Ye Brython Cymreig

FULP,tiDAU MANCHE,TEP.. ltIoss RTLWBTHODTKTIATP OALWTWITTIN —1"-30 a 6-30, Lewis Williams, CJoUvyn B Wyn Roberts, <» K Williams » »T—10-30, R Williams, 6. E Wyn Roberts o-MO a 6, R J Jones a « Hugh lories a 6. Hugh Jouef!, Tyldcslcy Ourt, ST- YR ANIBTTWYR n$tntt*,O tO-30, It Roberts, 6-15, M Llewelyn ti(Jit ir lto&TI-10.1til M Llewelyn, 0, B Roberts AWL0"*0 a «, W W Jones »-*0 k 6 Y WESLEAID DJlWI SAST—10-80, John Felix, 8, W T Jones OOLLYHtTRST-IO-SO, J S Williams, 6. D Williams Siom- 10-80, Daniel Williams, 0, John Felix BITJLAB—10-30, W M Jones, 8, J Spencer Williams OiilAEIA—10-30, T Thomas, 6, W 0 Luke Er,CLBB-2-30, Daniel Williams, 6-30, W M Jones Y BBDYDDWYB. UP. MEDIOOI ST.-lo-so a 6. J H Hughes LONQSIOHT—10-30 A 6, ROBINa LANK, BUTTON—10-80 6-80, -o-

Undeb Eglwysi Anibynol Liverpool, Manchester a'r Amgylchoedd. CYNHALLWYJ) Cyiiha,dled(I ynglyn a'r Undeb uchod yn Chorlton Road, Manchester, ddvdd Mercher diweddaf, o dan lywyddiaeth y Parch. T. P. Davies, Liscard, y cadeirydd am y fiwyddyn. Dechreuwyd trwy ddarllen a gweddio gan y Parch. Morgan Llewelyn. Darllenwyd cofnodion y cyfarfod blaen- orol gan yr ysgrifennydd, Mr. Josiah Thomas, a, derbyniwyd hwy fel rhii cywir. Cafwyd adroddiad. o waith yr Eglwys yn Queens Road, Manchester, gan ddau frawd o'r lie. D&tganwyd cydymdeimlad ag ymdrechion y cyfeillion' yno, ond oherwydd sefyllfa isel y drysorfa, nas gellid rhoddi cvnhorthwy ariannol yclvwanegol ar livii o bryd. Amlygwyd gofid oherwydd colli y Parch. J. Lewis Williams,M.A.,B.Sc.,o'n p'ith,drwy ei symudiad o Liverpool i Aberystwyth. Pas- iwyd i roddi llythyr yn ei gyflwyno i gyfuiidob Aberteifi, gan ddymutio ei gysur a'i lwyddiant yn ei faes nowydd. Galwyd sylw y Gynliadlodd at v Gon- hadaoth gan y Parch. O. Lloyd Owen, Bir- kcnhead, gan gyfeirio yn beimaf at y One Million ShiUiwj FundPasiwycl i annog yr Eglwysi i wneud ymdrech neilltuol ynglyn a'r cfisitliad arbennig hwn. Etholwyd y Parch. 0. Lloyd Owen yn Ysgrifennydd y Cyfundeli ltwil ynglyn a r mudiad. Cyfeiriocld yr ysgrifennydd at yr ymgaisa wneir i sicrhau Cymro yn Ysgrifennydd tal- edig yn y Mission'House yn Llundain, i gyn- rychioli yr Eglwysi Cymreig. Yr oedd cyfan- swm Casgliadau yr Eglwysi Cymreig y fiwydd- yn ddiweddaf yn £ 10,700. Pasiwyd pen- derfyniad cryf o blaid y symudiad. Hysbysodd Mr. W. A. Lloyd fod yr Eglwys yn Great Mersey Street, Liverpool, yn bwr- iadu cynnal Bazaar yn y fiwyddyn 1911, ac yn apelio am gynhorthwy. Pasiwyd pleidlais o gydymdeimlad y gyn- hadledd a'r Parch. J. O. Williams (Pedi-og) yn wvueb lnarwolaeth ei fab hvnaf, ac afiechyd ei anwyl briod. DatganwydUawenydd o weled y larch. R. Roberts, Chorlton Road, yn bresennol. Am- Iygwyd gofid oherwydd sefyllfa anfoddhaol ei iecliyd ar hyn o bryd, ac yn dymuno iddo adferiad 1man. Hefyd, galwyd sylw y oynhadlcdd at v symudiad sydd ar droed i gyflwyno tysteb i Mr. Roberts, ar derfyn l ddeugeinfeil fiwyddyn namyn un yn Cborlton Road. Cyfeiriwyd at. ei waHanacth gwerth- fawr i"r-C'yfunde!) ac i'r enwad yng Tsgtiymin am gyfnod maitb, a phasiwyd ein bod yn dymuno galw sylw yr eglwysi at, llyn, ac yn en hallllog i roddi pob cefuogaeth i r symiKhad. Pasiwyd fod v cyfarfod nesaf i'w gynnal yn Vittoria Street, Birkenhead. Teriyiwyd V yynhadledd irwy wotidi gan y Cadoirydd Yng nghyfarfod yi hwyr, aed drwy y rhannau arweiniol gan Mr. dosial. Thounis, a phrcgetitwyd i gynulleidla liosog gan y l aicli. D. Adams, B.A., Lixcrpool. Yr oedd y cyfeillion yn Chorlton Road wedi jrwneud (tai-I)ai-ia.(Iait helaetli ar gyferyr ym- welwyr, a diolchwvd yn gynnes iddynt am hynny. MJ" 0

PECYN O'R WLADFA. Dioi.t ii i 11. J. Berwyn am anfou sypyn o'r Dravod, a thrugareddan llenyddol ereill y Wladfa. tnag vma yn eu mysg, raglen testynau "Eisteddfod Goronog Trelew, Hydrof 21). 1909." Rhoddir y goron, werth £ 5 am brydclest ar Arwyr y Wladfa 50 do]. am draethawd ar Patagonia,' a 20 dol. am draethawd ar Manteision y Wladfa i ddyJoclwyr ieuainc." Y daman adrodd yw Bauer Wen y i,CIlltl (Hcrber), 13etil yw Cariad" (Ccirioy), -Afonig ar oi thaith (J toiler Edwards) a'i- ",Swllt a'r Gini." Yn y brif gystadleuaeth gorawl, cynhygir can dolar i gor 50 o rif a gano'n oroll Y lefndeg iLton lithra'n mlaen" (- Price); ail gystadleuaeth gorawl, 50 dol. am ganu Tyr'd, eilia gan" (J. H. Roberts). Cor meibion, 50 dol. Mil wyr y Groes (Protheroe) Cor Merched "Hun y uaban" (de Lloyd). C'or plant, Cwsg, fy noli (D. W. Lewis). Cynhygir 8 dol. i'r un dros ddeugain oed a gano'n oreu Y fercli o Benderyn a'r un- awdau, deuawdau, etc., dewisodig yw y riiai'ii: "Glyndwr (Dr. Parry), "Ualwad y Tywysog (J. Henry), Cymru fy ngwlad (.Pughe-Evaw), "Bwthyn bach melyn fy nhad," "Adlais y dyddiau gynt" ( R. Hughes), Dring, dring i fyuy" (Jenkins), itc. Archdderwydd y Wladfa yw Gutyn Ebrill, ac efe a esgyr yr Orsedd yno ddydd yr Eisteddfod. Y mae'r l'haglen yn frith o hysbYHiadau ac. un cartrefol ydyw hwn Dymunaf liysbysu trigoiion y Wladfa fy mod yn barod i ymgymeryd a tliriinio licfirtu a boneti newydd hefyd, adnow- yddu hen rai i'r ffasiv/n ddiweddaraf am brisiau yhesymol. Jeannic Hughes, Filches Wen, Bryn Gwyn."

Now MONEY SAVED. J will save money if you purchase your JEWELERY I WATCHES, CLOCKS, WEDDING and BIRTHDAY GIFTS fro t" OLDFIELDS, LTD., wherc PRICES aro QUITE 5s to 7s ed. IN THE £ LESS than those charged elsewhere. OLDFIELD S, Ltd., Manufacturing Jewellers and Silversmiths, OLD POST OFFICE PLACE, -K, LIVERPOOL. lePhoue 3020 Koyal. Telegrams: "Tiara," Liverpool. Highest Prices given for Gems, Old Gold, SHver, etc.

0 BIG Y G'LOMEN. PYTHEFNOS 0 NEPOEDD 1 BDANrp Y I TREFI.—Y mae Mrs. Stewart, Castell Brynbras, godre'r YVyddfa, wedi rhoi'r ty ha' sy ganddi yn Ninas Diulle, ar lan bau Caer- narfon, yn rliad-fentliyg am yr haf at was- anaeth plant ysgolion y trofi ac ar hyn <> I bryd, y mac yno banner cant o blant dwv o ysgolion Manchester yn snwffian lCchyd maes a mor tan ofa.1 eu hathrawon. PWYTHO REDMOND.—Yn ei araith- ateb odidog i feirniaid y Gyllideb yn Nhy'r Cyffredin nos Fercher ddiweddaf. fel hyn y danghosodd Mr. Lloyd-George wrtliuni ac aniddigrwydd dadleuon John Bedmond, blaenor y BJaid Wyddelig :— Y gwir yw, y mae'm cyfaill anrhydedduS yn ffraeo ag o'i liun oherwydd nad oes gan- ddo neb arall i ffraeo ag o. Bar i mi gofio yr hyn a ddywedodd Carlyle am Thomas Milburn ei fod yn grebaeli mor feirniadol a phigog, po digwyddai iddo gael ei adael ei liunan bach ar y ddaear, heb yr un enaid byw bedyddiol ond y fo, y buasai'n hollti ei hun yn ddau, or mwyn i Thomas gaol ymglerriian hefo Milburn," Fo ddyblodd yr holl Dy gan ehworthin. A.) y mae'r sylw yn. peri i ninnau gofio Emili Dwm Milburn Cymreig sy draw ac yma mown eyf- arfodydd athrawon a phwyllgorau. FFRAE DDEPAID, Roodd J. Elias Williams, fferm Llechau Uclia', Conwy, o ilaoll ynadon y dref honno ddydd Sadwrn diweddaf ar y cyhuddiad iddo daro Thomas Jones, y fferm nesaf ato, a ffon yn ei ben nes ei niweidio'n dost mown ffrae a fit rhwng y ddau oherwydd i ddefaid Jones grwydro i borfa Williams. Oedwyd yr achos gan rwymo ei feicliiafon hyd y swm o Y,73 yr ail-ym- ddengys Williams o flaen yr ynadon heddyw (ddydd Mercher). THAL GWEDDIO N UNIG DDlM. Ar bregetli nos Sul cyn y ddiweddaf, sylwodd y Parch. H. Dunnico-capel Bedyddwyr Seis- nig Kensington, Larpwl-iiiair rheswm fod y werin yn gadael y capeli'r blynyddau hyn ydoedd fod yr eglwysi yn ysgoi gwneud eu rhan deg tuag at ymladd am iawnderau cym- deithasol y gweitliwyr, ac yn gwneud dim ond edrych t 'ua'r nefoedd a gweddio,yn lie edrych hefyd tua'r ddaear a helpu'r bob! i gael gwaith ac ymborth a chysuron hywyd. "Gellweh weddio nes y bo cyrn ar cich glinian gymaint a'r crwbi sy a.i gefn came]; ond beth liaws fydd y bobl er hynny, oni ymrowch i ymladd en brwydrau." LL Y SEN W f EVAN JONES. Y mae rliywuu wedi lJysonwi'r Parch- .Evan Jones, Caernarfon, yn Evan Dreadnought Jones a in "rioed onw c.ywirach, canjs nid oes anio oin neb ond Duw. Y dyddiau diddanaf a welodd trigoiion Caernarfon ydoedd y rheiny pan y ceid Dr. Herber Evans ac yntau"n cydfyw yn y dref, ac yn cydymladd a chyd-siarad yn oil-byii. pob gorthrwm Cymreig oddiar lvvyian y Guild Hall JleU ynte'r Pafiliwn. 'Roedd y ddau lawes-yn-Ilawes ac yn ou hafiaelh yn sathrn dreigiau dan eu traed. F FA UA U G\V REGS AM. Y mae Cyngor Tref Gwrccsam wedi gosod ar ddau swyddog —yr Arolygydd a'r Swyddog lecliyd--i fynd ag edrych holl dai annedd rhannau isa'r dref, a dwyn adroddiad am eu cyflwr hwy a'r tlodion druain sy' tan or fod i lochesu yn y fath ffauau. OWEDDILL LLANGOLLEN, Well- er ddiweddaf, cyfarfu Pwyllgor Gweithiol Eisteddfod Genedlaethol Llangollen (1908) i glywed darllen taflen ariannol y trysorydd (Mr. Hy. Lloyd), Wele'i phrif bennau Derbyniwyd am fynd i wyth cyfarfod yr wyi, t2,91,1 caed £ 142 oddiwrth yr Arddanghosfa Golf; £ 75 oddiwrth ddydd y Cyhoeddi: caod £ 090 mewn tanysgrifiadau a gwobrwyon, a chyrltaeddai r hoU dderbyniadau £ 4,409. I. Ar oclir y gwarip, talwyd Y,1,413 am logi'r cae a'r pafiliwn; 1:170 mewn gwobrwyon ar y cystadleuon celf, Y,267 gwobrwyon llellyddol, a E385 ar y rhai cerddorol. Costiodd Cor yr Eisteddfod f,237 am lieuadd i ganu a chil- dwrn i'r arwoinydd"; a thalwyd i feirniaid £ 138, i'r cantorion cyflog £217, i'r offerynwyr £ 108, traul ysgrifennydd JE257, rhoddwyd yn gydnabyddiaeth anrliydeddus £ 05,a gwariwyd am gof-dlysau'r wyl i'r pwyllgor £ 17. Gweddill gwedi popetli f 145,- -liaiii)er hynny yn cael ei hawlio gan Gymdeithas yr Eistedd- fod y gweddill i'w gyflwyno at ryw amcan a farnai'r meichafon deilyngaf. TAW A'TH R UGN. Gwr a fu mewn urddau eglwys ydyw'r Parch. E. Tudor Owen, ond sy wedi yinneilltuo i dreulio p'nawn ei oes mewn tangnefedd, pe cawsai, yn ei biesvvyl, Church Walks, Llandudno. Ond dyn a j helpo, y drv/s nesaf iddo y mae'n byw frigyn o gerdcior sy')] awyddus i gripio i fri fol meistr y piano, ac sy'n canu'r offeryn liwnnw am ddwyawr a tlieirawr bob dydd yn cldidor- ddibaid, nes byddaru Owen druan. a'i yrru n sal, i fethu darllen na bwyta. na galiu aros yn ei dy a'i aelwyd ei bun. Ceisiwyd gan a Y bodyn cerddgar, James A. Jackson, beidio a i rugn, neu o leiaf leddfu petli arno ond na, m 1, 1 -1 chymerodd y sylw lleiaf o gwyn yr 1.Leu berson y drws Felly, yn ays siro •Llandudno, ddydd lau diweddaf, hawhai Owen £ 50 o iawn oddiar Jackson, a l fod yn cael ei atal rhag cael rhygnu rnor drwra ac mor hir ar yr offeryn o hynny vmlaen. Gwran- dawyd aiuryw dystion o blaid ac yn erbyn, yn eu mysg Rlieitliior Llandudno- y Parch. L1. R. Huglios, yr hWIJ a dystiai y clywid y vn ei dy ef clri chan Hath draw, ac i rywun ddwtjyd, pan y byddai garddwest yn y Rectory, nad oedd angen llogi band fod piano boiidigrybwyll (vliurcli Walks yu licit ddigon ynddo'i hun. Y diwedd t'u, dyfarnu 10 a'r costau i'r hybareh Owen, a rhwymo Jackson gerddgar i beidio ehwarou mof onbyd nac mor hir yn y dyfodol Dvddan yw sain piano dan fysedd v Dynn íiwsig ohono Ond hoffaf- po bellaf bo, Caniedydd fel ci'n udo."

Waddington's, Renshaw Street, Liverpool are the only Piano makers selling direct to the public. V.

IF YOU WANT SEASONED Oak, Mahogany, Birch, Black Walnut, Ash. White Wood, Pitchpine, Yellow Pine, Doors or Moulding WRITE" LEWIS ROBERTS, 19 STANLEY ROAD, LIVERPOOL. LLYFRAU Cyhoeddedig ac ar werth gan Evans, Sons & Foulkes Swyddfa'r I Brython,' LERPWL. Daniel Owen y Nofelydd. Bywgraffiad gan Isaac Foulkes. Llian, 2 /6. Lloffion Grawnwin SEF Cyfrol-Goffa i saith o weini- dogion o Undeb Anibynwyr Lerpwl, Manchester, a'r amgylchoedd, gyda Hun pob un. Gan y Parch. O. L. Roberts. Llian, 2/ Geraint ac Enid a Chaniadau Eraill. Gan Machreth. Pris, mown llian hardd, 2/6. Y Dyn Ieuanc. SET? cyfres o anerchiadau cyfeir- iedig at bobl Ieuainc Cymrn. Gan y Parch. O. L. Roberts, Liverpool. Llian hardd, 1 /6 rhwymiad goreu, ymylon aur, 2 Adgofion Hiraethog am y Parch. Michael Roberts, Pwllheli. Llian hardd, 1/6. Codi'r Hwyl. LLYFR newydd o Adroddiadau. Gwedi eu cjamull gan Olygydd y BRYTHON. 154 o ddarnau, 192 tudal. Y sylltiad mwyaf o Ad- roddiadau a gyhoeddwyd erioed yn Gymraog. Amlen, I Llian, 1/6. Goronwy Owen. Ei holl Waith Barddonol. Amlen, 1 J-. Goronwy Owen. El Lythyrau. Ainleii, I Gweledigaethau Cwrs y Byd. ALLAN or Bardd Cwsg. Wedi ei olygu a'i gyfaddasu ar gyfer dos- bartliiadau i ddysgu Cymraeg, gan v Parcli. O. Eilian Owen a Mr. Humphrey Roberts, B.A. Inter- leaved, Pris Ikh. Bardd Cwsc- YN gyflawn. Dan olygiaeth yr un awduron, I Interleaved, 1 /6. Llyfr y Tri Aderyn. GAN Morgan Llwyd o Wynedd. Amlen, 1 Y Morthwyl. LLYFB o Adroddiadau.. Amlen 1 Eto, Rhan 2, Amlon 1 J Adloniant. LLYFB a Adroddiadau ac Yiugom- iau. Gan William Parry, Bolton. Yn cynwys llu o ddarnau doniol a diddan. Pris, 1 Yr Oriau Olaf. GAN John Ceiriog Huglies. Amlon, 1/- John:Ceiriog Hughes. Ex Fywyd, ei Athrylith, a'i Waith, gan Llyfrbryf. Amlen, J Athrylith Ceiriog. GAN Elfed. Amlen, I Bywyd Hen Deiliwr. GAN Hiraethog. Amlen, 1 Llythyrau Hen Ffarmwr: GAN Hiraethog. Amlen, 1 HabaKKuK Crabb Chwedl gampus a dyddorol."2T?/«^ Gan Clwydwenfro. Amlen, 1 J-. Theanthropia NEU y Dwyfol a'r Dynol yn y Beibl, gan y Parch. Robt. Roberts, B.A.,Ph.D. Ainlei) gref, I Llian Hardd, 1/6. Llawlyfr ar yr Actau Gan y Parch. O. J. Owen, M.A., Rock Ferry. Cynhwysa 136 o dudalennau. Pris mewn Amlen, 6ch. Llian Limp (yn cynnwys map o deith- iau Paul), 9c, Blaguron Awen Yn cynwys anu yw ddarnau cyimvys i'w hadrodd. Gan G«aenfab. Amlen gref, 1 j BreudJwyd Sion y Bragwr GAN Pedr Hir. Pris, 6ch. trwy y Post, 7 c. CYFRES Y CLASURON CYMREIG 1—Bardd Cwsc Pris Tair Ceinioy yr un, Trwy'r Post, Ac. Tan olygiaeth Emrys ap I wan. 2-Llyfr y Tri Aderyn Adargralfiad cyflawn o r argramad cyntaf. 3 Alun Sef Barddoniaetli rydd John Black well, gyda Rhagymadrodd gan Jolo Caernarfon. YN Y WASG. 0 For i Fynydd a Chaniadau Eraill. Gan Elphin. A Key and Guide to the Welsh Language. Or a Welsh-English Dictionary and Grammar combined. Text-Book The Welsh Bible. By Pedr Hir. Cofiant y Parch. O. R. Owen. Gan y Parch O. L. Roberts. Llian hardd, 2/6 j A Perfect Cure FOR Smoky Chimneys For full particulars apply Robt. Hughes, INVENTOR, PATENTEE, & SOLE AGENT, 12 Sophia St., LIVERPOOL, ')'. ) piiona -1023 Royal. + 9 i I IV t-\8 0 0 4* I P. Neil Campbell, 84 DURNING RD (Yn agos i Goleg Hyfforddiadol Edge Hill) LIVERPOOL. Llenwir Dannedd ag Aur, Arian ac yn y blaen, Oriau-9 y bore hyd < y hwyr. Gweinyddes at Foneddigcsau Siaredir Oymraeg. Pellseinyr 445 Royal 4r D S WCIRLDS W POST 21- TO-DAY I «vOS'THEt O /— Per Week I AOTUA! ""BUYS either Ladv's or I U^Fp, Gent's High Grade I Machine. Ccmplete with Frce-whccl I and all Accessories, Roller.Inverted 1 Brakes. Lamp, Bell, Pump, & Tools B RRMJei] included. WARRANTY TKN YEAKS. B fHmsjnSm Reliance Engineering Co. § I KmMHrm Manchester St., London Bd andj | Wavertrec Bd., Liverpool. Tclep. | 6822 Central. Tel. 159IRoyal. Est. 1859 R. McDougall & Co. Ltd., PRIVATE AMBULANCE CARRIAGES ON HIRE. QUALIFIED ATTENDANTS. 97 RENSHAW ST., LIVERPOOL. SAVE S5 CASH OR HIRE. D. GRIFFITHS & SON, 221 BrecK Rd., L'pool. PIANOS AND ORGANS from 8s. per month by all the leading makers. Telephones— 61x Anfleld Breck Rd 'f- Telephone 2608 Royal. T. JONES iD Co., ELECTRICAL ENGINEERS, AND CONTRACTORS 82 Whitechapel, Liverpool. Depot for all Electrical Supplies, Bells, Tele- phones, Batteries, Shades, &c. Lamps of every description from 2 to 230 volts and 1 to 110 candle power. ELECTRICAL NOVELTIt^ The Well-Known Remedy f from Wales for 0 RHEUMATISM, LUAIBAGO, SCIATICA BACK-ACHE, WEAK CHEST, SORE THROAT, BURNS, CUTS, BRUISES, &c., is MORRIS EVANS' HOUSEHOLD OIL. Sold in Bottles, Illi, & 2/6, by Grocers and Chemists, or from the undermentioned Lancashire Representative- EDWARD R. HUGHES. 13 Dundonald Road. Aigburtb. Agents- JACK SHARP, 38 Whitechapel, Liverpool. LEWIS JO LEWIS, 20 Verulam St., Lpool. Book of Testimonials, &c., sent Post Free on Application to the Manufacturers- Morris Evans & Co., FESTINIOG. N. WALES