Ye Brython Cymreig

Draws Mon ac Arfon. (Gwel hefyd tudal 5), BANGOR.- Yn addoldy Pendref prvnhawn a nos Sadwrn, cynhaliwyd cymanfa ysgolion Anibvnol dosbarth Bangor a Bethesda. Llywyddwyd v cyfarfodydd. gan y Parch. S. Bowen, Amana, a'r Cynghorydd 'n Williams, Pendref, yr arweinydd cerdd- orol oedd Mr. Hugh Evans, Llandegai, a chyfeiliwvd gan Pencerddes Arfon a Miss Kate Harvey. Arholwvr y gwaliaiiol so-f oliall oedd Llew Tegid MR. TR. 0. Williams, Khm las D. J. Williams, M.A., Bethesda; Y Parch. S. Bowen, Amana Mr. J. N. Crow- ther, Bethesda Mr. R. W. Jones. Bangor Parchn. Luther Thomas, Conwy; J. KicJi- ards. Bethel; J. Evans-Owen, -.gLlanberis. Dvfarnodd v Parch. Bhys J. HllWS v wobr am benhillion i Mr. R. Jones, Hirnel Fa In Mr. D. W. Lewis, Bri arnax., y wobr a- gyf ansoddi ton i Mr. R H. Jones, Bethcsda.^r oedd y gymanfa vn llwyddiant >m Holwvd v plant yn Hanes Tesu Gns g Mr. Thomas Williams, Hirael. CYNC,ERDD.-I-Iono, nos Lun, yr oedd y cor svdd o Fangor yn myned i Amlwch yn cvnnal cyngerdd vn Neuadd y Penrhyn. Canodd y cor v darnau cvstadleuol, a e-hyn- orthwvid gan aelodau y cor a Mr. Will Rob- erts Mr. R. A. Morgan, Bangor Miss Florence Rowlands, Llanfair P.G. Dyddorol iawn oedd v ddadl a gafwyd gan Dewi Meirion a Miss Roberts, St. Paul's, ar A ddylai mcrcbed gael pleidlais ai peidio ? Y ddadl wedi ei chvfansoddi gan Dewi Meirion. Miss Katie Harvey a gyfeiliai i'r c6r a'r can- torion. Y Cynghorydd R. Jones Roberts yn gadeirvdd. Yr oedd Mr. Lewis Hughes, Y.H., Amlwch, yn bresennol, a galwodd y cadeirvdd arno i annerch y cyfarfod, ac yr oedd v boneddwr vn ddoniol a. da, yn cymell pawb i Amlwch. Rhoed derbyniad gwresog iawn iddo. -ó-

GydaL'r Clawdd Sef Clawdd OICa. FGAN MORGAN LLWYD]. CUNLIFFE YN CILIO.-Y mae Syr Foster Cunliffe, a drechwyd mor effeithiol gan Hemmerde yn yr etholiad diweddar, wedi anfon at Syr Watcyn Wvn, pennaeth y blaid Doriaidd vn Nwyreinbarth s;r Ddinbych, i ddweyd na saif o byth eto. A hynny, meddai am v rheswm y byddaf yn byw yn bell o'r ardal, ac nas gallaf roi sylw arbennig i'r pethau lleol. P'nawn da, Cunliffe. MA WL BRYNFFYNNON.-Ddvdd Llun yr wythnos hon, cynhelid Wesleaid Seisnig cvlch Gwrecsam eu cymanfa ganu ynghapel Rrvnffvnnon. C. W. Thomas yn arwain, a Moreton Bailev, Mus.Bac. wrth yr organ. Caed hwyl dda at eu gilydd, yn bennaf gyda ehydgan," Teilwng yw'r Oen." BWLCHGWYN PIA HI.Y mae mwy a mwy o deuluoedd cofnog Gwrecsam a Dyffryn Maelor yn mynd i dreulio'u pen wythnos ym Mwlchgwyn, lie y ffroenant iechyd. Byddaf innau yno ddydd LlUll yn yr Eisteddfod, a chewch yr hanes yn llawn. C ION N A U llAEL.-Y mae John Jones, hael-vswain y Grove Lodge, wedi rhoi £20 at gael cyfrolau i Lyfrgell Rydd Gwrecsam a Mr. Groesser, gwr haelfrydig arall, wedi anfon £ 10 at Gor Undebol Cefn Mawr, sv a'u bryd ar gystadlu yn TJundain, tan fatwn G. W • Hughes. PLESIO'R WAEN.—G. W. Hughes hefyd vw arweinvdd cor Undebol W aen, a chlvwais ganmol mawr ar eu perfformiad diweddar vno o May Q?iepn, Sterndale Bennett. Yr unawd- yddion oedd Harriet Egan, Edith Davies, Watcvn Hughes, a Powell Edwards. Eto fythjG.W.H.a arweiniai gymanfa. ganu eglwys Seisnig yr Hen Gorff (Henaduriajeth Lan- cashire a sir Fflint) yn Neuadd y Victoria, Gwrecsam, ddvdd Llun, brynhawn a nos. Llywyddion, J. -Joixes, Cg^erlleon, a Tudor Hughes, Gwrecsam. Tvrfa fawr o gantorion, 30 o gerddorfa, a hwyl da gyda'r cydgan Round about the starry throne." CANIPR NANT.—Clywais ganmol canu cor plant Nant, yn Neuadd Plwy Coedpoeth y nos o'r blaen tan arweiniad Sam Evans, a'r campus J. P. Hughes, L.T.S.C. wrth yr offeryn. Rhwydd hynt i Sain a J.P. a'u had cerddgar. DAU FFEFRYN SARON.T. M. Will- iams, Towyn, a S. Roberts, Llanbrynmair, a fu'n cynnal cyfarfod pregethu Anibynwyr Saron, Nant, Coedpoeth. 81 UGHEL.—Y mae si uchel iawn trwy'r Rhos fod y cor meibion, tan arweiniad Emlyn Davies, wedi cael gwahoddiad taer i gynnal cyfres o gynglierddau yn Unol Daleithiau'r America. Waddington's, the Piano Makers, have 71

I LVTHYB OWIEIDVDDOL [GAN Y GWYLIWR.] OV Tlo)r, Westminster, Nos Fa/wrih, Mai 26, 1909. 7 Difaterwch Gwleidyddwyr, Vr wythnos ddiweddaf, o ffenestr y 1 wr, fe Ildigwyddais glywed cynrycliiolwjT Llafur yn Nhy y Cvffredin, heb gysgod petrusdod a ehydag un llais, yn talu gwarogaeth uchel i gynhvgion Rhvddfrydol a ddadlennid gan Lywvdd Bwrdd Masnach. Cydnabyddai Mr. Arthur Henderson a Mr. Shackleton ac ereill u'u cvfeillion fod y mesurau a amlinellid gan Mr. Winston Churchill yn ddechreuad newydd vn hanes y gweithiwr ym Mhrydain. Son yr oedd Mr. bhurchill am drefniad o vswiriaeth wladwriaethol rhag y tlodi a'r angen sydd mor fynvch yn codi o ddiffyg givaith i'r dyn sy'n barod i'weithio. Ym mywyd cymdeithasol ein dydd nid oes yr un cwestiwn yn dod yn nes atom na hwn ae ar y modd yr atebir ei yn y dvfodol agos v dibyna'safle eill gwerm, hwyraoh am genedlaethau lawer. Ac eto y fath yw difaterwch gwleidyddwyr ynghylch y pethau svdd yn vmwneud agosaf a bywyd y genedl, fel mai mewn Ty gwag o'r bron y gosododd Llvwvdd y Bwrdd Mastnach i lawr linellau y mudiad pwysig sydd, yn ol geinau cA-nrycluolwyr Lla-f ilr, am gre-Li cyfnod newydd yn hanes v dosbarth gweithiol. Drwg gennyf ddweyd nad oedd (a gadael allan yr aelodau swyddogol), ond ychydig iawn o n iolw^-r ni yn y Ty ar y pryd. Gwelais y ddau ffyddlonaf," Mr. Walter Roch (nid yw of bvth TO blino ar lais ei gyd aelodau) a 1\,(1" Ellis Davies o gwmpas. ond prin y, gwelwyd pig neb araU Cvmreig yn ystod yr holl drafod- aeth. Alao gwir angen am ryw ddaeargryn wleidyddol i ysgwyd yr aelodau Cymreig o u hunanfodaeth a'u diffl.te-rweh. Arweinwyr Deillion. Os v dall a dywvs y dall, ni a wyddom betli a fydd vn debvg o ddigwydd hwv a syrth- iant ill dau yn v ffos I Y mae lie i ofm mai anoethion, os nad deillion, sydd yn eeisio nr- wain Cymru ar hyn o bryd mewn perthvnas i fater sydd yn agos iawn at ei chalon. Fel un sydd yn gwybod rhywbeth am weithrediadau y Cyngor nesaf i mewn. nid gweddus fvddai i mi godi'r lien ar gyfrinion ein harweinwyr, nd pan v dywedir pethau enddiedig am drefn- iadaii Rhyddfrydiaeth Gymreig ar goedd gwlad mewn Newyddiadur TorYaidd, nid oes eisiau petruso gwneud cyfeiriad atynt yng ngholofnau Y BRYTHON. Ers wytlmoKau bellach yr ydym yn gwybod fod y Parch. John Hugh Edwards o'r National Liberal Club, a Mr. Walter H. Hughes o Bontypwl, ysgrifennydd v Welsh National Liberal Council wedi bod yn rhedeg math o Gynadleddau a chvfarfodydd cvhoeddus ar draws y wlad i bleidio, meddent hwy, Fesur Datgysylltiad v Weinyddiaeth. Nid oes gwybodaeth sicr pwy oedd y tu cefn iddynt, ond yr oeddynt rvwfodd mewn sefyllfa i dalu'r draul. Os bvdd arian wrth law, y mae'n ddigon hawdd cadw cynadleddau, beth bwnag am gyn- adleddn. Fe fuom ni yn y BRYTHON amser yn ol yn ceisio galw sylw at y ffolineb a'r vmbalfalu oedd yn myned vmlaen. Erbyn hvn y mae v gwyr o ddylanwad a adawsant i r math hwn o gynwrf gael ei gario ytrilaen yn eu henwau hwv, wedi cymeryd amser i w vstyriedfac wedi rhoddi torfyn arno- -o'r hyn lleiaf, fe roddir terfyn arno nior fuan ag y hydd vn bosibl cftsghi y llinynau ynghyd. Mae'n' ofvnol i Rvdclfrvdwvr Cymru, os vdynt am i'r organization a elwir wrth eu henw, fyned dros restr y dynion sy'n cymcryd arnvnt eu hunain neu a benoder i'w harwain. Fel y mae pethau yn awr, y mae ein liarwein- wyr a'n pwyllgorwyr-a nitinati o u plegid- yn destyn crechwen a gwawd. o ]

Thorn-3017 Central. J1 W. G P, IFIFITHS f Tailor, rfI 29 SOUTH JOHN STREET, LIVERPOOL ALSO AT 349 STANLEY ROAD, BOOTLE. 'Phone—27x Bootle. ttjjjjt LUNT'S Boots are COHI?T VALUE FOR C r s HA PC. MONEYj -P TRY A PAIR. Ladies' 6 Gents in Great Variety. 51 & 53 Paradise St. The only address Have YOU v had your EYES EXAMINED and TESTED -BY Moreton Parry, THE SIGHT SPECIALIST ? If NOT, HOW CAN YOU TELL WHAT MODERN SCIENCE CAN DO FOR YOIJ ? ONLY ADDKESS., 163 Oakfield Rd., Liverpool. -h_ -=- BRYSIWCH I geisio potelaid gan y Fferyllydd nesaf atocb cyn i'r Anwyd fyned yn waath. Coflnroh COUGH MIXTURE HUGH DAVIES, Machynlleth. 13c. a ;"8. 9c. y botel. DAVIES'S COUGH MIXTURE At Beswch, IDAVIES'S COUGH MIXTURE Anwyd, DAVIES'S COUGH MIXTURE Asthma, DAVIES'S COUGH MIXTURE Bronchitis, DAVIES'S COUGH MIXTURE Pas. C-ygni, DAVIES'S COUGH MIXTURE Influenza. I -L ;t l. Mr. HARRY EVANS nrgaoiS"' Conductor, Adjudicator* Teacher of Singing, r 26 Princes Avenue* Dr. GLYN ROBERTS, ATHRAW CERDDORO^h Gwwsi Gwersi trwy'r Poet, Tonic Sol-fa ne PgrH 59 Crawford Avenue, Seftoo a LIVERPOOL. Mr. ARTHUR ROBERtS (BARITONE). At Homes. Concerts, ^Solf or full Concert parties ol High" ftSS g. Address—36 Balmoral Road. LiverpoO, T. CARRINGlON (Penccl'dd Gwynftyn) BEIRNIAD A CHYFEILYD0' UDlbyT Oan wladgarolj newydd, Drvvy'r Post 7c. (Oenir gan Bnf Ganto y 0^ Anthem Goffa Oanrhawdfardd, 0yxB«^a Pris le. Model o gyfansoddiad ar gyle 0anu -"— Cynoqfab yn y Gwyliedydd- f aM' Cyfeirier—Coedpoeth, Mr. PETER EDWARDS, Mus. 80c. (Pedr Alaw), Qolygydd COLOFN Y GAN yn K.et Beirniad Cerddorol, loc. Arweinydd Cymanfaoedd CaOtio Park Villas, Abergelleo Wm. Crewes Atbraw a Beirniad cerddorol. I 4 Arweinydd Cymanfaoedli- GWERSI DRWY'R pOST. Hen Noclianl neu Sol-fa Darperir ar gyfer ArhoHadau. 22 Moesgwyn E. KINGSTON JOPJFsi Gold Medallist and Winner oi National Eisteddfod also 3 tiin03 j at New Brighton Tower, gives Cal Dramatic, Humorous » 1". rt or Recitals, Concerts, r Entire EveninlloujEBAT8 LESSONS GIVEN IN ELOCUTION—M-0««» BR00» Apply 27 Clifton Rd. Mr. D. D. PARRY, A. U.C.W., Beirniad Cerddorol, Dc., Cyfeiriad: Wst. Ysgol Gerddorol, Liaor t overt General Printing of f .0 to kind, Commercial and ArtistiJ¡cef Evans, Sons, & Foulkes, Brytj1 1 Don Chambers, 8 Paradxs & (Telephone 1112 Central), 358A Stanley Road, Liverp0 phono 591 Bootle). -c. _n D. R. JONES (Alaw Madog), PIANOFORTE & ORGAN DEALER, MUSIC PUBLISHER, 6c 1 103 Hampstead Rd., Liverp001 Beirniad Cerddorol ac Arweinydd^Cy manfaoedd Caou (Telerau Rhesymol) NEW CATALOGUES of Pianos, Organs, Harmoniums, &c., GRAI?IS, claIM TERMS—On the Hire-Purchase System or Cash. Timing and Repairing a Estimates given for Pipe Organs, Free. Catalogue of Welsh Songs, (Over 600). Also containing all the latest Musical Books, such as Gems 80100til) tdtfoo of Wales," by D. Emlyn Evans, &c.; with English and Welsh Words, and bo 0 Prices (best cover), 3/6 Cloth, 2/6. Postage 4d. Núrg(tt CANTATA—" Y Cynhauaf (The Harvest), by Miss A. J. Wjf Performed with grand success at Llangollen National Eisteddfod, 1908. praised by the best musicians. Very suitable for chorus of 50 au Prices-O.N., 2/6 and Sol-ffa, 1/ English and Welsh Words. USUAL DISCOUNT FOR QUANTITIES. ^M8Mlll1lllllilllllltllllllllllBIII1lllUMllMllllllllllWlW!illl1iiliH^ C# The Perfect Balance of the Perfect Bicycle. ^*0^^ It is due to their scientifically correct design, and to the unrivalled excellence of the materials and workmanship u: ed exclusively in the Rudge-Whitworth Works, the largest in the King"0 <|||i The new 68-page Art Catalogue describes in detail the new features ,g|S JB? f X'ffi of the 1909 Models of Rudge-Whitworths, including the mlL Patent Combined Celluloid Handlebar Covering and Grips |g Patent Rustless Finish All-steel Flush-joint Frames fcg Patent Brakes l eatherweight Roadsters Variable Speed Gears The 10 Years Guarantee tSS fl JHU Prices from £ 3 15s. cash to £ 14 12s., or from 7/- per month. Sp The Catalogue is sent Post Free from RUDGE-WHITWORTH, Ltd. WKnk\ 101 Bold Street, MmQ I LIVERPOOL. Rudge-Whiiworlh J fl JHU Prices from S3 15s. cash to S14 12s., or from 7/- per month. Sp The Catalogue is sent Post Free from RUDGE-WHITWORTH, Ltd. WKnk\ 101 Bold Street, MmQ I LIVERPOOL. Rudge-Whiiworlh J 4

O'R MOELWYN I'R GOGARTH. [Gan GWTON BACH.] TAN YR YW MAE TYNER WR.Ym mherson y diweddar David Davies, Penygarth, ac un o oruchwylwyr Chwarelau Oakeley, collodd ein bro un o'i gwyr caredicaf ddiwedd yr wythnos, a gofaled y Nef am ei weddw a'i thyaid plant di-dad. Cyfarfu ag anhwyldeb blin, a ddymchelodd ei babell hardd mewn byr amser. Nid oedd ond gwr hanner eanmlwvdd. Gwelir bwlch mawr yn Seion (B) ar ei ol. Daearwyd ei weddillion nawn LIun -in Methesda. Brodor o dueddau Llan- gollen ydoedd, ac yn ol rhediad ei ysgwrs gan- waith gyda, mi, gallaf ddweyd am dano "0 galon carai Glynceiriog." CORAU'R MOELWYN.—Prysur iawn v dywir Corau Meibion a Merched y Moelwyp, y blaenaf yn wynebu ar yr vmgyrch ym mhen tref Dyffryn Conwy ddydd Llun nesaf a'r olaf am anturio i ben tre'r byd yn ystod y mis nesaf. Nid ydwyf am foithrin gor-hyder, ond v cwbl a ddvwedaf ydyw y bydd yn rhaid cael canu da i atal y wobr i Ffestiniog. Ar ei hoi hi, Cydwalad a Thudor. YE HEN HANES.—O nos Wener hyd nos Saboth, cynhaliai'r Bedyddwyr yn Seion eu huchelwyl brcgethu, pryd y llenwid y pulpud gan y Parclm. J. R. Evans, Llwyn- hendy, a Moses Roberts, Llangollen, a chyn- weinidog yr eglwys. Traethid gyda nerth I neilltuol a gwrandewid yn astud gan gyn- hulliadau jixttwrioit TAN BACH DINIWED.-Bron iawn nad ellir dweyd mai dyna nodwedd y brwdfryd- edd etholiadol yn ein plith. Cynhelir cyrdd- au yn y gwahanol ranbarthau i enwi ym- geiswyr, ond tipyn yn lasdwraidd yw y 1 gweithrediadau meddir. Bu raid i etholwyr Duffwys a Maenofferen gael ei threio hi nos Wener, ac allan o rhyw chwechant, daeth cyfanrif anrhydeddus o ddeugain a dau dros ben ymlaen i setlo'r busnes. Cymysglyd a dwl ryfeddol ydoedd y gweithrediadau, ond llwyddwyd yn y diwedd drwy drefn ac anrhefn i gytuno ar wahodd triwyr da eu gair i gael eu profi, sef y Cyfreithiwr J. Jones-Morris, y Bargyfreithiwx Artemus Jones, a'r gwr o Dowyn. Rhoddes etholwyr Tanygris'au eu pennau ynghyd nos Lun, ond ni eblywa-s eto pa orchest a wnaethant. GYNWYS Y C IVM WL.-Erbyn hyn mae cynwys y cwmwl oedd yn hofran yn awyr yr ardal ers mis wedi ymdywallt ar ein pennau, sef terfyniad y mis rhybudd i dros dri chant o weithwyr chwarelau Oakeley. Mae hyn eisoes wedi effeithio yn anllwg nid ar Ffestin- iog yn unig, ond ar yr ardaloedd o gylch, ac y mae Ilawer aelwyd yn drist o'r herwydd. Nis gellir dweyd am beth amser eto pwy a pha nifer sydd wedi eu bwrw allan, gan nad yw yr ad-drefniant ar y gwaith eto wedi ei gwblhau. Golygfa dorcalonus oedd gweled yr ugeiniau gweithwyr yn cludo ou harfau yn loewon gan waith, adref i'w cadw nes yr egyr drws arall iddynt. GWYL GANU.-YSadwrn diweddaf. cyn- haliai Methodistiaid Dosbarth Maclino eu gwyl ganu flynyddol yn hen gapel enwog Rhydymeirch, o dan fatwn Mr. David Jenkins, yr hwn hefyd a ganai ei hunan. Prin y rhaid vchwanegu iddynt gael canu da, canys onid yw eco'r gan ore wedi cysegru taiiriau y capel hwn.. DIAl OND'STEDDFO.D.Aiiodd i utidyti yr wythnos hon a fuasai cael gafael ar ddim ar hyd a lied Dyffryn Conwy ond yr ysgwrs am yr Eisteddfodan, ac heb orliwio dim, gellir disgwyl gwyl dan gamp, fel y ceir gweled ar du da.lenn.au'r BRYTHON yr wythnos nesaf. Hyd hynny, gwych fo pawb, a llengar dros y TJungwyn. -0-

0 Dre Daniel Owen [GAN NAI WIL BRYAN]. CAM .1HAWR A CHAM GWAG.—Wrth hel blodau gwylltion, cafodd un o blant Hely- gain o hvd i gorff Gwyddel yn ymyl ffermdy Lvgen y Llan, ddeclireu yr wythnos ddi- weddaf, a dedfryd y trengholiad ar v eorff ydoodd iddo wneud am dano'i hUll." TAN FATWN CA RADOG.—Ddvdd Llun yr wythnos hon cvnhaliodd Anibynwyr v Wyddgrug a'r cvlch eu cymanfa ganu yng nghapel Bethel, Caradog Roberts, Mus.Bac., r Rhos, yn arwain, a Miss Jenny Roberts, Llanfymvdd, a Miss Lloyd, Maesgarmon, yn cyfeilio. TJvwyddid gan y Pareiiii. IT. R. Hughes, Soar, a T. Roberts a chyflwynwvd tvstysgrifau i'r ymgeiswyr llwyddiannus yn y meusydd llafur. TAN FATWN HARRY E VANS.-Ddydd Mercher diwoddaf 'roedd Mr. Harry Evans, Lerpwl, yma'n arwain cymanfa ganu Pres- byteriaid Seisnig sir Fflint, acyn ol ei air ef ei hun, cafodd ei foddhaii'n fawr. Ac nid hawdd iawn ei foddio ef, ai ie ? Rhoes lawer awgrym a chyngor yn ystod y cyfarfod, ac erfyniodd ar yr arweinwyr lleol eu rhoi mewn grym a gweithrediad ar ol mynd adref. Cynhaliwyd y ddau gyfarfod ym Methesda, ac ar derfyn cyfarfod yr liwyr, rhoes ddeth- oliad melus ar yr organ. GRIO CREF YDDOL.—Llywyddid y Gym- anfa uehod yn y prynhawn gan Dr. Fra/.er' Bwcle, a'r nos gan Mr. Peter Roberts, Llan Elwy, yr hwn a sylwodd ar y gormod canu Heddf oedd ymysg y Cymry, ac nad oedd llawer o'n canu cynulleidfaol ond math o grio crefyddol. GADWN EIN IAITH CYL) A NYN1.- Nos Fercher, yn yr Ysgol Ganolradd, cvi- arfu aelodau'r dosbarthiadau Cy-ael- i fwynhau danteithion a arlwywyd ar eu cyfer gan Mr. Lloyd Powell. Ar ol ymddigoni, caed ewrdd amrywiaethol, tan lywyddiaeth y Parch. J. J. Morgan. Yr unig wr gwadd oedd Mr. J. B. Evans, M.A., Cyfarwyddwr Addysg Sir Fflint, yr hwn a roes anerchiad tan gamp ar wahanol agweddau'r laitli Gym- raeg, o ddyddiau cvfieithu'r Beibl hyd hedd- yw. Canmolodd atliiaw y dosbarthiadau, Mr. W. J. Roberts, B.A., am ei waith llwyr, a hvderai yr eid ymlaen eto'r gaeaf nesaf. Canwyd ae adroddwyd gan amryw o aelodau'r dosbarth. DAMWAIN ANGEUOL. I-N]--at-w- olaeth ddamweiniol" oedd y ddedfryd ar gorff Wm. Williams, Graig Cottage, Helygain, vr hwn a fu farw fore dydd Sul diweddaf yn Ysbyty'r Wyddgrug mewn canlyniad i ddamwain a'i cyfarfu y noson cynt (nos Sad- wrn). Dychwelai adref o'r Wyddgrug mewn wagonet, efe ac amryw ereill. Torrodd y trcsi o dan y ceffyl, dyclirynodd a charlamodd hwnnw o'r herwydd, a disgynnodd Wm. Williams, yr hwn a eisteddai ar y pen blaen gyda'r gvrrwr, ar y ffordd gan hollti ei ben. Y PRIFATHRO PRYS.-Efo o Goleg Aberystwyth a lanwai bulpud Bethesda fore a liwyr y Saboth diweddaf ac yn y pryn- hawn, wrth gvflwyno tystysgrifau i lwydd- edigion yr arholiadau, traddododd anerchiad a gofir vma'n iiir ar gyfrif y condemnio llym oedd ynddi ar y llwytho a'r cramio oedd ar y plant vn yr ysgolion dyddiol gyda'r gwersi cartref. Ddeuddeng mlynedd yn ol a mwy, 'roedd amryw o bob! yn darogan y byddai Owen Prys yn ei t'edd ond y mae'r darog- anwyr yn pydru yn eu beddau, a'r Prys gwydn yn pregethn mor eirias ac anorchfygol ag erioed. GLAFOERION CYRNOL.— Ddydd Sad- wrn diweddaf, yn yr Ysgol Genedlaethol, cyf- arfu'r Eglwvswyr i fytheirio yn erbyn y Mesur Datgysylltiad. Y Cyrnol Phillips, Rhual, oedd yn y gadair a glafoeriodd yn enbyd. Ond druan ohono, collodd gymaint arno'i hun wrtli olrhain hanes yr eglwys nes cvmysgu'r amserau a'r digwyddiadau Sl1 blith draphlith. 'Roedd fel Brown y Person gynt—wedi angliofio'i notes ei hun. Dylid ymorol am well hanesydd yn y gadair y tro nesaf y glafoerir ymhlaid yr Hen I1 am.

gwaeledd ac yn y dref lie llafuriodd cyhyd y trigodd hyd ddiwedd ei yrfa. Digwyddodd hynny wythnos i ddydd Llun diweddaf,Mai 17 Yr oedd Dr. Morris yn bregethwr athrawus a phoblogaidd. Ymhyfrydai mewn esbonio ac mewn dadlonnu'r athrawiaethau, ae mewn vmafael yn egniol yn nvrus bynciau diwin- yddiaeth ac athroniaeth. Bu am flynyddoedd meithion alw mawr am dano i brif wyliau pregethu ei enwad, a chafodd bob anrhydedd a chyfle i ddefnyddioldeb a allai ei enwad ei roddi iddo. Bu yn un o olygyddion Y Greal am ragor na 30 mlynedd, efe oedd llywydd Undeb Bedyddwyr Cymru yn 1901, ac a pwvntiwyd ef yn brif athraw Coleg Hwlffordd ar ol symud hwnnw i Aberystwyth. Cafodd y gradd o D.D. o goleg William Jewell yr Unol Daleitbiau. Parhaodd yn fyfyriwr hyd v diwedd. Gwnaeth lawer dros Ddeddf Add 1872, yn v Cefn Mawr ac yn Aberystwyth, a thros yr Ysgolion Sul a'r Brif Ysgol. Yr oedd Dr. T.C. Edwards ac yntau yn gyfeillion mynwesol yn gystal a'r Prifathraw presennol. Ysgrifennodd lawer ar bynciau diwinyddol ac athronyddol. Enillodd y Fedal Aur yn Eisteddfod Gwrecsam ar gymeriad Hamlet, ac v mae ysgrifau o'i eiddo yn y Gwyddoniad- u r, Geiriadur Mathetes, The Homilist, Y Traethodvdd, Y Greal, etc. Cafodd welod ei feibion wedi tvfu'n ddynion da orefyddol, a defnyddiol i gymdeithas. Bu iddo ddwy wraig, ae y mae'r olaf yn aros fel ei feibiou i alaru ar ei ol. PEDR HIR. -0-

SEIAT TINDEBOL.-Caed Seiat Un- debol ynghapel Bethlehem, y Rhos, nos Fawrth yr wythnos ddiweddaf, tan nawdd Cyngor yr Eglwvsi Rhyddion. Pwnc y Seiat ydoedd, Yr aelwyd, yn ei chysylltiad a'r teulu, a'r eglwys, ac a'r byd." Caed siarad cryf a chynnes, a chynhulliad llawn. DA WAS, DA A FFYDDLON.— Ncs Wener, ddiweddaf yn y Constitutional Club, Rhiwabon, anrhegwyd Inspector Lloyd ag anerchiad hardd a phyrsiaid o aur-E284 gan ei liaws edmygwyr a deithiant ar hyd y ffordd haearn. Y mae Lloyd newydd ym- neilltuo, wedi bod yng ngwasanaeth y Gt. Western chwe blynedd a deugain 38 or cyfryw yn Rhiwabon. Ymysg y tanysgrif- wyr at y dysteb 'roedd Syr Watcyn, Syr H. Robertson, Syr Theodore Martin, a blaenion bonheddig Gogledd Cymru, Amwythig, a sir Gaer. I FRASACH PORFA.—Y mae T. W. Paton, postfeistr Gwrecsam, wedi cael ei benodi'n bostfeistr Wigan. -0--