Ye Brython Cymreig

Eisieu clywed Dafydd ap Gwil ym SYR,—Fel lliaws ereill, yr wyf wedi bod yn disgwvl clywod ers amser bellach fod camp- waith Mr. Harry Evans i gaol ei berfformio yn Lorpwl. Yr oeddwn wodi rhoddi i fyny ddisgwyl wrth y Welsh Choral Union ymost- wng i ganu gwaith Cymreig, ond yn ben- difaddeu, fuasai hi ddim yn ddi-anrhydedd arnynt ganu gwaith eu harweinydd a gwaith a dderbyniwyd gyda'r fath gymeradwyaeth yn yr Eisteddfod. Genedlaoihol yr haf di- weddaf. Edrychais innau ymlaen am y rhag-hysbysiad o gyngherddan'r tymor nesaf. hob freuddwydio y buas.ai'n bosibl i Dafydd ap Gwilym gaol ei anwybyddu. Ond druan ohonof, yr oeddwn wedi anghofio ang-Nghym- reigied y pwyllgor. Beth welir yno ? Bwr- iedir cynnal tri chyngordd:l, ".Hiawatha"- un rhan nowydd, y gweddill wedi ei ganu ganddynt or blaen 2, "Messiah"; 3, Y gwaith heb ei ddewis. Ai tybed mewn difrif fod eisiau misoedd i ystyried non i chwilio am waith, pan y mae boll Gymry'r ddinas. oddi- gerth ychydig iawn o bersonau, heb gael y fraint o glywed y gwaith swynol y bu r mil oedd yn YUlwynfydu wrth ei wrando yn Llangollen Ai gormod apolio at y pwyllgor am gyfle i glywed Dafydd ap G'wilym y gaoaf nesaf V EDMYGWR 0 DAFYDD.

Plut Cymry SYB,—Mawr a fu braint y PLAN gefydl^'J fynychodd dosbarthiadau °{ diwcddal gan Gyngor Addysg Lerpwl y g gennyn| mewn dwy ysgol nos, Ja dyFkldunwn ddeall am eu Hwyddiant. Qnd yn. rwydcl hynt yn y dyfodol e o. hegWf fannau a galarnadau a glyvV1 VJ1 colli a'n Hysgolion Hul, -y iGyi^aeg_>ganaetl1, f y plant vn methu dilyn y Ilft tin'0' Band of Hope yn colli e. alael ^d. ef i'r Saesneg, a chyda bo y eUbody cyrraedd oedran i adaol y Gobei gadael y ddeadell Gymreig 3'l" u a ell ix" ei wneud V Troi ein holl gJ na giaI.ad yn Seisnig, medd rhai. Wae yr he» ebe'r c-yfeillion hyn, y mae > ^erp\vl y iaith, mor bell a,g y mae cap aIlWybyd« mvnd. wedi ou rhifo. O r,]aI1t f ffeithiau ac os am waredu i v tb cre paganiaeth, rhaid cynnal y „aCh enftl vddol yn Saesneg. Gwer'inaes na'r Gymraeg. Crefydd y },yji, on Ysgol Sul, nid iaith. ai tybed nad oes mocld oegoi y 8 yi1 e! chynhyrchu mwy o sel dros y1 ,ar ein Hysgolion. Su!, a fiyddlonde haelwydydd ? v plant" Beth pe coid Eisteddfod y. ddarpaT" flynyddol, a sefj'dlu dosbartlna^ ry^ ar ei chyfer ? Ie, 'Steddfod °,,1 vVfari. dim oncl Cvmraeg yn iaith y r jaith' Ilefaru » dkgam^dt-odd chanu alawon ar delynegion Ce droddvV^ gorfodi'r cantorion yn ogystal a TStadleU°f drtysori'r geiriau yn y cof cynn1f.rxylVrari; c»' vsgrifenedig mewn ysgrifennu .■ ieithu, dictation, etc., mewn ca rh°" ei chyfer. Credaf y buasai n .Q cel. prawf ar ryw gynllun fel h>'n' pwyllgor digon cynrychioliadc^ {uflSai co rannau y ddinas a'r cylch, ha rjiau dycldordeb a brwdfrydedd or » teddfod lewyrchus a jlwydci'a»leiml0 fod heblaw hynriy, deuai'r plant i & phJ'y. llofaru ac ysgrifennu Cymraeg g%ver forth yn ddiwylliant ac yn ,nddo. P I ymgyrraedd ato ac i ymffrostw > y sydd wecli dilyn hanes Eisted 0 sefydliad y Parch. Rhys J dd gW^ Mothesda, nad yw wedi teimlo a y ardaloedd ereill yn dilvn yr esian oes angen am sefydliad o'r ^xr7 eidd°c Eryri, pa faint mwy yn Lerpwl • vn wladgar,

1c;b At y Parch, ft, Williams, x v SYB,—Yn tudal. 42 o Esboin^ ppist0^ Parch. H. Williams, Amlwch^ai^^tftJ loan, ceir y paragraff aganlyn « fyd gNvna, yr laAvn gadwedigaetli ,V1 j bosibl, oncl nid yw pawb yn cy« n9tl vn y gadwedigaetli. Er fod dyi mcdclaii vn bechadur trwy y cwymp, °y0 g ngi'}'. gyfrlÍ y goleuni sycld yn, "i hla11'01 LI r ng dylanwaclau cyffredinol vr neu i beidio, ufuddhau i apeliada ato, ac i ddorbyn maddeuant t vrif0l ff Yr hyn sydd yn ei -wneud yn iot dd medda ar ryddid ewyllys i y g^{ byn. Yn y cysylltiad hwn ci ^f,, e cvmhwyso dywediad yr athronj g&W1 fod dylwn (/ ought) yn rhag'dy |pjgvV-ydd ,v can). Os teimla dyn mai oi ddj1 d hy11 derbyn Crist a'r Efengyl, gaH gymery fel rheswra a phrawf y gall. Ar ol sefyll yn ystyriol p wyf > ae heb fod yn sicr yn fy medd of. deall vr ystyr, ofallai y g0( e v' rt.h- cwestiwn neu ddau i'r awdwr hy petl' 1—A yw yr lawn yn hoilol rjiai a i bawb, sef i'r rhai a gedwir, 9> fyddant yn golledig yn 7 ( A „,iigae 2—A oes si 'rw. dd am gadW rhvwrai ? 3—Both am yr hyn a_alwai 'jpfydd inyddion ao a, ddysg ein G ilwedigaoth Effeithiol n.jr Brawddeg rvfedd yw yr hon y^ 1 ddi, er fod dyn wrth natur y gyfi'1 trwy v cwymp, eto yn med goleuni sv-dd ynddo yng ngrynr ^0id c dfredinol yr Ysbryd Glan, allu i, ^t0( »' ufuddhau i apeliadau yr Eton8'3[ wu." y dderbyn maddeuant trwy yr V11 oeddwn i yn tvbio nad oedd ga n j|a,d»a rheidiol i beidio ufuddhau i y cy j Efengyl." Onid diffyg gaUu t hwyster goreu i beidio ni1- e[ gV a anujuddlipu Os ydyw dyn ufudd wrth natur yn feddiannol ar all f0d £ 1 alwad yr Efengyl, carwn wy J liyi1'1- mao yr awdwr yn ceisio efVd d<w« dysgeidiaeth yr Apostol Paul, HuI1 <> eidiaetli yr Arglwydd Iesu ei• i'r 1 ddichon neb ddvfod ataf fi, oC| ef-' vr hwn a'm hanfonodd i, ei dy y p Nis gallai lyncu'r frawddeg o dvn agraff a ddifynwyd, sef Oi^teiinla ddylodswydd yw derbyn Crist j gall gymeryd hynny fel rheswn dyW$ gall." Tybed? Fy ited*0^ gwrandawyr yr Efengyl yn J1<,H r\cxhyn .10 teimlo mai eu dyledswydd ytlj or{od ie\eir a'r Efengyl, ond er hynny yn o jju nad ydynt yn feddiannol ar y 0liii0-r rhoidiol i gvflawni y ddvledswyt d0 Js. A chyda golwg ar y difyniad ° -0 y f, ;IV sef dylwn (I ought) yn rhagt- af (I can), diamheu fod hyn d nj(l > lf. yn ei gyflwr o ddiniweidrwydd, wrth arn ddyn yn ei gyflwr pechadm1J-J y ei Onid ydyw dyn yn teimlo yn > gaitlv1 Itoidio pcehu, y dylai fyw yn i .Dad yn y nefoedd, ond y mae e gg, tadol yn profi nad oes gan p.. wnputhurt hynny. v

Experie ce. E Dq EF, 6§ E LDNDON .2 The Largest and most .comP'^jng in the North of England, ine ig »na^gieffP Removals and Storage. nSjV„o0^ Continent and Colonies, a 8PE T)«POSIi0?!VE'1^ terms and quick despatch-——, gT OFFICES—BRONTE ST, L«i! And at London, Manchester, ft0(j B r,<p00,y Leeds, Leamington, Glouce Tat. 2087 Boyal Telegram«

£100,000 worth of Furnishing Goods THE LARGEST ASSORTMENT OF BEDROOM SUITES, DRAWING-ROOM SUITES, DINING-ROOM SUITES SIDEBOARDS, CABINETS, OVERMANTLES, BOOKCASES, HALL STANDS, AND OTHER FURNITURE, CARPETS, LINOLEUMS, FLOOR-CLOTHS, RUGS AND MATS, CURTAINS AND GENERAL FURNISHING GOODS, AT THE LOWEST PRICES IN ENGLAND FOR CASH. RAY & MILES, 34 to 48 London Rd., LIVERPOOL. Telerams-" Furnishing, Liverpool." Telephone 1214 Royal. WEDDING RINGS 22 Ct. Guinea Gold. FROM 6/6 to 70/=. The Largest Selection in Liverpool. EACH PURCHASER PRESENTED WITH 1 DOZ. BEST ELECTRO-PLATE TEASPOONS ENGAGEMENT RINGS a Speciality Finger Size-Card free on application. INSPECTION INVITED AT— HERBERT WOLF'S, 89 Lord St 1 Arcade ) LIVERPOOL. Telephone-7029 Central. Telegraphic Addrass-" Trinket, Liverpool," BEAUMARIS Grammar & County School Chairman of^Governors, Sir R. W. BULKELEY, Bart, The School offers sound and practioal education, in healthy surroundings, under experienced staff of Honours Graduates. Modern buildings and equip- ment-perfect sanitation. The climate specially suitable for delicate boys. Boarders received at the School House, and are under the immediate care and supervision of the Headmaster and Mrs. Madoc Jones. Successes gained by Beaumaris pupils in recent years include First Places in Mathematics, Classics & History, and Entrance Scholarships at Oxford (3), London Hospital and Welsh Univ. Colleges, also Civil Service, Banks, and professional prelim. Exams. Terms moderate. Prospectus from E. MADOC JONES, M.A., Headmaster. I F, NUqSe, _r_ I N T 1, SUPPLIES "IRKTRAINED R,fZ, I C A -o- C Y N R I C w Y TEILIWR CY M*R Ejl G 0 S M A R.T N E;S S WITH ECONOMY RELIABLE TAILORING. NEWEST PRODUCTIONS IN S UITIN GfS TROUSERINGS AND RAIN-PROOFS AT REASONABLE PRICES. E. C. KenricK, *62 RENSHAW STREETS m r T Y BRYTHON

"Gwelliant Gwallau." MAE "gwaliau" yn betliau cyffredi.ii yng- ngwaith pob dyn ar y goron. yn Yf li.n a ddaw allg,n o'T- Y nRYTHON yn berffaith glir -oddiwrthynt, ie, hyd yn ood y golofn hon Clywsom am olygydd a gollai ei dymer pan ddigwyddm nas gallai ganfod gwall mown ysgrif o waith arall. ilraidd na fyddai'n resyn i bapur nowydd fod yn -amddifad o wallau, oblogid po'n berffaith, ni chai mnbolJ dda. llenn vdd ddim mwynhad ynddo. Mae rhai pobl yn byw ar wallau, ac nid rhvfedd fod golwg mor edlychaidd arnynt. Y rhyfoddod yw on bod vn byw o gwbl. Tybiodd nn diwinydd yn ddiweddar ddarfod iddo ddnrganfod prawf ncwycld o anfarwoldeb yr enaid, sef fod rhai eneidiau yn gallu byw ar ddim, nou y nesaf poth iddo. Wet, i'n tyb ni, rhai sy'n bvw ar Nv,-tllai-i yn bur ion engraifft o'r cvfryw. Cof gennym ddarllen hanos y ffraeth Mr. Cosslott o'r Dohoudir, yr hwn oedd ôf, a phregethwr cynorthwyol, ac yn "grafwr" at y gwaed pan fyddai galw, Daetha,! gwr go'ddysgedig a hunan-dybus ar vmwetiad a ohyfaill vn yr ardal, ac i'r gangen gvfroithiol o broffes y porthynai y naill non v'Hall, OW nail y ddan, Y brodor a ddywoda wrth yr ymwehvr am yr hen of ffraoth ond mynnai hwnnw y galiasai efe herio gofeiliau y got. Trefnwyd i wneud y prawf, ac aed i'r of ail. Wedi i wr y gyfraith gaol ei gyflwyno i wr v pentan, dechreuodd y cyntaf ar yr ym- ryson crasineb "Ao yr ydych yn bregethwr? Ydwyf, yn rhyw fath." "Pryd y byddweh yn caol hamdden i wnend eich pregethau ? Wei, bycldaf yn gwneud tipyn go lew rhwng y pentan a'r einion yn y fan hyn." A fyddwch yn ysgrifennu eich pregethau ? Na fyddaf." u Dear me Fyddwch chi'n medru eu cofio felly ? Fyddwch old ddim yn gwneud mistakes ? Byddaf, niaon. debyg." Beth fyddwch yn wneud wedi ffeindio allan y mistake ?" Os bydd yn un mawr, ei gywiro os yn un bychan, gadael llonydd iddo, a mynd ymlaen." 0 wel, mistake, yw rwistake; ond both ydych yn feddwl wrth mistake mawr a mistake bychan?" Fel hyn," ebai'r gof tarawgar pe bitaswn wedi galw lawyer yn liar ni fuasai yn worth gennyf droi yn ol i gywiro gwall mor fychan Hyd yma yr aeth yr ymgiprys, a'r gof a roddodd y cnoc olaf. Wel, yn son am wallau vr oeddym, a gwyddom fod llawer ohonynt, mewn rhif a math, yn y golofn hon o bryd i bryd, ac mai ar wr y Drych, ac nid y cysodydd, mler e,frifold(-b am i.tn helaeth olionynt. Galwyd ein sylw at un yn y Drych diweddaf gosod Germani yn lie R.wsia,ynglyn a'r Duma. Wrth gwrs, nis galiasai gwall eglnrach ddi- gwydcl i i-iob wyr ddin-i o gwbl am y byd mawr. Mynycli y mae y pin yn ysgriblo wedi i'r pen fynd i bendwmpian. Ond rhag ofn y bydd rhywun, ymhon mil o flynyddoedd et,o, yn yr Amgueddfa Brydeinigr, yn troi dalennau gwerthfawr y BRYTHOK. ac mown peryg! o amen awduron cy-ffredin hanes, gwoll i ni hysbysu yn y fan hon mai i Rwsia ac nid Germani, y porthynai'n Duma f Cyllyll a Chyllid. CLYWSOM lawer gwaith gynt, a darilenasom yn ddiweddar,ddarfod i poster Cyfarfod Cyllid- ol vmddangos ar furiau tr ?f, ynglyn ag un o'r enwadau Ymneilltuol, gyda'r pennawd, Cyf- arfod Cyllillol yn lie d. Agwedcl arall ar y stori yw, ddarfod i'r ymadrodd canlynol ymddangos ar bapur o'r fath :—" Yr elw at gylliU." etc. Un o ergydion athrylithgar Du y Wasg. Both liynnag am ystoryaii, mae eyllid a chyllill, mewn ystyr go wirioneddo], yn dal cysylltiad pur agos a'u gilydd. Cy- morer y Gyllideb brosonnol yn engraifft. Ni fu erioed fwy o hogi cvllill, nac ymdrocli fwy egniol a dichellgar i'w chladdu ym mywyd yr un Mesur Cyllidol na'r hyn a wolir y dyddiau hyn ynglyn a Chvllideb Mr. Lloyd George. Gwnojr cynnwrf yn y wlad, anfonir gwrth- dvstiadau i'r Sonedd, heblaw y gynddaredd • a ddongys vr Wrthblaid yn y Ty yn y cwest- iynau afrifed a'r castian rhwvstrus a arferir ganddi i geisio difetha neu atal gyrfa'r Mosur. Ond, fel rheol, mao y gwrthwynebiaclau yn dra aneft'eithiol, a nun y cyllill yn troi ar ddurwisg y CanghelJydd a'i gvnorthwywyr. Un ag- wedd ardderchog ar Mr. Lloyd Goorge yw ci dymer dda, a'r dull agored sydd gancldo i ymdrafod yn bwyllog ac ystyrgar a. phob un a fodd ryw roswm i'w clraethu ar y mater. Yn wahanol i Ganghollvddion yn gyffroelin-fel yr rhai o'r Toriaid eu hnnain-y mae yn barod i roi ystyriaoth ddyfal i bob pwynt da a gynhygir i'w sylw. Y mae hyd yn oed yn eu croesawu, ac wedi gwahodd dirprwyaethau yn cynrychioli gwahanol fxiddiapnau, modd y gallai gyd-ymgynghori a hwynt. Dyma un o elfonnau ei gryfder. Hyn fit yn nert' iddo e yngJyn a'i Fesur Morwrol, ac fel heddychwr ploidiau mown streiciau. Fel yr it 'I' ddadl ar y Gvllideb ymlaen, eglnrach o hyd y daw mai ar un ochr i'r cwestiynq.u yn unig y mae yr Wrthblaid yn gryf,—cryf ydynt i waeddi yn orbyn y dreth, ond ant yn fad pan ofvnnir iddynt am ffordd arall drwy ba un y gellid sicrihau yr arian y erochlefant am eu gwa.rio. Mao gallu eyfaiaf a thirfeddiant, ne yn enwedig y Fasnaoh mewn diodydd meddwol, yn. v wlad hon yn aruthrol ac ohorwydd hynny, gallant bori rhwystr dirfawr i effejth- iolrwydd unrhyw Fcsur diwvgiadol, pa, mor gvfiawn bvnna-g y gallo fod. Gogonia.nt y Gyllideb vw ei hymgais at gyfiawndor treth- iannol. ond dvna hefyd a bair i'r Ll.y^ odraoth rl ynnu vn ei herbyn y ncrtbocdd ofnadwy sydd yn m^ddiant Mamon y wlad. Y mae yn un arwydd cysurlawn fod y Llywodraeth, yn rrfoes i'r darogan fu'n y -gwynt, yn bur unol g vda golwg ar y Gyllideb. Mae rhai o'i phen- aethiaid wedi datgan yn groew eu cefnogaeth iddi, an ni fu neb crvfach na'r J'rif Woinidog i daro vr Wrthblaid, ac fel Mr. Lloyd Goorge, ro .r tlibl, i ddal trwch v dnr rhwng ou Cyllill a'r Gyll- idob. --()- TJLAGURON A WEN. Cynhwysa arnryw ddarnau eyrowys fel Adroddiadau. Amlen I Iv i grof, 1 Gan Gwaenfab. Swyddfa'r

BRYTHON.

Lien a Chan. L GA N ALAFON.J DYMA Fai wodi dyfod ers dyddiau byd-nid yn oi dynerweh a'i irder arferol, ma,o'n 'wir, ond dyma fo wedi dyfod, a minnau lieb gaol oto ddeeltreii gwneud a chwenychwn ac a fwriadwn, set mynd allan i'w fwyndorau o'i ddeelireu i'w ddiwedd. Yr wyf ymholl ar ol Natur o hyd-ae or ol yr oes hefyd. Di- weddar ydyw hi bellach i son am lyfr enwog Dr, Moolwyn Hughes ar tu

Anfarwoldeb yr Enaid ond newydd gaol ei ddarllen trwyddo, yn nhawelwch cartre, ydwyf. Ac yn. sicr y mae oi ddarllen mewn hamdden yn hyfrydwch ac yn wledd. Mi gredaf y rhaid i bawb a ddar- llenno'r llyfr yn ystyriol a diragfarn deimlo ei fod yn llyfr cyfoethog ac argyhoeddiadol a theimlo yr hyn a deimlodd pawb a glywodd ddarlith yr awdwr ar Adgof a Gobaith fod yr athronfardd Moolwyn yn wr tra chym- wys i drafod y pwnc o anfarwoldeb yr enaid. Pwnc ydyw hwn nad yw neb yn gymwys iawn i'w drin ond athronydd sydd hefyd yn fardd a phroffwyd. Yn ltyir Dr. Moelwyn Hughes fo goir cipolwg ar bron bopeth o bwys sydd i'w ddweyd ar y pwnc, ac awgrymiadau sydd yn arwain i fyfyrdod cvnyrchiol. Me^vn ilawer man yn y llyfr y mae llawn cymaint yn caol ei awrgymu ag sydd yn cael ei fynegi. Folly, yn onwedig, yn y caniadau per sydcl yn ei fritho. C A dyma lyfr arall, diweddarach, o'm blaon, sydd yn cynwys gwledd o fath gwahanol- gwlodd o bothau ysgafnach a mwy amrywiol.

Llen^Gwerin Sir Gaernarfon ydvw ef (gan Aiyrddiii Fardd). Dyma faes eto ag y buasai yn anhawdd--yn amhosibl, 3'n wir—-cael neb cymhwysach i'n dwyn trwy- ddo na'r gwr dyddorol sydd yma'n siarad. Maes ydyw hwn ag y mae Myrddin Fardd wrth oi fodd ac yn ei afiaeth ynddo, a,c sydd yn troi yn nodedig o ddifyr i ninnau o dan ei arweiniad. Y mae hanos yn arnlygu," ebo Myrdjdin yn ei ragymadrodd, mai un o gam- wedd,au Puritaniaeth yw ei bod wedi dibrisio oin traddodiadau cenedlaethol eithr y mae goleuni gwybodaeth wedi agor ein llygaid i werth y pethau hyn, ac or ei bod yn ddi- weddar, dichon y lJwyddir i gipio rhai cyf- rinion telaid oddi rhwng y tonnau, cyn y llwyr ysgubir hwy i eigion mawr anghofiant, fel y gwnaed a gormod ohonynt eisoos." Erbyn hyn dyma "Myrddin ddyfal wedi lhvyddo i gipio nifor tra mawr ohonynt, ac wedi ou gosod mewn cadwraoth dda yn v llyfr dostlus hwn. Mi allwn i feddwl mai nid llawor o bothau difyr a welwyd ac a, glywyd yn fv hen sir hoff nad oes yma son eglurhaol am danynt vn y llvfr, Ceir yma draethu tra diddan am nodwedd y misoodd, ac arwyddion y wvbren am ddull yr hynafiaid o fyw am chwodlau ac, oforgoolioii am len y milod, yr adar, a r dyddiau am ffvnhonnau, a llynnoodd, fte afonydd hynod am leoedcl nodedig yn y sir am chwodlau arian cudd am hen gewri am wyliau, defodau, ac arferion a cheir yma restrau o hen eiriau. dywediadau, diarhebior, dychmygion, dyrys barablion digrif," etc. Ofer dechreu difynnu, onibai na fuasai golofn- an o le. Ac mi goeliaf y brysia pawb am y llvfr pan glywo am dano. Y peth diwaethaf yn y llyfr ydyw hyn A gywiro, cyicired a chwanego, chivane-ged." Wel, nid wyf fi yn un a honna fedru cywiro gwaith fy hen gyfaill manwl Myrddin Fardd, na chwanegu rhyw lawer o ddim gwerth ato ond yr wyf wedi treulio Jy oes yn sir Gaernarfon, ac wedi sylwi cryn lawer ar ,rai o'r hen bethau a glybuwyd ynddi, ac feallai y caf gyfle pleserus rywbrvd i gymharn rhai o'm cofion a'i gofion of ae ereill. Fel y clywais y Doctor Lloyd Williams o Fangor yn dweyd y dydd arall, y mae yr hon ganeuon gwerin yn amrywio llawer mown gwahanol fannan yn yr un siroedd a dyna'r gwir am yr hen chwedlau, a'r diarhebion, a'r parablion," a'r geiriau. Mi a nodaf un pennill gwerin heddyw fel engraifft. Dyma fol y cawn of gan Myrddin Croen yr hen ddafaden 'eu gwrthwyneb allan, Troed yn ol a throed yn mlaen, A dau i ben y nenbren." Fel hyn y clywais i of, bob amser "Tuthyehwynob allan T groen yr hen. ddafadan, Troed yn ol a throod vmlaon, 4 A throed i gicio'r nenbran." Dyblid y dclwy gyntaf. a'r ddwy olaf, wrth ganu'r pennill. Ac rwy'n cofio'n dda am yr hen gymeriad hynod John Roberts y Penrhyn (lie yn nhrood y Mynyddfawr) yn dangoa i mi pa fodd y byddent yn ei ganu ac yn ei ddawn- sio (canys pennill dawns ydoedd), ag efe yn fab tua phedwar ugain oed. Ilhywbeth yn debyg i hyn oedd y diwn (gyflvm) Ymhlith yr hen goelion anodir yn y llyfr, fe sonir am y coelion brawychus a barai ceiliogod drwy ganu yn anamserol—ac mi welais goffa dyddorol am y rhai hyn mewn rhifyn diweddar o'r BBYTHON, yr hyn sydd wedi peri i mi gofiio am y diweddar William Jones yr Hen- bant pan yn ymadaol a'i hen gyfaill Owen Huehes y Cneran (plwy Clynnog) un bore. Yr oedd Owen Hughes yn frawd i'r diweddar Barel1. Robert Hughes, Uwchlaw'r ffynnon, ac yn vmgomiwr diddan dros ben, fel ei gymydog William' Jones. Yr oedd yr ysgwrs wedi peri i'r ddau anghofio rhediad amser, ac 'roedd W.J. yn moddwl ei fod yn cycltw.yii am yr Honbant tua'r banner 'ma, neu toe wedi a phan oedd v dda-ii ar y buarth, dyna geiliog vn cann, ac yn camt wed'yn, yn yr iardy gerllarw. 'Doryn drwg ydi hwnna, Owap," ebe William Jones, Rhaid i ti dori'i ben o." Ac felly y b'asai hi," ebe O.H wrth adrodd yr hanes wrthyf, onibai i mi glywed y cloc yn taro pedwrar pan oeddwn yn mynd i'r gwely, a gwel'd ei bod yn dechra dyddio." Chwi a gawsoch y blaen arnaf, Mr. Gol., i grybwvll am rifyn" JCbrill o "Lyfryddiaoth Cymru" IJyfrgell Caerdydd a iawn y gwnaethoch alw'r casglu ar trefnu a'r cy- hocddi hwn yn "gymwynas." Yn sicr, y mae yn gymwynas, a dylai Cymru fod yn ddiolch- gar am danii Ifano ac ereill. Ac fel y mae rhif cymwynaswyr ein gwlad yn cynhyddu y blynyddoedd hyn Gwycli yw gweled cyn- nifer o'i meibion dysgedig yn ymhyfrydu yn ei hen lenyddiaeth, a'r pethau porthynol iddi. 'Rwy'n sicr fod darllenwyr Y BRYTHON yn teimlo'n ddiolchgar i Mr. Glyn Davies am Golofn Prifysgol Lerpwl." Na [lined yn ein diddanu, Pa le y mae

T ysteb^Arthur^Hughes, y llenydd ieuanc claf, arni erbyn hyn ? A ydyw hi wedi ei chau a'i chyflwvno ? Ai ynto a ydyw hi yn agored eto-ac yn agorod i'r wlad ? Mi gredaf y byddai yn dda gan lawer nas apoliwyd atynt yn uniongyrchol gael anfon ychydig ati, er mwyn Arthur Hughes a'i fam latums a thalentog. Beth a ddywaid y cyfaill Mr. Wyn Davies, neu rhyw un, ar hyn ?

Pregethwch ar y Maes Llafur- SYB,—Carwn ofyn i weinidogion Lerpwl a'r cylch am ychwaneg o bregethau allan o'r Maes Llafur a benodir o flwyddyn i flwycldyn gan Bwyllgorau yr Undebau Ysgolion. Nos Sul cyn y ddiweddaf, cefais y fraint o wrando y Parch. 0. J. Owen, M.A., Rock Ferry, yn pregethu yn wir effeithiol oddiar adnodau yn Epistol cyntaf loan--rliait o Faes Llafur y Methodistiaid. Yn sicr, bydd ei sylwadau yn gaffaeliad mawr i'r eglwys, yn enwedig felly i ddeiliaid yr Ysgol Sabotbol, llawer ohonynt efallai, heb end ychydig o amser i ymbaratoi. Swn dirywio a glywir am yr Ysgol Sul, ond credaf pe bai ein gweinidogion yn rhoddi sylw ychwaneg ol i waith yr Ysgol, y buasai. yn un ffordd er symbylu aelodau ein heglwysi i fwy o weithgarweh gyda hi, sefydliad a fu'n foddion amlwg iawn yn llaw yr Arglwydd i ddvrchafu ein gwlad lie y i gwelir heddvw.—Yr eiddoch, HOFF O'R YSGOL.

Pwy bia'r Hen Emyn ? RYR.—Pan yn pregethu yn Llanerchymedd, rhoddwvd yr emyn isod i mi. Dywedwyd oi bod yn hen ae yn cael oi chanu yn yr hen amser. A all rhai o ddarllonwyr Y BRYTHON daflu goleuni pwy yw ei hawdwr, ac hefyd pa dair teyrnaa a feddylir ? Tair teyrnas dan eu harfau Ddaetli i Galfaria fryn Hob neb ond losu'i hunan Wyneba'r lluoodd hyn Bu yno frwydr greulon A gafael caled iawn; Ond iesu gadd y goncwost, Cyn tri o'r gloch prydnawn." Yr eiddoch vn gywir, T. J. WILLIAMS (Creigjab)