Y Llan

EGLWYS DEWI SANT, LLUNDAIN. CfAeiiWu'r Milwyr. Nos Ian, yr wythnos ddiweddaf, rliodd- °dd yr Eglwystichod "Groesaw Adref i'w Milwyr dychweledlg, yn y ffurf o wledd, /j Can a chwareuon, ae anrheg o Groes j[ A.uv" j bob un o'r milwyr. Llywyddwyd ^ewn modd deheuig gan y Parch. Emrys i

LLOFFION 0, FYID AC EGL". S. (Gan Llygadgralf.) Owen Rhoscomyl. Yi; ogdd Owen Elioscomyl yn rhywun. Nid dyn cyitredin inohoito. Nid oedd mor adnabyddus i'r werin efallai a llawer un sydd vn ffugro ar Iwyfan cyhoeddusrwydd yng Ngltymru lveddyw, ond yr oedd yn fyw gan athrylitli a deAvrder iiioesol, lic yr oedd yn esj*impl diliai'al iV oes a'i gen- lJedlaeth. Ymddengys ei fywyd megis ffngcliwedl neu ramant, gynliyrfus, a themtir amhell liii i ofyn, a vdoedd yn lierson gwirioneddol ynte dyehmygol." Gwirioneddol ddarilenydd. Ei enw priodol ydoedd Col. Arthur Owen Vaughan, "D.S.O., O.B.E. Fath on-kN,! Triawd--a aw- grymant rhai o gymeriadau mwyaf dis- glacr y genedl. Dichon y teimlai y cyfrifoldeb. Yr oedd yn enedigol o Ddy- firyn Claerwyn Clwyd/' a chladdwyd ei weddillion ym mben a clioron y Dyffryn, set' I'iiyl. Ei !ywyd rhamantus- Byr a Ijeiddgar ydoedd. Gadawodd ei fro enedigol yn gynnar iawn, a clirwyd- rodd i beilderoedd byd. Bu ym mhob math 0 beryglon ac anturiaethau, y ddegfed ran 16 ba rai nas gwyddai y byd ddim am danynt yn ol pob tebygrwydd. Bu yn rhyfeloedd De Affrica a Pfrainc, a dyr- chefid ef 0 un swydd i'r llall. Yr oedd yng nglianol y berw a'r tan bob amser, a chyflawnai wrhydri; nis gailai lai, yr oedd rhithofn yn estronol i'w natur, a ehwar- ddai ar ben digter a dialedd y gelyn. Yr oedd eigaloll yn oddaeth o gariad at ei wlad, a gwasanaethai hi, nid yn unig (nac yn" -beDnAf) fel milwr, ond hefyd fel lianesydd, fel nofelydd, trefnydd, ac I ysgrifennodd lawer. Fe ddywedir fod ei ymenydd bywiog yn llawn eynlluniau parthed dyfodol Cymru hyd y noson cyn ei farwoliieth. Ar faes y gad yn Ffraine. siaradai yn rhwydd gyda'r brenin am bethau Cymreig, a hawliai fod Cymru ar y blaen i adrannau eraill y deyrnas mewn ymrestru yn y Fyddin ar gyfartaledd y boblogaetli. Meddai'r Brenin a gwen ar ei wyneb, '^No, no, Scotland leads." Ond Ihvyddodd Owen Rh-dcomyl (felly v dy'vedi'r) i argyhoeddi y Brenin ei fod yn. gwbl gywir yn ei gyfrifiad. Cymerodd ran amlwg yn y darpariadan ar gyfer yr Investiture yng Nghastell Caernarfon, a daliai swydd "bwysig ar y diwrnod. Ni byddai unrhyw hanes o'r amgylchiad diddorol hwnnw yn gyflawn heb enw Owen Elioscomyl. Ei brif wailh llenyddol, fel y tybir, ydoedd The Flame-bearers of Welsh History," gwaith, fel yr hawlia un t ysgrifennydd, sydd wedi rlioddi golwg hewydd" ar hanesiaeth Gymraeg. Gwelodd rai gvffelybrwydd rliwng ei fywj-d ef a'r eiddo H. M. Stanley, y ddau yn liannu o Ddyffryn Glwyd, ond os felly, cyffelyb- rwydd gyda gwahaniaeth dirfawr ydoedd. Dechreuodd ei yrfa gyffrous yn gynnar iawn, a noswyliodd yn gynnar liefyd; Kid oedd ond 51ain oed p&n fu farw yn Llun- dain, ar ol goruchwyliaeth law i'eddygol. Ond (li<(ii fod'ei waith wedi ei gwblbau. IIuned niewn bedd.

DYWEDIK Y Gwaith Cenhedol. Fod ymdrechion anghyftredin yn cael eu gwneyd gan Gymdeitliasau Cenhadot yr Ðglwys (yn enwedig yr S.P.G. a'r C.M.S.) i cliwyddo eu cronfeydd. Gofynant am offryman diolch." Purion! Beth yn fwy rhesymol? Gobeitliio nad anghofier yr adclewidion a wnaed yng ngAvahanol ddeoniaethan S. Asaph yn ddiweddar. Diau na oddefa vf ysgrifenwyr liyn. Archesgob i Gymru. Fod y cwestiwn o Arcliesgob i Gymru yn destyn llawer ymddiddan ym mhlith Eglwyswyr y dyddiau liyn, ac nid yw yn gyfyngedig i Eglwyswyr cliwaith. Cymer llawer o Ymneillduwyr ddidejordeb ynddo, a gofynnant yn aiddgar, "Pwy fydd yr Archesgob? Un peth sydd sicr —nis gall fod yn estron. rhaid iddo fod yn Gymro. Nis gellir efallai fod yn gy- fartal sicr o'i enw, eto mai ami un y dyddiau hyn fr yn tynnn bwa ar ei amcan." Ni1 raid aros yn hir. Dydd pwysig fydd hwnnw yn hanes Cymru. Beth sy inewn Enw ? Fod llawer o'r farn y bydd yn rhaid, wedi'r cyfan, newid yr enw, Yr Eglwys yng Nghymru," i "lglwys Cymrn," fel Eglwys yr Iwerddon," ac y bydd i'r Archesgob sydd ar wawrio setlo'r cwest- iwn. Bydd yn rliaid, hefyd, fel effaith i hynny, newid amlxell i lythyren arall, e.g., newid C.E.M.S. yn C.W.M.S. Gwelir y pwyui. lechyd Clerigwyr. Fod amtryw gierigwyr w-edi bod dan afiechyd yn vr Ekgol,)aeth* (S. Asaph) y misoedd diweddaf, ond fod y rhod wedi troi er boddhad eu hanwyliaid a'u plwyfolion. Cyfeirio yr ydym at Ficeriaid Dyserth, Bodfari, a Treffynnon, a gellid ychwanegu Prestatyn, a dichon fed llawer eraillmls gwyddom am danynt. Diau fod y blynyddau enbyd diweddaf wedi bod yri 1 dreth droll ar ieehyd ein gierigwyr. Cenhadwr Llwyddiannus. Fod y Parch. Timothy Rees, y Cenhadwr llwyddiannus, o "Annedd yr Adgyfod- iad," Mirfield, yn deehreu ei waith yn Neoniaeth Treffynnon ar y 31ain o Dach- wedd. Dechreua trwy gynnal H Diwrnod Tawel yn Nhreffynnon, i'r clerigwyr a'r lleygwyiu Benditli fyddo ar ei Iafur.. Dirwest. Fod Ysgrifennydd Dirwest yr Esgobaeth —Parch. Hamer Lewis—wedi trefnu y Cyfarfod Blyriyddol i gymeryd lie yng. Ngholwyn Bay ar ddydd Iau, Tachwedd 6ed. Ceir Trafodaeth y prynhawn dan lywyddiaeth y Deori. Y prif siaradwr— Dr. Harford, Ysgrifennydd Ckffredinol y C.E.T.S. Cyfarfod Cyhoeddus yr hwyr dan lywyddiaeth yr Esgob. Prif siaradwyr—Major R. Rigg a Dr." Charles Harford. Cyfleustra rhagorol i wyntyllu y cwestiwn g ddirwest yn y sefyllfa bi)vesennoi. I c E M.S. I' Fed ymgais greft i, gael ei gwneyd, o dan arweiniad Archesgoli Caerefrog i newid a I gwella cyfarisoddlad y C.E.M.S. Ystyrier ei bod yn rhy lac b lawer. Dyma farn C-,Tfai,rd(I,Bivii-vdclol a gynhal- iwyd yn ddiweddar yn JBirmingham. Cydymdeimlad. Fod ein oydymdeimlad Y11 ddyledus i'1' Parch. n. Hiig.bes, Ficer Glandyfrdwy, Llangollen, ar favwolaeth sydyn ei anwyl briod. Ym mliob rhith daw angeu.. Llongyfarch y Canon Newydd. Fod Eheithor Llandudno wedi derbyn llawer o longyi'archiadau ar ei ddyrchaf- iad, i'r GanOniaeth- wag (Bangor). Gwasanaeth Coifa. Fod "• Memorial Service o nodwedd ddwys itivii wedi ei gynnal ychydig ddydd- iau yn ol yn Eglwys henafol Meliden, ger Rhyl, er cof "am y rhai a syrthiasant ar faes y gwaed. Catodd y gynulleidfa fawr oedd yn bresennol yr amheuthyn o wrando ar y Parch. Prebendary Gough, Ficer Brompton. Dadorchuddiwyd hefyd lech- feini cofia gan y foneddiges. Miss Naylor. 'Eoedd. yno nifer o Girl Guides hefyd, dan ofal y Misses Griffiths, y Ficerdy, a chymerwyd y gwasanaeth (gwasanaeth i'w gofio) gan y Eheithor, y Parch. D. Griffith.,

PENYGROES. Urddau Sanctaidd- Y MAE yma ddau o fechgyn ieuainc Eglwys Crist, Penygroes, yn paratoi am Urddau Sanctaidd. Cyfeirio yr ydym at Mr. 1. H. Jones, Shop-yr-Hall a Mr. I. Alun-Thomas, Market-square. Y mae Mr. 1. H. Jones yn cymhwyso ei hun yn hen Ysgol ramadegol enwog Ystrad- meurig. G\ve!som mewn newyddiadur y dydd o'r blaen fod yna Debating Society yng nglyn a'r Ysgol, a Mr. 1. H. Jones ydyw y cadeirydd. Y mae Mr. J. Alun Thomas wedi deehreu ar ei yrfa golegol ym Mhrifysgol Bangor. Y mae y ddau yn ddynion ieuainc o gymeriadau disglair, ac yn Eglwyswyr cadarn a p,,t.j-yfedd, gan fod tad y ddau yn golofnau Eglwys Crist, y naill yn ysgrifennydd a'r Hall yn drysorydd. Yr ydym o galon yn falch o weled eglwyswyr mor gadarn yn cymhwyso en hunaiu am Urddau Sanctaidd. I Casgliadau Rhagorol. Yn ystod gwyl y cynhaeaf ca^sglwyd tuag at y Church Extension Society," a,threutitiu yr ;Eglwy§ yn Eglwys Crist, Penygroes £ 26 Os. 8-1-d.; yn St. Rhedyw, Llanllyfni £ 20; ac yn St. loan, Talysarn, £ 15. Felly rhwng y tair Eglwys y ma o'r svym yn £ 61 Os. Bid, ¡ ¿¡

BANGOH. 1 Cot am y Milwyr. Deallwn y bwriedir rlioddi tablet i fyny yn yr Eghvys Gadeiriol er cof am y mihvyr a gollasant eu bywydau yn y rhyfel. Bydd y tablet yn costio oddeutu £ 150. Hefyd, y mae yna son am adeil- adu capel bychan mewn cysyHtiad a'r Eglwys Gadeiriol er cof am y milwyr. Yr ydym o'r farn y dylid gwneyd rhyw- beth ym mhob plwyf i ,gofio am y milwyr, a beth fyddai yn fwy addas lla thabletyin mhob Eglwys.

CLYNNOG. Afieehyd. Deallwn fod y Parch T. H. Richards ficer y plwyf uchod yn cwyno er's tro bellach. Yr ydym yn hyderu y caiff Iwyr I adferiad b-ii a ii. I

¡ DEONIAETH WLADOL LLEYN. 0 dan Arolygiaeth y Pareh J. Bangor Jones, Edern. Cydymdeimlad. Oy:DYMi>$iMLWN yn ftnvr a'r Parch. R. H. Pioberts, Rheitbor Llanengan, yn ei brofedigaetb. lem. Cyfeirio yr ydym at farwolaotb ei anwyl briod a ddrgwyddodd y dydd o'r blaen ar ol cystudd maitb \a blin. Gwyl Gorawl. Yn y pwyllgor a gynbaliwyd yn Mhwllbeli yr wythnos or blaen, detholwyd y Psalm an, yr emyn.au., a'r aiathemau gogyfer a'r wyl 1920, a ehredwn mai un doetb ydoedd, felly ceir gwyl lewyrchus. ,y Deuparth gwyl lwyddianmis ydyw yr uchod, a4r rhan arall ydyw ffyddlottdeb ac ynni y corau. Gwelir nodion o'r rhai hyn yn y golofn neillduol. Y "C.F.N, a'r Llan." Da oedd gennym weled fod ein wytbnos- olyitr toor' llw'yddiahus yn wir, ieilynga bob cynortbwy yn arbennig pan yr ystyriwn mai yr unig bapur Cymraeg ydyw, ac y bydd y, cyllid a. cnillir oddiwrtho (ar ol talu y treuliau) yn cael eu trosglwyddo i'r corfi newydd a ofala am Eglwys ddyfodol y Cymry., Os ydyw teuluoedd Eglwysig yn caru eu Heglwys ni fydd yr un ohonynt heb y (J,F.N.■ a'r Llan. Dalier sylw mai nid elw personol ydyw yr amcan, ond elw i'r Eglwys a sefydlodd Crist er iachawdwviaeth yr hil ddynol, a chyda Haw ma9 pob dimai yn wir angenrheidiol yn wyneb yr banner can' mil a gollodd yr EglwYB yn y Dad- waddoliad.

I. DEONIAETH LLANBADARN FAWR. (O dan Arolygiaeth y Parch. T, R. Davies, Llanfihangei y Creuddyn). Y Siapter. Cynlialiwyd y Siapter yn Neuadd St. Mihangel. • Cvniervvyd- y bennod yn Ephcsiaid gan y Parch. D. Harries-Williams, Curad Llanbadarn Fawr. Anerchvyyd y cyfarfod ym mhcll- ach gan y Parch. J. Lambert Ilees, Rhcithor Llanddowror, ar y II dioJch offrwm" yr S.P.G. Penodwyd-pv\'y]lgor i drefnu y moddion goreu i villeyd y diolcii offrwm yn, Hwyddiant.. Darllenwyd papur gan y Parch. E. P. Davies, Borth, ar addoliad yr Etlii-vs Llanbadarn Fawr. Cynhaliwyd yr Wyl 0 Ddiolch- garwch ym miilwyf Llanbudnrn Fawr -I)ryrl y gwieinyddwyd gan yr offeiriaid canlynol, y Parclm. Canon Williams, Aberystwyth; D. P. Thomas, Corris; T. D. Thomas, Llangorwen a'r Parch. J. Rhys Davies, Llanbedr; ac yn Cwmins Coch gan y Parchn. J. Davies, Llanfihangel-Geneu'r-Glyii, a D. Sinnett Jones, Elerch. ¡' Penrhyncoch. Bu gwasanaethau Diok-hgarwch yn Pcnrhyncochyr wythnos ganlynol. Pre- gethwyd gan y Parchn. liar Edwards, a T. E. P. Davies, Llanvchaeam Santes Fair a Phenparke, Aber- ystwyth. Pregethwyd yn yr Wyl yma eleni yr wythnos hon gan y Parch. H. Withers, Ficer Nantynioel y Parch. J. H. Davies, Ficer Silian; a'r Parch. T. 11. Davies, Ficer Llanfihangel-y-Creuddyn Llanfihangel-y-Creuddyn Bu Ficer J.,Iati.,A,fziii-y Parch. S. Harris-Lewis, Devil's Bridge, a Mr. Ileggie Rosser, Ystradmeurig, yn gar- edig iawn yn gwcinyddu ym Mlilwyf Llanfihangel-y-Creuddyn. Lledrod Cynhaliwyd yr Wyl o Ddiolch am y Cynhaeaf yn Lledrod dydd Mereher diwcddaf, pryd y pregethwyd gan y Parch. T. M. James, Eheithor Meline, Sir Benfro, a'r Parch. T. R. Davies, Ficer Llanfihangel-y-Crcuddyn.

NODIADAU ARDUDWY. Anrhegu. Bu y Parch. J.olm Griffiths, y cyn- Gurad yn y Blaenau, nos Wener, 17eg, yn derbyn aiirliegion gan ei garedigion ymhlith Cynirodyr y Rbyfel Ivlawr, a'r Eglwyswyr. Bu yn foddion i gasglu swm sylweddol iawn o arian at sicrhau clwb i'r Cymrodyr, 'heb emvi gwasanaeth gwerthfawr arall mewn amryw gylcli. Rhodd. Mae Arglwydd Newborough wedi cyf- Iwyno ty hwylus i'w droibi glwb i Gvm- rodyr y Llaii. M-,t(,r teulu Urddasol hwn yn cymeryd diddofdeb mawr Jyn y Llan, ac mae'r Eglwys yn y He wedi derbyn anrhegion gwerthfawr ganddo. Bydd ei balasdy, Bryn Llywelyn^ yn barod yn fuan ar ol helaetliiad atf" adgyweiriad trwyadl. Lleaorion St. Martha. Cynhaliodd CymdeitlwsIAmyddol St. Martha, Tvddyngwyn, ei chyfarfod cyn- taf y tymor nos'Lun, 13eg, yn Ysgol y Manod, o dan lywyddiaeth Mr. John Williams, Blaenrlios. > Gwella. Mae'n dda gan drigolion Ardudwy glywed fod y Parch. Basil Jones, Dyffryn, yn gwella mor dda ar ol ei drin- ifwsfch galed yn Llundain. aôbeithir y bydd yn abl i ail-ymafacl JlÍ ei ddyled— swyddau eto'n fuan.

LLANDDANIEL. Diolch. Cynhaliwyd Gwyl pin Diolchgarwch Hydref y 14eg a'r 15fed. Pregethwyr-y Parch. G. Rowlands, St. Ann's a'r Parch. Harry Morgan, Beaumaris. Canodd y cor ddwy anthem, Mor weddaidd ar y Myn- yddoedd," a Bydd melus gofio y cyfam- od," yn hynod dda., Cymerwyd Than yn y gwasanaethau gan y Parchn. R. Evans, LLanidan; T. Davies, Penmynydd; a J. Woodings, Beaumaris. Arwisgwyd. yr Eglwys yn brydferth ag yd a Iflodaii gan Mrs. Owen, Persopdy; Miss Dora Roberts, Gwynfa; Miss Williams, Trefnant Ddu; Miss Roberts, Graig Terrace; a Misses Hughes, Maes y Garnedd. Casgliadau at dreuliau'r Wyl a'r S.P.C.K. Oi*ga'nydd^ ion Miss H. Pring Hughes, a Mr. W. Ifor Hughes, North End. Cydnabod y Milwyr. Yn yr Ystafell J3gltvysig, am saith, nos Iau, y lfieg, eaed oyfarfod eyffredinnol i gyflwyno Ifyn i'n iriorwyr a'n milwyr, fel ai'vvydd feelian o'n cydymdeimlad a'n hedmygedd ohonynt yn y rbyfel. Gresyn na allasai pob milwr fod yn bresennol, ond y maent ar wasgar yn Canada a'r Aipht, a lleoedd eraill. Yn absen.ol.deb y Parch. O. R. Owen (trwy orfod) llanwyd y gadair yn ddeheuig gan Mr. W. Edwards, C.C., Halogwyn. Daeth Afrs.. Hughes-Williams, Gaerwen Rectory, yn garedig iawn i gf\nu; hefyd, Mr. Cefni Jdnes, Mr. Griffith Parry, Mr. R. Williams, a Mr. Davies, Tremyrfa. Adrodtliadall Miss Jones, Llwynon; Miss J. Parry-Jones, a Miss Sarah Morris. CyflwynWyd y ffyn gan Mrs. Owen, Persondy, a theriynuyd y cyfarfod trwy i Mr, Jones, Graianbwll (un o'r milwyr) ddat- gan eu diolchgarwch dros y milwyr am y rhoddion a 'r croesaw yr oedd y Plwyf I wedi toddi iddyi\t, ')" ¡.

« r mlE3Ifif._lrn -? I" M "g C3 i:i1 p Happily Growing | A S your baby grows, his food should -i A S your baby grows, his food should *»grow witii him— if ha is to be Wi the happy and contented baby that you iil □ want him to be. THE'ALLEN3URYS' g FOODS are scientifically adapted to I your baby's growing needs. They Wf contain graduated proportions of the ||| elements essential to his brain and §fjj body development from birth onwards. §f|— g JrODClS I mn MILK TOOD No. 1 From birth to 3 monibs W11.11 FOOJ) No. 2 From 3 to i months P^f M MALI ED FOOD No. 3 From 6 months upwards |§jl Obtainable of ail Chemists II ALLEN &HANBURYS Ltd., London m C 3 -[Č] Tra"-e a, I TO RECOVER STRENGTH QUICKLY TAKE QUICKLY I TAKE BOVININE II THE MOST HIGHLY CONCENTRATED BEEF NUTRIENT RECOMMENDED BY LEADING DOCTORS SINCE 1876 AT ALL CHEMISTS and DRUG STORES in 3/-& 5/- ] BOTTLES j 1. all OVERCOATS S Kiade to measure in Cheviots and all the 9 latest Overcoatings ctm- A » plete. DelivGred in 7-14 ;h B days. From m LOUNGE SU,ITS I A <% Katie to measure in best ffl ;IJ L-ondon styles, and perfect a —' w workmanshfp,conmiete,frum 3 OR Cloth suppfied by the yard (cut to any B length). ■ Gents' Suitings 8s. yd. ■ Ladies' Superfine Botany A!l) S Wool Costume Serges. 54 in./>■ I3s. 6d. yd. 56 in. In Navy and Biaek ) Send for free patients and SEE WHAT YOU SAVE. Satisfaction guaranteed or money returned. DIXON WOOLLEN Co., Ltd. Dep. A., 9. South Street, Finsbury, LONDON, E.C.2. §An All-Silk BLOUSE 24/6 daiaty, j>nre silk material thit wears splendidly^ and jialb^tuni^badi cuft'^ For b]oslnesg or home Made in delicate shades of Ivory" Pink, Skv, Powder Blue, Sand, Champagne, Hello or French Grey, also Emerald, Navy or iiiack. Sixes 13J, 14A. Si'zos 15, 15}. Post free, 24e. ed. Extra. 2e. 6d. Send at once for full range of patterns and illnu- trated leaflet No. 11. They will prove the value of this exceptional olfer. Money refunded if not eatufied. w. A. RE10 &CQ.Sfe. ;=:=:=:=:==-=:=:=-=:=-=- I DELICIOUS FRENCH COFFEE. RED r WHITE Fcr > Breakfast 0 8| II tf" And After La Eh Dinner. In making, use LESS QUANTITY. it being much stronger tfiail ORDINARY COFFEE.

f HHOSTfiYFAN. Undeb y Clerigwyr. Y mae y Parch. J. Griffith), Curad y plwyf uchod wedi ei benodi ,yn ysgrifen- nydd y N. W. Branch, N.C.U. Amcan yr Undeb yma ydyw ceisio sicrhan £ 400 fel safon cyflog i'r boll gierigwyr. Ymddarigosodd aiiii-v w lytliyrau ynglyn a'r mater yma vn y Daily Post.