Y Llan

Y Golofn Eglwysig, Stf, awgrymiadau a ckyfarieyddiadau ynglyn d'r Flwyddyn Eglwysig, o wythnot i wyth- nos ynghiid 49 Emynau addas i'r tymor, gan un o OJeiriaid Lleyn. Cywiriad. Llithrodd y gosodiad fod Credo S. Athanasius i fod ar Ddydd Mercher y Lludw i mewn i'r Golofn hon, mewn rhyw fodd nas gallaf eebonio. Diolch i "Cynwyl" am dynu rylw at hyn, a gobeithiaf y gwna ef ac eraiil eto wylio yn y dyfodol. Tra yn son fel hyn am ddefnyddio y Credo hwn, gwelwn ei fod i'w ddefnyddio ax dri-ar-ddeg o adegau, a'r rhai hyny wedi eu gwasgaru ar hyd y flwyddyn. fel ag y gallwn ddweyd ei fod i gael ei ddefnyddio o loiaf unwaith bob mis. Feallai mai agosrwydd dydd Mercher y Lludw i Wyl S. Matthias a drodd y fantol o blaid yr olaf yngolwg trefnwyr ein Llyfr Gweddi. Y Garawys (Parhad). Mewn ufudd-dod i'r Beibl a'n HeglwyB dylem gadw y prif ddyddiau ympryd, sef 1. Y Deugain nydd Garawys. 2. Dyddiau y cyd-goriau ar y pedwar tymor. 3. Tridiau y Gweddiau, o flaen Sanc- taidd Ddydd Dyrchafael ein Har- glwydd. 4. Pob dydd Gwener yn y flwyddyn- oddieithr iddo fod yn Ddydd Nadolig. Emynau Ychwanegol. Hymnau yr Eglwys.—Rhif 183, 243, 291, 390, 343, 413. H. A. and M.—Noe. 279, 248, 277, 266, 268, 532. Cawn gyfeiridau mynych at Ymprydio yn yr Eglwys foreuol. Dywed Pliny (100 o.c.) fod'y Cristionogion yn gymunwyr boreu, ac yn addoli un Crist fel Duw. Tea-tullian (200 o.c.) a ddywed ei bod yn arferiad i gymoryd yr Eucharist oyn gwawriad y dydd, a chyn oaeJ; unrhyw fwyd arall. S. Cyprian (250 o.c.) a ddywed eu bod yn cadw gwyl Adgyfodiad ein Harglwydd yn y boreu. S. Sasil (380 o.c.): "Heb ympryd anhawdd ydyw anturio ar y Bwydd sanctaidd." 8. Chrysostom. (400 o.c.), mewn atebiad i gyhuddiad o fod wedi cyf- ranu y Cymun i bersonau nad oedd- ynt wedi ymprydio, a. ddywed: "08 wyf wedi gwneuthur y fath beth, bydded i fy enw gael ei ddileu allan o restr yr Esgobion. S. Awstin (400 o.c.): "GweLodd yr Yspryd Glan yn dda, er anrhyd- edd sacrament mor fawr, fod oorph yr Arglwydd i fyned i enau y Cristion o flaen unrhyw fwyd arall, ac am hyny y ddefod a gedwir dros y byd. Jeremy Taylor hefyd sy' ganddo air i ddweyd: "Ymprydio o flaen y Sacrament Sanctaidd ydyw arferiad yr Eglwys Gristionogol, ac wedi ei droeglwyddo i ni ddangoe parch i'r Dirgelwch trwy beidio camatau i ddim fyned i mewn i'n geneuau o flaen yr arwyddion, 'Bydded iddo fod y bwyd cyntaf a fwytao, a'r ddiod cyntaf a yfo' Hieblaw hyn, profiad dynion da a'n aicrha. mai cyfranogi yn foreu ar ol para- toad manwl yw y goreu cyn cyffwrdd a'r byd a'i befchatt. Buaaai ufuddhau hyn yn weithred o hunanymwadiad, ac yn ddangosiad o'n anrhydedd i Grist croeshoeliedig. Chwefror 24ain ydyw Dydd Gwyl S. Matthias, pan y cawn Golect, Epistol ac Efengyl, a phan Pi y defnyddir Credo S. Athanaaius. Ychydig iawn o hanes bywyd yr 19 Apostol hwn sy' i'w gael, ond dywedir ei fod wedi ei ferthyru yn Cappadocia. Pan aeth Judas Iscariot "i w leei hun," yr oedd dau ymgeiswyr yn cyflenwi yr amodau (Act. i. 22) angenrheidiol, sef 1. Joseph Barsabas a gyfenwid Justus, & 2. Matthias, yr hwn a etholwyd; trwy ddefnyddio coelbren, hen ddull o gael allan ewyllys yr Arglwydd, gwel Num. xxvi. 55; Diar. xvi. 33; Num. xxxiii. 54; Joe. vii. 15; 1 Sam. x. 20, xiv. 38-42. Buddiol feallai fuasai cael gwybod aicrwydd yr hyn gredaf wyf wedi ei weled yn rhywle, fod yr ymgeisydd anfuddugol- iaethus yma wedi parhau a'i ysgwyddau o dan y baich, yn ei sefyllfa iselradd, ac ei fod wedi boddloni ar etholiad S. Matthias i'r Esgobaeth wag fel "popular appointment." Emynau yr Eglwys.—Rhif 200, 297, 408, 426, 424. H. A. and M.—Nos. 408, 613. 430, 532. 620.

EIN CYHOEDDIADAO EGLWYSIG. Bydd yn bleser gan y Manager anfon copiau o'r LLAN, Yr Waul a'r Perl, i'r milwyr sydd ar y maes, nen yn parotoi, am ddim ond pris y papur a chost y cludiad, sef y LLAN am Chwarter, 1/7 „ am Haner Blwyddyn, 3/3. Haul am Chwarter, I am Haner B!wyddyt>, 2/- Perl" am Chwarter, 4!c. am Hsiner nJ yddyn, 9c.

[Nid yw y Oolygydd yn gyfrifol am syniada* y Gohebwyr]. 7eimlwn yn dra diolchgar t'?t gohebwyr am eu hymdrafod: ond erfyniwn arnynt fod yn lyr. fel na raid na thalfyru na, gadwl allan yn tu Uythyrau

Bwrdd Addysg Esgobaeth Bangor. ABHOLIAD YR YSGOLION SUL, RHAGFYR, 1916. RHESTR O'R YMGEISWYR LLWYDD- IANUS. DOSBARTH B. Adran. Gwobr. 1 Richard Henry Owen, S. Mary's, Bangor 1 10s. 2Vera Speed, do 1 7a. 6c 3 David Wynne Owen, do 2 5s, 4 Lena King, Llangefni 2 2a. 6c. 5 Madge Window, S. Mary's, Bangor 2 2s. 6c. 6 Annie Pidgen, do 3 DOSBARTH C. 1 Hugh M. Arnold, S. Mary's, Bangor 1 7s. 6c. t Reginald A.. Gotts., do. 1 5s. 3 Owen Davies, S. James's, do 1 18. 4 Eric Window, S. David's, do 1 4s 5 Noel Price Smith, do 1 4a. 6 Ethel M. Bates, do 2 3s. 7 Hannah Lloyd, Llanfaglan (Bont- newydd) 2 38. 8 Lilian Speed, S. Mary's, Bangor 2 3s. 9 Irene Speed, do 2 2s. 6c. infCord Bates, do. 2 2s. 6c. tphillis Davies, Llanllyfni, Christ Church 2 2a. 6c. 12 Richard G. Jones, Llandwrog, S. Thomas 2 2s. 13 Ceridwen C. Jones, S. James's, Bangor 3 — 14 Ciesie Loratt, Cathedral, Bangor 3 — 15 Mildred Jones, Llandwrog, S. Thomas 3 16 Maggie J. Morris, Cathedral, Bangor 3 — 17 Katie Griffith, Llandwrog, S. Thomas 3 18 Mattie Jones, Llanllyfni, Christ Church 3 19 Norman D. Jones, Cathedral, Bangor 3 — 20 Hilda Williams, do 3 — 21 Caradoe Pritchard, Glaiiogwen 3 — May Humphreys, Llandwrog, S. Thomas 3 — 23 Mary Lloyd Jones, Cathedral, Bangor 3 — 24 Dorothy King, Llangefni 3 — 25 Hugh Evans, Glanogwen 3 — 26 Louisa J. Thomas, do 3 — 27 Glyn Pritchard, do 3 — 28 Annie E. Tyrer, do 3 — 29 Myfanwy Evans, do 3 — 30 Annie Edwards, Llanllyfni, S. Rhedyw 3 — 31 Arthur Parry, Llanllyfni, Christ 3 — 32 Mary C. Davies, Llanfair-is gaer 3 — 33 Kitty Williams, Llangefni 3 — 34 Hugh ie Jones, Glanogwen 3 — } Arholwyr. Dosbarth B.—Hen Destament, Parch. J. C. Jones, B.A., Llangelynin Testament Newydd, Parch. E H. Griffith, B.A., Llangadwaladr; Llyfr ftweddi, Parch. H. L. James, M A., Aberflraw. Dosbarth C.—Gwors-Lyfr, Parch. J. L. Rich- ards, B.A., Dolwyddelan. Dosbarth B.- Dengym yr atebion fod yr ymgeis- wyr wedi aatudio y Maes Llafur yn ofalus. Teil- ynga R. H. Owen, S. Mair, Bangor, sylw neillduol am ei bapyr ar yr Hen Destament, ac folly hefyd Vera Speed, S. Mair, Bangor, am ei phapyr ar y Llyfr Gweddi. Dosbarth C.—Ar y eyfan yr oedd y gwaith yu foddhaol. Ceid rhai papyrau rhagorol ar y Testament Newydd. ond gydag ychydig cithriad- au gwan ydoedd y papyrau ar y Llyfr Gweddi. Dylid rhoddi rbagor o amser i'r adran yma o'r Gwera Lyfr. inid oedd y papyrau ar yr Hen Destameut, a'u cyuieryd trwyddyut diaw, gystal &'r rhai ar y Testament Newydd. Papyrau rhagorol a ysgrifenwyd gan Hugh Madoc Arnold, S. Mair, Bangor, a theilynga-papyr Reginald O. Gotts, S Mair, Bangor, ar yr Hen Destament, a phapyr Oweu Davies, S. Iago, Bangor, ar y Llyfr Gweddi sylw neillduol.

Urddiadau y Garawys. ESGOBAETH LLANDAF. Cynhaliodd Esgob Llandaf wasanaeth urdd- iadol yn Ngbapel y Palas foreu Sul, Mawrth 4ydd, pan urddwyd y rhai canlynol :— DIACONIAID. George Shilton Evans, Coleg Dewi Saut, Llanbedr trwyddedig i guradiaeth St." Diugat, Tredegar Newydd. Evan Illtyd Jones, Coleg Prifvsgol Deheudir Cymru a Sir Fynwy trwyddedig i Eglwys Crist, Ferndale. Argais Esgob Llanelwy :— David Lewis Lloyd, B.A, Coleg Dewi Sant, Llanbedr. x Harold Henry Williams, B.A, Coleg Dewi Sant, Llanbedr. OFFKIRIAID. Ar gais Esgob Llanelwy William Hughes, B.A., Coleg yr leau, Rhyd- ychain. John Williams, B.A., Neuadd yr Esgob Hat- field, Prifysgol Durham. Darllenwyd yr Efengyl gan Mr. G. S. Evans. ESGOBAETH TY DDEWI. Cynhaliodd Esgob Ty Ddewi wasanaeth urdd- iadol yn eglwys blwyfol Narberth ddydd Sul, pryd yr urddwyd y rhai canlynol:— BIAOONIAID. William John Bromham, Coleg Duwinyddol Llundain. William Hughes, B.A, Neuadd St. loan, Prif- ysgol Durham. Benjamin John Jones, B.A., Coleg y Brifysgol, Caerdydd.

Wedi ei brofi tuhwnt i Amheuaeth. PRAWF AMSER YN LLANBEDR Teilyngdod yn unig saif brawf amser. Am yr un ar bymtbeg mlynedd diweddaf, nine pobl Llanbedr wedi canmol yn gyhoeddus Doan's backache kidney pills. Mae hyn yma ynddo el hun yn brawf o nerth, ond y prawf o effeitblolrwydd parhaol, fel ag y roddir yma, yw y prawf goreu oil. Ar Chwefror 4ydd, 1909, Mr. W. Davies, o Treherbert Terrace, Cwmaune, Llanbedr, ddy- wedai fel y oanlyn :—" Am fisoedd :bum brou methu gwybod pa fodd I sytnud oddiamgyloh, gan mor boenuB ydoedd fy nghefn teimlal yn ami fel pe ar dor!. Prin yr oeddwn yn alluog i ddal fy bun I fyny yn syfch, a thelm- lwn yn hynod flinedig a digalon. Yn y boreuau teimlwn yn ami yn bensyfr- danol, ac mor farwaidd a phe buaswn heb gael unrhyw orphwys. Yr oedd arllwys- iadau yr elwlenod yn annaturiol o ran lliw ac yn rhy belaeth. Yr oeddwn wedi cyraedd lefyllfa gryned- ig a digalon ar yr adeg pan ddarllenais am rinweddau Doan's backaobe kidney pills. Penderfynwyd roddi prawf ar y feddyglniaeth hono, ac nid oeddwn wedi oymeryd llawer o ddognau oyn i mi sylwi fod gwellhad wedi cymeryd Ile yr oedd fy nghefn yn llal poen- us, a gallwn symud oddiamgylch yn rhwydd. Gadawodd y teimladau syfrdanol fi, a daeth y dwfr yn naturiol. Yr wyf yn parhau i ddefnyddio Doan's backache kidney pills, gan fy mod yn llwyr gredu y gwnelr fy ngwellhad yn un parhaol, a ciiint bob amser fy nghanmoliaeth mwyaf gwresog. (Arwyddwyd) W. DAVIES. Ar Chwefror lleg, 1916—saith mlynedd yn ddiweddarach—dywedai Mr. Davies: —"Yr wyf yn ardderchog o iach Dar fu i beleni Doan fy ngwella mewn gwirion- odd, ac yr wyf bob amser yn eu cymeradwyo at anhwylderau yr elwlenod." Gorwedda yr elwlenod dan y nteingefn. Eu gwaith mawr yw ihidyllo y dwfr gwen- wynilyd a gormodol allan o'r gwaed Pan y byddant yn wan, gadawant beth o'r dyfroedd gwenwynig yn y gyfundrefn, a deehreua y dioddefydd deimlo yn daigalon, trwm, a blin- derus; gall gael poen yn y cern, grafel, au- hwylderau dyfrol, ehwyddiadau y dropsi, crydcymalau, a sciatica. Mae Doan's back- ache kidney pills yn cynorthwyo yr elwlenod i daflu ymaith y gwenwynau, ac feJIy cyr- haeddant achosion yr arwyddion uchod. Pris, 2a 9c y blychaid, gan yr holl fas- nachwyr, neu oddiwrth y Foster-McClellan Co., 8, Wells Street, Oxford Street, London, W. Peidiwch gofyn am backache neu kidney pills,—gofynwch yn btndanl am Doan's backache kidney pills, yr un ma'.h rai ag a gafodd Mr. Davies.

FLWYF LLANDUDNO. Y GENHADAETH GENEDLAETHOL .—Cyn- haliwyd y Genhadaeth yn y plwyf yn ystod y mis diweddaf yn Gymraeg ac yn Saesneg, a daeth i'n plith y Parch. Lewis Jenkins at y Cymry a'r Parch. F. W. Bennett, rheithor Penarlag. Gelltr dweyd fod y cynulleidfaoedd yn dra bodd- haol, yr anerchiadau a'r pregethan ya effeithiol a dwys; ac, fel y dywed Canon William Williams, nid yw unrhyw ddyben i ddisgwyl ffrwyth ar unwaith. Digon yw i ni y teimlad hapus fod yr had da wedi ei blanu a'n bod ni yn dal i ofyn i Dduw roi y cynydd ysbrydol. Yr am- lygiad a'r cynydd ddisgwyliwn ydyw dyf*- had ysbrydol yn y rhai sydd a'u hysgwydd o dan y baich yia yr Eglwys-sel a mwy o weithgarwch gyda phob cyfarfod er hyr- wyddo gwaith yr Eglwys yn y plwyf. Y GYMDKITHAS FpYTHONAiDD.—Cyfarfu y Gymdeithas hon ar Chwefror 14eg i wrando ar bapur oedd yn llawn o ddyddor- deb ar 'Alawon Gwerin Cymru' gan f Parch. Henry Williams, B.A. Yr oedd yr ystefeJl yn orlawn gan fod y testyn yn hynod o newydd, a daeth priod ein cyfaill yno (Mrs. Williams) gan roddi dadgan- iadau o rai 0 hen alawon Cymreig, ac hefyd ein hysgrifenydd, Mr. E. J. Ro- berts, yr hwn sydd yn hen gynefin a. chanx gyda'r tanau. Newydd-beth i'r aelodau gael y delyn i'r Gymdeithas, a gwefreidd- iwyd y He gylda'r 'chorus' i rai o'r alawon. Bu'r llywydd am y noswaith, Mr. P. J. Roberts, yn ffraeth, fel arfer, yn ei sylwadau, ac arweiniodd y cyfarfod yn bur ddymunol. Cynygiwyd diolch- garwch i'r Parch. Henry Williams a'i briod dalentog gan aelodau o'r Gym- deitha, a therfynwyd cyfarfod hynod w ddyddorol t.rwy dalu y diolchgarwch &r- ferol i'r lhnvydd am y noswaith. Ar Chwefror 28ain, sef noeon cyn dydd dathlu GwyL Dewi Sant, rhoddodd un o'n haelodau bapur hynod amserol ar 'Fywyd Owain Glyndwr,' sef Mr. E. Griffiths. Yr oedd Mr. Griffiths wedi llafurio yn galed gyda'i bapur, ac nid bychan o waith ydyw crynhoi digwyddiadau yn mywyd y gwron ag y mae. Cymru mewn mawr ddyled pan y cofier fod Mr. Griffiths yn gorfod bod allan yn gynar yn y boreu a chyda'i waith hyd yr hwyr. Y mae ein dyled felly yn fawr i Mr. Griffiths am ei sel a'r dyddor- deb a gymer yn y Gymdeithas, ac ni fydd y tynict yn llawn heb gael papur gandde ar destyn a, ddewisa. Yr oedd y testyn yn gymhwys i'r noson, ac ni chawsom ein siomi, oherwydd fod y darllenydd bob amser yn rhoddi rhywbeth gwertb i ni wrando arno. Llywyddwyd gan y Parch. Henry Williams. Siaradwyd gan wahanol aelodau o'r Gymdeithas, a thalwyd di- olohgarwch gwresocaf y Gymdeithas i Mr. Griffiths. Y GARAWYS.-—Yr ydym wedi bod yn ffortunus i sicrhau gwasanaeth y Parch. J. L. Roberts, B.A., fioer Dolwyddelen, i roddi cypres o bregethau yn ystod y tymor. Gobeithio y bydd i aelodau o Eglwys St. George werthfawrogi y gwas- anaethau arbenig ag sydd wedi eu trefnu trwy fod yn bresenol a dod ag eraill i swn yr Efengyl sydd mor ddifater yngwyneb yr amser enbydus yr ydym yn byw ynddo. .Flrydlas.

LLANFAIR-TALHAIARN. JUMBLE SALE.—-Ar y dydd olaf o Chwefror. cynhaJiwyd Jumble Sale yn yr Yagoldy tuag at wahanol gronfeydd yr E Eglwys, a chafwyd y swm ardderchog o I 8s ynghyd. Bu dyfal weithio tuag ati gan yr hyrwyddwyr, a llongyfarchwn hfwy oil ar lwyddiant eu hymdrechion. Yr oedd yn un cwr o'r ystafell hwyl neill- duol ar hwylio te, dan nawdd Mrs. Porter, Henllys; Mrs. Owen Jones, Mrs. Evans a Miss E. Jarvis, a dcrbyniasant zC2. Mewn congl arall gofalid am 'under- standings' y prynwyr gan y Mri. W. Jones, Pentrei-du, a D. Davies, a ohaw- sant t 1 198. am y casgliad mwyaf amryw- iaethol o esgidiau a llyfrau a welwyd ex's tro. Gwnaed £ 7 10s. gan Mr. Porter, Henllys, a Mr. P. Davies am ddilladau dynion, a dealhvn fod yr anuywiaeth yn fawr a'r bargeinion yn curo 'Petticoat Lane' ar foreu Sul. Gofalwyd am adran y dilladau menywaidd gan Mrs. Reee Jones, Rheithordy; Mrs. Roberts, Tyddyn, a Mrs. Davies, a derbyniasant X4 am eu hamrywiol nwyddau deniadol. Derbyniwyd gan y Misses Davies, Rose Hill, X2 5s. am nwyddau amrywiaethol am geiniog yr un, yr hyn "ydd brawf amlwg o'r egni gyda pha un y gweithias- aut.. Gofalodd Miss Price. Bronllan, a Miss Hughes, Pen y Bont, am y blouses' a dilladau plant, a chawsant y swm oarnpus o £ 2 13s. Gwnaed liapwerthiant ar hanei" tunell 0 lo gan Miss Davies, a chafodd XI 5s. Enillwyd v glo gan Mrs. Ann Williams, Pen Llan. Bu v Parch. J. Williams yn ddyfal wrth y drws, a derbyniodd ill 6s. gan y rhai a fynent fyned dnvodd. Cafodd M'lsi C. J. Roberts (Eirianwen) a Miss Davies, Hafod y Gan, amser prysur drcs ben yn gwertlm ymenyn ag wyau, pytatws ac erfin, nwyddau siop, a phriciau, a derby niwyd £7 lis. Dy- munem ddiolch yn galonog i'r cyfeillion a gyfranasant mor hael, i'r hyrwyddwyr, n a'r cyhoedd, a phawb a roddat^ant eu cymorth ^11 yr achos. Myner PERL Y PT^ANT' yn mhob if rn N>hymru