Ye Brython Cymreig

LBION LERPWL. I'r Gad am Ddatgysylltiad Y MAE eilJllad lied gryf ymysg Cymrv r ddinas y dvlid hwylio rhag blaen am gyfarfod mawr Cymreig i bleidio'r Llywodraeth a i Mesur o Ddatgysylltiad, gan sicrhau naill ai Mr. Lloyd George ai Syr S. T. Evans yn brif siaradydd. <?- Y Dafarn yn rhith Siop YM. mhwyllgor eyltrediiiol Undeb Dirwostol Murched Cymreig Lerpwl.a eisteddai ynghapel Crossliall Street brynhawn dydd Gwener diweddaf, pasiwyd y penderfyniad a ganlyn yn unfryd :-— Fod ein Hundeb yn caredig-ddeisyf ar ei holl aelodau i brynnu pob nwydd a rhaid mewn siopau lIe na bo trwydded i werthu diodydd meddwol." -<>- Asbri'r Gitana Y MAE CôrMerched y Gitana, tail fatwn. cyfareddol Megan iVfôn, a'u bryd ar ennill y wobr yn Eisteddfod Genedlaethol Llundain fis Mehefin nesaf; ac yn trefnu cyngerdd at Nos Sadwrn, Meh. 12, i hybu dwyn treuliau trymion y mynd a'r dod. Cynorthwyodd Merched Cerddgai.- y Gitana lawer i achos gwan a theilwng a dyledus ar bawb o honom a fydd talu peth o'r pwyth yn ol drwy gofio am eu cyngerdd y noson honno. Cipiadau D R.J- YN Eisteddfod Tyldesley 110s Sadwrn ddi- weddaf, cipiodd D. R. Jones, basswr mynych- fuddugol Birkenhead, ddwy wobr oddiar big ion Ueisiau swyddi Lancaster a York, sef ar yr hor-unawd ac ar y gan faritone. Ac yn gydradd oreu a Chymraes o Eccles, ar y prif adroddiad, ceid cipiwr arall o Birkenhead— Evan Evans, Laird Street. ->■ Darlith yr Hen Ganeuon C'aFODD y dyrfa a ddaeth i wrando Dr. Lloyd Williams yn traethu ar ein hen alawon Cym- reig lawer o fwynhad iaeh nos Wener ddi weddaf yng Nghyfarfod y Gymdeithas Gen- edlaethol ac 'roedd yn ddarlith-gloi-tymor hapns ae addas i'r goeaf a fu rnor llewyrchus yn hanes y Gymdeithas. Os yr un, gormod o faich oedd gan y Dr. i'w ddarlith, a char- asenx ei glywed yn helaethu ar bethau na chafodd hamdden heno i nemor hvy na u crvbwyll. Cafodd gymorth gWerthfawr yn lleisiau melus y Clifton Glee Party a clian yr I unawdyddion a ganlyn a ganodd y Gvkw Fach.—Mr. W. J. Matthews. Croesaw Gwraig y Py--Miss Maggie Hvghes. Rhywun.—Mr. Llew Roberts. Ffarwel Mari—Mx. W. D. Williams. Tra bo dau—Mr. W. J. Matthews. Y Suo Gan—Miss May Thomas. Yr Hufcn Melyn-Mc. -John Hughes. Am J A. Howell GO'FIDUS gan Gymry Lerpwl y<loedd c.lywed am farwolaetli y J. A. Howell, M.A., ficor Eglwys St. Bede, Hartiiigtoti Boad. Bu farw yn Llundain ddydd Llun y- wythncH ddiweddaf, wedi cryn gystudd, yn Siiam oed. DaetJi i Lerpwl jtn 1895, sef o BoniuaenraawT. lie v bu'n ficer 1.4 mlynodd ac yno, ddydd fan' diweddaf, y'i claddwyd mewn galar mawr. 'Roedd yn Jab y diweddar Ddeon Howell (Llaivddm), a brawd iddo ydyw Mr. W. Tudor Howell, y bargyl'reithiwr a in flynyddau'n ol vn aelod tros Fwrdeisdrefi sir lidinbych. 'Roedd yR wr hYlJod addfwyn a Christnogol ei vsbryd, yn hoff o'i wlad a" biaith a'i chrefydd, ac yn bleidiwr selog i'r Gvmdeithas Genedlaethol. 'Doedd ganddo 1110 nerth areithyddol ei dad hybarch, ond otifoddodd ei fwyneidd-dra diarhebol at uob adran o Eglwys Crist. Rosina Davies yn Birkenhead O RAN lliosowgrwydd y cymilliadau, gallu a n-rytri pi phregethau a swyn ei chanu; llwyod- diweddaf) hyd nos lau prytilianvii dydd Nler- ]■ lywvddid vr holl gvfarfodydd gan wemidog v. n<> r>o,ch G. J- Williams a chymerw vd rtan' W d a. y P«k.. O. Uoyd 0»« Hi L: S. G. B.4, M Street • a T. P. Davies, Liscard. Hyderwn y daw'r had da a hauwyct i'r wyneb yn banes llawer cajon. <- Tri Tro Trwstan Ac vntau'n bapur mor dra chlyfar, ac mor (ihwannog i chwerthin iwch ei gyfoedion, rhyfedd moi fynych ac IT fwilorus y bagla gyda'i luniau gwyr amlwg. Wele di thrwstan o'i eiddo, dau ohonynt yn ddiweddar :— ddiweddar :— 1 Ychvdig cvn marwDr. J. Martineau, ym- ddanghosodd yn y Post ysgrif faxth, alluog arno fel diwinydd a dyn ond ysgrif, wele lun, nid y Dr., ond Peel oedd ar y pryd vn Gadeirydd prwva-eth. y Trwyddedau, a chryii, ddeng mlynedd ar hugain yn lau na r U'riitaraidd. A(,. r •> Y dydd o'r biaen, pan godwyd Herbert Roberts, A.S„ yn Syr ac yn Far- wriig, uwchben hanes ei yrfa, wele lun J. Roberts arall, sef ein cerddor addfed o Lerpwl, Pencerdd Gwynedd. 3—A'r wythnos hon, wrth adrodd hanes P <roth o-offa i'r diweddar Barch. HowolL Acer St. Bede, Lerpwl, We toy Parch Thomas Wilkinson, y gotliwr, ynghanol yr hanes, yn He Hun mab y Deon Howell. {'¡ 1 bai, FINLFILL,610 yn e1 nWUèlJJ rliyfedd Nid rhyfedd f 1 Tcmvrkr Ceidwadol, sy a'i swyddfa yn li; Co? »c yn union gytorby*. y" « ddyble'r dyddiau hyn. j) jso Y BLJON LLWYDDI-tNNIJS. Pasiodd.g--blioit Miss A. Rot)- erts 193 Hornby Bond yn arholiad diwedd- ar 'Coleg Cerddorol Llundain Mfennol, rSMltaf!\yd £ S -Wdedd 85 rs \-ri,nar,J, fT'7?n«ro marc Nelsio Roberts, 7 marc. Yn y Sun Hall YCHVDIG rhagor a ddisgwylid a ddaeth o Gymry i Wyl Gerddorol y Plant yn y Sun Hall ddydd Sadwrn. Prin y caed gwyl erioed weddeiddiach ei threfn, na rhagoracli ei chanu, at ei gilydd. Rhwng yr holl gorau, 'roedd yn y IXouadd gryn til o blant o bob cwr—rai ohonynt o belled a Nottingham. 'Roedd llais yr arweinydd, Vauglian-Jones, yn hyglyw hyd bellafoedd yr adeilad a haedda bluen am hwylio'r cystadleuon ymlaen mor ddiymdroi a'i fflachiadau byrrion yn hytrach nag ebvehiadau gwyntog a hir. Llinos fach a wnaeth wrhydri yn ystod y dydd ydoedd Florrie, siriol-lodes John Jones, Donaldson St.reet,v hi a Gwen Fraser yn trechu deuddeg cwpl yn v prynhawn ar r ddenawd, How sighs the gale," a'r beirniaid, Dr. McNaught, yn gresynnu na b'ai cantorion cyhoeddus ac mewn oed yn seinio cyn swyned a geirio cyn groywed. Ac yn yr hwyr Florrie, am y drydedd flwyddyn yn ddilynol, a drech- odd haid ar yr unawd i onethod tan ddeuddeg oed,—y tri beirniaid yn syllu ar Florrie yn lie ar y copi hyd ddiwedd ei clian. A chantrcg ifane arall a gadwodd ei chovon I I ydoedd Lilian Lloyd, Anfleld-y hi yn yr hwyr yn trechu deg o bigion lleisiau g'nethod Cymru a Lloegr am ganu The Lady of the Lea," a'r fwya suful a gwylaidd ei golwg o'r deg. Ac nid peth bach gan dyrfa mo hynny, cofied y lleill. '1 + A dyna orchest W. G. Hughes a'i gor Hebreig. O'r pedwar cor ar ddog plant ys- golion dvddiol Lerpwl a gystadlodd ar" The Mariners of England" a "Evening," cor yr Hebrew Schools, Hope Place, a ddyfarnwyd yn oreu. Hiliogaeth Iddewon Lerpwl yw plant Hope Place, a'u liathraw cerddorol yno er's blynyddau yw'n oydwladwr a'u haiwoiniai liedd),m,-W. G. Hughes, Sand- hurst Street, Aigburth, a Birkenhead cyn hynny. Nac alig])Ofiol. ychwaith gamp a gorchest Tom Lloyd, Birkenhead, yn euro chwe parti efo'i Claughton Juveniles" ar ganu Eventide." Efe'n dod o hil gerddgar, yn fasswr addawol, yn' ennill gyda llawer llai o nyddiadau corff na'r lleill wrth arwain, er boddhad y dyrfa, sy gas ganddynt stranciau bustachol ar achlysur o'r fath. Yn olaf, ac yn bennaf, diolch i Jacob Edwards a phlant y Rhos am ddod yno yn unig gor o Gymru, ac yn cadw pen yr Hen WTlad yn ardderchog. Caled a fu ou tynged yn y brif gystadleuaeth canasant yn odidog, ac wedi hir ymbwyll a dyfalu be wixaent, y dyfarnodd y tri beirniad mai Blackpool oedd oreu o ddim ond dau fare—79 iddynt hwy, a 77 i'r Rhos, a'r pedwar cor arall gryn raddau yn is. Tystiai Dr. McNaught na chlywsai erioed amgenach canu gan gorau plant, yn unrhvw fan drwy'r devrnas. Cafodd rhai o blant y Rhos wolirwyon mewn cystadleuon angerddol iawn a chanddynt hwy y clywyd hynny o Gymraeg a gaed ar hyd y dydd. Y mae'n. bryd i cliwi tua Bethlehem yna roi thanciw a thysteb i Jacob bellaclt. Y mae wedi llafurio'n ddygn a rboi graen campus ar oicli egin eerddgar. Wesleaid Trinity Road Nos Fercher ddiweddaf, cynhaliodtl vr Eglwys uchod ei The Parti a'i Chyngerdd Blynyddol. Eisteddodd nifer dda wrth y byrddau gyfrailogi o'r arlwy ddanteitliiol. Am 7-15, cafwyd y cyngerdd, yr adeilad yn 11a.wn. Cadeiriwycl, yn absenokleb Maer Bootle, gan Mr. Arthur Price. Canwyd gan Miss Lilian Lloyd, Miss Pattie May Roberts, Mr. ('. Brien, Master Mihaly Nyari, A.C.V., ar y crwth adroddwyd gan y Parch. Robert Pritchard a Mr. George Stone a chafwyd deuawd ar y berdoneg gan Miss Nellie Lewis, A.R.C.M., a Miss Edith Jones. Y cyfeilydd am v noson ydoedd Miss Nellie Lewis. Llwyddiant ymhob rhyw fodd a fu r cyngerdd. Wesleaid Edge Hill Nos Lun ddiweddaf. cynhaliai Wesleaid Edge Hill eu te parti a'u cyngerdd blynyddol. 'Roedd yr addoldy'n orlawn nifer yr ym- ,yeiswvr yn y gornestau canu ac adrodd yn fliosog anarferol, a'r cystadleuon, rai ohonynt, yn dynnion ac angerddol iawn. Bu raid dod a phodwar i'r Uwyfan ymhob cys.tadleua,eth, gan mor anodd oedd eu e, ilwynriii. Miss Nellie Lewis, A.R.C.M., a gyfeiliai Mr. Pryce Davies, Penmachno, a dynghedai r cantorion a Mr. R. O. Williams a farnai rhwng vr adroddwyr. Fel hyn yr omIJwyd: Her-unawd i blant tan 15, Florrie Jones, Everton, yn curo, efo'r gan Angels ever bright and fair." Dyrna'r Florrie fach a barodd gymaint son a syndod yn y Sun Hall ddydd Sadwrn diweddaf wrth gipio gwobr- W3''Canu vn v gwlaw oedd adroddiad y plant a'r fudW?:ol ydoedd Mytanwy Evans, yr adroddreg fach hysbys, hysbys o Bit-- kenhead. Her-unawd i soprano neu contialto, ta.i vn cael v llwvfan. Miss Gibson, Megan Dwyryd, ac Edit*, sef Edith Jones, Irmity Road (W.), Bootle, yn trechu r ddwy gyda God of Hosts." Her-adroddiad. Tyiui. iawn oedd > gyst- adleuaeth hon a Owladys W^U.ams, B«k- enhead, a orfu gyda'i Daeargryn. Hoedd George Stone, Bootle, mor ages ati tel v. rhoes y beirniad wobr iddo yntau am adrodd Y Pentewyn mor dra rhagorol. Her-unawd tenor neu baes. Dyma, hwyrach, y fwyaf angerddol o gystadleuon y noson. Guto, Idris, N.E., ac Eos Mawddach yn dod i'r Uwyfan, a'r Eos yn cael y wobr a r anrhydedd efo-i gan MY hope is m the everlasting." Ar y diwedd, diolchwvd 1 bawb y bu rhan ganddynt yn hwylio'r te a'r cyngerdd, ac i Fedyddwyr Edge Lano am fenthyg on capel i chwynnu'r yrngeiswyr. Cyfarfod tan gamp, a'r ysgrifennydd ydoodd I'om Owen, Queens- land Street. YN [GROVE STREET, nos Lun nesaf, bvdd gwasanaeth cerddorol tan arweiniad Mr. Harry Evans, gydag Emlyn Davies y Rhos wrth yr organ; pryd y cenir rhai o donau'r Gymanfa Ganu ddiweddaf, y metli- odd Mr. Evans a dod i'w harwain oherwydd I afiechyd. Tysteb y Parch John Evans DA gennym glywed am y gefnogaeth a gaiff tysteb y Parch. John Evans, sef y gwr caredig ei wedd a'i galon sy'n ymweld yn ddi-dal ac ohono'i hun a chleifion Cymreig holl ysbytai Lerpwl er's pymtheng mlynedd, ac sy'n cysuro o bedwar i bum cant wrth eu claf-wely bob blwyddyn. Clywir swn deg- punt o gasgliad gan un o eglwysir cylch a diau y gwna'r rhelyw yn deilwng o u nerth a'u rhif. Gan y byddis yn ctoi'r Dysteb yn gynnar fis Mai, dymunir ar i garedigion y mudiad frysio a chwblhau eu casgliadau. Wele rai symiau sy eisvs mown Haw cyhoeddir rhagor yr wythnos nesaf — Mr R Hughes Jones, 21 Bentley Road 1 1 0 Mr Edward Ellis, 11 Lancaster av. 1 1 0 Mr a Mrs W E Lloyd, Greenbank Road 1 1 0 Mr R 0 Williams, 28 Ullet Road 1 1 « Mr J Harrison Jones,C D., 99 Ullet Rd. 1 0 0 Mr Thomas Edwards, 11 Linnet Lane 1 1 0 Parch John Hughes, B.D., Pwllheli 0 10 Parch John Williams, Brynsiencyn 0 10 Mrs Jones, 102 Kingsley Road 0 10 6 Mr T Ogwen Jones eto 0 10 « Mr John Frimston. 13 Hargreaves Road 0 10 « Mr Wm. Pritchard, 173 Kingsley Rd. 0 10 6 Mr D Daniel. 19 Amberley Street 0 10 6 Mr Wm Williams, 3 Eversley Street 0 10 0 Mr Lewis Andrews, 4 Coltart Road 0 10 0 Mr John Hughes, 8 Croxteth Grove 0 10 0 Mr Hugh Jones, 19 Mulgrave Street 0 5 0 Mr R Lloyd Phillips, 24 Bentley Road 0 5 0 Mr Richard Jones, Coburg Deck 0 5 0 Mr J J Thomas, 16 Selborne Street, 0 5 0 Mr Hugh Jones, 173 Kingsley Road 0 5 0 Mr David Edwards, Beaconsfield Ho. 0 5 0 Mrs Morris 27 Cairns Street 0 3 0 Mrs R Lloyd Williams, 16 Ducie St 0 3 0 Mrs Hughes, 38 Vmnhill Street 0 2 6 Mr George Lewis, 31 Kimberley St 0 2 0 Mr D R Davies, Isallt. Pwllheli 0 2 6 Parch G Parry Hughes, Morfa Nevin 0 2 6 Methodistiaid Waterloo RHOUDWVD sylw arbennig i'r Ysgol Sabotho yn y lie uchod y Saboth diweddaf, trwy gynnal Cyfarfod Ysgolion lleol. Am 10-30 y boren, cafwyd pregeth bwrpasol gan y Parch. Wm. Henry. Am 2-30 y prydnawn, adrodd- wyd Psalm xci gan Dilys Lloyd. Yna holwyd y plant ieuengaf yn yr wythfed bennod o'r Rhodd Mam, a'r plant hynaf oddiar loan v. Gwnaeth y plant eu rhan yn lied dda ar y cyfan. ond teimlem nad oeddynt ar eil goreu. Canwyd hefyd amryw donau o Lyfr v Gymanfa, dan arweiniad Mr. vVm. Parry. Am G yn yr hwyr, adroddwyd Math- ew xxv. gan Mr. Roger Roberts, a, holwyd y dosbarth hynaf yn y bedwaredd bennod o'r Hyfforddwr yr holi a'r ateb yn dda, ond un peth ollid ei ddymuno fuasai fod yr atebion yn fwy cyffredinol. Teimlad lliaws ar y diwedd oedd fod y cyfarfod yn un dyddorol a ben- dithiol, ac mai da fuasai cael cvfarlod o'i- natur yma'n amlach. Yr oedd y cynhulliad yn yr hwyr yn rhagor ol. Festri Dewi Sant DVYDV Ian diweddaf, bu festri llynyddol Eglwys Dewi Sant, Brawnlow Hill, y cyf- rifon yn daugos y derbyniwyd £ 197/6/2, ae y t,rettliwyd a'r Ficer (y Parch. James Davies, M.A.) yn Uyngyfarch y warden- iaid a'r swyddogion ereill ar lwychl y flwyddyn Etholwyd swyddogaeth y flwyddyn nesaf fel y canlyn Wardeniaid, Mr. Chas. VVili- iams (efe am y nawfed flwyddyn yn olvuol) a David Williams (am y pedwerydd tro'n olynol) 15 yn sidesmen ac yn gynrych- iolwyr llevgol, Mr.i J. Griffiths a .1. Williams; arcliwilvvyr, Slri. Edw. Tliomas ac R. O. Parry ysgrifennydd, Mr. Jno. Hughes. Cydymdeimlwyd a theulu'r diweddar Barch. .1: A. Howell, M.A.; ficer St. Bede a cbaed rhydd-ymddiddan am werthu'r adeilad a symudiad yr eglwys a r achos yn uwch i fyny'r dref, a. phawb yn addaw en cefnogaetli gryfaf i'r mudiud. -o- Gobeithlu Merton Road Nos Wener ddiweddaf, dibenwyd cin tymor ymÅ gyda chyngerdd gan y plant, Mrs. Wr. 0. Jones yn llywyddu. Mr. Hugh Jones, Stanley Road, a ofalodd am y plant eleni, a heno gwelid 61 ei lafur arnynt. Caed gair o longyfarch gan y Parch. W. O. Jones, B.A. rhanwyd gwobrwyon a tliystysgrifau i'r plant llwyddiannus a ffyddlon a thalwyd y diolchiadau gan Mri. E. A. Griffiths a D. Davies. Rocdd y cyfarfod yn un dyddorol iawn a chymerwyd rhan gan Gor y Plant, hwy'n canu Blodau'r lesu," The Sabbath Morn," Duw, Cariad yw," "Neb ond Ti," a Mae'r lesu'n derbyn plant." Clywyd Olwen Roberts, Jenny Williams ac Annie Morris ar y berdoneg caed caneuon gan lorwerth Griffiths, Priscilla M. Parry, Nellie Parry, T. Glyn Richards, Edith Jones. "0 mor hardd yw lesu Grist," gan wyth geneth, deuawd gan Nellie Parry ac Annie Morris, deuawd gan Edith a Robt Jones, dadl gan Trixie a lorwerth Griffiths, ac adroddiad gan Myfanwy Richards. Cyfeilid gan Mri. Isaiah Jones a r. D. Roberts. -0-

LLENYDDOL. r UENINICN. Yn rliifyu Ebrill, ceir Haw en. o Lerpwl a Silyn Roberts o Ffestiniog yn ainddiffyn athrawon ein colc gau cenedl- aetliol rhag y cyhuddiadan syfrdanol a" ddygodd Dr. Morris i'w horbyn yn y Gcwinen gynt, sef eu bod yn gwenwyno meddyiiau'r efrydwyr, a'r rheiny o'r horwydd yn bwrw heibio ffydd eu tadau ac yn troi cefn ar yr eglwysi a'u magodd. Nid yn ei cholegau, ebe Silyn, y mae pydredd a pherygl Cymru. ond yng ngwaith ei harweinwyr crefyddol sy yn ei Cynghorau Sir a'i Byrddau yn cli ydda ac yn canfasio, ac yn gosod sect yn a,mod swydd. Llith gribog, lawn o lysnaieud, sy gan Ltais y Bobl ar droi Arglwydd yn Dy'r Arglwyddi," a'i hamcan i ddirmygu'r peii-l)laeiior syil sathru rhyddid eglwys a'r plwciwr gwifrau cvfufidobo] sy n Ilywio r cyf- arfod misol a'r cwrdd chwarter. Dyvv r portread yn gywir o ddim ond o ysbryd y sanvi a'i bysgrifennodd. Yscrifau y tal eu darllen yw eiddo Eleazar Roberts, My- fyrion Heiiwr Arwyddion Toriad d ydd," y Parch. W. O. Jones caiff Unitariaeth ei phig i mewn i'r Gcnhmen yn ysgrif T. Lloyd .Jones ar Awdurdod derfynol mewn Cref- ydd." Da fyddai gwaith ysgrifenwyr Cymraog yn talu sylw i ysgrif D. Samuel ar Briod-dduJliau'r Gymraeg," ac yn ysgoi'r oeddynt, a meflau Seisnig cyffolyb. Rhifyn da, ac ynddo amrywiaetb hylrvd. O'R SlABOD JERUSALEM gan .E. C. ROBERTS, Dolyddeien. Ymddaughos- odd eyrmwys y gyfrol swllt hon gyntaf ar ffurf ysgrifau yn y Drych Atnericaiiaidd ac er cymaint a ysgrifenwyd ac a ysgrifennir ar yr Aifft a Gwlad Canaan, rhyw newydd wyrth o'i hanes drud a ddaw o hyd i'r goleu." Ac felly y ceir yma anil betli newydd a thara.wiadol, a thoreth o ddawll i'w dis- grifio. Cof gennym ddarllen ei bortreadau o Hen Gymeriadau Dolvddelen" yn y Drych flynyddau'n ol, ac y mae ol yr un ddawn a dycliymyg cyfoethog ar y gyfrol hon. Gymaint yw awch yr oes am luniau, fel mai mantais a fuasai cael 1111 yma ae acw drwy'r gyfrol fel ffenestri mewn muriavi ty. o

AR GIF. TRO I'R DAFARN YN DEML. Y mae'r Lord Edward-nn o hysbys-dafarnau Caergybi gynt—wedi ei phrynnu gan ym- ddiriedolwyr capel Wesleaid Bethel i'r diben o'i haileni a'i throi'n ysgoldv crefyddol. c9- GOFIO'J HEN AH DAL. Y Anrhyd. Lewis Thomas-aelod o Senedd Queensland—wedi anfon at awdurdodau Prifysgol Aberystwyth yn cynnyg neilltuo £1,000 at waddoli Ysgoloriaeth yn y Coleg i fechgyn ei hen ai-dal Vill Nhalybont. Cer- edigion. a'r cynnyg liael wedi ei dderbyn gyda diolch a gobaith am weled Cardis cefnog ereill sv led y byd yn (-ofio-ii hen ardaloedd yn gyffelyb. AR OL 62 MLYNEDD.—Yng 1Igby:- arfod Cyngor Sirol M011 ddydd Gwener di- weddaf, dywedodd Mr. Harry Clegg mai let hyn v safai poblogactli pum sir y Gogledd vn 1847 a 1909 1847. 1909. 31 on 50,890 50.59O Arfon 81.068 125,669 Dinbych 89.291 131,588 Fflint 66,547 81,490 Meirion 39,238 48,7/4 Sylwer mor ddigyfnewid y bu Mon a Meirion C WERTII J. J.11. PRITCHARD.—Gwei th ystad y diweddar lVlr. J. Moreton Pritchard. Caergybi, (gynt rheolydd Bane y Nat and Prov., wedi hynnv bargyfreithiwr ar GyJeh- daith y Gogledd) ydoedd £ 24,550. Bu farw Tach. 17, 1907, yn 66ain oed. LLYSENWI'R BIL.Dyiiia rai o'r llys- enwau ar v Bil Datgysylltiad newydd sy wedi cythruddo mynwesau ei elynion Eglwys- ig a rthortaidd Cysegr-ysbeiliad a "Chrynswth o iwgr wobrwyon" (catalogue of bribes), ebe r Archddiacon Thomas yn Nhrallwin. Ysbeilio Duw," ebeCapt. Mytt-on. oadeir- ydd Llys Chwarter Maldwy 11 a'r Cyngor Sir. HEN 1)1 TH10'R BIL.—O r 111 arall. ceir Ymneilltuwyr blaenllaw. ac ambell Eglwyswr Rhyddfrydig, yn bendithio'r bil. ac yn diolch am weld gwawr datod hen hualau erefyddol Cymru. Y Parch. J. Williams, .Brynsienc.y'n. a sylwai fod y Mesur yn liael a tbeg tuhwut at, yr Eglwys Wladol. caffai'r Eglwys bopeth yr oedd ganddi fyniryn o bawl iddo. a thros ben ac am da,!lo'i bun nid gwaeth ganddo pwy" gaff a i'r gwaddoliadau olld i Gymru gael ei gwar yn rhvdd o r iau Gwlatlwr- iaethol- .¡ GALA RN AD FRANC IS JONES. Ynghapel Seion. Llannvst, nos Sul ddiweddaf, cyfeiriodd y l'arch, Francis Jones, Abergele, at y Diwygiad diwedda.f, gan ofidio fod pi efTeithiau da wedi diflannu mor fnall ac nnu- IIwvr. 'Roodd y.llanw mawr wedi cilio a r trai yn gadael yn noeth longddrylhadau addewidion lieb eu cyflawni. Bedair blynedd yn ol, yr oedd Cymru'n wenfflam; heddyv. 'doedd dim rhagor o weddiwyr i'w cael na chynt, lleihau 'roedd ein Hysgolion SuI. ein seiadan. a'n cyrddau gweddio. Cynihollid ambell ddyfodiad o'r newydd i wneud ei bun yn gartrefol drwy ymgyfeillaehu ag aelodau'r eglwys lie deuai ond y gwir ydoedd, llawer o'r cyfryw yn beryglus i neb eu dilyn nag ymgyfeillaehu a hwy. 'Roedd yn llawn bryd i'r eglwysi ymysgwyd, a clvael y bobI oedd i'r gorlan. OOPIO BANGOR. X mac'r Drapers' Company, Llundain, wedi cofio Prifysgol Bangor yn wir liael. Cyfrannodd y cwmni £6,000 o'r blaen ac y maent newydd anfon i Fangor i ddweyd eu bod yn bwriadu rboi £ 10,046 yn rhagor, i'r amcan o godi Uvfrgell ac amgueddfa ynglyn a'r Brifysgol. G WE LED IG A E TH A R. G L IF r D D STALBRIDGE.—Arglwydd Sta,lbri(lge- pennaeth hirben Cwmni Ffordd Haearn y L. d- N. W cstern--oedd gwr gwahoddedig awdurdodau trefol Llandudno ddydd Mawrtli diweddaf, ar aelilysuriagor y 15 inch water main newydd at ddibenion. y dref fyw. uchelgeisiol honno. brenhines glan mor y Gogledd. Dyma sylw o i araith ar yr achlysur :—^ Llandudno, be believed, had gut every means of locomotion except the aeroplane. He supposed that as soon as that was a commercial success, they would, no doubt, soon have one taking passengers to the top of Penmaemnawr and Snowdon. and even the Alps, there and back in a day." B UGE1 LI AID LLE F D ddig. wydd dyddorol oedd yng Nghiccieth nos Fercher ddiweddaf. Y mae Rd. Llovd (ewythr Ceidwad Pwrs y Wlad) a Wm. Will- iams—dau wr lleyg, lieb erioed wisgo'r tie- gwyn na mynnu'r Parch." bondigrybwyll o flaen eu henwau—wedi cyd-fugeilio corlan y Bedyddwyr yno am banner canrif. a heno cyfarfu'r praidd gwlanog i'w llongyfarch, ac- i anrhegu'r ddau a Beibl bob un, wedi ei rwymo'11 liardd, ac ynddo anerchiad cyimes a brasolwg tros dyrnor inaith y ddau fugail llyg. At x cyfarfod, daetha-i da,n sypyn o lyfrau oddiwrtli lr. Lloyd-George, a chyda hwy l' geiriau a ganlyn :— Arwydd fechan o'm hedmygedd gwyl- aidd o ddau fywyd liynod tu hwnt am eu purdeb, eu hymroddiad, a'u hunan aberth." Y mae'r Canghellor yn aelod yma cystal a eliyda'r Bedyddw\-r_ Cymraeg yn Castlo Street, Limida.m.