Y Llan

iellyd YMA YR EI." Dydd lau, Heddyw daeth newyddion gwell. Dechreuasom ninnau dynnu o'n had- j gyfnerthion filwyr ffres i'r frwydr. Cafodd y devvrson fu'n ymladd yn ddibaid am wyth-1 nos seibiant a gorffwys. Am y tro cyntaf er dechreu'r Frwydr Fawr, medrodd Byddin Prydain ddweyd wrth Fyddin y Caisar, 1 Hyd yma yr ei--a dim yrnhellacti," Am y, tro cyntaf rhwyatrwyd lluoedd y Caisar 1 wthio ymhellach ymlaen. Am y tro cyniaf adenillodd Byddin Prydaia ran o'r tir a goll- wyd ganddi ar hyd yr wythnos Wedi dyfod o honynt megys i olwg gwlad yr addewid, pan ymddaughosal buddugol. iaeth megys yo eu gafael, codwyd gwrth- glawdd s,'o ymddangos yn effeithiol, yn er- byn Unoedd mawr y gelyn. Ceisia'r Caisar esponio hyie drwy ddweyd mai gorffwys ar en harfau i gael eu gwynt atynfc y mae ei fydditi- oedd mai aros y maeut i symud y magnelau mawr yn tieti ymiaen tna'r ffrynt. Gall fod hyn yn wlr, o lelaf i raddau. Ond erys y ffaith yr un—rhwystrwyd y gelyn am y tro cyntaf i wtliio dim ymhellacb ymlaen.

YN Y FANTOL. Efallai ei bod yo rhy gynar i ni beidio pryderu mwy aicr yw ei bod yn rhy gynar ni orfoleddu mewn buddugoliaeth. QWft- aeth y gelyn hyny ddechreu'r wythnts. Can w yd olychau pob Eglwys yn Germani am ,4 Fuddagolitoth Fawr y Caisar ar Fyddin Prydain.' Cyn marw o adaain y elyehau hyny yn yr awyr, trymhaodd calon y Caisar wrth weled ei Fyddin megya yn eyraedd 'f till stop' ar ei thaith tua Paris a Glanau'r Sianel. y I Tra yr wyf yn ysgrifenu mae tynged y Frwydr Fawr megys yn y Faatol O bosbl y gall y Caisar feddu nerth na wyidom am dano i daro dyrnod drom a llwyddianas eto, nalll ai ar y chiou yma, neu ar ryw ran arall o'r maes. Oad hyd y rriedrwri,ul. farnu oddi wrth yr hyn a wyddom heno (n08 lau), aid yw hyny yn dsbyg. Dechrenodd yr yrooaodiad wythaoe yn ol r linell haner ean milltir o hyd Llwyddodd y dydd oyntaf ar yr ymarferol yr holl linell t'n gwthio ni yn ol. Yr ail ddydd tarawodd rhan o ymosodiad y Caisar megys yn erbyn cralg o wrthwynebiad,-ac yn y rhan ogledd- ol o'r maes mathodd wthio ymbellach ymiaeti. Aeth ffrynt y brwydro yn gulaeh culaoh o'r nalll ddydd i'r Hall, fel, erbyn diwedd yr wythnos, yn lie bod ymosodiad y gelyn ar liuell haner can milltir nid oedd yn ymestyo am again milltir. Ond, tra yr yagrlfanir hyn, mae buddugol- iaeth i'r naill" otbrfel y llall megys yn y fan- tol.ac nid oes a fedr ddweyd sht y try. Mae ein calledieti mewn dynion yn fa*r,— ond medr-wn fforddio hyny yu well nag y Hsedr y Caisar fforddio colli mHwyr Mae ein colledion mewn cyfarpar rhyfel-mewn magnelau a machine guns, yn drwm iawn- ond nsedr gweithwyr Prydain yn y munition works wneyd y golled hono i fyny. Mae genym yn Ffraine, yn rhfyddin gref, gymysg ° Rrydeinwyr, Ffraneod, ac Americanwyr, a elwir yn Army of Man- ourrey I Fydditi Gyfrwys drin byddin sydd yn rhydd i symud lie y myiio ei Llywydd ac i daroyn anisgwyliadwy ar y gelyn, Hyd y gwyddoQ1 nid yw y fyddin hon eto wadi symud. Geill daro ei hergyd cyn y darilenir yr ysgrif hen yn y LLAN. Ond heb wybod o hoaom beth sydd yen mryd ei Llyw>-dJ i wneud, ofer proffwydo. Hyu sydd sler,dengys yr wytbnos ddy- fodol a oes obaith yn arcs i'r Caisar, a fedr ei luoedd anferth ef lwyddo yn y Frwydr Frwr nett yote fedrwti ni brofi, hyd yn oed i'r Caisar, mai yn ofer ae am ddim y llifuriodd ei gadfridogiou, ac yr aberthwyd ganddynt gy nifer o gan oedd o filoedd o f odau yr oes. Eithr ai enill ai colls wna'r Caisar, sicr yw mai deohreu y diwedd iddo ef ac i ninau yw y Frwydr Fawr hon.

GwarebeidwaidCaeroarfon aPltris y Ciaiaw, < Mae: yn ymddangos fod Gwdrclt<dwaJa Caernarfon ers blynyddo«3d .'awvr vja cael exi Pyfienwi i. chiniaw ary c: i.v-i'ai fyddent i drafod materiaii yr undeb. Tiiii Wmog1 y pen a dalent am y ciniaw a ehan fod pvryllgor fu yn edrych i mewii i'r mater wedi dwyn adrpddiad nad oedd teir cein- iog yn ddigon, cafwyd trafodaetlx as v pwnc V11 Ý cyfarfod diweddnf. Ban-a y pwyligox jdoedd y dylid y pris ilk" gan eu bod yn oolledwyr wrih pi roddi nm dair'cpiniag. Oynygiodd Mr. T. T, Lloyd fod adroddiad y pwyllgor yn cael ei dder- byn, ond gofynodd y Cadeirydd ai nid oed.d modd gwneJd ciniaw 111WY phll gwneyd i ffwrdd. a. r te, a chymeryd dwfr rii ei le? Gnadai gwarclieidwad asraJl. Mr Henry Parry. fod modd gwieyd ciniaw am dair ceiniog. AJ- ol treifoda^li faith, Sfohiriwyd pefuderfynu y mater. Bvddai Vn ddyddorol i laver tetilu. wybod- pa fodd 1 i wncyd ciniaw am dair eeiniog y pen

TREFDRAETH, SIR FON. WaDt CWTMPO—Gofid dwys i'n hardai yn gySredino! ydoedd y newydd prudd ym- daenodd droa ardal Trefdraeth pan dderbyn- iwyd y newydd gofidus fod Mr. Robert Jones, ,ieu., Gi&ndwy, wedi ei ladd ar faes y frwydr yn Ffraine. Torwyd ef i lawr yn antertk It ryai, pan nad oedd ond 23 mlwydd oed ar hyny enillodd aerch ei ardal yn drwyadi yn I y herwydd ei sirioldeb a'j bertrwydd bobamaer tuagat btwb. Tarawyd ef gan ddarn a shell,' fel y bu farw yn ddiattreg y fed cyfisol. Claddw yd ef yu nghladdfa'r milwll ar y 7fed. Tyatiai y llua.w8 Uythyrau gan swyddogion y Cwmni y perthynai iddo i ddi- iyarwydd ei gymariad teilwng. Cyn 61 ym- unlad i'r fyddiu, yr ydoedd yn aelod eysou o Egiwys St.. Uennol ae yn gymunwr rheolaldd a difwleh yn y gwasanaethau, yn wasanaeth- gar a ffyddlon gyda'r Ysgol Sul, ac yn ysgrif- enydd ynddi am gyfnod maith, fel y bydd ei igolil yn chwithdod y teimlir ei 61 yn hir. Modd ag yr oedd yn ufudd ar faes y gwaed, felly hefyd yn Eglwys Dduw, a'i holl gyayllt- iadau. Am ddau o'r gloch prydnawn Sad- wrn diweddaf, eyohaliwyd gwasanaefeh eoffa yn hen Eglwys y plwyf o barch ac edmygedd idà. fel un o ddynion glewion *in gwiad. Gwasanaathai yr Hybarch. John Morgan. A,rphd-diaeoti Bangor, a'r Parch. R. Jones, ein cnrad, i gyaulleidfa Iuosog, a theimlai pawb i'r byw trwy'r gwasanaeth pruddaidd. Cyd- yaadeimlir yn fawr &'r rhieni, ohwtorydd, fir brawd ya eu profedigaeth a'u galar wdtli- lauhnnedyn dawelyn nhir estrou, hyd u«s y daw :— Yu el wya yu hardd #i wedd—a barddwych Dan urddas tangnefedd I wychaf gain ia«haf sedd, I lenyrch Gwynfa lanwedd; j -Cyr*ili

( Pedwctyda Argraffiad, Yr Ugeinftd Fil), HAWL AC ATEB Blant bach yr Eglwys A Y Greadigaeth a. Chwymp Dyn A Bywyd Boreuoi ain Hapglwydd » lesu Gfist. taN y PAltCHEDIG A. OWEN EVANS, B.A. (Gynt ArhcHydd Ssgobaetholt Bangor), ■' 1/2 y dwsin drwy'r post. Rhard anfon Btaen-dat gydar archeb. MANAGER, CAXTON HALL, LAMPETER,

PA HAM Y | Cw-.fci'.vu digon uaturiol yw: Paham y mn*r hwa 1 Pa fodd y llwydd |° 1 wewo wythnos dir j cy- j 3 ^yddyn i'w euill oddi arno ef 1 I" alml ;-Ma.e y Caisa.r yn i yi oeddom nl yn el gyn- hib, 11 .v. j »j aaa eitt iiiii-wyr ya werthiawr yrieill galwg; nid yw bywydau ei filwyr ond Hai rut dim ac na gwagedd,' yngolwg y Os -taalllodd y Caisar yn awr mewn • Jir y cymerodd t ni fisoedd lawer oddi arno y tro o'r blaen, collodcJ y r • f yy o'i filwyr ynghorff yr wythnos brwydro caled hyn nag a gollasom ai mewn wyfcb mis 0 ymladd parhaus. A'r owestiwn pwyslg, y cwesfciwn a bender- fyua gwrs a diwedd y Rbyfel yw hwn :— comi oreu ? Y Caisar i golli ei ddguion, mu ni ipolli tir ? Diamheu pe baern ni yn barod Idalu am ddaJ (]. chad W'l' tlr y pris a dalodd i y Caisar yr wythnos" ddiweddaf am ei gsel, gallasai fod Hawer, os nad y rhan fwyaf, o'r tir hwnw yn r awr yn. ein rneddiant. Yinddibytia'r owbl ar y gwerth a otodir gan y nmll a'r liall ar y tir a enillir mu » gollir. A fuoch ohwi erloed mewn arwerthfa tir 1 Onl wekoeh chwi fferm fechan; o efallai 60 1!40t¡!' yn eyra^dd mwy o bris na fferm arall o 120 o acerit Beth eedd i yn eyfrif fod y nalll gymalnt yn ddrutach na'r Hall ? Welthiau gallai fod oyfleusterau neu fanfceision y fferm fach yn fwy nag eiddo y fferm fawr. Ondyn ami gor-awydd dau gyatadleuydd i feddianu y fferm fach oedd yn eyfrif amei chrogbris. Ebe un o'r ddau yn ei galon am y Hall: Wel, os wyt ti gy- maint a hyny am fynu oael y fferm, ti geidalu yn ddrud am dani!' A rhywbefch felly, mewn dameg, ay'n eyfrif am ran, o leiaf, o enclliad eiu Byddin ni yr wythnos ddiweddaf. Yr oedd y Caisar wedi gosod ei galon ar ei gael; penderfynasem ninau y cai dalu yn ddrud am dano. A thaltt yn ddrud, yn ofaadwy o ddrud, y bu raid iddo. Nid oedd hyny yn golygu mewn unrhyw fodd ein bod ni yn dibrisio gwerth y tlr, eithr yn bytrach yn ceisio pwyso gwerthytir o'i gymharu a gwerth y dynion fuaaal rhaid i ni golli or mwyi-i eadw y tir, Ac yr oedd a i-n bell i lecin o'r tir a gollwyd geoym yr wyth- nos a basiodd mor werthfa^r yn ein golwg, mor bwysig i ni ei ddal, fel y oollasem bob ruilwr oedd gennym ar y liecyn hwunw yn yr ymdrech i'w gadw. Dcauhefn a thrachefn ar ainbell i lecyn syrthiodd ein milwYT bob un yn hytrach na. chilio yu ol.

NIFERI ENFAWR Y GELYN. Fe1 y dangoswyd i-tiewn ysyrifau blaenorol, yr oedd y gelyn wed; > •-? c ci filwyr o bob man poslbl ar gyfery Frwydr Fawr hon. Ymesododd yn awr ar linell yn mesar 50 milltif o CjL'S.. g;ddo o filiwn a hanner i ddwy filiwno filwyr yu barod. Gwyddom erbyli hyn, fod o leiaf filiwn o'r rhai hyn wedi bod yn cymeryd rhai) yn y brwydroy saith rdwu¡'oddiweddaf. Plan y Caisar oedd tåfln ton ar ol ton 0 yrnosodwyr ar y rhannau hyny on llxnell a ddewisid ganddo 1 vmosod ganddynt. Decb- reuodd gyda rbyw saith can' mil (700,000) o filwyr yn ymosod y diwrnod cyntaf. Dro ar 01 tro wynebal ein bechgyn ni dri, bed war, | pump, achyd yn oed wyth o elynion am bob i un oedd genuym ni i'w herbyn. Dro ar ol tro Uaddwyd neu clwyfwyd fwy net hanntr y tawl otdd yn ymosod uraom. Cyflawnwyd gweithredoedd o wrhydri digyffelyb ymhob rhan o'r maes. Oad parI ysgubai ein bech- gyn ni un gatrawd o ymosodwyr ymaitb, yr oedd catrawd arall ar sodlau honnoi gymer. yd ei lie, a ehatrawd arall drachefn ar sodlau j honno yr un moid. Ac er dryllio o honom don ar 01 ton, ni flinera ar y lladd a'r ymladd --tra'r gelyu a milwyr newydd yn barhaus i gynaeryd lie yr yrnosodwyr oedd wedi di- j cygio,

MPONIO'R SFFVLLFA. Dywedwyd uchod mai 700,000 oedd gan y Cafiar yn ymladd y diwvuod cyntaf. Dy- w.d rhai fod dwbl hynywedt bod yn ffwrnais y brwydro cyn pen yr wythnos, Gwyddai belled hyd aierwydd fod droafilhnl o'r gelyn wedi bod yn brwydro, golygu .hyny o angen- rheidrwydd fod y Caisar wedi goifod galw am adgyfnerthlon yn barhius o'r naill dydd i'r Hall i wneud 1 fyny y colledion yn y brwydro. Hyd ddiweddy saith niwrnod nid oeddtnn nl wedi galvv am adgyfnertbioa o gwbl i linell y brwydro. Yr un dynion fa'n ym- ladd gennym ni ar hyd yr wythnos ddydd a uos. Biiueui, diftygieut-oud ymladdent o hyd, Ceistaf ddangos drwy ffigiwr beth a olyga hyn :— AR DDECHREU'R 8RWYDRO. BYDDlN GBRMAWL I Adgyfniirtbior). Vn Yraladrf. a a a a o o o o o I a a a a o o o o o a a a a o o o o o a a a a 0 0 0 ÜO BYDBIN PHYpAIN. Yn Ymiadtl. A<i,y{nf;rthïn, X X X X A »A A A A XXXX: A A A A A I X X X A A A A A XXX X A A A A A

ETO AR DDIWEDD YR WYTHNOS 'I., BRWYDRO. BTPDIK J Adg-yfiiertHl'iK. Vi> Vm!*d i a a o o o a a a a o o o a a a a 0 0 0 a a a a 0 010 a a BYDDIN PRADAIN, Yn Yudadd, AtgyfÍ1enhi()n. XXX AAAAA. XXX J. A A A A XXX A A A A A XXX A A A A A Sylwer ar ddau beth pwysig yn y ffigiwr uohod, sof 1. Fod cynifer o filwyr gan y gelyn yn ym- ladd ar ddiwedd yr wythnos ag oedd ganddo j ar y dechreu, tra nad oes genym ni ond tri o bob pedwar yn ymladd ar ddiwedfl yr wythnos ag oedd gennym ar y dechreu. 2. Fod ystdr adgyfnorthlon y gelyn ar ddiwedd yr wybnos wedi ei d'yuuu i lawr i hanner yr hyn oedd ganddo ar ddechreu yr wythuos, tra mae ein hadgyfnerthioa ni yn aros yr un faint ag yr oeddent pan ymosod- odd y gelyn gyntaf. Cyfrifa'r ddwy ffaith, yma am Iwyddianb dfgyffelyb y gelyn ar hyd yr wythnos. ac am y ein htnciliad parhaus ninnau. Os syiwer ar y ffigwr eto gwelir eto :— 3. Fod gan y gelyn, pan yn deohreu yus- osod, bum' mUwr am bob pedwar oedd gennym ni i'w wrthsefyll. (Fel mater o 'ffaith yr oedd yr anghyfartaledd yn llawer mwy n'a, hynny). 4. Fod y gelyn ar ddiwedd yr wythnos wedi colli dau o bob pump oedd ganddo ar y dechreu, a ninnau wedi colli mi o bob ped- war oedd geiinym ni. (Amcangyfrif yw y ffigyrau byn, ond' maenfc yn debyg o fod yn agos i'w He, sef fod y gelyn wedt colli dan am bob un a gollwyd gennym ni). 5. Fod y gelyn er hynny, ar ddiwedd yr wythnos, yn gallu gosod pump ar y maes am bob trI ag oedd gennym ni i'w wrthsefyll, ond fod dau o'r pump hynny wedi cael eu tyunu o linell ei Reserves'-ei adgyfnerth ton. Fel yr oedd mHwyr y gelyn yn blino, yn diffygio, neu yn cael eu lladd ar hyd yr wyth- nos, yr oedd en He yn cael eu llenwi yn bar- ha-us gan filwyr newydd, hollol ffres,-tr%t yr oedd holl bwys y brwydro ar hyd yr wythnos yn syrthio ar yr un rhai yn ein byddin ni. Imhen yr wythnos yr oedd ein bechgyn nt wedi treulio eu nerth i'r fatb raddau, fel y dywedir ea bod y noson elaf o'r brwydro hynny pan yn cillo yn ol ymroti, oysgu yn awrth ar eu traed, t'u bod yn ami yo ym- aflyd yn rhes yn uwylaw eu gilydd fel planter mwyn gallu eadw ar eu traed Wythnos ofnadwy ydoedd iddynt. Pe bae yr amgylohiadau wedi parhau yr un o'r uchod am wythnos arall, hynny yw I pe bae ein beehgyn ni heb gael help i wyn- ¡ ebu'r gelyn, tra yotau yn tuedra tynnu yn ddiddiwedd o'i yatdr o adgyfnerthion filwyr ffres i ymosod, rhaid fwisai in Byddin ni ildio, neu gud difeika.

AMCAN YR YM0SODIAD MAWR. A hynny oedd nod, ac amcan, a gobaith y Caisar. Et IÐwyn siorhau, yr oedd 111 afradicni ei holl dda milwrol, yn bwrw' bat- aliwn ar fataliwn, oatrawdar gatrawd, admrs ar adran o filwyr ffres i'r ffwrnais yn bar- haus, ac yn feddiou ganddo en gweled yn toddi a dilanno. ysgwrea y ffwrnais ofnadwy honno. Pe bae Vedi medru eyraedd yr amcan hwnnw, buasai yr aberth wedi tain ei ffordd buasai yr ennill yu werth y goat ofn- adwy a dalwyd am dano. Buasai y ffordi yn ymarferol rydd iddo i Paris ar y nalll law, ac 1 lannau'r Sianel ar y Hall. 0 gyrraedd Paris, buasai yn gosod ei droed ar wddf Ffraino, fel ag a woaeth ar wddf Rwsia yn y dwyrain; wrth gyrraedd y Sianel buasai o fewn nyrraedd glannau Lloegr, yn gallu anfon ei submarines ar hyd prif ] ffordd y mor, lie y tramwya'r llonsrau »rn i cludo bwyd i ni. Pry< Jer rhag iddo IwyddQ i waeuthur hys oil a feddiauuai pob taeddwl ystyriol yn y bon a wyddai yr amgylchiadau amaint y perygL Gobaifeh y byddai idde lwyddo a gynhaiiai galon Germani ei ban, fLe a gad wai ei gwerlu ihi» torri allan mewn terfysgoedd. Ofi nad g