Ye Brython Cymreig

Dilynydd Dr. Probert. I Proff'. Thos- Recs M.A. r wydcvf 'Mercher diweddaf?cyn- 'a-BanX. 0<1 ai'bennig o etholaeth Coleg v.or er apwyntio Prifathro newydd i a faiw 6 ^iweddar Ddr. Lewis Probert, gyr), derfvn y flwyddyn ddiweddaf ° WeilliJnrw^cl mawr, er gofid dwys i lu ^ecll, to cholled drom i'w enwad a'i S^y<iliad nU Probert yn Brifathro i'r er' ¥ ^euddeng mlynedd diweddaf, ai*s "> a » 1 y gw enwog Dr. Herber S(! Urddas ^riw°dd ei swydd gyda medr. fl^ydd ri u°b Yn gynnar yn nechreu ^eithi0i ^on' cyfarfu'r Pwyllgor apwyntiodd is-bwyllgor i alla UlacHu ^r°s y pryd, hefyd i a ^ifa+v.^11 artl berson cymwys i lanw cadair °liver Llwyddwyd i gael gan Dr. ^ser, e 'Vmion, i gymeryd y gofal dros a a ^r' Williams—gweinidog ieuanc °ad>, Ba6806^ y Methodistiaid yn Princes *'w gynorthwyo. Trodd yr Nddu 61 ^gaid i gyfeiriad Coleg Aber- rs> M.A Syrthi()dd ar y Proffeswr Thomas o i dv'ql/mgymeryd a'r swydd yn barha- ^yd vr^ Mercher, fel y cyfeiriwyd, ^>adwvn(!'S0laeth .yp-gbyd i ystyried eu p apWvnf- ac os y bernid yn ddoeth r^yllgor p ..x'r swydd. Cyfarfu'r T? & dan 1Woit^i°l am 1.30 yn Llyfrgell y ^llndaitl^_lywyddiaeth Mr. Benjamin Bees, n edi i'j. y cadeirydd am y flwyddyn. >e] MZSgnfennyd(i—y Parch. D. Bees, >aftUiai vr ,V v y penderfyniad y jSialj T), 'yURoi' iddo, cynhygiodd Mr. vIn^s' ^H. Lerpwl, fod eymor- S.Vflwvn .ls~bwyl]gor yn cael ei dderbyn, V r etholae, P1 y,s^Vi'iaetli cyfarfod cyffredinol a ^off, -p Csfnogwyd y cynhygiad gan Anwyl, M.A., Aberystwyth f] '7-, Lhirwa •^an y Parch. Owen Thomas, V tvnc[^ if1,f^1^cynrychi°lydd y Congre- hv Lern^f Ij"ard~* Mr. Edward Lloyd, fc yn ii, ^iaradodd pob un o'r brodyr a vjV,110 gymeradwyol i'r Proff. T. a^dd h0]i^lWyd 611 cynhygiad gydag un- eal? cyfire! m 2~30' cynhaliwyd cyf- iawt ^AniK yr etbolaeth yn ysgoldy k Mr, -n -Ynwyr Seisnig, eto dan lywydd- r Pees. Wedi i'r Parch. O. L. rjgalu/jT1' (Wechreu y cvfarfod trwy iol 1^ cvm y cadeirydd ar Mr. D. Rees i w'.a chvr,^era.dwyaetl:i y Pwyllgor Gweith- J i'^Unvrlri ^10 Mr. Arthur Rowlands— C(, jVry^ y jV^0' y Pbyl—ac eiliodd Mr.W. L1 ei fnl" P'besda, fod y cyfryw yn V W. t? Wys^adu. Yna cynhygiodd y i'» arch. PF,+VaTl?' .Salem, Merthyr, ac eiliodd jjjj^Wyi fQ ?r Price, B.A., Dow lais, welliant evf' ac fod n ^ater yn cael ei ohirio am dri atr% cvf9?*18^ i 10ddiad yn cael ei nodi yn y oJ^ion ere^" Dadleuai y 0,11 e?ll byll fod yr is-bwyllgor yn rhy leol y ff ^'Vsi v -p. J?' ac y dylasai cynrychiolwyr iia^ethpwvrl vi -,001 arno' ac fod y dyfarniad Vn Jrd° wedi bod vn rhy frysiog. Mr. ,r0^7f yn erbyn y gohiriad gan y inN ^6sda) p„J, Thomas, John Jones, Y.H., a Jarnog rf Roberts, Dr. Phill- o}, ?aed Cp- fl,Y'les' Mynyddbach. ac ereill. Osjj^gV'dd y lawer ar i gynhygydd a ydd pasio RWsf, ,Iant 1 dynnu'n ol, fel y gall- L, °M mnfv oddiad unol i'r Prifathro uew- gwr5y' gyda'r^ a1chael ganddynt wneud Or},, ^dio} ~fl oanlyniad i'r cynhygiad JoAsef y gario, gyda dim ond tri yn ^'illianif iygydd a'r cefnogvdd, a Mr. miS R°ad' Lerpwl.

(^^Uw-n Prifathro Newydd. ytiru^^d, b°p y Roes wedi derbyn yr ,) edi tlesaf y ydd yn dechreu ar ei waith 11 o'r QVr' Y mae y Prifathro newydd ^dd ei Hrf !V-!ainc galluocaf sydd yn ^ao llQl1 enwad 1 Fang01' yn gaffael" 1s v!! 61 banes v ac. yn wir i'r boll wlad. Hdn Ulva aflrl,n 1111'rr r^lai inwyaf rliamant- C? «weSv>gvCymru >•" 5-st°d y My- ■JU v.0' ac ]1Vci t Mae yn enedigol o Sir NywgWeit'hio fel Xn ? fod yn ddeunaw oed l'yritlv '0 ft'orrnvfj,/1^'1' amaethyddol ar Vl]ay W yn y d y wlad honno. Wedi n 68l\?° Abe?dS "°+/eI gloWT yn un 0 ra\5. ya yn pu t-bra yno cymhellodd APeli^, Joues T6?er' dan ofal y Parch. 8,5 aui dderh! -l ,ddec^reu pregethu. >^e V, 1 Wn ar i yniad i Goleg Caerfyrddin, t' ttia«0ri110 i derf 611 y r'16str' a chadwodd y .yi1 M.A rrvr! 61 t^yin°i' yn y sefydliad. edi ~lU' ac yn § da8 anrhydedd o Brifysgol r^°yff<3«'<ji ° Rhydychon. of ^Vnvddni S ,Vri» ^gbaerfyrddin, bu S^ ^^Fan'h ^lg Ngholeg Mansfield, ^ynod ami' ac eui"°dd iddo ei ^ddi^yd ef v„° arn'hydeddus. Yn 1899, iij.kthair llr.° Ngholeg Aber- eta tbr(J v y edd yu ol apwyntiwvd ef jnd priii u Se^ydliad hwnnw. Nid w ^aSa ddisg\vyi nrl ?.ugain °ed, a gellir yn k^^bij ae^'h yn v x^'rtho flynyddau lawer a^dus + ariio. y cylob pwysig y mae yn y Ml'- Rees yn adrfa- vj, 8icr 5^ldd a Ii, pregethwr cryf w^d. y ^beri llawydd ei ddyfodiad i Bangor t)j, eUwa ltriao yn aj ydd mawr trwy yr holl yddu. iawn yZ eglwysi y" V J' a r cyffiniau, ac wedi ymanfaoedd lleol aitiryw k. weithiau gyda chymeradwyaeth mawr. Y mae o ysbryd cyhoeddus, ac wedi cymeryd ei ran yn lew yn Sir Frycheiniog ynglyn a chwestiynau gwleidyddol ac addysgol. Yn wir, edrychir arno fel prif arweinydd y blaid Ryddfrydol yn y sir. Wrth ddyfod i Bala- Bangor, y mae yn dyfod i olyniaeth ardderch- og, ac yr ydys yn teimlo yn berffaith hyderus y prawf yntau ei hun yn olynydd teilwng i Dr. Probert, Dr. Herber Evans, Proff. T. Lewis, B.A., a M. D. Jones. Yn y ddau athro presennol—y Proff. T. Rees, B.A., a'r Proff. J. M. Davies, M-A ,— caiff gydweithwyr teilwng. Deallwn fod ym mwriad y Pwyllgor i roddi croeso cyhoeddus teilwng i'r Prifathro newydd vm Medi nesaf, a diau y ceir cydgasgliad lliosog o Anibynwyr Cymru ym Mangor i gymeryd rhan yn y dathliad hwnnw. -0--

Nodion o Fanceinion. [GAN CYFRIN] Tro trwy'r Oriel. MAE'r casgliad newydd o luniau liw dwr yr Art Gallery eleni yn un o'r rhai goreu, ac yn werth treulio awr neu ddwy i edrych arnynt ond gofidvis fod mor ychydig yn dwyn cysylltiad a Chymru y tro hwn rhagor y blynyddau diweddaf nid oes brin werth canpunt o luniau o'r Hen Wlad allan o werth y pum mil a hanner o bunnau. Ceir un llun o wylltedd mynyddig Cwm Eigian gan foneddwr o'r dref hon, ac un arall o goedwig ac afon yr Honddu, gan Lundein- wr. Paentiodd John Glynn, Caldy, Sir Gaer, lun naturiol iawn o raiadr yr Ogwen a'r llethrau ysgythrog o'i hamgylch, a dengys noethni y creigiau cribog yn rha- mantus. Y Hun a gyfyd oreu atgof gwledig i feddwl Cymro ydyw Market Day in Old Wales gan S. Curnow Yosper, Llundain dengys gegin fechan y gweithiwr, a'i dodrefn a'i llestri hen ffasiwn, a'r hen wraig yn ei brys i weled yr hyn a brynnodd yn y farchnad, yn tynnu y menyn a'r wyau o'i basged ar y bwrdd crwn trithroed llun bychan gwerth deugain punt yw, a phor- treada'n fywiawn amgylchiad addigwyddodd gannoedd o weithiau ym mwthynod gwledig Cymru y dyddiau gynt. Brawdgarwch. Parhaed y cyfryw, meddai rhywun wrth yr Hebreaid gynt ac hyfrydwch gweled fod grym y gorchymyn yn parhau yma, canys derbyniodd y Bedyddwyr ym Medlock St. gofnogaoth dda gan y gwahanol enwadau ynglyn a'u cymanfa bregethu ragorol y Sul diweddaf a'r ddwynos flaenorol. Phodd- odd Anibynwyr y capeli agosaf eu moddion hoibio y bore a'r prynhawn Sul i alluogi eu cynulleidfaoedd ymuno gyda'r Bedyddwyr am y tro, ac y mae'n sicr y deillia bendith i bawb a wrandawsant y weinidogaeth rymus. Garddwriaeth. Dan wenau haul Ebrill, dymunol yw amaethu tir. Nid oes gennym ni yn y trefi yma yr un cae nag aradr, ond cawn bleser wrth drin y clytiau bychain o dir sydd y tu blaen neu y tu ol i'n cartrefi, a theimla ambell un megis brenin bach wrth hau a phlannu blodau-lysiau wrth reolau Geometry, petai ei ddarn o dir ddim mwy na wyneb bwrdd cinio. a. Y llafur goreu i gael ymarferiad corfforol iachus yw palu tir, a dyna pam y crewyd Adda'n arddwr. Petase mwy o arddu, buasai llai o son am y Physical Exercise Classes a'r cefnau gweiniaid. Disgrifiodd rhywun y garddwr fel dyn a chanddo cast iron back and a hinge to it. Y Dorth Ddrud. Dyma bris y bara yn codi'n gyflym, ac y mae'r pwnc hwn yn cynhyrfu tref a gwlad y dyddiau hyn yn fwy na. holl fygythion dych- mvgol y Toriaid am Gyllideb Lloyd George. Digon tebyg y teimla y tlodion yr ychydig geiniogau yn faich, a dylai fod gennym oil gydymdeimlad a'r dosbarth isaf o ddynol- iaeth. Beiir Patten yr Americanwr am gornelu y gwenith, ac nid heb haeddiant ond pall y cnydau mewn gwahanol fannau yw'r achos mwyaf o'r drudaniaeth, a dengys hyn yn eglur iawn i ni fod Gallu Anfeidrol yn gofalu am ymborth dyn, ac fod grym yr erfyniad Dyro i ni heddyw ein bara beu- nyddiol" i barhau. Gan fod llawer yn darogan y bydd y gwenith yn codi i 50/- y chwarter y misoedd nesaf, dyddorol feallai fydd cofio mai ynl877 y y bu'r gwenith ddrutaf er's Uawer o amser yr oedd yn 56 /9 y chwarter ac yn 1906—pan ddaeth y Rhyddfrydwyr i awdurdod, tae fater am hynny-y bu rataf, sef 22/3 y chwarter. Ddeng mlynedd ar hugam yn ol o-werthai ffermwyr Cymru bron yr holl wenith a dvfai y tir, a bara haidd oedd prif gyn- haliaeth gweithwyr canolbarthau Cymru. Ambell ymwelvdd dieithr a gai frechdan wen ar y bwrdd i'w bwyta, a hynny o groeso. Ychydig yn ddiweddaracli, caffai teulu'r ty yn unig fara gwenith, a'r gweision ychydig hefo'r bara haidd ar y Sul. Erbyn hyn niae'r bara haidd bron wedi llwyr ymado o'r wlad. Pa, faint o Gymry ieuainc y dref hon, tybed, a fwytasant fara haidd cartref, yr hwn oedd yn dra maethlon i'r sawl oedd a stumog fel lledr i'w dreulio ? Anfonir Ilawer o haidd vn bresennol i'r darllawdai, a daw Uwythi Hongau ohono yma gyda'r Ship Canal i'w fragu yn ddiod feddwol. Ymhlith y rhai fyddent gynhefin a bwyta bara haidd, ychydig oedd eu hoffter ohono, fel y dengys y pennill hwn y clywais gynt lanciau Uwchaled yn ei ganu lawer gwaith Mi feddyliais lawer diwrnod Buasem amser maith cyn hyn Wedi dyrnu'r 'gvriien' wenith Ac yn bwyta bara gwyn Yn lie hynny Bara haidd wy'n gael o hyd." HIGHER ARDWICK.Nos Fercher, Ebrill 5, dygwyd cyfres cyfarfodydd y Gym- deithas I-envddol i ben gyda Sosial. Daeth cynhulliad lliosog ynghyd, ac yn ychwanegol at y te a'r coffi a'r teisenau a fwynhawyd, awd drwy y raglen ganlynol: Ton gynulleidfaol. Can gan Miss Mary A. Jones, Ar hyd y nos." Cystadleuaeth egluro tair dihareb Gymraeg yn ddifyfyr. /Goreu, Miss Mary C. Parry ail, Miss M. A. Jones. Can, Cymru am byth," Mr. Edw. Parry. Darlleniad Cynnyg vg y llwncdestyn gan Miss Alwen Williams. Can, Y bachgen ffarweliodd a'i wlad," Mr.. Edward Lewis. Cystadleuaeth darllen darn heb ei atalnodi. Goreu, J. T. Williams. Can, The sailor boy's dream," Mr. George Williams. Adroddiad digrif, Shon Jones a'r Cloc," Mr. J. T. Williams. Deuawd, Y ddau forrT," Mri. Edw.Parry a J. T. Williams —Clorianwyd yr ymgeiswyr yn ddeheuig gan Mr. Eleazar Williams. Diolchwyd i'r chwiorydd am eu darpariaeth flasus gan Mri. W. Williams ac R. Williams. Yr oedd trefn- iadau y cyfarfod yn Ilaw fedrus Mr. David Roberts.-Un oedd yno.

PULPUDAU MANCHESTER. y METHODISTIAID OA WIN AIDD & III MOSS SIDE—10-80 a 0, Evan Jones, uinoycu Pindmtor—10-30, R J Jone", R Williams HEYWOOD BT-10-30 a 6. D Williams, Abervstwyth Hiohvr Akpwicx 10-30, R Wiliiams, G, R J Jones LtiGH— '0 30 8# Hueth Jones .o. FiENWOBTH—2-30, J S Kobe, is, 6, J Jones, Manchester V WKSJLIJSAID Diwi SANT-10-30, D Williams, 6, W T Jones OOIiLTHlTBST—10-30, J D Owen, (I. J Felix 810m-10-S0, J Felix, (I, D Williams BRULAR-2-30, Efrvdydd, <5, W 0 Luke OACTABIA- 10-30, W 0 Luke, 0 J D Owen EOOIBB—2-30, D William*, fl. Etrydydd X BiSjjyuDW Y H UP. Medioo* ST. -10-80 a G, J H Hughes Lonqhight—10-30 a 0, Robins Ianb. SBFTON—F O-JO 8-10 Y H ANIBYNWYR Booth St—10-30, W W Jones, 6-15 M Llewelyn OHOKWOH ROAD-If So a 6 B Biberts 8ALF0B.D—10-80, M. Llewelyn, 0, W W Jones QtJ" ROAD-S-Io 6 -0-

Draws Mon oc Arfon. LLWYDDIANT RHYDFAB.—^os Lun y Pasg dyfarnwyd Rhydfab yn deilwng o gadair hardd am farwnad mewn cyfarfod yn Garreglefn. Dyma'r drydedd i'r cyfaill mwyn. Da gennym weld fod ei awen wedi deffro yn ddiweddar. Y Parch- J. E. Jones, LIanfwrog, oedd y beirniad yno.—Yn ystod y Groglith a'r Pasg, enillodd Ap Huwco amryw o wobrwyon mewn gwahanol gyfarf od- ydd.—Llwyddodd y lenores ieuanc Awen Mona, Dwyran, i ennill am draithodau yn Tydweiliog, Criccieth, a Llanrwst. LLANF,RCHYMED.D.-Nos Lun y Pasg dechreuwyd ar weithrediadau Eisteddfod y Plant. Y Meddyg Thos. Jones, Amlwch, yn y gadair; a Mr. J. G. Hughes, Trig fa, yn arwain. Prif feirniaid yr Eisteddfod oedd Pedr Alaw, Mus. Bac., Mri. R- Mon Williams, Caerwvn Roberts, &c. a chyieilid gan Mr. H, J. Thomas, A.L.C.M. Enillwyd ar yr her-unawd gan Mrs. Josephine Lewis, Capel Curig-yr oedd y wobr yn ddau gmi a dyfarnwyd y wobr o gini ar y prif adroddiad i Mr. Hugh Pritchard, Bangor. Mr. Robt. Owen o'r Llan oedd y goreu am ganu pen- hillion; a phartiMr. Robt. Jones, Penygraig, wobrwywyd am ganu Nant y Mynydd." Yn ystod y cyfarfod bu Ap Ehedydd, R. Owen ac Eos Alaw yn canu penhillion—y tri yn feistriaid ar y gelf hon. Cafwyd can "Gwraig y Morwr" gan Mrs. Lewis a Gyda'r Wawr gan Miss Parry, Llanrhydd- lad. Hi oedd yr ail ar yr her-unawd, a mawr oedd canmoliaeth Pedr Alaw iddi. Bore Mawrth cynhaliwyd Gorsedd, ac er ei bod yn gwlawio yn drwm nid oedd hynny yn effeithio ar sel beirdd y Llan, a chaed anerchiadau doniol gan rai ohonynt, a chanwyd y delyn gan y Telynor Cymreig. Yn y cyfarfod cyntaf, llywyddai y Parch. W. A. Edwards, rheithior Aberffraw, a chaed anerchiad rhag- orol ganddo ac yr oeddis wedi sicrhau gwasanaeth Mr. B. Mon Williams i arwain. Ac yn yr hwyr, yr Uchgadben Laurence Williams a lywyddai a Mr. Caerwyn Roberts yn arwain. Yr oedd y cynulliadau yn Iliosog iawn. Enillwyd y brif wobr gan Gor Plant Llangefni (arweinydd, Mr. Robt. Williams) ac enillwyd y gadair am bryddest ar Gol- vddan" gan Mr. Pichio Jones,Llanerchvmedd. Yr oedd chwech yn ymgeisio, ac er eu bod vn gyfyngodig i rai dan 21 oed, dvwedodd Caerwyn fod pump ohonynt yn teilvngu y gadair. Yr oedd yn dda gan y gvnulleidfa weled a chlywed y prifardd Meilir Mon yn y cyfarfod, ac mor ieuanc ei ysbryd a'r plant. ENNILL CWPANAU.—Ym Mryngwran, y Pasc, ennillodd Miss Nana Barnett, Llan- gefni, gwpan am ganu unawd a Mr. N. McNeil, Llanerchymedd, un arall. Ac enill- wyd y gwnan am adrodd gan Miss Lizzie Jones, Bodedern. Mr. John Williams, organ- ydd, Caernarfon, a Derlwyn oedd y beirn- iaid; yr Uchgadben Laurence Williams yn gadeirvdd a Mr. R. Rowlands, Henblas, yn gyfeilvdd. DERLWYN YN PRIOD-r.-Wrtli ysgrif- ennu y nodiad uchod, cofiais fod Derlwyn wedi priodi dydd Morcher diweddaf, gyda Miss Jennie Parry, Ty'ngwynt, Dwyran. Bydded bendith ar yr undeb. YMDDISWYDDIAD.—Wedi bod yn fug- ail ar yr eglwys yn Gorffwysfa, Llanberis, am ddeugain mlvnedd, y mae y Parch. Tecwvn Parrvwedi rhoddi ei vrnddiswvddiad a'r oglwys wedi ei dderbyn. Nid ydyw Tecwyn wedi bod yn dda ei iechyd er's amser. Y mae y llafur mawr wedi ei roddi mewn gwahanol gvlchoedd yn rhoddi hawl deg i'r cyfaill gael gorffwys bellach. Hvderaf yr adferir ef yn llwyr, ac y caiff fyw flynyddau lawer eto. CAERN ARFON.-Daeth gair i'r dref heddvw (ddydd Llun) am farwolaeth Mr. R. R. Sty the. Yr oedd ef yn aros yn awr yn Bournemouth. Bu yn wael yn hir iawn. Yr oedd yn adnabvddus iawn oblegidbu yn ys- grifennydd i ddwy o'r Eisteddfodau Cenedl- aethol a gynhaliwyd yn y dref. Ei oed oedd 56. Gedy briod a phlant i alaru ar ei ol. AELWYD ANOHARAD.—Yn Neuadd y Penrhyn, nos Iau, rhoddwvd perfformiad o'r chwareugerdd hon gan nifer o fyfyrwyr y Brifysgol. Yr oedd y lie yn llawn, a'r per- fformiad yn rliagorol. Llew Tegid a Dr. Lloyd Williams yw yr awdwyr, ac y maent wedi penderfvmi cyhoeddi hon, a bydd yn dda gan lu ddeall yn sicr ei bod yn y wasc. Mae amryw leoedd eisys wedi gwneud cais am dani. Mae rhai darnau yn neilltuol o dda. Doniol iawn ydyw canu Diarhebion, a dysgu y gynghanedd. Daw hon yn boblogaidd iawn. "PRYNEDIGAETH" CWMYGLO.— Nos Sadwrn, bu cdfr y lie uchod—yn rhifo tros 70, yn perfformio Prynedigaeth y Byd," cantawd o waith Mr. Valentine Hemery a chynorthwyid gan gerddorfa o 16. Cymer- wyd y gadair gan Mrs. Assheton-Smith, ac arweiniwvd gan Cyngar, Llanberis. Yr unawdyddion oedd Soprano, Miss Mary King-Sarah, Talysarn contralto, Mrs. Jos- ephine Lewis, Capel Curig tenor, Mr. Evan Lewis, Capel Curig bass, Mr. Will Roberts, Bangor. Hefyd canwyd gan Master Jack Roberts, mab v diweddaf. Arweinydd y cor oedd Mr. J. G. Thomas, G. & L.T.S.C. Gwas- anaethwyd ar y berdoneg gan Mr. Alun R. Williams ac ar yr harmonium gan Mr. Robt. Williams. Cafwyd anerchiadau gwerth eu gwrando gan Mrs. Assheton-Smith, Mr. R. E. Jones, a'r Parch. James Salt, B.A., Llan- dinorwig. Y capel yn orlawn, a'r perfformiad I yn ardderchog.—Bethma »