Ye Brython Cymreig

ILITH LLUNDAIN BtM (CiAN laN GOHUBYDD YRBENNIGj Y Brif Ddinas, Nos Faivrlh. Diwrnod Cofiadwy. DIWRNOD a lilr gofir yn Llundain, a thrwy yr holl Deyrnas, mi gredaf, oedd dydd lan, Ebrill 29ain. Diwrnod o dywydd or fath fwyaf anymunol, oer, cawodog, lhvydbrudd, gydag ambell heulwen yn claf-wenu am funud neu ddau yn awr ac eilwaith—un o'r dyddiau hyrmy sy'n lletlm ynni ac yn mygu pob brwdfrydedd. Nis gallesid dychmygu am ddiwrnod mwy anffafriol i sefyll i t'yny yn Nby'r Cyffredin i ddadlennu ac egluro Cyllideb y flwyddyn and ni fedrai'r cylchfyd trymaidd a di-sercb lesteirio'r dyddordeb a gymerid yng ngweitbrediadau'r Ty y prynhawn hwnnw. Dylifaiv aelodau i'w heist- eddleoedd yn gynnar, a Hanwyd orielau'r Avghvyddi a'r Tramorwyr byd yr e-ithaf.Yr unig leoeddgweigionoedd orielau'r lliaws ymwelwyr o'r ddau ryw. Ac nid oedd y dyddordeb oddiallan yn ddim llai. Cadw- asai'r Cangbellydd a'r Weinyddiaetb yr boll gyfrinacb iddynt eu liunain, ac er fod mwy na llnvy o ddyfalu a brudio, ni feiddiai neb deimlo yn sicr beth a ddig- wyddai. Disgwylid i Mr. Lloyd George siarad am ryw ddwy awr a banner neu deirawr, a cliyboeddasai'r papurau pryn- bawnol y byddai adroddiad llawn o'i araitb yn eu bargj-affiadau (liweddaf aii-i banner awr wedi cliwecb. Ond bu raid i'r argraftiadau bynnv ddou o'r wasg a'r ymadrodd penydiol the Chancellor still speaking" ar derfyn eu badroddiadau. Ac fel y cerddai'r prynbawn ymlaen, ac y dygid newyddion ycbwanegol allan o'r Tv, cynliyddai'r cywreinrwydd nes mynd yn gyffro. Yr oedd y mynegiadau mor ddieitbr, y cynlluniau a ddadlennid mor chwyldroadol, popetb bron mor walianol i'r dyfaliadau nes na wyddai mynyebwyr y clybiau yn iawn ymlia le y safent. Befcb bynnag arall a gyrhaeddodd y "baclig(in o Griccietb y noson lionno, fe lwyddodd i gyffroi Llundain i raddau mwy nag y cyffrowyd hi gan unrbyw Cangbellydd IT'S llawer dydd. Yr Araith. Cymerodd yr araitb bedair awr a banner i'w tliraddodi, yr araith hwyaf a draddododd urwhyw Gangbellydd wrtb ddwyn i mown ei Gyllideb oddigertli y tro y cymerodd Mr. Gladstone bum awr at y gorcbwy]. Ni ddaeth fawr o arabedd arferol Mr. Lloyd George i'r golwg ynddi, ac yn wahanol iawn i'w arfer ef, darllennodd v rhan fwvaf o lawer ohoni. Ar ben y tair awr. gwelwyd fod ei laiR yn crygu ac yn gwanbau, a tbrwy gydsyniad cyffredinol, rhoed iddo banner awr o seibiant i ymadnewyddu. Nid oedd yr awydd Ueiaf o grygni arno am yr awr a banner dilynol. 0 ran ffurf ei araith a thraddodiad, prin y gellir dweyd fod y Canghcllydd ar ei uchel- fannan'r noson honno, ond o ran cyniiwys a sybvedd, lion yn ddiddadl oedd yr araith bwysicaf a wnaeth erioed. Nid yn unig cymerodd olwg eang a cbvvmpasog ar sefyllfa'r cynid, ond gosododd i lawr yr egwyddorion ar y rhai y rhaid i Rydd- t'rydiaeth iach a chref drefnu materion ariannob Atgofiodd i'r Toriaid mai hwy oedd yn galw am ragor o Dreadnoughts, a'u bod, nid yn unig wedi cefnogi Blwydd- daliadau i'r Hen, ond wedi cynnyg amryw welliantau a fuasent, o'u derbyn, yn yoh- wanegu miliynau at y swm a werir ar bensiynau. Gwnaetb fwy na hynny, profodd fod adiiodd.au'r Deyrnas o dan Fas. nacb Byddyn fwy na digon, nid vn unig i amddiffyn y Deyrnas rhag pob ymosodiad, ond yn ddigon i ddarpar ar gyfer deddfvvriaeth gymdeitbaso] a vvnai'r JJeyrnas yn lie gwerth i bobl fyw ynddo. Mown gair, rmmifcMo Masnacli Rydd yd- oedd yr araith, wedi ei hymresymu yn fanwl a'i llunio yn y modd medrusaf a inwyaf golafus. Araith gwladweinydd o'r radd flaenaf ydoedd, dyn yn ar- gyiioeddedig fod dyfodol y genedl yn dibynu arno. Cyllideb y Bobl. Am y Gyllideb ei hun. y mac mor ar' uthrol o fawr, ac yn cyffwrdd cynnifer o fuddiannau. fel y cymerai golofnau i'w liegliiro ond gellir dweyd am dani ei bod mewn modd arbennig yn Gyllideb y Bobl. Er fod eisiau un filiwn ar byrntheg yn ychwaneg i gyfarfod treubau y flwydd- yn, ni raid i'r dosbarth gweithiol na'r dosbarth canol dalu dim mwy nag c) Ii- blaen am angenrbeidiau bywyd. Cant en bara, eu cig, eu bymenyn, eu te. eu siwgr am yr un bris a chynt. Os ydynt vb porthi eu blysiau1 gyda gwirodvdd a myglys rhaid iddynt dalu rliagor am danynt, a pIny." a wad nad yivai berffaitli deg i drethu moetliau'i' werin. Ar "T yr eiddo a'r inewll1 mawr— tirfeddian wyr, gwyr y ceir modur.arianwyr.anturiaet hwyr bragwyr a darllawyr—sydd wedi bod yn sugno gwaed y werin cenedl- aethau, y gesyd y Gyllideb lion faicb ychwanegol. Y chwanegir 2c at dretb yr Incwm lie bynnag y byddo')' incwrn dros £ 2000, a phan a dros £ 5000. codir treth ycbwanegol drachefn o 6c y bunt ar yr oil o bono a fyddo dros Ond coiff v rhai y mae eu hincwm dan £ 500 dalu ar £10 yn llai ar gyfer pob plentyn o dan un ar bymtlieg oed. Tretbir ceir modur yn ol eu nerth a'r SWIn o olew a losgant. Ail-drefnir tollau ewyllysiau a threthÙ tir-nid y trethi sy'n disgyn ar denant- iaid-mewn gair, gwneir i'r goludogion i gyd gyfrannu rhagor at ddwvn treuliau'r wlad sy'n rlioi iddynt gymaint o gyf- leusterau i gasglu golud. Y tnae] tolhai Z-1 ar dir, ewyllysiau, prydlesoedd, etc., yn cJiwyldroadol, felly liefyd y mae'r tollau ar fragdai, gwirodvdd. a thrwyddedau. Er engraifft. dywedir y bydd yn rliaid i westv mawr yn Llundain nad yw erioed oto wedi talu mwy na £ 00 y flvvyddyn am ei boll drwyddedau. dalu o hyn allan rbwng tair a phedair mil. Gwel'd Ymhell. Tra y mae'r Gyllideb yn darbod [digon ar gyfer y diffyg mawr yng ngbyllid y flwyddyn, ni ddwg y tollau a nod wyd ond swm bychan i'r Trysorlys y tro nesaf o' i gyniharu a'u cynnyrch mewn blynvdd- oedd dilynol. Fel y saif pethau, bernir fod y Cangbellydd wedi sicrhau iddo'i bun weddill o ryw Ddcg neu Ddeuddeng Miliwn yn niwedd Mawrtli 1910. Yn 1912 a 1915 y gwelir mor gyrliaeddbell yw ei drefniadau cyllidol. A dyna'r gwahaniaetb mawr rbwng jMr. Lloyd George fel Cangbellydd a pliob un fu'n gofalu am bwrs y wlad er's llawer blwyddyn. Darbod ar gyfer deuddeng mis yn unig a wnaeth Asquitb, Austen Chamberlain, Syr Michael Hicks-Beach, Goschen, a hvd yn oed Syr William Har- court i raddau mawr. Ond y mae'r Cangbellydd Cymreig wedi trefnu ar gyfer gofynion tymor y dyfodol. Fan gymerir mewn Haw y gorchwyl o ddiwygio l)eddfau'r Tlodion a'i gwneucl yn bosibl i bob un dros 70 mlwydd oed gael blwvdd- clal, bydd yr arian yn barod. Ac os rliaid ychwanegu at ncrth y Llynges, bydd arian ar gyfer hynriy liefyd. Ffurfir sawd neilltuol i'w galw'n Sawd Datblygiad, a'i phwrpas fydd dwyn traul gwelliantau y ca'r genedl fudd ohonynt mewn adegau o gyfyngder masiiachol. Po fwyaf e fry dir ar y Gyllideb hon, mwyaf i gyd ydyw. a mwyaf i gyd o anrliydedd a. esyd ar yr athrylith a'i lluniodd. 0 ran craffter ac oangder gwelediad, cydymdcimlad a'r werin sathredig, a dewrder yn eydfyned ag iawnder gwleidyddol, yn ogystal a medr i drin ffigyrau, y mae Mr. Lloyd George wedi neidio ar unwaith i blitb Canghellwyr mwyaf yr oesau. Cytuna pleidwyr a. gwrthwynebwyr i'w restru yn bedwerydd i Pitt, Peel, a Gladstone, a safle uwch nis gellir ei rhoddi iddo. Y Rhagolygon. Yr unig elfen obrydet' ynglyn a'r (.Jyllid- eb yw ei bod mor fawr ac eang fel y cv mer aniser lrir i'w dadleu yn Cyffredin. Daw n berffaitli amlwg y gwrtlvwynebir hi gan y Toriaid byd eitbaf eu gallu. Ac nid yw byruiy i ryfeddu ato, oblegid os pesir bi rywbeth yn debyg i'r hyn ydyw yn awr. bydd yn ergyd farwo) i Tariff Reform.