Ye Brython Cymreig

TREM 1 5 TRWY Y DRYCH. j Carreg yr Imbill TROWN y Drych arni, ac wele mor wahanol yw y Garreg i'r hyn ydoedd pan fu llygaid eneidfawr Eben Fardd yn syllu ami, a'i awen braff yn canu iddi Yn 1857 y bu hynny, a dyddorol heddyw yw oymharu yr hyn oedd y pryd hwnnw a'r hyn y sydd yn awr. Ebe'r bardd, yn ei rag-nodiad i'w linellau, Yr oedd y gair allan ar y pryd eu bod am dorri'r graig, a chloddio ohoni feini adeiladau, &c." Ac ebai efe mewn cynghanedd "Ynghrombil eang yr Imbill—d'wedant Y dodir cryf ebill Dynn o'i pherfedd ryfedd rill Taranol at ryw ennill. Gwfr y gyrdd hyd ei gwar gerddant- diwr I'w darnio ddaw meddant, [nod A'i chloddio nes byddo'n bant Agennog, di-ogoniant. Gresyn i'r hen graig, rywsut, Ado'i sail, newid ei sut Holl waelod traeth Pwllheli Ni byddai hardd hebddi hi; Gorwag bant, yn lle'r graig bur, Ni ettyb ddarlun natur Ai synwyr yw briwsioni Adwy'r llong yn nyfnder Hi ? Onid trwm fydd trem y fan, Os tynnir Cilbost Anian ? Yr oedd y Garreg yn gyfan pan welodd y bardd o Glynnog hi yr adeg honno, ac nid oedd ond yn unig ddarogan yn y gwynt am ei dwyn dan ymosodiad y gyrdd a'r ebillion. Yr oedd ganddo ef lygad i'r prydferth, ac nis gallai ddygymod a'r syniad o ddryllio darlun natur." Ond bychan feddyliai am y cenedlaethau o derfysgwyr a rhwygwyr oedd cyn hir i daranu eu hergydion ar gadernid yr Imbill hen G Erbyn Heddyw Rhyfedd mor wahanol yr ymddengys yr Imbill trwy y Drych i ni heddyw rhagor yr hyn ydoedd pan welodd Eben lii Mae y rhan fwyaf ohoni, debvgem, wedi ei saethu yn ddarnau, a'u cludo ymaith, yn agos a phell, er budd adeiladau a phelmynt, yn gystal a chenedlaethau o weithwyr fu'n dibynnu arni am eu cyn- haliaeth. Deallwn, fodd bynnag, y bwr- iedir cadw cyfran ohoni rhag dialedd yr ordd a'r ebill, ac yr erys digon o'r graig i wneud dwrn a dery donnau oes- oedd yn drochion cyrbibion yn eu hoi. Heblaw hynny, gwelwn fod y Porthladd Newydd yn prysur ymffurfio, dynion ar waith yn llenwi ceudod hyll rlian helaeth o'r morle, ac yn paratoi ffordd i'r tren redeg ymlaen i ganol y dref. Bydel" holl waelod traeth PwHheli," wedi'r cyfan, yn harddach nag y tybiodd y bardd, a'r dref yn sicr o fod yn fwy atdyniadol i ymwelwyr. Mae mawr glod yn ddyled- us i Mr. Lloyd George am y gwaith hwn. Onibae am ei gefnogaeth ef, mae yn bur sicr nas gwelsid y fath antur a hyn yng Nghorfforaeth y Pwll." G Morglawdd Madog Nid hawdd oedd tynnu'r Drych oddiar yr Imbill heb ei droi am eiliad ar Borth- madog, a chyda hynny dyma atgofion am yr hyn a dclarllenasom gynt, am yr helynt fu yno hefyd i wthio y don yn ol o'r tir, a thrwy hynny ennill tua saith mil o aceri toreithiog. Bu y drychfeddwl o'r anturiaeth ym rnhenglog Syr John Wynne o Wydir, a Syr Hugh Myddleton, gynared a 1625, ond W. A. Maddocks, A.S., gafodd awdurdod Senedd i'r gwaith yn 1808, ac ar y draul o £100,000 dygwyd y gorchwyl i ben erbyn 1811. Mae aelodau Seneddol o'r fath yma o werth i'w gwlad. Bu bardd mawr arall yn ymfflamychu yn y fan hon liefyd, nid amgen Dewi Wyn o Eifioti, athro vr Eben a.nfarwol a welsom wrth yr Imbill. Ymddengys fod Dewi yn canlyn gwedd" i gynorthwyo cau y rhwyg a wnaed yn y Morglawdd tua 1812. Cyfansoddodd hefyd gyfres o englytiion cryfion ar yr achlysur, ymha rai y gesyd allan yr elfen gymdogol garedig oedd yn y bobl i Ifelpu mewn cyfyngder :— Ewyllys da, lleshad oedd,—uwch arian, A cheraint. a thiroedd Pob eorth gymherth ar goedd Cai Madawg o'r cymydoedd. A bydd y canlynol o ddyddordeb i'r Monwyson—o ba rai, yn ol a glywsom, y mae o leiaf ryw hanner dwsin yn byw yn Lerpwl Daw dydd ysmaldod y don,—dyohwelyd A chwalu gwaith dynion, T fwrw ei heillt lafoerion Fel y gwnaeth ym Malldraeth Môn," Ond nis gallwn byth dremio i gyfeitiacl y Port a chofio hanes y Morglawdd, na bydd llinell gynhwysfawr Gethin Jones yn gwibio trwy ein cof,—- I droi y mor yn dir mes." Dyna bacio yr holl waith i un llinell ac engraifft orchestol o'r peth hwnnw a eilw dysgedigion yn MiiUum in parvo. Nid ydym yn gweled acw gymaint o brysurdeb tua'r cei ag a welsom gynt. ond tybiwn ganfod dwy long fawr," llwythog o drysorau gwerthfawr-" gwell. riag aur a gwell nag arian "—ar gychwyn allan, dan eu Hawn hwyliau, ac mai lolo a William John yw yr enwau sydd arnynt. Rhwydd hynt iddynt G Cof Da Wrth dynnu'r Drych oddiar yr lolo farddonol, cofiasom am ei gôf dihysbyddol ef. Gwyr y neb a'i clybu yn cvhoeddi ei feirniadaethau oddiar 1 wyf an ami Eisteddfod Genedlaethol mor rwydd, mor glir, mor ddibetrus, ac mor berffaith ymhob modd, yr adroddai y eyfr -vw- —yn cynnwys dyfyniadau helaeth—heb gymaint a modfedd o bapur o'i flaen. Dywedai Gutyn Ebrill fod yn werth dod o Batagonia i glywed beirniadaeth lolo mewn Eisteddfod Genedlaethol. Ond gallu rhyfedd yw y cof, ac wrh feddwl am lolo, gwelsom ddrychiol- aethau Scott Gladstone, Macaulay, a Browning, Hiracthog a'r Doctor- iaid Owen a John Thomas, yn pasio heibio'r Drych rhyfedd yma. Gallai Scott, pan yn blentyn, adrodd hanner llyfrgell o'r Border Poems and Tales Macaulay, yn wyth oed, allai ddarllon The Lay of the Last Minstrel unwaith, ac vna adrodd yr holl gyfansoddiad, canto ar ol canto, yn gwbl gywir. Glad- stone hefyd oedd yn gyffelyb, ond nid mor gynnar o ran oed. Mae y sail gryfaf dros ddweyd nad oedd ormodiaeth ym Macaulay ddweyd, pe diflanasai pob copi o Goll Gwynfa a Thaith y Pererin, y gallasai ei gyflenwi o'i got. Browning oedd un arall. Hyd yn oed mewn gwtli 0 oedrari," gallai eistedd uwchben llyfr dyddorol iddo drwy'r dydd, ac ar ginio yr hwvr ei adrodd, ddalen ar ot dalen, i gyd, ac yn hollol gywir. Ac am allu cof rhyfeddol y Cymry enwog a nodwyd, y mae yn ddihareb ymysg y rhai a'u hadnabuent, ac yn hysbys i'r neb a ddar- llenna eu hanes. Dyna un elfen arbennig I o'u grymuster fel pregethwyr.

Cor Plant y Rhos, Cio. SY.R,—Ddarfum i erioed, wrth gwrg, feddwl na disgwyl fawr o gywirdeb na theg- wch yng ngwasg leol y Rhos; ond pan ddarnguddir ac y cyhoeddir adroddiadau carnarweiniol ynddi bennydd, mae'n amhosibl bellach gredn yn ei gonestrwydd a theg a'r cor a'r cyhoedd ydyw gwneud hynny yn hys bys. Er engraifft, priodolwyd i blant y Rhos yn yr Amwythig ddiffyg oedd yn cael ei gymhwyso gan y beirniad no at gor arall. Ym Mwlchgwyn drachefn, cyhoeddwyd yn y papviryn mewn llythyrenn.au breision fod y gystadlenaeth yn un agos iawn, pryd na pharablwyd y fath frawddeg o gwbl. Syl- wedd yr hyn a ddywedodd y beirnincl oedd Mai Cor y Rhos yn unig oedd wedi dysgu y darn, a'i ddatganu ymhob ysfcyr yn deilwng a ehymeradwy. Yn awr, Mr. Golygydd, nid wyf yn dweyd dim am y cor, ond yn unig ei amddiffyn yn wyneb anhegwch anesgueodol. Callaf ffordd- io gadael y plant i sefyll ar en teilyngdod ac ar bwvs yr hyn a wnacthant yn y gor- ffcnnol.—Yreiddoch, i"feiittol.Yr eidtiocli, lihos. W. EDWARDS. 0-

Cymanfa Ganu Anibynwyr Mon CYNHAUWYO yr wyl flynyddol ynglyn a'r uchod yn Llanerchytnedd, Meliefin 11, dan arweiniad Mr. Trevor Hnghes, L.T.S.C., Caergybi, pryd y datgariwyd amryw o donau a'r anthernau Sanctns (Vogler) a Cys- egrwn flaenFfrwytli dyddiau'n hoes (J. T. Rees). C'afwyd cynulleidfaoedd lliosog iawn, ac. arddcliad nerthol a'r faru gylTredin ydyw mai hon ydoedd y Gymanfa fwyaf Ilwyddiannus perthynol i'r enwad a gynhal- iwycl yn y sir. -(J- Gorffennaf 19, hwylia'r Parch. 11. Barrow Williams, M.A, Llandudno, am daith dri mis i'r Unol Dalaethau. Dclydd Gwener diwcddaf, croosai Joseph Evans (00), Llys Moiriadog, Colwyn, y ffordd haearn wrth enan fcwriel Llysfaen, pryd y daeth y tivn ar ei wartliaf, gan ei ladd yn y- fan, ac ysgar ei ben oddiwrtlt ei gorff. Saer coed ydoedd, ond ei fod allan o waith. Gedy iiaws o blant o'i 61. Y fLue Mr. Arthur GriClith--ysgriEüJmydd CymdeithaR Cymru Fydd Llunderi am flyn- yddau, a brodor o'r De— wedi ei benodi gan Mr. Lloyd George i swydd gyfrifol yn adran ystadegol Bwrdd Masnach.

Eisteddfod Johannesburg. LIJWYDUIAJN'T mawr a fu Eisteddfod Jq- hannesburg, a gynhaliwyd Mai 2,t, tan nawdd y Cambrian Society.

Cyfarfod y Bore. Llywydd, Mr. J. Vaughan. Arweinydd, Parch. Glyndwr Davies. Enillwyd y prif wobrHTyon fel y canlyn Càn Ddisgritiadol o Ddaeargryn San Francisco," S3 3s., Athron Thomas. Canu Gwlad y Delyn (Henry), gwobr, tlws aur. Goreu o wyth, M. Griffiths. Unawd i feehgyn, Yn iach iti, Gymru," thvs aur, Master Matthews, oddiar 9. Triawfi, am ganu Up, quit thy bower (B. Richards), Mrs. Jones, J. Jones, a G. Mclnnes, Adrodd YjFfoadur," tlws aur, W. Rowlands (Glan 1 enai). for Plant, am garlLl Songs and flowers (D. J. de Lloyd), gwobr, £8 8s. a thlws i'r arweinydd, Cor y Pare, tan arweiniad Miss Ethel ill ann.

Cyfarfod y Prydnawn. Llywydd, Mr. J. Emrys Evans, C.M.G., M.L.A. Arweinydd, Tal o Fon (Mr. L. M. Jones). Canwyd can yr Eisteddfod, Clych- au Aberdyfi," gan Mrs Abe Jones ac enill- wyd y prif wobrwyon #fel y canlyn Deuawd i ferchod, The Greeting (Man- ddssokn), gwobr, tlysau aur goreu o dri phar ar ddeg, Mrs. Jones a Miss Adendorff. Traithawd, L ba raddau y man, Cymry yn cadw eu nodweddion cenedlaethol yn Ne- heudir Affrica," £ 5 5s. Athron Thomas. Unawd bass, The Curfew," tlws aur, M. Griffiths, o 24 yn evstadlu. Adrodd, Ham- let's Soliloquy" (i blant), tlws aur, Miss Ingle. Clyfiej.tliti--Saosiio-q i Gyinraeg, W. Rowlands. Cymraeg i Saesneg, Arthur llees. Saesneg i Dwtsh, Nettie Helps. Pedwarawd (lleisiau cymysg), In the hour of softened splendour," tlysau aur yr un o'r pedwar parti yn deilwng. Pryddest, Paradwys," gwobr, eoron arian, Athron Thomas. Pryddest yr hwn a fawr ganmolid gan y Parch. O. Owens, a choronwyd y bardd gan Tal < Fon. Unawd contralto, Where. corals lie," tlws aur, Miss Garvie. Corau cynuilcidfaol, am ganu The Lord is my Shepherd (Dr. Parry) tri chor yn ymgais, set St. Andrew's Church, Jeppestovvn Wesleyan, a'r Excelsior Dutch Church, cor St. Andrew's yn fuddugdL Gaed anerehiad gan y llywydd ymhlaid yr iaith Gymraeg. I

Cyfarfod yr Hwyr, Llywydd, Maer y dref, W. K. Tucker, Ysw. Arweinydd, Tal o Fori. Prif enillwyr Am gyfansoddi eorddoriaeth i eiriau gosod- edig, James Hyde, yr hwn o eglurodd iddo anion ei waiili i mewn cyn deall nad oedd ganddo hawl fel professional,I i gystadlu. Ataliwyd y wobr—tlws aur arbennig. Canu Llwyn Onn," tlws aur, Miss Muriel Farrar, allan o 23. Flo-,v, Gently Deva," tlysau aur, J. Brown a Hilton, o saith par. Prif draithawd, Y moddion goreu er unoli buddiannau cenhedioedd gwynnion Deheudir Affrica," gwobr 25 gini, Mr. Sam Evans a roos y feirniadaeth. Daethai wyth traithawd i law—7 yn Saesneg ac un yn Gymraeg, yn dwyn ffugenw Lladin Labor omnia Vincit, yr olat yn fuddugol sef eiddo Athron Thomas. Adrodd, Wolsey's Speech," tlws aur, Ernest Bennett. Unawd soprano, "Oh, Divine Redeemer," tlws aur :yroreuo 26 Mrs. Abe Jones. Unawd baritone, Let me love thee," tlws aur, R. Hunter. Englyn, "PeJydr," 91 Is., Athron Thomas. Unawd tenor, In Native Worth," tlws aur, John Jones, o 15. Corau Meibion, am ganu "The destruction of Gaza," 20 gini goreu, Cor Boksburg, tan arweiniad H. Gwynne, Dibennwyd trwy ganu Hen Wlad !'y Nhadau a "Duw gadwo'r Brenin."

Nodiadau. Yr oedd y cynulliadau yn rhai tra lliosog, a'r cystadleuon yn rhai caled. Da gan Gymry'r Hen Wlad weled eu cymrodyr yn Affrica yn dodi ei phethau goreu gi-rbron y byd, ac yn lefeinio'r boblogaeth gymysgryw ag awen, can, a crh°fydd. Y mae'r Ilhaglen a ddaeth i'n llaw yn un ddestlus, ac yn llawn o luniau—Dyfed yr Archdderwvdd, larll Selborne, T. R. Price, C.M.G., Mon a (sef Miss Martha Griffiths, Lerpwl), a'r beirniaid a'r swyddogion, ,Ÿc., a llun cestyll a thlysaf farmau Cymru.

Athron. Ein liongyfarchiadau i Athron am ysguho cynnifer o wobrau. Hoblaw y goron arian, cliriodd. tua E35 i £ 36 yn yr Eisteddfod. Brodor o Ffestiniog ydyw of a phe Iniasai wedi aros yma, busaai bellach wedi ennill gwobrwyon \1ehaf yr Eisteddfod Genedl- aethol.

1)- LLANGOLLEN. Mawr ydyw swn paratoi at gyboeddi'r Eisteddfod --y pwyllgor wrthi yn gwneud y tre fniadau mor 11 wyr a el tr y no ag sydd modd. Disgwyhr cynhuIliad pobl- oedd lawer, o bob gradd a sefyllfa. Yr unig both i sicrhau llwydcliant ydyw bin ddymunol. Y mae golwg tywysogaidd iawn ar y meini yng nghanol prydfcrthweh natur o'u deutu. Disgwylir gweled gorymclaith na bu ei chyffeiyb or's blwyddi lawer yn y Llan. Cychwynir o'r Smitlif,olditior agos ag y gellir i hanner awr wedi un, yr orymdaith o dan rcoiaeth Mri. J. Rowlands ac E. M. Parry. Yna gorymdeithir o'r LI an gyda'r seindorf yn blaenori, i faes yr Orsedd. Wedi y gwoith- rediadau bydd ymborth i'w gael yn y Pafiliwn am 1 /6 yr un, a cheir cyngerdd arddorchog yr hwyr. Bydd yr hoi! fanylion yn y rhifyn nesaf. Cymerodd damwain Ie ddydd Sadwrn allasai fod yn ddifrifol. Fel yr oedd Mr. D.E. Hughes yn gyrru ei gerbyd i lawr Church St., daeth i wrthdarawiad a char modur wrth dro yr Eglwys. Taflwyd Hughes allan, ond trwy drugaredd ni dderbynniodd ond ychydig niweiehau. Maluriwyd y cerbyd a'r car modur. Yng nghapel Glanrafon, nos Fercher, pasiwyd yn unfrydol, ar gynhygiavl Abon, Cefn Mawr, a chefnogiad Mr. J. Evans, Fron, i ffurfio unxleb o bregethwyr cynorthwyol yn cynnwys 50 o rif, i gyfarfod eu gilydd o leiitf unwaith yn y mis, pryd y coir ancrch- iadau ar y moddion goreu i ddiwygio yr eglwysi. Y cyfarfod nesaf i'w gynrial yng Nghefn Mawr, Gorffennaf 13. Y mae y Parch. Mosey Roberts, Ffestiniog, wedi derbyn yr alwad i fugeilio eglu ys y Bedyddwyr, (Jastle Street, a bwriada ddechreu ar ei waith yn gynnar ym mis Medi. Eifionydd, Cofiadur yr Orsedd, oedd yn lIanw pulpijd yr Anibynwyr y Sul diweddaf.

Yn Ynys Mon ac Arfofl [GAN BETHMA]. Nos Sadwrn. Cymanfaoedd. DYMA sydd yn y wlad yma y dyddiaa hvD- Mae cymanfaoedd canu mawr wedi eV1 eynnal ym Mon ac Arfon yr wythnos hop:, ac mae eroill eto yn dilyn, Bu gan yr Anl- bynwyr Ull yn Llanerchyinedd. ddydd Mawrth, y cerddor ieuanc galluog Mr. W. Trevor Hughes, G. & L.T.S., Caergybi, yn Da gennyf ddeall iddo wueud ei waitn rhagorol. Diolch i'w enwad am osod Y eyfrifoldeb arno, a diolch iddo yntau »nl roddi prawfson ei fod yn feistr ar ei wfM'' Dydd Iau yr oedd cjmia-nfa' gan y ym Mhwllheli. Yr arweinydd vno «0<y Mr. W. S. Owen, Caergybi. Mae efe yn hen law'gyda'r gwaith, ac yn yehwanegu beuny at ei glod pa le bynnag v bydd.. Dydd lau hefyd yr cedd cantorion eglwysi Mon ac Arfon wedi casglu yn dyrfa f^vvr. Eglwys Gadeiriol Bangor i gynnal eu eyn,aI\, ac yr oedd y lie yn rhy fychan. Arweiny y gymanfa hon oedd Mr. John V\rilliaI.l; organydd, Caernarfon, a phan gofiwn ei ef yn arwain, a l)r. Rogerw wrth yr gellir tybio fod yno ganu da, ac felly vr oefW- Caergybi. Drwg goniiyf ddeall i'r cyfaill lr. B- 11,of Williams gyfarfod A damwain pari ar ei d»i' i gymanfa Llanerchytnedd ddydd Mafl'r ,f Wi t] iddo fyned i mewn i un o gerby1!'1'* rlieilffordd, cauoddun o'r swyddogion y cerbyd a,r un o'i fysedd, a gwasgwyd | Ond mae yn gwella. Dylai ddiolch nVj ei fys a wasgwyd, ae nid ei dafod, oblegi hawddacli iddo fyw heb v.rasaiiaeth ei f1d na'i dafod. Ond amheuwn i ddim nad aot t yn y gynhadledd rai fuasai yn well garHidYfb iddo fod wedi gwasgu ei dafod. CwnJ1^^ ymosodiad llym vno ar absenoldel) i'h»l^aj arweinwvr. Rhyfedd u yr wyf na wedi cael gwasgu ei holl got'fi' wrth g°6-° „ y cyfaill Mr. 11;. D. Jones yn yr un cerbyd 3 of. Dealiaf i Mr. Jones a Mr. Owen Hnghe Llanfachraeth, roddi anerchiadau teilwny r Rhannu yr Ysbail. d- Yr oedd yn weddiil gan Hwyllror Eistcdûd fod Mon Vti)4 Hs. 8c. Penderfynwyd canpunt yn cael ei roddi i bwyllgor as yr Eisteddfod, Mon ugain punt i dry^° gwoinyddesau y dref; pedair punt ar ? at y Llyfrgell; trigain punt i sefydlu oriaethau yn yr Ysgol Sirol yn y dref, .V r flll hynny yn gyfyngedig i blant na hyddo aill rhieni yn enniil uwchlaw deg swllt ar hug' yr wytlmos. Da iawn. Hyderaf v tref f i wneud peth tohyg ymliob lie y eynhehr Yf Eisteddfod, ^'mddengys fod testynau v agos yn barod i'r wasg. Mae pobl Liang wrthi gymaint fyth ag a allant. Mae j,9 Arrrlwchiaid yn prysur baratoi i wnoud eft cryf at <rael yr un ddilvnol. .2 Bangor. It Anfonodcl Mrs. Assheton Smith 0 M odachfa Berea, Glan Adda, gyd a oy^jj yn dda am ei lhryddiant. Yr oe( | .<0- addo dvfod yno i'w hagor. Cafwyd Sii# iant mawr. Rhaid fydd cael ami i & at leib.au y ddvled fawr SA dd vrna «§b' Y Ddau Owen. efl Mae gennyeh chwi yn JferpAvl yna ür1 ^1 J )Ú Owen s'dnabyddus iawn, ond mae gan \vîttl Bangor ddau o rai sydd ynfgwjreud eu owep yn gyhoeddus. Fe gofir i un Owen eq, fod mewn dadl fawr gyda r Athro J. 1\1; t '(ile M.A., ac ereill, am Ffordd Ddeiniol. wrthi eto am gywirdeb y llinell honno,- Ddraig Goeh dclvru gychwyn." Ov\-en 0\A-en arall wedi arfer bod .yd gyfeillion ac yn edmygwr mav/r o Mr. George. Yr oedd gymaint felly fel y pan anwvd bachgen iddo yn amser un 01 en wi y by eh an yn Lloyd George, yn awr wedi tywyllu ac mewn c}' 0^J- gynhaliAvycl, cynhygiodd nad oedd nsi$ iacl yn cael ei anfon i I-ywydd Bwrdd J> i ddyfod i'r ddinas. Crydd ydyw Cwen u,; wrth ei alwedigaeth, ae yr ood'l brawd braidd yn rhy bersonol pan day fod'ory Llywodraeth eisieu esgidiati rif ^ei\ I Nis gallaf'beidio credu na fydd eto y cyntaf i groesawu 3Ir. Lloyd ltip> pan y daw. Mae efe yn credu mewn f a rhyfedd ei fod yn beio yn orinode am beidio parhau mewn gras. K Pwllheli. Ar yr heol yma, ddydd Merchcr, ^ilj ffarmwr i laAvr gan gerbyd elai lieil'iO; un o'r oiwyniotr <lro" ei goesau. feUY "f llawer o bwysau yn y cerbyd, ac # anafwyd v ffarmwr yn ddifrifol. _A0. i dy, a galwyd meddyg, ac wedi [# oi d'rin, mynnodd y ffarmwr ei daln >> Deallais wedi hynny mai dyna ei fyn i neb roddi ei enw i lawr ar lyf'' wr. Mor hapus fuasai llawer pe bod yr un fath ag ef. Yr oedd vo 0o yn anghvffrediti olierwydd .y ddarnw svlwodd un y buasai raid iddo gae y di-ef.,i po buasai wedi cael ei ladd I Bangor. N o. Ltrl' )1JÍ 1' Precethai y Parch. O. R. Owen. a'r Parch. Gwylfa Roberts, yng ng blynyddol Pendref (A.),- nos Sadwrni Yr oedd y cymdleidfaoedd yn el..oiaedf liosog, a'r gweisio.n yn traethu gwxr' r! yr efengyi gyda nerth a dylanwad n Taith Saboth. r Yng ngorsaf y ddinas heddyw Parch. J. T. Job wedi dychwelyd °; xref Pregethai yno ddoe ar ei dai-h S Do. Gydag ef yr oedd Mr. J. ei Bac. Yr oedcl ef, yn ol ei nd ,rtl,5.q, Ott wedi teithio ddoe o'r Bedd i fe(ii gvvtl, oddiyno i Fangor at vr liwyr, ac wo- -pytf1 y daith ar gefn cadarn y CorU esboniad, os oes ei angen. fawr i fod yn y Pafilivvn cldyt a Mr. liecs sydd yno yn arwain.. lort Cyfarfod cantorion ym yP yJ1 Sadwrn, ac yn gwneud yr un P^' „ y saiem, Bethesda, prydnawn Twrgwyn, Bangor, ,yn yr hwyr. syivx symudiadau hyn yn gyflyinach Tia y au y Corff yn gyffredin. ,0i^n ^r rv ?reget},iain y acl'10 CdVy labernacl, Caergybi, ddoe ac p.j1odw fon yn Nhabernael Bangor. croeso cynnes i'r ddau.

Thomas Price Amrywiol iawn y golygfeydd a ddeuant yn eu tro o dan ein trem," fel y daliwn y Drych at y byd o ddigwyddiadau ar bob Ilaw. Yn awr, da(,w" dk galar, a thyrfa liosog a hiraethus yri scfyll ar lan bedd. Dyma angladd gwr nodedig, cymeriad gwir Gymreig a gwreiddiol, parchus ac anwyl yng ngolwg ei holl gymdogion, ddim yn debyg i neb yn ei ddull o feddwl, ond yr un fath a phob gwir sant mewn egwyddor. Mr. Thomas Price, Plasyn- brithdir, DoJgellau-tad y pregethwr athrylithgar, y Parch. Peter Price, B.A., Dowlais, yw y trancedig, ac ym mynwent Tabor y cafodd fedd. Yn ci fywyd., ei anwylaf fan oedd capel Tabor; ac i orffwys tros ei hirfaith hun, diau rHai. y fynwent gerllaw a ddymunasai, Bu yn fasnachwr adnabyddus a didwyll, ond yn wreiddiol hyd yn oed yn-y cylcli sydd yn fwyaf ystrydebol ei ffyrdd. Bu yn flaeiior parchus a ffyddlon am dymor hir. Yr oedd yn wr deal 1 us, a chanddo ei ffordd ei bun o feddwl ar athrawiaethau crefydd. Er yn dawel a dirodres. tawel- wch byw iawn oedd yr eiddo of, ac ni c fie i.-(Id.od(l,, gwi- caredicacli ei ysbryd hyd leehweddau y Brithdir. Bu llawer o son am aur Gwynfynydd," ond gwertit- fawrocach na'r aur collaùwy" i fywyd gorcu yr ardal honno fu ac yw eymoriadau o fath y gwr da hwn. Mae enwau cymer- iadau cryfion a rhinweddol yn disgleirio yn hanos y gymdogaeth yn ol hyd amser Siarl II. ac ymhellach—gwyr anibynol eu barn,diysgog eu hegwyddorion. Y mae eto rai yn aros, yn eu plith y ddau hen lencyn talentog, y Parch. Hugh Roberts a Graienyn. Dau o gedyrn eu cyIeh--y naill fel pregethwr a'r llall fel bardd— ydynt hwy, ac vn rliy wreiddiol ac ani- bynol hyd yn oed i briodi Yma hefyd y bu y lienor galluog, y Parch. John Walters, yn weinidog ffyddlon. ac yng 9 nghapel Tabor, yn y set fawr, y bu farw yn ddisyfyd. Wet, bydd y wlad yn dlotacli o wyr fel Walters a Thomas Price, ac eto bydd eu dylanwad yn aros, a'u hanes yn fath o ysbryd mawr caredig yn yr awyrgylch am genedlaethau. Atgofir ni o linellau sydd ar fedd cyfagos— Tra mae h-wn yn trwm huno—rhai- Yr, ldris sy'n rhuo." [adrau

Y Cynghaneddion. ,Syn,Tro sal ydi i sglaig fel "Craig yr Imbill i ymosod ar hen greaduv fel y fi nad oes gyno fo brin "grap ar y lJythremie." Ond tydw i'n hidio 'r iiii ddiii-ie'r delyn. yiio fo tra bydd gen i ddaear galed dan y nhraed. Mi ddylaswn i fod wedi cyfadde cyn hyn fod arnbell i gynghanedd yn bropor i'w ryfeddu, ac hwrach i bod hi'n haws i c-hofio na rhwbeth arall ond tydw i ddim yn siwr o hynny chwaith, ran mi glywes i'r bachgen ma yn darllen darne bach reit hawdd i cofio 0 waith Tennyson lawer gwaith (Rhyngoch ehi. Mr. Gosodwr, a sbelio enw y gwr y sonies i am dano fo rwan). Ond i del wad yn ol at y testyn, rydw i'n cydweled a llawer o bethe ma'r Irnbill" yn i ddeyd, ond v mod i'n inynd ymhellach na fo. Deyd rydw i fod y rnesuro caethion yn fwy o rwystr nag o help i farddoniaeth. Lie ma'r dyn waditli hi me ? Ma'r beirdd yn gorfod ymfoddloni ar fcthu deud i pethe gore yn amal a.m fod y gynghanedd yn cau dwad," a pha sens sy yn hynny ? Ac nid y'n beirdd bach ni yn unig sy yn gneud peth felly, ond fe'i gneir o bob dydd i radde mwy no lai gen y'n beirdd gore ni. PENMAEN.