Welsh Newspapers

Search 15 million Welsh newspaper articles

Hide Articles List

4 articles on this Page

--Cysgodau y Blynyddoedd Gynt.

News
Cite
Share

Cysgodau y Blynyddoedd Gynt. GAN GWYNETH VAUGHAN. PENNOD XVI.—Y DARGANFYDDIAD AETHAI Capten Gwyn-Munro yn ol i'r gwesty fel dyn wedi hanner gwallgofi. Tybiai ef ei fod yn deall yr oil o'r cynlluniau a ddefnydd- iwyd i'w rwydo gan y Gwynniaid, a thyngai iddo ei hun yr ysgydwai y llwch oddiar ei draed, ac na fyddai iddo mwy a wnelai a hwynt. Gofynnai unwaith ac eilwaith iddo'i hun ai tybed fod Alys yn gyfrannog yn y gwaith o'i dwyllo, ynte ai un arall oedd wedi syrthio i'r un rhwyd oedd hi. Gwyddai fod ei wraig ieuanc yn ei garu, ond pobl wedi cadw eu harfbais yn lan a difrycheulyd oedd y Munros. Er i'w cyfoeth ymadael, meddent hawl i ymfalchïo yng nghymeriadau dilychwin eu meibion a'u merched. Ac os dywedai y dynion hynny y gwirionedd, wele efe-Charlie Munro-y balchaf ohonynt oil, wedi priodi merch gwraig nad oedd ganddi hawl i un enw ond eiddo ei mam hyd nes iddo ef roddi iddi yr enw anrhydeddus Munro. lawn y dywedodd y dyn hwnnw, pwy bynnag oedd, na fuasai holl olud y byd yn ddigon o at-daliad i Capten Munro am briodi gwraig ag un math o anair yn perthyn iddi, er iddi hi, druan, fod yn berffaith ddiniwed. Dyna, yn wir, ydyw hanes gwledydd gwareiddiedig,—y diniwed, fynych- af, sydd yn gorfod dioddef y cam mwyaf. Deallodd Alys ar wynebpryd ei phriod fod rhywbeth y mater arno amgen na da, ac ebe hi Charlie, beth sydd yn bod ? A ydych yn sal ? 0, dywedwch wrthyf. Mae eich gwyneb yn wyn." Peidiwch a chynhyrfu, Alys eisteddwch i lawr. Mae arnaf eisieu siarad a chwi." Ond beth, Charlie- Daeth un o'r gweinidogion i mewn i ddweyd fod y cinio yn barod. Rhegodd y Capten, a dywedodd am iddynt daflu'r cinio ymhell- ach. Hyd bryd, syr ?" gofynnai'r dyn. Hyd hanner nos, o'm rhan i," ebe'r Capten ac edrychai Alys arno yn ddychryn- edigi ei gwedd wedi newid a'i holl gorff yn crynnu fel deilen yn y gwynt. Cauwch y drws yna," llefai'r Capten ar y gwas, a pheidiwch a dyfod yn agos yma eto hyd nes y canaf fi y gloch os mynnwch chwi. Gwnaeth y gwas yr un camgymeriad ag Alys tybiodd y ddau fod Capten Gwyn- Munro wedi meddwi. Nis gallent esbonio ei ymddygiadau rhyfedd mewn un ffordd arall. Ond wedi i'r gwas fyned, daeth y Capten ato ei hun i ryw fesur, a gofynnodd faddeuant ei wraig am ymddwyn mor an- heilwng yn ei phresenoldeb. Nis rhaid i chwi ddychryn, Alys, nid wyf yn feddw, na chwaith yn wallgof, hynny yw, mae fy synhwyrau gennyf ond cefais ergyd o enau rhyw un fu ymron a pheri i mi anghofio fy mod yn foneddwr, erfynniaf eich maddeu- ant. Yn awr, a wnewch chwi ddweyd yr oil a wyddoch o hanes eich ieuenctyd i mi ? Mae'n rhaid i mi gael gwybod y cyfan, felly peidiwch a chelu dim oddiwrthyf. Edrychodd Alys arno yn syn, ond ni ddaeth i galon yr eneth druan i beidio dweyd wrtho yr oil a wyddai hi am ei bywyd hi a'i mam mewn ty bychan, ond lie y ceid pob cysur, am absenoldeb ei thad am wyth- nosau lawer yn fynnych, yna y dyfodiad i Blasllwyd. a'i bywyd yno yn dawel a hapus heb weled neb ond y gweinidogion a Mr. Lloyd y person. 0 dipyn i beth, fel yr elai ymlaen a'r hanes, deallodd y Capten nad oedd a wnelai teuluoedd urddasol y sir a hwy, ac na fu iddi erioed ddeall paham, iddi holi ei thad a'i mam lawer gwaith, ond nad oedd yn ddim doethach oherwydd eu hatebion. Ymhell cyn iddi ddweyd yr hanes yn syml a dirodres yn union fel yr oedd, bu i Capten Gwyn-Munro ddeall nad oedd a wnelai ei wraig ieuanc a dichellion ei thad, a meddai ddigon o garedigrwydd yn ei galon i beidio a'i chlwyfo yn ddidrugaredd. Ond erbyn hyn nid oedd yn waith mor hawdd iddo droi hoibio cwestiynau Alys, canys deallai hithau yn burion nad rhyw greadur mympwyol oedd Charlie, ac fod rhywbeth y tu hwnt i'r cyffredin wedi cynhyrfu y dyn ieuanc a'i yrru i'r fath sefyllfa bron hyd at ymylon gorffwylledd. Ymhen enyd, ebe ef,- Gwell i ni fyned i giniawa, Alys. Y peth cyntaf i'w wneud wedi hynny fydd trefnu y ffordd oreu i gael gweled eich tad. Rhaid i mi gael siarad ag ef, a deall y sefyllfa ar unwaith am byth." "Yr ydym i fod adref ym Mhlasllwyd ymhen yr wythnos, Charlie." Gall llawer o bethau ddigwydd mewn wythnos, Alys. Bum am ychydig funudau yn y Swyddfa Rhyfel heddyw'r bore, ac nid ydynt ond disgwyl ymgyrch yn fuan iawn. Pe felly, rhaid i mi fod yn fy lie fel milwr teilwng pan ddaw'r galw. Gwelwodd wyneb Alys, ond ebe ei phriod— Cofiwch, Alys, fod yn gofyn i wraig milwr fod yn wrol i ddisgwyl adref fel y rhaid iddo ef ei hun fod yn barod ar y maes. Modd bynnag, nis gallaf eich gadael chwi yma eich hunan, felly y peth goreu, onide, ydyw anfon cenadwri i gyrchu eich rhieni yma." 0, Charlie, nid rhyfel yw'r hyn a'ch poena chwi. Dywedwch wrthyf. Fe ddylech ddweyd wrthyf, eich gwraig wyf, p-tham y celwch bethau oddiwrthyf ?" Nid wyf yn deall pethau fy hunan eto, Alys. Paham, ynte, y poenaf chwi ? Ni raid i ni groesi'r bont cyn dyfod ati, beth bynnag." Ond i ba le yr ydych yn myned, Charlie, a'm gadael i ? Onid heddyw yr ysgrifennodd fy nhad am y croeso sydd yn ein disgwyl ym Mro Einion ? Ac yr oeddych yn hoffi'r syniad." Ie, Alys, ond mae pethau wedi newid er hynny." Charlie, mae'n rhaid i mi gael gwybod os oes a wnelo'r amgylchiadau rywbeth a mi." Fory, Alys, fory," ebe'r Capten. r Nage, heno, os nad ydych yn barod i addef na pherthyn i mi wybod. A wyf fi i dreulio noson yn dyfalu ynghylch eich gofid chwi ? Cofiwch fod petrusdod a gofal yn waeth na gwybod y drwg. Chwi wyddoch y ddihareb, Fe gwsg y galarus, ni chwsg y gofalus ddim." Peidiwch a'm beio i, ynte, os wyf yn dywedyd newydd ofnadwy ei erchylldra i chwi. Clywais heddyw mai merch anghyf- reithlon i'ch tad ydych, ac ni fu i un Munro erioed briodi gwraig ag anair arni o'r blaen. Ni feddech hawl i un enw o flaen fy un i." Aeth Alys bron yn ddiymadferth, edrychai ar Capten Munro fel creadures wedi syfrdanu. Yna agorodd ei gwefusau sychion, llosgedig gan ing, ac ebe hi,— Rhaid eich bod yn camgymeryd, Charlie. Oni wyddoch fod fy enw i ar y gweithredoedd a baratowyd cyn ein priodas fel merch ac etifeddes fy nhad ? Alys Gwyn yw'm henw i erioed," ebe hi. Beth oedd Sidi yn feddwl pan yn dweyd am fy mam nad oedd hi ddim gwell na rhywun y soniai hi am danynt ? 0, mama, mama, pam mae pobl yn dweyd anwireddau ?" Druan o Alys. Daeth i wybod yn fuan nad anwireddau oeddynt, ond fod ei bywyd hi wedi ei andwyo oblegid pecliod ei rhieni. Bu'r helynt yn fawr pan ddaeth Rhydderch Gwyn a'i wraig yno. Nid oedd modd perswadio Capten Gwyn-Munro i fyned gyda hwynt i'r Plasllwyd. Erfyniai y Sgweiar arno ymbwyllo er mwyn Alys, ond nis gellid cael ganddo "na thywys n\. thyn." Y cam cyntaf oedd wedi benderfynu arno oedd myned i ymgynghori a'i fam a'i frawd, yna myned i faes y rhyfel i geisio marw yn anrhydeddus os gomeddid iddo fyw felly," ebe ef. A dyna'r paham y gorfu i'r gwledd- oedd a'r croeso fod heb bresenoldeb y priodfab ym Mro Einion. (I barhau).

--0---Colofn y Beirdd

Nodiadou Cerddorol.

Advertising