Y Llan

Y SEFYLLFA YN MESOPOTAMIA. Dilynwyd y Tyrciaid ffoedig gan ein milwyr yn egniol ddydd Mawrth, ac ym- osodvq* arnynt nifer o weithiau o dri ilchyfodriad ddeng milldir ar hugain tu- hwnt i Kut. Tra yn ffoi, gadawodd y Tyrciaid ar eu holau gyflenwadau o ddrylliau, cyfarpar, etc., a thaflasant rai magnelau i'r afon. Cymerwyd tri chant o garcharorion ddydd Sul, a llawer yn ychwaneg ddydd Llun. PRISIAU UCHEL YMBORTH. Er gwaetthaf cyfarwyddiadau a gor- ohymynion swyddogion y Llywodraeth, mae gor-brisoedd yn cael eu gofyn am • nwyddau, ond rhoddir terfyn buan ar hyn, ac y mae gwerthwyr pytatws wodi eu dir- wyo yn drwm mewn rhai lleoodd am hawlio mwy na cheiniog a dimai y pwys am bytatws. Ceir rhai pobl yn prynu stociau helaeth o nwyddau, yr flyn a wasga. yn drwm ar y rhai llai ffodus, ond mae y Llywodraeth yn bwriadu rhoddi fcerfyn ar hyn, ac i rwystro unrhyw ym- gais i wasgu y tlawd. Gwneir pob ym- dfltiech i gynorthwyo amaethwyr i drinl eu tiroedd, a bwriedir gosod rhai miloedd o garcharorion GermaiLaidd i gynorthwyo gyda'r gwaith hwn. DYDD GWENER. COLLEDION Y TYRCIAID. AnfonoPd y Cadfridog Syr Stanley Maude adroddiad i'r Swyddfa Rhyfel i'r perwyl fod y Tyrciaid wedi eu handwyo, ac nae gallent gyraedd Bagdad ond fel gallu afreolaidd. Oddiar Chwefror 24ain, yr oedd 2300 o garcharorion Tyrcaidd wedi au cymeryd, ac yr oeddynt wedi eu oolledu yn ddirfawr mewn rhanau eareill o'r wlad. Er's pan ddechreuwyd yr ym- oeodiadau ar y Tyrciaid, sef Rhagfyr 13eg, amcangyfrifid fod eu collodion yn ugain mil. LLWYDDIANT Y PRYDEINIAID YN FFRAINC. Yn ol adroddiad Syr Douglas Haig nos Iau, mae y Prydeimaid yn parhau yn llwyddianus yn Ffrainc. Yn ystod mis Chwefror, cymerasant 2133 o garcharor- ion, a meddianasant un ar ddeg o ben- trefi. Yn y Sonedd, noa Iau, mynegid y byddai ifr Germaniaid wneyd ymdrech neillduol i derfynu y rhyfel y flwyddyn hon. t GERMANI A'R AMERICA. Mynegir fod Germani yn ceisio cyn- llunio i gael gan Mexico a Japan i uno glu gilydd yn erbyn yr Unol Daleithiau. Y cynllun ey-;giedilt yw ceisio darbwyllo Japan i derfynu ei chyfeillgarwch a'r Cynghreiriaid, ao addewir cynortEwy arianol gan Germani i Mexico, er fod Germani bron yn fethdalwr ei hunan. Yr oedd oopi o'r cynllun hwn yn meddiant yr Arlywydd Wilson pan gynygiodd y Oanghellydd Germanaidd deljerau hedd- woh! DYDD SADWRN. ENCILIAD Y GERMANIAID YN FFRAINC. Oddiwrth adroddiad Syr Douglas Haig, yxnddengys fod enciliad y Germaniaid yn Ffrainc yn arafu. Gwesgir arnynt yn ddyfal gan ein milwyr. ac yn Bapaume gwrthwynebwyd ni ganddynt. Enill- asom dir yn y rhanbarth hwnw ac yn Puisieux, a chyraetrwyd 128 o garchar- orion ar yr Ancre ddydd Gwener. Y BRWYDRO YN MESOPOTAMIA. Uwyddo ymhob oyfeiriad y mae y milwyr Psydeanig yn Mesopotamia, ac M" Ohw^frnr 23airr J11q 4 300 o'r Tyrc- iaid wedi eu cymeryd yn garcharorion, yr hyn wna gyfanrif o 7000 oddiar pan ymosodwyd arnynt yr--ail dro. Cymerwyd 28 o fagnelau hefyd. AMERICA A GERMANI. Mae cynllun y Germaniaid i ddenttl, Japan a Mexico i ymladd yn erbyn yr Unol Daleithiau wedi enyn digofaint yr Americaniaid, y rhai ydynt, yn awr yn cefnogi yr Arlywydd â'u holl nerth, ac yn Nhy y Cynrychiolwyr pasiwyd fod i bob llong Amerioanaidd gario arfau i wynebu ymosodiadau llechwraidd yr ymsudd- longau 'Germanaidd. Disgwylir y oeir dadleniadau cyffrous ereill o gynllwynion y Germaniaid yn fuan. DYDD LLUN. Y BRWYDRO YN FFRAINC. Yn adroddiad Syr Douglas Haig nos Sul, mynegid fod y milwyr Prydeinig wedi meddianu llinellau cynorthwyol y Germaniaid i'r dwyrain o Bouchavesnes ar ffrynt o 1200 o latheni, gan gymeryd 173 o garcharorion. Credir y llwyddir drwy hyn i feddiana Peronne ar fyrder. Er fod enciliad y Germaniaid o gyffiniau yr Ancre wedi lliniaru, nid yw eto wedi diweddu, ond y maent yn gorfod rhoddi i fyny eu safleoead y naill ar ol y llall. Yn ystod nos Sadwm a nos Sul, cymdbodd y milwyr Prydeinig 190 o garcharorion. Y RWSIAID A PERSIA. Mae y Rwsiaid yn brysur yn Persia, ac wedi meddianu Hamadan, yr hwn fu yn eu meddiant o'r blaen, ond oollasant ef pan ddaeth adgyfnerthion mawrion o Dyrciaid yn eu herbyn. DADLENIAD Y TWYLL GERMAN- AIDD. Fel y mae yn rhyfedd adrodd, cyfaddefa Herr Zimmermann, Gweinido Tramor Germani, fod y cynllun i ddarbwyllo Mexico i ymosod ar yr Unol Daleithiau yn wir. Dywed Gweinidog Tramor Mexico, pa, fodd bynag, na dderbyniodd unrhyw genadwri i'r perwyl hwnw. Bwriada yr Americaniaid arfogi eu holl longau nias- nachol. SUDDIAD LLONG DDINYSTRIOL. Suddwyd un o longau dinystriol Pry- dain drwy fyned i wrthdarawiad a. mwnfa yn y mor, 0 ahollodd pob pob un oedd ar ei bwrdd eu bywydau. DYDD MAWRTH. YMOSODIAD Y GERMANIAID. Fel y gallesid disgwyl, ymosododd y Germaniaid ar ein safle yn Bouchavesnes, ond dioddefasant golledion trymion yn eu hymdrech ofer. Nid oes ychwaneg o fan- ylion wedi eu derbyn ynghylch enciliad y Germaniaid o gyffiniau yr Ancro. Ad- gyfnerthwyd ein safle i'r dwyrain o Gom- meoourt ddydd SuL VERDUN. Ymosododd y Germaniaid ar Verdun unwaith-eto, a llwyddasant i raddau ger- llaw coedwig Curieres, lie, medd y Ger- maniaid, y cymerwyd 578 o garcharorion. AMERICA A GERMANI. Gyda. golwg ar y gwrthwynobiad a ddangoswyd yn Senedd yr Unol. Daleith- iau i arfogi llongau masnachol, bwriada yr Arlywydd Wilson gynal cyfarfyddiad neillduol o'r Senedd er adgyweirio rhai o'r rheolau, ac i'w wneyd yn anmhosibl i leiafrif bychan wrthwynebu dymuniadau mwyafrif. Dywed Mr. Wilson fod yr America wedi ei thynu yn nee at ryfel nag y bu, ao y gall amgylchiadau ddigwydd i'w gorfodi i hawlio ei hiawnderau. DYDD MEBCBER, Y FFRYNT ORLLEWINOL. Adroddiad a dderbyniwyd neithiwr a. fynega fod y Germaniaid yn parhau i encilio o dueddLu yr Ancre. Ymosododd y Germaniaid draohefn ar ein safleoedd newyddion yn Bouchavesnes, er mwyn oeisio adenill yr hyn gollasant, ond ofer fu eu hymdrech, gan i'n magnelwyr eu chwalu cyn iddynt ymddadblygu. Y TYRCIAID YN PERSIA. Dywedir fod yTyrciaid yn ffoi o'u safle- oedd i'r gogledd a'r de o Hamadan, ac yn myned i gyfeiriad Mesopotamia. Bydd i ymdaith y milwyr Prydeinig yn sior o'u rhwystro yn fuan, ac y mae y Rwsiaid ar eu gwarthaf. AMERICA, AWSTRIA, A BWLGARIA. Oddiwrtli Nodyn a dderbyniwyd gan Arlywydd yr Unol Daleithiau oddiwrth Awstria a Bwlgaria, ymddengys fod y gwledydd hyny yn herio yr Unol Dal- eithia.u, gan eu bod yn gwrthwynebu i deithwyr giael eu cludo ar longau mas- nachol arfog. Pleidiant lofruddiaethau ar y mor. Ceir clywed ychwaneg am hyn eto.

Yr Eglwysi Cymreig yn Lerpwl. DEWI SANT. -Hampsl-ead Road, off Sbeil Road ASAPH SANT, Mayfields, off estminster Rd, DEINIOL SANT.—Upper Parliament Street. Bydd y Ficer yn falch i dderbyn oddiwrtb offeiriaid ac ereill yn Nghymru gyfoiriadau yr Eglwyswyr Cymreig a ddeuaDt i ymsefydlu yn y ddinas. Hefyd, parod fydd i ymweled i'r cleifion o Gymru yn v gwahanul yspyttai. -Cyfeiriad: :):1 r{;1-w.:H 1( TI ■ H. T.ypri"1""

Y Gymdeithas Genhadol Eglwytig yn Mon. Pregethlr a chesglir yn Mon yn yiitod y Garawya ar ran y Gymdeithas dda uchod fel y canlyn I Bodewryd Chwefror IS Cemaes Mawrth 1 Coedana II 7 Amlwch „ 11 Penrhoslligwy II 14 Newborough „ 16 Llanfaethlu „ 18 Llanfechell 21 Llanddeusant 23 Pentnynydd 27 Llanfachraeth 28 Llandyfrydog ,,30 Llanerchymedd Ebrill 1 Llanddaniel ,,1 Llanellian, Rhosybol 1 Y mae rhai plwyfi eisoea wedi cwblhau'r gwaith, a diau y bydd eraill na ohawsom eu hbnwau oherwydd prysurdfb yn owblhau yn y Garawys.

Marwolaeth Arglwyddes Llewelyn, Penllergaer. Dydd Sadwrn, ar ol hir nychdod, bu farw yr Arglwyddes Llewelyn, priod Syr J. T. D Llewelyn, Penllergaer, yo 77 mlwydd oed, a thrwy ei marwolaetb mae Cymru wedi colli un o'i goreuon, gan mal prif amcan el g*r a bithau ydoedd gwneyd eu goreu dros bob achos da. CydymdeimHr ya fawr A Syrjohn Llewelyn a'r teulu yn eu galar dwfn. Yr oedd yn ferch i'r diweddar Syr Michael Hicki Beach, ac yn chwaer I'r dlweddar Arglwydd St. Aldwyn. Prlododd a Syr John Llewelyn yn 1861, a threullasant 56 mlynedd dedwydd gyda'u gilydd. Bu iddyut dri o felblon a dwy ferch, ond bu dau o'r becbgyn farw mewn canlynlad I ddamweiniau, ac y mae y trydydd mab, y MHwriad VenableB Llewelyn, gyda'i gatrawd yn y ffrynt. CynhaHa Miss Llewelyn, y ferch henaf, gartref i blant ar el thraul ei hun yn Caswell Bay, ger Abertawe, ac ymbriododd y ferch ieuengaf i'r Cadben Mount ral blynyddoedd yn ol, yr hwn Bydd ar goll er's rhai misoedd.

LLANDDEINIOLEN. CTPARFOD CYHOHDDUJL—Nos Lun, yn yr Ysgoldy Genedlaethol, cynhaliwyd cyfarfod pwyølg o dan lywyddlaeth Mr. Henry Parry, y Cynghorydd Sirol dros y rhanbarth hwn o'r plwyf, yr hwn a roddodd grynhodeb Hawn o'r hyn y mae pwyllgor glrol y air yn ei wneyd er mwyn codi mwy o gynyrch oddi ar dir, 8C. Sylwodd ar y War Loan Savings,' a ehyn- yrch y tir. Gwnaeth apel daer at bawb I wneyd eu goreu yn yr argyfwng pwyslg pre- sonol 1 gynorthwyo y wlad yn yr argyfwng difrifol yr ydym ynddo. Slaradwyd gan amryw eraill i'r un oyfeiriad, Etholwyd pwyllgor yn cynrychioli y rhanbarth ynghyd a llywydd, trysorydd, ao ysgrifenydd, sef Mri. Henry Parry, Glanrafon Richard Williams, Parkia Rhos, a Richard Williams, Yagolfeistr, yn ysgrifenydd. LLAW-FEDDYGIAWK.-Y mae yn bur ofidus genym ddeall fod y Parch. T. A. Morgan- Jones, rheithor y plwyf hwn wedi bod o dan operation,' ac y mae newyddion yn dyfod yma el fod yn graddol wella. Ein dymuniad llwyraf ni ydyw lddo gael llwyr adferlad buan, ac y oawn ei weled yn fuan eto yn myn'd a dod ymhlith el blwyfolion a'i gydnabod. PRINDER GLO.—Yn ddiweddar y mae yn ein myag gwyno cyffredlnol oherwydd prinder glo, a llawer aelwyd yn gorfod byw hebddim, a rhai ysgolion wedi gorfod oau. Y mae yn beth gresynus meddwl gweled y tad ar ol dychwelyd gartref wedi diwrnod caled o waith, yn gorfod myned i gasglu tanwydd. Gobelthlo y cawn weled eto yn fuan ddigon- edd yn ei.n plith. -Dinas Dinorwis

IDOLWYDDFLFN. Y GARAWYS.—Yspryd y tymor a'n llanwo oil. YR YsooL SuL.—Mae yr Yagol Sul yma wedi cael bwlcb eto, ein hysgrlfenydd wedi ei alw roddi ei waaanaeth droa ein gwlad. Trwy alwad Mr. Harry Einiol Roberts i fyny i rengoedd mllwrol ein fceyrnas, bu i'r Yagol Sul ddewls ei chwaer, Mias J. Roberts, fel olynydd i'w brawd yn ysgrifenyddes yr Yagol Sul. Llwydd iddi.—Dywedodd y ficer hefyd iddo dderbyn nifer o lythyrau diolch oddlwrth ein dewrion oeddynt wedi derbyn anrheglon y Nadollg o'r Eglwys hon.—Drwg genym ddeall fod un o fechgyn yr Yagol Sul, sef Mr. David Evans, Pentrefelin, wedi el glwyfo, a'i fod mewn ysbytty yn y wlad hon. Da genym ddeall nad yw el glwyf yn drwm, ond yn gydmarol yagafn. Ei fam weddw oedran- us, Mrs. Kate Evana, sydd ddyfnaf yn el theimladau tuag at ei hanwyl fab, 1.1 hym- resymiad ydyw, y gallaaal ddigwydd lawer gwaeth. Pasiodd yr Ysgol Sul eu cydym- delmlad gyda'r milwr dan ei glwyf, a'r weddw yn el Rhtr!(fl'l

Y Rhyfel ESGOB BANGOR YN CYFARFOD EI tiLERIUWYR YN MON. Dydd Marcher diweddaf, ymgyfarfyddodd Esgob Bangor a'i glerigwyr yn M6n yn Beaumaris a Llangefni, i ymdrafod o berth- ynas i'w gwasanaeth i heipu y Rhyfel. Daeth bron bob uu o offeiriaid Mdu ynghyd. Yr oedd y cynulliad yn Llangefni yn hynod boblogaidd a brwdfrydig. Sieradodd yr Eagob am yn agoB i awr yn wladgarol, doeth, a gochelgar, gan ddeisyf ar yr offeiriaid I edrych o'u hamgylch ao ymofyn yu gydwy- bodol a oedd rhywbeth yn rhagor a allenfc wneyd droa lwyddiant y rhyfel. Daw'r ewestiwn eto o flaeu y Deoniaatbau Gwladol, ao wedi hyny gofynir i bob offeiriad ysgrifeau at yr Eagob. Caed sylwadau amaerol a doetb gan amryw o'r offeiriaid, ond ni phas- jwyd unrhyw benderfyniad.

ST. HELEN'S, PENISA'RWAEN. CYPARFODTDD DYDD G^TL DDBWI. Yn nghanol yr helyut blin presenol, treuliwyd noson ddifyr gyda'r plant yn Institute St. Helen's, o dan arweiniad diddan a doniol Mr. Thomas Roberts, Cae Sicwm. Cafwyd eye- tadleuaetbau da, chwaethus, ac adeiladol, yn arddangos 61 llafur mawr mewn canu, y Llyfr Gweddi, Holwyddoreg, Hawl ao Ateb, a Maetl Llafur yr Esgobaetb. Yn wir, oyrhaeddodd rhai o'r cystadlenaethau ysgrifenedig deil- yngdod uchel. Excelsior' fyddo'r arwydd- air. Gwelwyd fod dosbarthiadau y plant, sydd o dan ofal y Parch. R. Wynne-Griffith, wedi gwneyd gwaith rhagorol. Gweithred- wyd fel trysorydd y noswaith gan Mr. Thomas Lewia, Rhoswlan, yn lie Mr. John Roberts, Bailiff, Glasgoed. Gwelthredwyd fel beirniaid gan Mr. Johnny Griffith, Saron, a Mr. R. Thomas, Tanycoed, yn hynod dde- heuig. Yn ychwanegol at y cystadleuaethau a'r adroddiadau, cafwyd caneuon a dauawdau swynol gan Miss Thomas, Miss Williams, a Master Wynn Williams, Llanberis, a hefyd gan Miss Olwen Griffith, Llanrug. Cawaant dderbyniad siriol, gwresog, a diolch oalonog. Rhoddwyd y gwobrwyon allan gan Mrs. Wynne-Griffith i'r ymgeiswyr llwyddianus, Drwg calon genym gofnodi fod ein Rbeithor yn dal yn wael er yn graddol wella. Efe oedd wedi al ddewis I lanw y gadair, ond er nas gallai y Parch. T. A. Morgan-Joues fod yn breaenol, anfonodd ei ddymuniadau da i'r cyfarfod, ynghyd i rhodd sylweddol at gronfa yr Vsgol Sul. Eiddunwn iddo o'n calonau adferiad buan. GABTRBF.- Y r oeddem yn falch o weled Private Willie Evans, Pen-tai-croesion, yn yr eglwys ddydd Sul yn edrych yn bur dda, a befyd David Evans, Pant Hywel, Iy'n gwas- anaethu ar fwrdd y Repulse.' CLBIIPION.-Parbau I wella y mae Mr. Evan Hughes, Arthur Terrace. Y mae wedi bod gartref am rai wythnoaau. Dal yn ddi- gon gwael y ma 2 Mrs. Foulkes-Williams, Llwynmadog. Eiddunwn i'r ddau gyflawn adferiad, a hyny yn fuan.

LLANGEINWEN A LLANGAFFO. BBDYDD.—Dydd Sul, y 25ain o Chwefror, bedyddiwyd Edith Cavell, merch fach Laura a Private W. Roberta, Dibyn, Dwyran, yn EgIwys Llangeinwen. UNDEB Y MAMAU.—Prysur iawn yw yr Undeb hwn, bob wythnos yn gwnio a gwàu, er rhoddi cynhesrwydd i'n milwyr dewr sydd yn ein hachub oddiwrth ddifrod yr Ellmya creulawn. Gweithia y merched o dan nawdd Mrs. D. J. Daviea, Rheithordy, a'r ysgrifen- yddes, Miss K. Jones, Angorfa, yn Yatafell y Cyngor, Dwyran. Egniol iawn, hefyd, gyda hwy yw Mrs. Iggulden, Vicarage Caxton, Cambridge. CRNQBRDD.—Yn yr Assembly Room, Dwy- ran, ddydd g*yl Dewi Sant, yn y prydnawn, cynhallwyd I social,' pryd y daeth llu i brofi o'r dantelthion oedd wedi eu parotoi. Am 6.30 yn yr hwyr, decbreuwyd y cyngerdd mawreddog. Cafwyd canu da gan y clwyf- edigion o Bodlondeb. Cyfeiliai y Milwr Barron, medalist pianist,' North of England, Mrs. Dr. Williams, B.A., Taldrwst; Llech- ides, Glati Peris, a Gwilym Ffrangcon. Caf- wyd dadgauiad godidog o'r Ala /on Cymreig gan g6r y plant, dan arweiniad fedrus yr athrawes, Mrs. Roberts. Boddhawyd pawb tuhwnt i ddisgwyliadau. Elal yr elw i'r milwyr a'r morwyr. LLANGAFFO.—Ar ol y g^asanaeth yn yr eglwys, ymgynullodd y pwyHgor yn yr Ysgol Genedlaethol i wrandaw ar ein Rheithor yn darllen mantolen anrhegu'n milwyr, ao hefyd lythyrau dlolch oddiwrth y milwyr, ao yr oeddynt oil yn ddyddorol dros ben. Haedda Miss Hughes ddiolch am ei gwaith da fel ysgrifenyddes. MARW,-Gofidus genym gofnodi am farwol- aeth y gwr leuane, Johnny Williams, Green Terrace, yn 27 mlwydd oed. Gadawodd wraig a phlentyn, mam, brodyr a chwiorydd i alaru eu colled. Hunodd yn yr angau 28ain o Chwefror. Gwr tawe! a Hednais el ffordd. Huned mewn hedd. CLADDU.—Claddwyd gweddiilion marwol Mrs. Margaret Parry, yn yr oedran teg o 80 mlwydd oed. Gwraig y dlweddar Mr.. Richard Parry, fu yn byw am flynyddoedd yn ffarm Berllan Green, Llangaffo. Claddwyd hi yn medd ei dlweddar wr, yn mynwenl Llangaffo* dydd Mercher, yr 28ain o Chwef- ror, Gwraig rinweddol ydoedd hon, a Gwyn eu byd., meirw 8y'n marw yn yr Arglwydd.' -Gakebydd, Myner y PERL ymhob ty yn Nghymru

Werydd-Ttel her i Uermam gyraedd yn ddi- hangol i'r porthladd yn Ffrainc. Mae nifer o longau maanach Prydain wedi "dal oodwm" a'r suddlongau, ac wedi eu gyru ar ffo os nad eu dinystrio. Mae Senedd America. wedi awdurdodi gosod magnelau ar longau masnach y wlad hono gyda gor- chymyn saethu unrhyw suddlong a ymesyd arnynt. Darganfyddwyd nyth y suddlongau ynghudd ar lanad yr Yspaen, ger Cartha, gena, yr wythnos ddiweddaf. Cafwyd sicrwydd fod nythoedd eraill ganddynt ar lanau Mexico, ac yn Ynysoedd Mor y Ca.rib, rhwng gogledd a dehou America. Y tebygolrwydd yw fod nifor o sudd- longau Germani yn llechu yno yn aros y gorcixymyn i ymosod ar longau masnach yr Unol Daleithiau pan y cyhooddir rhyfel. Mae yn bosibl y gorfodir llynges Ger- mani i anturio i'r mor i ymladd gorneet fawr a. ljlyngea Prydain. Codi mae'r teimlad yn Germani o anfoddogrwydd fod ei llynges yn llechu yn y porthladd o hyd. Eithr pan y daw allan, ac yr ymleddir y frwydr fawr ar v mor, "yna y bydd y diwedd." DYDD IAU, Mawrth 1. DIENYDDIO MERCHED. Newyddion o Rhufain a. fynegant fod yr Awstriaid, oherwydd eu cynddeiriog- rwydd am fod y Montenegriaid yn ym- osod arnynt, yn crogi-dherched yn ddydd- iol. Eisoes y mae dau gant o ferched wedi eu dienyddio yn mhentrefi Scisich, Kovas, a Brajkovic ar y cyhuddiad o nawddogi y gwrthryfelwyr, ao y. mae miloedd ereill yn aros yr un dynged.