Ye Brython Cymreig

£100,000 worth of furnishing Goods THE LARGEST ASSORTMENT OF BEDROOM SUITES, DRAWING-ROOM SUITES, DINING-ROOM SUITES, SIDEBOARDS, CABINETS, OVERMANTLES, BOOKCASES, HALL STANDS AND OTHER FURNITURE. CARPETS, LINOLEUMS, FLOOR-CLOTHS, RUGS AND MATS, CURTAINS AND GENERAL FURNISHING GOODS, AT THE LOWEST PRICES IN ENGLAND FOR CASH. RAY & MILES, 34 to 48 London Rd., LIVERPOOL. Telegrams-" Furnishing, Liverpool." Telephone 1214 Ro To Advertisers PREPAID ADVERTISEMENTS FOR BIRTHS AND DEATHS, Is. per Insertion. MARRIAGES. Is. 6d. per Insertion. SITUATIONS-Wanted & Vacant. APARTMENTS—Furnished and Unfurnished Is. for One Insertion. 9 J. per Insertions for Three Insetion ø Rate for Trade Advertisements, Public Meetings etc., may be had on application. Advertisements must be to hand Tuesday Morning to ensure publication in the following issue, All communications re Printing and Advertising to be directed to the Firm EVANS, SONS, & FOULKES, 356-8a Stanley Road, Liverpool. tfWAL:E U TATU7r-lON, TELECRAMS 2 5 o 1-_g 0 YA L,, FOR ABLI.S HE D Or_A ALL 1878. CASES H"0 1 P 10 U S E, HOPE STREET, LIVERPOOL. CYNRIC „ Y TEILIWR M 0 CYM REIG. 0 SMARTNESS WITH ECONOMY RELIABLE TAILORING. NEWEST PRODUCTIONS IN SUITINGS TROUSERINGS AND RAIN-PROOFS T REASONABLE PRICES. -A E. C. Kenrich, 062 RENSHAW STREET.*

Dr ygair i Gy mru Unwaith eto y mae y cri ar ei aden parth di- rywiad moesoldeb ymhlith y Cymry. Dro ar ol tro y clybuwyd y cyfteJyb ochain. Os gwir y gair, y mae yn prudd iawn, a dylai gvffroi yr eglwysi Cymreig o bob sect ac enwad i fwy o ymdrech i achub y gone ill rbag dinystr, a symud y gwarthnod du hwn o'i hanes. Ym-I ddengys fod yn haws cael Jeremiah nag un math arail o broffwyd yng Nghymrn ar hyn o bryd; o ifoiaf, dyna y. cenhadwr mwyaf poblogaidd. Mae popeth yn mynd at y gwaotliaf. Temtir ni i fod yn Possimistiaid yn hytrach IJag Optimistiaid. Buom yn gorfoleddu dros amser yn sylweddoliad y nod a angerddolodd egnion v tadau, ac a enillodd eu hebyrth drud er ei fwyn- -Prif Ysgol Gymreig, a chyfundrefn addysg gyflavvn ac offeithiol. Erbyn heddyw, gellid tybio mai dyma un o felltithion mwyaf Cymru. Haerir gan rywrai fod yColegauV yn nythleoedd pob drygau. Mao eu hawyrgylch yn anffyddol, on hvsbryd yn wrth-Ymneilltuol, a megir ynddynt ffopiaid giramal, bradwyr gwerin a chardotwyr ffafrau gyfoethogion, dirmygwyb y Seiat a chw< nyelxwyr Society ac y mac rhai yn gwelci llifddorau arifoesoJder a llygretiigaet-h ymhob ffurf yn cael on hagor ar y wlad a'i sofvdliadau a-ddysg. Ymosodif ar yr eglwysi, a dy- vedir eu bod. pob cnwad a sect ynghyd. weoi syi-thio i ddifrawder, yn jmroi i esrnwythyd a phopeth end yr ymdrech gcnhadol er mwvn pii un, yn anad dim, y proffcsant fodoli. Nid -i j) o' nnfynvch y crces-gyhudda y gwahanol sef- yclliadau eu gilydd, pleidwyr addysg yn erbyn yr eglwysi, a'r eglwysi yn erbyn. pleidwyr «ddysg. A'r estroniaid, wrth weled y cy- thrwfl, oiul lieb ddeall sefyllfa Cymvu, & ddeu nut- i'r casgliad fod cyflwr Cymru yn druenus mewn gwirionedd. Os nad yw mor derfysg- 9 InI a'r Iwerddon, tybiant ei bod dan goclil o dawelwch yr gwneud drygau gwaoth na e(ettle-di-irinfl," etc. Y mae hyn oil yn sicr (1 ddweyd yn orbyn Cymru yn ei hynadrecli am ci hawliau gwiadol, yn enwedig y Dat gysylltiad. Barnwyr a Diwygwyr. id S'llllllor ynfyd a meddwi, od oes drygau ar gynydd yn ein gwlad, fel yr haerir fod, y d\ !id gadael Uonydd iddynt. a phlethu dwy- aw mewn boddlonrwydd gaii freuddwydio fod popeth yn iawu. Rhaid i'r gwir wladgar- wr ddweyd y gwir a'r caswir wrth ei genedl. Er hynny, nid ym yn bared i goelio pob math o gyhuddwr ei genedl. Ymddengys ambell un o'r cyfryw yn llawer rhy ysgafn-galon i fod yn wir ddiwygiwr, ac nad oes ganddo ond proffes proffwyd heb ei galon. Y gwahan- iaeth rhwng y cyffrowr a'r diwygiwr yw fod y cyntaf yn mwynhau cylneddi ei nc vydd d'rwg heb aberthu fawr er mwyn diwygiad a'r ail yn cyhoeddi y d'wg a chryndod yn ei lais ac ing enaid n ei frawddegau. Gorchwyl go rad yw eistodd i lawr wrth y ddesc. dar- llen ystadegau cenedl, yna tynnu casgliadau oddi wrthynt, ac wedyn daflu condemniad i wyneb cenedl o fod yn ymlygru ac ar y gor- iwaered. Gellir gwnoud hyn oil heb i'r ey- huddwr wneud vnichwiliad personol, heb iddo fynd wyneb yn wyneb a sefyllfa foesol y bobiogaeth, nac mown un modd osod ei hun o dan fawr dreth i edrych ansawdd v wlad drosto ei hun. Oes, y mae gwahaniaeth mawr rhwng y be'rniad a'r diwygiwr. Y neb a gred fod Cymru mor isel ag y dywed rhai ei bod mewn moesoldeb, y mae yn syn na fyddai iddo droi allan yn genhadwr fel y fflam dan. Ni fu yr un gwir broffwyd orioed na fyddai ei wroldeb cystal a'i genadwri. Os y der- byniai wirionedd i'w feddwl, nid efe oodd y gwr i ymatal rhag mynd allan i'w gyhoeddi i'r bob!, hyd yn oed pe gorfyddid iddo fynd ar yr allor i ddioddef am hynny. Ac un peth go ryfedd ynglyn a'r cyhuddiadau hyn a ddvgir ymlaen o bryd i bryd am genedl y Cymry yw fod rhai o arweinwyr y bobl, perthynol i'r holl enwadau fel eu gilydd, yn ymddangos fel pe bvddai yn newydd iddynt hwy. Clywir adsain v eyhuddiadau elrwy gynhadleddau crefyddol a gweinidogaeth y gwahanol enwadau am ysbaid wedi y gwneir hwynt. Ymddengys i ni fod' yr adsain lie y dylai v lleferydd gwreiddiol fod, clywedion he v dvlai fod'y dystiolaeth. Mae yr eglwysi o bob cnwad a, sect vn llenwi'r wlad, ac i'r amcan proffesed:g o aclmb y bobl i wirionedd a sancteiddrwydd. Yn sic", gellid meddwi Isi y byddai pob eglwys, o leiaf vr lioll eglwysi gyda'u gilydd, yn dwyn eu cenhadaetli yn ddigon agos i'r boblogaeth i weld eu gwir sefyllfa a gwybod i sicrwydd betli yw cyfhvr moesol y bobl, ac nid ynwrando am lef rliyw oracl hwnt ac j'tna i'w hysbysu ar y mate-, yn awr ac yn y man. Mae y cylfro yabeidiol hwn yn bradychu gwendid gan nad pa olwg a gymerir arno. Os nad yw pethau cynddrvg ag v dywedir eu bod, paham y cyffroir cy- maint ? Os ydynt, paham na fuasai hynny yn wybyddus ? Rhywbeth yn eisieu. Y mae rhywbotli yn cisiau, a chredwn nad anodd dvfalu beth. Y mae angen rnwy o undeb conhadol rhwng yr holl enwadau a sectau yng Nghymru i geisio ennill y bobl- ogaeth i Grist. Y rhai sydd ganddynt yr awdurdod ucliaf i lefaru ar y mater hwn yn em gwlad yw y dosbarth hwnnw sydd twyat vmroddol i'r gwaith cenhadol. Ceil' hwynt vnglyn a'r Forward Movement, y cenhad- aethau cartrefol perthynol i'r gwahanol enwadau, ynghyda gwoinidogion a gweithwyr crefyddol ynglyn ag ami oglwysdrwy y wlad. Dvma v rhai sydd wyneb yn Wyneb a r bobl, ac a'r rhai mwyaf truenus ohonynt. Clywsom ami un ohonynt hwy, yn feibion a merched, vn dwvn tystiolaeth vxniongyrchol o faes eu llafur. Clywsom ganddynt lawer hanesyn prudd am yr iselder i ba un y mae n bosibl i bersonau a theuliioedd ymollwng drwy oferedd a phechod ond ynglyn a hynny ceid ganddyut. hanes y gallu digonol i'w hadfer hefvd. Nid eu gwaith hwy yw cylioeddi'r condemuiad ar neb yn gymaint a gofyn cydymdoimlad a cliyniorth yn yr ymdrech y maent hwy eu hunaiu wedi ytit- daflu iddo er Illwyn oli cyd-ddynion. Ond fe ddvlai yr vsbryd cenhadol liwn fod yn gy- ffredinol. Dvlai v cenhadwr dyfu o bob disgybl ac o bob egiwys. Tuedd rhy gyffredin yw i'r Iliaws mewn eglwysi dybio mai gwaith gweinidogion a diaconiaid yw bod yn gen- hadoh. Mae gormod o grefydda drwy ddirprwy. Tvbia llawer ond iddynt gyfrannu ,i,T.,iati ct vr achos, ou bod hwy wedi cwblhau ell dyledswydd. Camgymeriad dirfawr yw hvimv. Mae dirprwyo y genhada-eth o aelodaeth eglwysig yn amhosibi-mor amhos- ibl ag a fyddai dirprwyo edifeirweh neu ffydd. Mater o bersonoliaeth yw cenhadaeth 1 Gristion. Y mae i fod yn dyst dros Tesu. Sylweddoli hyn fyddai y Diwygiad nas gwel- wyd eto ei fath yn ein gwlad. Pan fyddo etholiad Seneddol neu leol yn digwydd, gwelir dynion o'r gwahanol enwadau yn ym- uno a'u gilydd i ymweled o dy i dy, ac i ddadleu hawliau yr ymgeisydd a gefnogant. Y gresyn yw nas gallai proffeswyr crefydd anghofio eu gwahaniaethau sectol ac enwadol, ac ymuno vn amlach i ymweliadau mwy ymdrechgar a'r bobl, i geisio eu perswadio i ddilyri y Crist, ag y eanasant Ei glod fel Brenin Nof a llawr." Pe meddiennid Cristnogion gan y syniad priedol am bwys- igrwydd cymharol pethau mewn crefydd ac enwadaeth, rhoddid llai o bwys af gystad- leuaeth ystadegau, gwneid llai o ymdrech i broselvtio o eglwys i eglwys ac o enwad i enwad, ac fe grynhoid egnion crefyddol yr holl genedl i'r pwynt o waredu y rhai ag yr honnir eu bod yn dwyn gwarth anfoesoldeb ar ei henw da. Yn swn y newyddion am China a Twrci yn codi, byddai yn drychineb anrliaethadwy i Gymru fynd i lawr, Bydd raid i Gristnogion golli llai o amser gyda man reolau a ffurfiau, ac aberthu mwy i amcan mawr yr Efengyl. Angen mawr llawer o honynt yw cweryla llai a'u gilydd, a mwy a'r Diafol,

YR Eisteddfod Genedlaethol [GAN EIN GOHEBYDD ARBENNIG]. Dvma Wyl Genedlaethol 1909 wedi dechreu ynghanol gwenau Wyneb Haul, Llygad Goleuni. Wrth edrych ar yr awyr brudd a'r cymylau yn tywallt eu cynnwys yn llifeiriant dyfroedd bob dydd ddiwedd yr wythnos, yr oedd baicii o bryder yn llethu aelodau'r Pwyllgor. Er fod Neuadd Albert yn gwbl ddiddos pa dywydd bynnag fyddo, gwyddai'r Pwyllgor yn dda gymaint o ofn cawod sydd ar bobl Llundain, yn Gymry a Saeson. Erbyn bore ddoe, fodd bynnag, yr oedd pethau wedi newid, a phob argoel am dywydd o'r fath a gar caredigion awen a cherdd. Dechreuodd y croesaw i'r hen sefydliad ganol dydd ddoe mewn gwirionedd, pan eisteddodd swydd- ogion y gwahanol bwyllgorau i gydgyfranogi o luncheon a drefnasid gan Gylch Cymreig Clwb y Lyceum—clwb o foneddigesau enwog ar gyfrif eu safle ym myd lien, cerdd, celf, neu waith cymdeithasol. Ymhlith aelodau amlycaf y Cylch Cymreig ceir yr Is-Iarlles Maitland, yr Arglwyddes Eva Wyndham- Quinn, yr Arglwyddes Ty Ddewi, yr Ar- glwyddes Samuel Evans, Mrs. Ellis Jones- Griffith, Mrs. Llewelyn Williams, etc., gyda Miss Jones-Parry, un o dylwyth hynafol Mad- ryn, yn Ysgrifennydd. Ymhlith y gwa- hoddedigion yr oedd Arglwydd Aberdar, Syr John Rhys, Mrs. Mary Davies, Y Vinsent, Mr. J. Pritchard-Jones, Y.H., Mr. Richard Roberts, Y.H., Mr. John Hinds, Machreth, Mr. J. T. Lewis, etc. Ond neithiwr, yng ngwledd groesaw Ar- glwydd Tredegar a'r Cymrodorion y gwelid y llwythau wedi dod ynghyd. Llanwyd orielau eang sefydliad Brenhinol yr Arlunwvr hyd na annent. Ni fu erioed o'r blaen gynifer o Eisteddfodwyr eiddgar ynghyd yn Llundain, a'r rhai hynny wedi dyfod o bob cwr o Gymru. Derbyniwyd y gwahoddedigoin gan Arglwydd Tredegar, Llywydd y Cymrodorion, Syr John Rhys, Caddirydd y Cyngor, a Dr. Henry Owen, y Trysorydd. Pallai gofod pe coisiwn gofnodi enwau y degwm o'r rhai a welais yno. Hyfryd oedd cael ysgwyd Haw a r Arch- 11, w dderwydd Dyfed, Cadfan, Gwynedd, Elfed, a Phedr Hir," Cynonfardd, LIew Tegid, Llifon, Brynfab, Bethel, Eifionydd, Gwynfo, Dafydd Bowen. Abercarn, a llu aneirif gyda hwy o ffyddloniaid yr Eisteddfod. Yn ystod yr hwyr, siaradwyd gan yr Archdderwydd, Syr Marchant Williams, Syr John Rhys, ac Ar- glwydd Tredegar, a dyddorwyd y cwrdd gan Ganorion Elfed o dan arweiniad Mr. Stanley Davies, Eos Dar, Miss Winifred Lewis, Miss Katherine Jones, Telynores Gwalia a Miss Cordelia Rees gyda'u miwsig per. Yr oedd yn bur hwyr pan dorrodd y cynhulliad i fyny, ond teimlai pawb wrth ymadael yn yr ysbryd mwyaf bywiog a hyderus y troai'r Wyl allan yn llwyddiant digymysg. A'r gair olaf wrth ddweyd Nos Dawch" ydoedd Mi fyddweh yn yr Orsedd bore fory ? ]

NOS LUN. Gwiedd-Groeso gan Arglwydd Tredegar. Yn oriolau y Royal Institute of Painters in Water Colours, nos Lun, croesawyd holl flaenion y byd Eisteddfodol a Chymrodol i wledd ddanteithus gan lywydd gwladgar y Cymrodorion, Arglwydd Tredegar, efe'n siglo llaw a phob un ar ei fynediad i'r ystafell wledd helaeth, harddwych. Ar ddiwedd yr arlwy, diolchwyd i'r rhoddwr haelgalon gan yr Archdderwydd, Marsiant, a Syr John Rhys. gan dystio nad oedd neb yng Nghymru eidd- gai-acli tros yr hen Wyl nag Ifor Hael yr Ail. ond nid ail i neb, ehwedi yr Archdderwydd, am ei ddaioili a'i ofal am yr Eisteddfod a'i phlant. Canwyd amryw o'n lioit alawon melusaf gan Can or ion Elfed, sef aelodau corlan y Prifardd Elfed yn y Tabernacl King's Cross, Mr. Stanley Davies yn arwain, a Mr. David Richards yn cyfeilio, cor arweinydd King's Cross. Fel hyn y bu'r rhaglen ganu Canu'n iach i Arfon," a Pant y Pistyll gan y Canorion. Penhillion gvda'r delyn gan Miss K. Cordelia Rhys a Miss Bessie Jones (Telynores Gwalia), Lerpwl. Detholiad dan arweiniad Madame C. Novello Davies. Merch y Melinydd gan leisreg fuddugol Gwyl Llangollen y llynedd, Miss Winifred Lewis. Ein hen alawon ar y berdoneg, gan Miss Marie Novello. Canu hEn alaw "Rhyfel- gyrcli Cap ten Morgan," gan Mr. Lewys James. Yr lieil erddygall" a "Blodau'r Grug gan y Canorion. Can Gymraeg gan Miss Katherine Jones. Cainc ar y delyn gan Telynores Gwalia ac ar y berdoneg gan Miss Winifred Bellingham. Penhillion gyda'r delyn gan Eos Dar. Rhywun a Ffarwel i Blwy Llangower gan y Canorion. Ac yna dibennu ac ymwasgar yn swn Hen Wlad fy Nliadau a Duw Gadwo'r Brenin."

DYDD MIERCHFIIL. 4 Arglwydd Aberdar yn y gadair a J yn ei annercli ag englyn. Canwy ,$0^' Eisteddfod gan Miss Gertrude j Llew Tegid yn arwain. j 'Roedd 89 o englynion i law t" ,()g0 Pedr" (DafjodH), ond yr un yn <Jel wobr, £ 2. a]e#°(i Hysbyslen ar ffurf eilun inevv'i1 Gvnxrii. £ 5. W. P. Roberts, sir 1 st Toddaid i "Syr Hugh OweJl" ,¥I I Evans, Svr Lewis Morris. W. Cj y Davies, a J. Griffith (Y Clohebyd1 tho Eilion Wyn, Porthmadog, allan o dd Traethawd, Bywyd a gwaith Y dletCI}'. toniaid, Mri. Tliomas a Hugh My p. £ 25- W. J. Gruffvdd, Caerdydd, Jones, Ffestiniog, yn gydradd. Cyfansoddi sonata (symudiad berdonneg a'r soild-grwtli, Hoiuii I Munich. £ 5. ¡I Bardd y Goron. n A- Pryddest Yr Arglwydd Clioron Arian, .Mr. W, J. tiru. dydd, yn fuddugol allan o 6 o yu'o p, 0 iffYl* LLU Nl A13 BY W Y GAN El* —Daeth llond y neuadd ym M01".1. W'i nos Lun diweddaf, i weld "Lih syxxiudol v Ganrif Newydd, sy a J' yt> enw iddynt trwv Lerpwl a'r cylcl"- te* i'r goruchwyliwr Boden am el darpar diddanweh mor chwaethus difyr, ail i'r un yn y ddinas. a gore yn y gyfres ydyw o'r Jack 'v, \V> ^ii' dysgir yn-ei amryfal orchwylion a • tj* rhyfel; ac un arall gwertJi yr I ydyw o'r ddraxna Eidalaidd gall tJ v