Ye Brython Cymreig

Lien a Chan. 10ais ALAFON.j «be P the jolly month of May," }lWn anc's Thompson ryw ddydd tebyg i r down I went by rye and oats, -The blossoms smelt of kisses throats Of birds turned kisses into notes Gbddes fay, by Goddes fay ■l«e kiss it is a growing flower, M .5l'ow» this jolly month of May." fer+k mor ohi', mor newydd, mor bryd- "> mor foddliaus a lion, ydyw popoth uaear ac awyr heddyw Ni fu'r ddaear ioed yn dlysaeh na llonnach, na'i choed 8i ,Yr yn llawnach o "addfwyn fiw- 0 | "is gallai fod. Y mae popeth all dyfu yn ymfwynhau yn ddedwydd, a pliob eadur all ganu o galon'lan yn hael arllwys ei S0)'eu, a phob trychtilyn bach mor tru? ei .?rw.ydriad a'r man ednod sy'n gwau ftia 6U ^'l> dd neu yn disgyn ar flodau. Ac y I, PWsawr cusanau Mai ar y blagur a'r odau—yn enwedig ar flodau'r ddracnen 6I* a r mmwull. A hawdd yw coelio'r bardd, 11 ai ^r°i cusanau Mai yn nodau y niae'r adar a aWen. Dyma'r Gog wedi llwyr golli'r crygni g^odd yn niwedd Ebrill, ac o lwyrfryd calon Wv |Cn8',) gwneud i fvny arn y gan a goll- i)n ^yma r Bronfraith yn ei afiaeth Yi yn canu ni ddowis gerddi, ac yntau r lvvyal.]i, v, A i bib aur gura bob un," rll°i ei holl gal on bruddlon yn ei nodau 0u(J of. glyweci boddineb yn ei 'ader eitliaf -yn ei ymollyngiad llwyr, lilra!ldew^ .y*1' Ehedydd uwch ben, a'r Vd?i U ')a,c'1 Vn yr helyg gerllaw. Yr br a We<^i gwrando llawer ar yr 'Hedydd idl ac wedi dai'llon y caneuon campus VP fuoch chwi'n gwrando'n iawn ar Lwyd ttelyg. t Fe JU Eifiion Wyn, mi goeliaf. Gwn ei ddyfod, fis y mel, dvi try da'i liri yn vr helyg." I'Ul fel v dechreua ei delyneg i luu. Mini 're), Ond ei fod yn firi difyr ac anwyl ryfeddol. j: ?es. dim creadur rnewn bod yn eanu'n fwy j] aid, nac vn fWy hollol wrth ei fodd, na ^twyd yr Helyg. Ac y mae ei gan bron mor 08 La? ydyw hi o brysur a brwd. Blithe Flora from her couch upstarts, 6i, For May is on the lea," W ^ordsworth. Felly y gwnai Chaucer ae felly y gwna pob creadur feddronyn Wen, os gall. All Nature welcomes Her whose sway a V Tempers the year's extremes." (,r vV yui ninnau vn rhan o Natur yr ydyiu yn Cryawu Mai. p.. °'r rhai a fedrai ganu Natur oreu mewn ^ghanedd oedd f, Gwilym Cowlyd oi awdlau i Fynyddoedd Eryri a'r 'tifto a "awei1 darn arall o'i waith ac y UsT arweddwyr ei hen Arwest hoff yn awydd- fQcy8'^Vri am i'ryvv awenvdd medrus ganu awdl i iddu e*' elenL *Fe ddisgwyUd i rai o llvn^iVyr y 'jardd ymryson gwneud un y ais„ d ''e hyderir gryf na siomir y "al,, V <'leui. Hai ati, awenyddion y ^g n.^ydd—"Awdl. Warantodig—i gynnwys Psntrti 01 pedwar rnesur ar hugain-— un Avir'' ar mesur. Gwobr, Gmi a Thlws ia-du ati, fe fydd y beirniadu yn feirn- ^afvVli'JWU t'.yflawnde1', mor sicr ag iod If an ,11 11,1 °'r beirniaid. Hai ati, fe fydd o'r ellaotil yn esmwytliyd i deimlad Elis eroill alit, ae Isgoed, ac loan Gwyr, a, llawer OlÜ Y mae perygl o fod dan felltith Elis Ur> ,i d ''Vstadlcuaetli. Y niae'r testyn yn aVt, ac y niae'r clod a'r wobr yn be than i'w Ac mor hvfrvd a fyddai gweled •fan'0 awenyddion tailwng o amgylch gorsedd i ell a lyd, yn rlioi toyrnged o barch 0 Uaf7 1,eu Pendant ar ddydd 'Wvrf l u ^.yddorol tuhwni oedd G_wil.ym ia,]0*f a ',ai'<-id penigamp. 'Does mo r help ytidoeed dipyn yn rIty hendant, yu ei fJyn- -olaf- triae rhyw ry ar bawb, lieb Nj fV|° hen gyfaill ffyddlon Elis O'r Nant. H i'eij W." er Hawer fynd yn liyf arno ef. Fwy (yVnh 'lai '• Y mae arnaf eisiau gofyn i ^«u pe cawn afael arno ai gwir iddo ef ^liyvv ? dvveyd o flaen wyneb Elis iddo glywed Viu yu dal y dylai fynd adref o ryw dref, f°da. I1 Wedi mynd yno i ddifrifol eistedd- Vu \'Vr Aui)dd yw credu liyn, er fod Oynhaiarn | yfygus ei wala pan fyddo ganddo Ax- i(>,Vyrlyf.yi- rhwng. ei ddannedd. I ^eilParfilS °'r ^uu' y disgynnodd mantell a ^la,^ ysbryd Cowlyd, hyd v mao Arwest Vn --ionydd yn my rid. Ac nid oeddwn l(»owtl V.1 d'ni ei glywed yn siarad mor wresog ytllyr am y diweddar Mr. Peter I Uwuyie pau ddeallais fod y gwr hynaws a ,lly'»lunw UiOI> sel°o gyda'r Arwest, ac wedi hawl hir ar ei lie iddi vn rhad, ac Av.Uvoi'yd ei urddo ynddi, dan yr enw t-CcT' Qnd gwr teilwng o'i ganmol oedd J Sn-f ,yre ar lawfer cvfrif hebla/vv liyn. ^ffelyTu • ,Ua fyddai pob ystiward stad yn ^ifodrp do—mor rydd» mor mor v 8' a c'iai'(,dig Nid oedd modd bod JJ11 yr nn fan a Mr. Mac-'Intyre heb oi ,¡twdd gwrando'i hanes heb ei edmygu. jT. d mynd ati i geisio gwneud bedd '] • I>° ai arcluad yr hen gyfaill Elis o'r 'HUf0 a fuasai gan ddyn fedru gwneud un Dytl fj<H 'iwn a redodd allan o'r gal on:— Q°,eu^f a liydrin, da iawn, di-rodres o galon gyrmes. 11 h,;r. a Swerin yn liin ei hanes J'Hlc hva dawlent ryw liawliau diles. I ^'12 Pwy dry fynwes—mor deg i ni Eryi,, Gynghorw, e,e8 ?d aw.f agored arall ag v dylai 1,1 'tatij r "ei|oi'ion a'r cerddorion fedchvl q, gwneud yr> fawr ohoni ydyw Ydd i' :vI Cadair Dinorwig bin.^y'mal Awst yr 2lain, ar lawnt lien <hUt,al ya Yr oedd y ddwy sydd wedi ou VhV pav/l/ Ul' I'odedig iawn o ddifyr ac o y,8liailoi .Vn rliydd a Hon, iic wrth eu bocid, Cardda'-aTyUder hat' a daw»- Fe Saiff y yr awdl fach oreu.i'r Pedwar Cdd yuSr dde.rw gvverth edrych ami ac I °l eu •)'. f" ',a,'d(' a gai'o'r bryddcst 1 > 1 arian J -i t*"astell Dolbadaru goron- Wj °'i aw en, a'r rhamantwr 'jr; ^adui;u;a;11 faei1 °i,eu »'■" L.y« i>'i"T a'r Car j ) 'rgell dan gamp, a'r cerdd- ddrwo311011 oud r'laid i lui dewi, neu ^iwj^ydd ranan y ?o]- Mynnu gweld y "Vh d GrorffD a §°^alu am weithio erbyn ^C;d meddwf' Pnh digf hawdd yw u- Deuparth gwaith yw <

Colofn Prifysgol Lerpwl. [TAN Olygiabth MR. J. GLYN DAVIES]. [Oyn 1650]. DYRICWYN. YMA 'r ydwyf tan bren briglas, Lie ni welaf neb o'm cwmpas, Ac yn cwyno rhag anffortun, Ac atcasrwydd mawr i'm herbyn. Mi fum ifanc ac a fum lysti, Yn cael parch yn mhob cwmpeini; Ac yn berchen tir ac arian Heddyw ym gelwir Ocho Druan. Yr wy'n ddigon blin fy nhynged, Ni fyn hayach mwy mo'm gweled. 'R oedd yn gynes iawn fy llety, Wrth fy modd fy mwrdd a'm gwely Lie 'r oedd genyf nyth ag adar, Mae nliwy gwedi mynd ar wasgar, Ac yn wylo'r dagrau heilltion, I esmwythau cyfyngdra calon.

DYRI SERCH. PE bai pawb o'm ffrins mor ffyddlon A rhoi llechen ar fy nwyfron, A rhoi sgrifen arni i ddangos, Pwy yw'r ferch rwy'n marw o'i hachos.

DYIU SAESNEG. The noble flowre of gen trie None other but her onlie May prolong my vital breath, Or cause my death untimely.

0 Bapurau GwallterlMechaio. DRINK THIRSTY FLY. Rhuadwy, bert wybedyn yf Ran o'm cwrw croyw cryf, Ac os gelli cyn yr ei, Carowsia y cyfan croeso cei. Gwna 'n fawr o'th fywyd hyd yr ha' Gwisgi y naid a gwisgo wna. Dy einioes di a minnau sydd Yn nesu i'w diwedd nos a dydd I ti ond un haf na minnau chwaith, Er iddynt dreiglo dri'gain gwaith. Pan basio y tri 'gain haf, nid yn' Yn ein golwg hwy nag un. ,EDWARD LLOYD, 1720. Cyn 1640.

YRATHRODWR. A LUNIO gelwydde, a'u hadrodd 'r hyd teie, Wrth denyn dime y byddon' yn nglirog Felly yr un cyflwr a ddel i'r gwrandawr, A'r sawl sydd i'w swcwr yn chwanog. -o--

Nodioii o fanceinion. lOAN CYFRIN] Tri Chymro sy ar i fyny. MAE doniau'r Cymro yn swyno'r Sais o hyd, ac yu enwedig yn y byd erefyddol. Syrmaf yn anil wrth fyned trwy fan-drefi cyfagos, gymaint o enwau Cymre'g sydd ar weinidogion eglwysi Seisnig. Wele un arall a gafodd- alwad i fugeilio eglwys Anibynol Seisnig Torige Moor, Bolton, sef y Parch. Emlyn W. Williams, Lancashire College, Whalley, Range. Bwriada ddeclireu ei waith yno y Sul cyntaf o Awst, Mal) ydfw i'r Parch. Wm, Williams, Maentwrog, yr hwn a fu'ri weinidog gyda'r Anibynwyr am 35 ml/nedd. Ganwyd y mab ym mhentref tlws Maentwrog—magwrfa llawer o gewri'r dyddiau gynt. Bu yng ngwasanaeth ewmni o Skippers yn Llundain am dair blynt dd, ac yna dechreuodd bregethu saith mlynedd yn ol, pan nad oedd ond ugain oed. Daeth i'r golwg uehod yn 1903. Cymro gloew o iaith a ehalon yw, a'i yrfa wedi bod yn esgynfa gyflym i anrhydedd. Hyderwn y parha i ddringo, ac fe gwyd y genedl gydag ef. a r' Gwr ieuanc yrnroddgar ac uchelgeisiol iawn yw Mr. R. J. Witliams, Eccles. Mae yn gerddor cymeradwyfel athraw a beirniad. Enillodd safle uchel yn flaeiiorol. ac; y mae yn awr wedi ennill Tystysgrii Cymdoithas yr Athrawon, ac felly yn F.C.T.S. Mae wedi ennill tystysgrifau uchel mewn Shorthand a Typewriting, a saif yn y dosbarth cyntaf am gyflymder njcvvii llaw fer, sef 120 o eiriau y furiud. Yr wytlmos ddiwoddaf; safodd ar- holiad arall mewn Haw fer, yr arlioliad an hawddaf, a'r pwysicaf ar destynau masnachol. Cvnhalia yn barhaus ddosbarthiadau ar wahariol destynau, a bu tros 38 o'i ddisgvblion yn llwyddiannus y flwyddyn ddiweddnLPo uchaf ei nod, llwydded i'w gyrraedd. Llawen gennyf ddeall fod Mr. Gwi 1 m R. Jones, efe yn arweinydd ein cor Cymreig, a chor meibion y Cymric, wedi cael ei ddewis yn organydd eglwys Anibynol Seisnig Weaste. Bydd yr eglwys ar ei mantais o gael cerddor mor alluog a medrus i'w gwasanaethu. Rhwydd hynt iddo. YP oedd ef a'i gor meibion, gyda Chymry ereill, yn canu i'r Saeson yn y Central Hall nos Sadwrn. Amryw. Collodd eglwys Booth Street un o' i haelodau hynaf,, sef Mrs. Margaret Everett, Heaton Park, gweddw y diweddar John Brookes Everett, a fu'n ddiacon yn yr eglwys am flyn- yddfeiu. Claddwyd lu ddydd lau yn Hiinfct i Dre. Yr oedd wedi cyrraedd 74 oed, Horeb yw cnw capel newydd y WesJeaid yn Collyhurst, yr Jiwn a gostiadd bymtlieg cant o" bunnau. Hynodrwydd Dwvfol yr Horeb hwnnw yn Arabia gynt a fyddo yn eneinio hwn. Bu y Parch. J. Williams Davies, Merthyr, yno yn pregethu un Saboth i gymdleidfaoedd lliosog, Cynhaliwyd ytio'i- itos Ltjit, (lilyil()], Oftiaf na fydd yr wytlmos Wen cleni ddim yn unlliw os dibyna ar y tywydd. Yn ychwanegol at yr ysgolion a"enwais yr wyth- nos ddiweddaf, deaUaf mai Mercher gwyn a ddewisodd ysgol Pendleton i fyned i North- enden. Ylluma chwech ysgol Sul y Wesleaid, dan nawdd IJndeb Ysgolion y Gylchdaitb, i fyned i Heaton Park ioreu Ian, Cor Meibion yr Orphous a enillodd yr her- gwpan gwertli 50 gini yn Southport prynhawn Sadwrn. Un marc a'u cadwodd rhag bod yn berffaith-os oes perffeithrwydd mewn cerdd- oriaeth gorawl. Mae hwn wedi myned yn gor mor beryglus mewn cystadleuaeth, nes y mae clywed ei enw yn ddigon i ctorri calon ambell un o'i wrlhwynebwyr.

PULPUDAU MANCHESTER. Y MKTHODISTIAID 0ALFINAIDD Moss SIDE-IO-30 a 0, Evan Jones, Oaernarfon PBNDLBTOlf-IO-30, R William?, 6, E Wyn Roberts, HKTWOOD ST-10-30, E Wyn Roberts, 6, R J Jones BIG." ARDWICK-10-30, R J Jones, 6, R Williams LEIGH-IO 80 a 9. R J Davies, Manchester Farnwobth— 2-30, J S Roberts. 6-80, Lewis Wiltiaml TR ANIBYNWYR BOOTH ST-10-80, R Roberts, 8-15, M Llewelyn OHOKHOB BOAD-IO-30, M Lleweljai, 6, R Roberts BALPOJLD-10-30 a 0, W W Jones QUEEN-S BOAD-3-30 a < T WESLEAID. Diwi Sani—10-30, John Felix, 8, T Thomas OoliyhpbST—10-30, W Rowlands, G, R Roberts SION-IO-SO, J Price, 0. W G Jones Biulah—10-30, T Williams, 6, Joseph Price Oaliaria—10-30, W G Jones, 6, W Rowlands Eocura—2 30 a G, John Felix -0-

DWY STORI. I.Cath Ddarbodus. Caxsj glen amhosib oedd hi. Haunor odd cath goed, ydach chi'11 gweld. Fu i-i.oed jito'.i bath hi am lygota, a gweled yn dvdd gystal ag yn y nos—'cliydig iawn o gathod sy felly, wyddoch. Yn yr ydlan acw y byddo hi bob nos yn watsio'r llygod mawr rhag iddynt fynd a'r teisi i ffwrdd yn i cryn- swth a mi gafodd rhyw anwyd ofnatsen yn i llygid; 'doedd hi'n gweld dim bron. Wei i chi, un diwrnod, mi gollis fy spoctol-faswn yn y mvw las vn cael hyd iddi yn lie n byd. Llo ddyiiech chi 'roedd hi? Yng nghonol v ci-y sopen ddrwg, 'rol i lxiwsio'i hun, yn 1 chuddio fan houno tun nos dranJJoeth gaol i ni foddwl mai v ci oedd y lleidr. 'Roedd hi r gafch ai wa fu acw 'rioed am rhyw seiams fel yna. Ac mi ddovda i chi beth arall nath hi. Rodd gviii hi "un tro gryn ddwsin neu bym- tlieg o gathod bach, a wydde'r gydures yn y byd mawr yma sut i fagu lot mor fawr ar uiiweth. Rodd y wraig acw'n bur ffeiud wi tlii hi lief .Y(I-yn rhoi holl esgyrn y ci iddi In i'w hoi—ond feder cath wyddocli, neud fawr 0 esgyrn. Llefrith faso lii'n leicio tase bosib, ac vr'oedd acw ddigonedd ohono fel y gwydde hi'n dda ondi fod o yn y deri, ac yn rhy berig mynd. ato fo yn d) dd, am foJ y hstres a r t'orwyn yn gwybota o gwmpas a'r drws yn cael 1 o-ioi bob nos. Ond mi lieliodd y gath honno i synwyre at i gilidd. Rodd hi wedi notisio ma'r goriad odd y drwg i gyd i fod o'n drws drw'r dydd, a. bod i mistres yn rhoi tro arno fo cyn mynd i'w gwely ac yn i gymyd o hefo hi i'r llofft, Ac ebre un diwrnod wrthi hun, wel taso. mi guddia i'r goriad ene cyn nos ac felly daru hi'n enw dyn. Pan ddoth amsor clofr der', dodd ono 'run goriad, a gadel y drws fel rodd o fu raid. Just y petli odd gyni hi eisio; ac mi ath at y pot llaeth cadw, a mi yfodd a mi yfodd nes odd hi bron burstio, a rhao- ofn na fydde gyni hi yn i chrombil ddun digon, be nath yr hen sopen gyfrwys ond mynd trost i phen i'r llaetli, ac ono rhedeg nertli y carne yn llaoth ac yn hufen i gyd trosti at i rhai bychain. Dene no bu'r rheini yn 1 llyfu hi ac yn canu cwrnad wrth wneud hynny, nes d^ft'rois i yn v inraw gan feddwl fod los o gantwrs v Tylwyth Teg wedi tori mewn i'r ty. Ond pan odd hi wedi hanner magu i rhai bychin mi ath y jadeu u iweth gormod 1 r pot Haeth-mi rodd o wedi ceulo ac yn dew fel lllwdna dene lIe cafwyd hi wedi marw a'i dwy bawen wedi plethu yn igilidd wel tase hi wedi bod yn trio gweddio tipyn pan welodd hi bod hi wedi giynu a'i diwedd yn ymyl. Mi rodd hi'n golled garw i'r moch ar i liol J"—mi gawson nliw lawer potied o laeth da ddyteth- odd hi ond mi fu'r Uygod yn cadw gwyl- nabsmt am bythefnos i ddiolch am bod hi wedi mynd. Felly gweles i bethe rioed 'does fawr neb yn marw nad yclio'n golled i ra1 ac yn ynnill i ereill.

II. lar a Choes Bran. 'Rodd gin y wraitr acw ors talwm iar glylar amliosib am ddydwy. Dene ydi busnes iar vnt9 oij-d iliac ymbellrln ohonyn nhwthe n dall t, i busnes yn well na'r lleill, Mi fydde r iar honno yn dydwy weitlue doirgwaith yn dvdd a mi gweles hi'n dydwy mwy na hynny pen gai hi ddigon o glch i neud plisg iddyn nliw. Mi fum i lawer gwaith yn mynd i nol Jlwyth trol o galch iddi hi a phen ddeudwn i wrth y calchwr mai at iws yr iar yr odd o, w yddoch chi be ? dodd y dyn ddim yn y choelio i Ond mi gafodd. y ddamwen gasa welsoch clii rioed. Pen oedd y gath roeddwn i'n son am dam hi gyne yn gorfedd i Iuewn ar y torllwytli mawr liwrmw, mi ddoth acw gimin o lygod. mawr ar i bald o rwle; fel bu gorffod arnon ni osod trapie yma ac acw i'w dal nhw. Ac fel y mynue pethe fod, be atli ai choes i un ohonyn nhw yn gynta peth ond yr iar honno ac wi torodd hi ffwrdd fel tase hi'n frigin crin. Wydden ni'11 y byd wedyn be i neud efo'r iar, druan. Rlioi tro yng ngwddw pob iar arall y base y wraig acw mewn xnuriud ond dodd wiw gneud hynny hefo dydwyreg mor dda. Felly, be ddaru'r feistres a'r forwyn neud hefo u gilidd rwsut ondrhwino darn o frigm hefo ede dafedd wrth i phwt coes hi—fel coes bren, ydecli chi yn gweld a tase gin iar ddwylo ne fren-me ac yn medru iwsio ffon ne fagal, mi dda 0 popeth ymlaen yn buri.on, ond yn mff g n ny digon anliwylus oedd petlie, a'r goes- 01 on at goes arall (hynny odd ohoni hi) yn cau 11 glir glynu yn i gilidd. Poedd i pheiriant gneud vvve bi n dal yn i berffoithrwydd just eystled ag yrioed. Ond mi ddath iefio isto arm lu rw ddiwrnod a mi ddaru ni gid feddwl ai unweth fod hwnnw'n ainser rlieinp o dda nidi gael gorffwys, a rhoi hamdden i'r goes setio wel tase. Ac felly fu mi rhoison hi i iste ar ddeuddeg o wye, ami rodd it mynd ymlaen vn iawn am wydden in. y' -f e 111 bytli yn mynd ar i chyiul hi. ond wedi by nos hefo tamed a llymed iddi hi pan fydde In n oysgu, rhag i styrbio hi, ydech chi 11 gweld. Wel i chi, un pyrnawn, yrnhen rllw dair wsnos ne fis, i-odcl y wra ig acw'n istedd yn y gader siglo wrthi'n gweu'i gore glas, y forwyn wedi Dlynd i odro a pi sob man yn bur ddistaw, mi glywe'r fistres rw swn rhyfedda glywodd hi rioed" Tip, tip, tip, a tip, tip, tip, ar y gareg 0 flaen y drws, a tip arall mwy vrwan ag yn y man yng nghanol y tip'e.dau ..bychin. Mi ddycliryuodd dipin, a- mi redodd at y drws 1 weled beth odd ono. W yddoch chi be, mi allsech i tharo hi lawr hefo asgell gwbedyn. Be wele hi ond yr iar lionno yn liopian oto'i choes bren, a deuddeg o gywicn propa wel- soch chi rioed, oner fod gin pob un ohonyn nhwtlie goes bren fel yr hen iar, Hwyrach na clioeliwch cliithe mona i mi dcloth y deuddeg ymlaen yn iawn, a mae rhai o'u brid nhw hyd y wlad ma eto. Ond mi gawson ni clipin o drafferth hefo nhw hefyd, wrth fod y ceiliog yn cloyd ma nid y fo oedd pia nhw ac yn can crafu at i cadw nhw,