaUlyn 'Rwy'n cyiuiyg mil o bunnau'n wobr os dowch a hanes un anffvddiwr drwy'r lioll fyd a gododd ysbyty." + Am efengylydd arall y canwyd hyn o linellau ond hwy wnant y tro ac a weddent i'r diweddar Barch. 0. R. Owen, Park Road, i'r dim :— Ei ddigabl parabl oedd gwbl beraidd, I I Fe enwog lcisiai'n fwyn eglwysaidd E glywd ei don mewn gwlad a dinas, A Duw'n ei arddel dan ei urddas. Y tafod hyawdl fu'u Hefaru Emynau mwydraidd, 0 mae'n mndrll." + Pvoodd un ar liugain o fcirdd wedi cyst-, adlu am Gadair Llundain eleni ond dywedir mai canolig a gwael oedd iiifer ohonynt, ac i un o'r beirnaid ebycliu'r cwpled hwnnw i ddangos y boen a'r lludded a gafodd yn eU darilen WI»ero perhaps, 0110 beauty shines In the dry desert of a thousand lines." -o-

0 Dre Daniel Owen- [GAN NAI WIL BRYAN]. Ddydd Mercher diweddaf, cleddid llwch. y diweddar Ddr. Harold Jones (rnab Garinon- ydd), a gludasid trosodd o New York. Ym mynwent Rhiw laJ, Llanarmon. Y Parch. J. J. Morgan a J. Garnon Owen yn gwas- anaethu. EWOH PR HEOLYDD.—Yv uythnos ddi- weddaf, tan nawdd Cyn gor yr Eglwysi Rliyddion, pregethid draw ac yma yn y awyr-agored yn y Wyddgrug gan y Parcbn. E. Berwyn Roberts (W.), T. Morgan (B.), J, J. Morgan (M.C.). a Mr. E. W. Bellis. Parheir i fynd a'r efengyl at ddrysa.u r bob! yn y ffordd hon bob nos Fereher tra bo'n braf. TRIP YR YS GO LI ON.—Gor ff. L bwr- iada holl Ysgolion Su] y dref fynd yn dyrfa- oedd am eu trip ha' i'r Rhyl a Llandudno. LOES AR LOES.- Yn ystod blwyddyn o amser, y mae r cyfaill Thomas Catherall. Y Sgwai, Bwcle, wedi claddu cynnifer ag wyth o bertliynasau, a'r loes drymal oil ydoedd claddu ei briod. GALW AD BETHES DA. Ydyw, y r Parch. T. O..Jones. Ysbyty, wedi devbyn yr alwad i fugeilio eglwys M.C. Betliesda cafodd bleidlais unfryd nos lau ddiweddaf a bydd yntau yn dechreu ar ei waith lis Hydrof. TAN FATWN (,,W.Dydd LIun yr wyl.hnos hon, cynhelid cymanfa. gauu M.C. dosbarth y Wyddgrug. Yr arweinydd oedd G. M. Huglies, codwr y gan y Nghapel THawr RJios, a'r gwr sy wedi ei ddewis hefyd gan Fethodistiaid Lerpwl i arwain ell cymanfa nesaf hwythan. Cafodd afael ardderchog yn yr awenau a pheidiweh pryderu am dano yn Lerpwl. 'Roedd capel eang Bethosda yn llawer rhy gyfyng, a siomwyd cannoodd am gael mvnd i mewn. Llywydù y pryn- hawn oedd y Parch. T. E, Williams, Lixwm, a'r Parch. R. Lewis yn dechreu'r cyfarfod yn yr hwyr, llywyddai Mr. P. LI. Jones, B.A., a dechreuai y Parch. J. Roberts, Oldham. Yn y gystadleuaeetli cyfansoddi ton ar oiriau o waith Roger Edwards, y buddugwr allan o 21 ydoedd Michaei Lewis, Mynyddisa. Caed arddeliad neilltuol gyda rhai tonau, ac\n enwedig ar Mawr yw yr Avglwydd." an- them ein cymydog ceiddgar Mr. Rees. A.C., Nercwys. Wrth yr organ, ceid Miss M..1. Parry, A.R.C.M., a Miss M. 1< Roberts ac g I I yn ysgrifennydd, Thos. Wynne, Cilcen. PLANT YR YSGOLORIAETHA U. Ddydd Sadwrn diweddaf, eistoddodd tua ,')() o blant yn yr ysgol Ganolradd i giprys am Ysgoloriaethau y Sir,cyfyngedig i'r cylch yma. Byddant yn ewblliau yr Arholiad ddydd Sadwrn nesaf, ac wedi hynny mewn pryder I ofn, a. gobaith, yn disgwyl am ddyfarniad P. Rhyddercli, A.F. '0- m

CODT'H HWYL Sef Llyfr Newydd o Adroddiadau, gwedi eu cynnull gan Olygydd y Brython. 154 o ddarnau. 192 tudai. Pris Swllt Llian 1/6. Drwy'r post 1/2 a 1181. Y Sylltaid y 2 mwyaf o Adroddiadau a gyhoeddwyd •M'ioed yn Gymraeg.—Evans. Sons and Foulkes, Swyddfa'r Brython, 356-358a Stanley Road, Lerpv I W. & J. VENMORE, Estate Agents & Valuers 200 SCOTLAND RD. Liverpool TELBPHONB No. 1463. J. Lloyd Jones, & Co. ESTATE AGENTS, &e. 6 Lord Street, Liverpool TELEPHONE 4S12 BANK. — Telephone 2207 Roy-d, PIERCE & MATTHEWS, Estate Agents <5 Valuers, 12 St. John's Lane, Liverpool Properties Economically Managed. LARGE AMOUNTS always available on MORTGAGES. List of PROPERTIES FOR SALE gratis, on application. Walter Roberts & Co., COAL PROPRIETORS. TIMBER MERCHANTS 6 SHIP OWNERS. a 4 Oldhall St., Liverpool. Telegrams: L'pool. Tel.: 5581 Centra HOUSE GAS, AND STEAM COAL. ALSO SMITHY COAL, NUTS AND SLACK rom Lancashire and Staffordshire Districts, for Shipment and Station Trade. LIVERPOOL THE "Shaftesbury." Mount Pleasant. About 4 mius. walk from Lime St. c- Central Stations A First-class Temperance Hotel with moderate charges Telegrams Siiafteibnry Hotel, Liverpool." Telephone 3882 ARTISTIC TAEMSRilSTG Bv POST- 1. *41. %F Encouraged by our success in catering for our country customers in remote districts we have decided to extend our operations. We make Genuine Be. a poll. eTa 11 0 ri n, only, to your own measures we supply tape and form. 36 Years' reputation for Reliability, and Still in the front rank lor Fashion. LIt us Send gou Patterns of Smart Suitings, in T weeds, Worsteds and Blue Sergea. Prices- From 30/- upward*. Terms- Cash with Order. There is an ATMOSPHERE about our GOODS which distinguishes them from th* COMMONPLACE. Write at once, aaniai this Paper. # 0 6 J. JONES 6 SONS, ROCHDALE RD., MANCHESTER. For BEDSTEADS and BEDDING W. WHITTLEY SON & STOTT, LTD., 116, 118 120 WHITECHAPEL, LIVERPOOL. 0 0 Telephone 2137 Royal. ORGAN BUILDERS Btackett & Howden, Grafton St. Organ Works NEWCASTLE ON-TYNE. Representatives and Tuners in CARDIFF and GLASGOW. Estimates Free for all classes of Organ Work Tunings by Annual Contract or Special Visit. TELEGRAPHIC ADDIIESS "DIAPASON," NEWOASTLE-ON-TYNE- Jones' Hotel (Established over 100 years). Suffolk St., Poll Mall, London (Adjoining Trafalgar Square.) Successors to Mr. Roberts, Thanet Place. Telegraphic Address—' Pleasant,' London. ProrriJat-H. R.JONBS. Telephone 3664 Rcyal, J. OLIVER, TAILOR AND HABIT MAKER, I 126 Up per Hill Street, PRINCES ROAD. o L-IVE K rOOL,,f