Ye Brython Cymreig

HENRY MILES & COMPANY, Popular Milliners. Glovers and & & Fancy Drapers. ,:J. ø LARGEST AND MOST COMPLETE LN\CK: 0F LADIES' AND CHILDREN'S ^NG AND SHORT GLOVES IN ENGLAND. ø latest Novelties in all Departments. "THE SIGN OF THE GLOVE," 25 & 25a Church St., LIVERPOOL. No. 7385.

"KEENORA Self- SELF- Raising RAISING I FLOUR* FLOUR. TRY IT I TRY IT! TRY IT I You'll use no other. Sold Retail 2d., 3d., 6d. and Is. per packet From all Grocers and Dealers. Sole Wholesale Agents: Morris & Jones, Liverpool.

Yr Undeb yng Nghastell= nedd. Y MAE poblogrwydd cynhyddol cyfarfod- ydd Yr Undeb yn brawf amlwg fod yr eglwysi anibynol yn dechreu sylweddoli y gall ein cyfundrefn eglwysig ganiatau cydweithrediad unol yr holl eglwysi i sicrhau buddiannau cyffredin iddynt oil. Nid heb lawer o ddadleu a chroes- dynnu ar ran ein tadau y dygwyd oddi- amgylch y cyfnewidiad pwysig hwn. Ofnid gan y rhai oedd eiddigus dros hunanlywodraeth yr eglwysi unigol y byddai i'r cyfnewidiad eu hysbeilio o'r cyfryw ragorfraint. Ond y mae profiad blynyddoedd wedi argyhoeddi bron yr oil ohonynt nad oedd sail i'r ofn. Yr ydym yn byw mewn oes werinol iawn. Ac nid oes berygl mawr i unrhyw gorff eglwysig gyfyngu ar ryddid eglwysi unigol yn ein dyddiau ni. Os yw yr Anibynwyr fel enwad yn dyfod yn fwy Presbyteraidd,y mae'n llawn cyn wired fod eglwysi unigol perthynol i'r Corff Meth- odistaidd neu i'r Cyfundeb Wesleaidd yn dyfod yn fwy-fwy eiddigus pan yr ymyrrir yn ormodol a'u rhyddid. Yr oedd y cynhulliad o Weinidogion a lleygwyr yng Nghastellnedd y lliosocaf a welwyd hyd yn hyn. Yr oedd amryw ystyriaethau yn cyfrif am hyn. Cyn- helid y cyfarfodydd mewn tref ym Mor- gannwg boblog, lie y mae'r Anibynwyr yn lliosog iawn. Yr oedd y cyfleusterau i deithio yno o bob rhan o'r wlad o'i hamgylch yn rhwydd a rhad. Teimlid dyddordeb mawr yn sefydliad y Llyfrfa ac apwyntiad Arolygydd iddi. Ac at hyn, rhaid ychwanegu dyddordeb cynhyddol yr eglwysi yn Yr Undeb," a chydnabyddiaeth o'i wasanaeth i'r enwad, er ei alluogi i gydsymud ynglyn a materion cyhoeddus. Prawf o'i was- anaeth yw y gronfa a gasglwyd yn ddi- weddar i sefydlu achosion newyddion a chynorthwyo achosion gweiniaid. Y mae ein Hemynlyfrau bellach yn eiddo'r enwad, ac yn dwyn elw sylweddol. Gellir dweyd yr un peth am Werslyfrau a Llawlyfrau ein Hysgolion Sul. Y mae ysbryd Presbyteraidd neu Sosialaidd yn ein gyrru i gefnu ar eiddo personol ac unigol, ac yn ein dwyn i fabwysiadu cyfundrefn eiddo corfforiaethol. Ac ar ol i ni gael bias ar fwynhau y cyllid a dderbynir i gynorthwyo achosion gwein- iaid, nid ydym yn debyg o fyned yn ol yn fuan at yr hen drefn.

Rhai Neilltuolion. Yr oedd yna rai neilltuolion yn y cyf- arfodydd eleni y dylid galw sylw atynt. 1. Yr oedd y pwyllgor wedi nodi dwy foneddiges i gymeryd rhan gyhoeddus yn y gweithrediadau. Areithiwyd yn ddawnus yn y cyfarfod dirwestol gan Mrs. Hope Evans, Maerdy, ar wasanaeth posibl y fam i'r achos dirwestol. A darllennwyd papur yn y cyfarfod cen- hadol gan Miss Eliza Evans, Lerpwl- emynyddes ragorol, ac un sydd wedi etifeddu llawer o fedr llenyddol ei thad, Dr. Owen Evans. Tystiolaeth unol y rhai a'i clywsant oedd iddi wneud ei gwaith yn alluog a thra effeithiol. Y mae y ddwy foneddiges yma wedi agor y drws i ereill i'w dilyn yn y dyfodol. 2. Cymerid dyddordeb mawr yn y penderfyniad a ddygid ymlaen yn y Gynhadledd ar gwestiwn Datgysylltiad. Ofnid fod yr Anibynwyr yn mynd i godi baner gwrthryfel. Ffynnai llawer o anfoddogrwydd ynglyn a gweithrediadau y Ddirprwyaeth. Cwynid nad oedd y Weinyddiaeth na'r Aelodau Cymreig yn dangos digon o sel ym mhlaid Dat- gysylltiad. Yr oedd y penderfyniad a gynhygid gan Mr. Josiah Thomas braidd yn fygythiol ei don. Yr oedd teimladau y cyfarfod yn bur gynhyrfus ond daeth y Parch. Elfed Lewis ymlaen, a thaflodd olew i dawelu y tonnau. Darllennodd y Ilythyr a dderbyniasai ychydig ddydd- iau cyn hynny oddiwrth Lloyd George. Ac wele, bu tawelwch mawr. A raid i dywysogion Cymru ymhob oes ddrwg- dybio eu gilydd, ac edliw teyrnfradwriaeth y naill i'r Ilall ? Ai nis gallwn feithrin mwy o ymddiriedaeth yn y Weinydd- iaeth hyd nes y ceir profion diamheuol ei bod yn mynd i'n bradychu ? Pe yn sorri ac encilio oddiwrth y Weinyddiaeth, a ydym mor ynfyd a thybio y byddai i ni fanteisio drwy wanhau y Rhyddfrydwyr a chryfhau breichiau Toriaid Eglwysig ? Dylem wybod na chawn fyth Ddatgys- ylltiad i Gymru hyd nes yr enillir y frwydr a Thy'r Arglwyddi. Ein dyled- swydd amlwg yw cydymuno i ymladd nes gorchfygu yn yr ymgyrch hon yn gyntaf oil. Yna galwn yn groch ac ymladdwn yn ddewr am gydraddoldeb crefyddol. Cafwyd cyfarfod cyhoeddus ardderchog eleni. Areithiwyd gan y Parch. Gwilym Evans, Aberaeron, ar Addysg Grefyddol yr Ysgol Sul yn wyneb yr argyfwng presennol ynglyn ag Addysg Elfennol. Yr oedd yr areithiwr yn ddieithr i'r mwyafrif oedd yno. Ond y mae'r araith hon wedi cyfiawn hawlio iddo le amlyc- ach yn ei enwad. Gellir dweyd yn gyffelyb am yr araith ar Jenkyn Jones a'i gylch a'i genedl," draddodwyd gan Pedrog. Gwnaeth yntau waith rhagorol. Cadwodd y dyddordeb yn fyw hyd y diwedd, er ei bod yn hwyr a'r dyrfa yn fawr. Disgwylid Ilawer oddiwrth Mr. S. T. Evans, A.S., yr hwn a ddarllennodd bapur ar ragolygon y Mesur Addysg nesaf. Mae'n amlwg nad oedd am bro- ffwydo rhyw lawer cyn gwybod yn sicr. Ond datganodd ei argyhoeddiad na fyddai yn y Mesur Addysg y flwyddyn nesaf yr Adran IV. yn rhoi ffafrau neill- tuol i ysgolion y Pabyddion a chredai na chai yr Eglwys Sefydledig fyth eto y ffafr o gael addysgu ei chatecism gan yr athrawon taledig gan y Llywodraeth. Da iawn," meddwn o'n calonnau. Un o brif atdyniadau yr Undeb yw yr Anerchiad o'r Gadair. Mr. Roberts, Manchester, oedd y cadeirydd eleni, a chydnabyddir iddo wneud ei waith yn anrhydeddus. Teyrngarwch i'r Gwir- ionedd mewn Cred a Buchedd oedd y mater a gymerodd yn destyn. Ar lawer ystyr yr oedd y rhan gyntaf yn dda iawn. Yn naturiol iawn, cymerai yn ganiataol mai y Beibl a dysgeidiaeth yr Iesu yw y safon i wybod ac i benderfynu beth sydd yn wirionedd. Ond ni flinid ef gan yr anhawsterau a deimlir gan ereill i gael sicrwydd fod yr efengylwyr wedi deall yr lesu yn iawn a'i groniclo yn gywir. Y mae beirniaid diweddar yn barnu mai Efengyl loan yw yr un ysgrifennwyd olaf o'r pedair. Cydnabyddir fod mwy o ddelw yr ysgrifennydd ar hon ac fod dysgeidiaeth yr lesu wedi cael ei lliwio yn fawr gan ymwybyddiaeth yr awdwr. Ond anwybyddai y cadeirydd yr anhaws- terau hyn i gyd. Y geiriau briodolir i'r lesu yn y bedwaredd efengyl oedd ei awdurdod i benderfynu y gwirionedd. Ond ar y cyfan, rhoddodd yr anerchiad foddlonrwydd mawr. Wrth edrych yn ol ar y gyfres o gyf- arfodydd teimlwn eu bod wedi rhoddi ysbrydiaeth newydd i filoedd i lafurio. Y mae'r Undeb yn galluogi'r enwad Anibynol i lefaru gyda mwy o nerth am ei fod yn cynrychioli eu llais unol ar faterion cyhoeddus. Y mae swn Undeb ehangach rliwng yr enwadau i'w glywed. Ni dderfydd enwadaeth o'r tir am dymor hir, ond dylai pob enwad wneud a allo i gadw undeb yr Ysbryd yng nghwlwm tangnefedd." ANIBYNWR.

NW. Eisteddfod Llangollen. RHESTB GYFLAWN Y TESTYNAU YN AWK YN BAROD, AC I'W CHAEL. PRIS 6ch.. DRWY'li. POST nc., GAN EVANS, SONS & FOULKES, SWYDDFA'B BRYTHON."