Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
3 articles on this Page
Advertising
y HAUL.! OTNWTSIAD AM BBRILL. I Y Mis. j: Odlig Hiraeth. 0 Lygad y Ffynnon.. Bwrdd y Golygydd. Golygwyr Yr Haul 11-Y Parch, Ganon W. Williams, B.D., Jefireyston. Y Gongl Ddifyr. Pregeth. Emyn 499 (Ancient & Modern). Iauo yn Anghyd marus" (2 Cor. vi. 14.) i Ymdaith y Cnstion. I O'r Arsyllfa. I Congl y Cywrain. Amynedd. j Kodion Eglwyaig. ) Manion. { i\%4ssseamm*
Advertising
PERL Y PLANT. OYNWYBIAD AM BBRILL. Y PERL heb ei Got. Dadleuon Magi Jones. Esiamplau o Dduwioldeb. Ffyddloniaid yr Ysgol Sul. Diolcbgarwcb Gwlad gwedi Rhy- fel. "Pat" yn Pysgota. Maes Llafur yr Y sgol Sul yn Nghymru. Stori o Serbia. Y Lamp. Awr j Plant a Phobun. leitbeg i'r Ieuenctÿd-Lladin. Dalen Dirwest, Bwrdd y G&n. Ystradgynlais a'i Nawddsant. Sant Augustine a Gweddi ei Fam Llytbyr oddiwrth Gath ar Llong Rhyfel. Y Gystadleuaeth. Beth mae yr Eglwya yn ei Wneyd. Y Paganiaid Bach Duon. ) Perlau y "Perl." Barddoniaeth. Llithiau Priodol am y Mis.
= .. Y Rhyfel o Ddydd i Ddydd.…
= Y Rhyfel o Ddydd i Ddydd. o CWRS Y RHYFEL. ,) ADOLYGIAD YR WYTHNOS. HELBULON CARTREFOL, I LLOYD GEORGE-GWRTHGILWR YNTE GWRTHRYFELWR? GWRHYDBI RWSIA ETO. CYFYNGDER BYDDIN GARDD EDEN. AMERICA A GERMANI. =- PA BETH A WNA'R CAISAR-HERIO YNTE ILDIO? Ni bu wythnos bwyslcach yn natblygiad cwrs y rhyfel er pan ddechreuodd yr ymrafael un-mls-ar-hugaln yn ol, nag a fu yr wythnos ddiweddaf. Ac e bopeth pwysig a gymerodd le ynghorff yr wythnos-a cymerodd amryw bethau anrhaethol bwysig le-i nl yn y wlad hon y peth pwysioaf yn ddlameu ydoedd yr YMRAFAEL YN Y CABINET. Nid oes dim i'w ennill wrth gelu'r ffelthiau mwyach. Mae wedi myned yn anghydweled- lad difrifol yn y Cabinet, anghydwelediad mor fawr, mor ddifrifol, fel y dywedodd Mr. Asquith ei hun yn Nhy'r Cyffredin, 08 na ellir cymodi y pleidiau y rhaid i'r Cabinet gael ei rwygo ben bwy gilydd. Haera'r papurau dyddiol mat Mr. Lloyd George yw gwreiddyn a thad y drwg, ao mai ar gwestlwn mawr GORFODI GWYR PRIOD I'R FYDDIN y oymerodd y rhwyg mawr le. I'r sawl sydd wedi dilyn yr ysgrifau hyn yn y LLAN am yr wythnosau dlweddaf ni fydd y newydd yn creu llawer o syndod. Yr ydys wedi awgrymu drolon fod y cwestiwn o orfodi'r gwyr priod yn peri blinder mewn oylchoedd seneddol. Hysbys yw fod adran gref o'r Wasg Seisnig yn gweithio a'i holl egni i siorhau pasio DEDDF GORFODAETH GYFFREDINOL i'r deyrnas oil. Amlwg yn wir er pan baslwyd Deddf Gorfodaeth i'r dibriod na foddlonal ac na orffwysal cefnogwyr selog y mesur hwaw hyd nes y ceid y mesur llawnach y ceislr am dano'yn bresenol. Pan yn pwyso'r mater dros ac yn erbyn y oynygiad newydd hwn, dylid oofio NAD CWESTIWN POLITICAIDD yn yatyr gyffredin y gair, mo hono; hyny yw, nid yw yn gwestiwn sydd yn gorfodi pob Ceidwadwr i fod ar un ochr a phob Rhydd- frydwr ar yr ochr arall. Mae nifer o Geid- wadwyr, a nifer o Ryddfrydwyr, yn Y Cabinet ac yn y Senedd, o'l blaid, a nifer o Rydd ry wyr a nlfer o Geidwadwyr, yn y Cabinet ac yn y Senedd mor gryf a hyny yn ei erbyn. Dywedir yn groew mat Mr. Lloyd George yw arweinydd pleidwyr QorfodaethGyffredlnol yn y Cabinet a'i fod wedl bygwthymddlswyddo os na foddlona Mr. Asquith i dderbyn ei syniad- au ef ar y cwestiwn. Dywedir hefyd fod Mr. Balfour yn sefyll yn gryf tu cefn i Mr. Asquith yn erbyn Mr. Lloyd George, a bod Mr. Bonar Law yn tueddu i gydweithredu a. Mr. Balfour ac a Mr Asquith. Ceir cyffelyb ymraniad yn y Wasg ddydd- iol yn Lloegr ag a geir yn y Senedd, hyny; L yw, fod y papyrau Rhyddfrydol wedi ymranu ar y cwestiwn, a bod y papyrau Ceidwadol mewn cyffelyb fodd hwythau hefyd. wedi ymranu ar y cwestiwn. Er engralfft ceir y Manchester Guardian, papyr Rhyddfrydol sydd er's blyuyddau bellach yn cynnal brelehiau Mr. Lloyd George ymhob brwydr, yn dweyd na byddai yn nemawr golled i'r Weinyddiaeth nac i'r wlad pe yr ymneillduai efe yn awr o'r Llyw- odraeth, ac nad oes nemawr 1 neb yn Nhy'r Cyffredin yn glynu wrtho yn bersonol. Dywed y Daily Telegraph,' un o'r papyrau Ceid- ol mwyaf dylanwadol, mai dangos teyrngar- wch tuag at Mr. Asquith yw dyledswydd gyntaf pob gwir wladgarwr yn Mhrydain heddyw, ac mai cywilydd yw fod neb yn codi mewn gwrthryfel yn erbyn y Prif Weinidog presenol. Ar y lIaw arall myn papyrau Ceidwadol Arglwydd Northcliffe, sef y Times' a'r Daily Vall,' ganmol Mr. Lloyd George, a gwneyd eilun o hono a dilynir hwy yn y polisi a'r addoll gan bapyr Rhyddfrydol o safle y I Liverpool Daily Post.' Gwelir felly na ellir barnu yn y mater gor-bwysig hwn ar linellau cyffredin pleidiau politicaidd. Yn wir yr unig Blaid sy'n gyson yn ei gwrthwynebiad yw Plaid Llafur ac nid yw hyd yn oed honno yn unfrydol yn ei gwrthwynebiad. PERYGLU UNOLIAETH Y GENEDL. Heb geisio yma ymresymu dros nac yn erbyn y pwnc mawr dadleuol a dadleuedig a ddylid arosod Gorfodaeth Filwrol Gyffredinol, ai ni ddylid, gellir gwrthdystio yn gryf ao yn groew yn erbyn o leiaf ddau beth ynglyri A'r helynt presenol 1. Rbaid gwrthdystio yn erbyn honiad Phariseaidd yr adran Jingoaidd eithafol yn y Senedd ac yn y wlad nad oes neb yn wladgar a theyrngar ond y sawl a fyn gael Gorfodaeth Gyffredinol. Gwelir yr un yspryd yn ami yn y Tribiwnalau, lie y cyhuddir pawb a geisia exemption o fod yn llwfr, yn anwladgar, ac yn ffafrio Germani. 2. Rbaid gwrthdystio yr un mor gryf a pbendant yn erbyn y saw], pwy bynag y b'ont a pha beth bynag a fo eu safle, sydd yn ceisio gwneyd elw o'r Rhyfel, neu yn ceisio enill unrhyw amcan politicaidd, drwy chwythu tin yn y Cabinet, yn y Senedd, yn y wasg, ao yn y wlad, er creu anhaws- terau a all eu dwyn hwy yn bersonol i sylw mwy neu safle well. 0 bawb anwladgar ac anheyrngar yn y deyrnas oil, y sawl a wnelo hyn yw y gwaelaf a'r gwaethaf. Mae yn deilwng o sylw, a dylid ei alw I gof, na siaradodd Mr. Lloyd George o gwbl yn y Senedd ar y Mesur Gorfodaeth i ddynion dibriod, ac nad yw wedi siarad yn gyhoeddus o gwbl ar y cwestiwn sydd yn awr yn bygwth rhwygo'r Cabioet. Ar yr un pryd nid oes neb yn ambeu heddyw ei fod wedi gwneyd ei feddwl i fyny y rhaid cael Gorfodaeth Gyffredinol," a'i fod wedi bygwtb ymddiswyddo o'r Cabinet ac o'r Llywodraeth, os na wrendy'r Cabinet arno yn y mater. Mae rhai papyrau Rhyddfrydol a Cheid- wadol yn myned mor bell a dweyd nad coiled i'r Cabinet ond enill i'r wlad a fyddai i Mr. Lloyd George ymddiswyddo Nid ymddl- swyddiad Mr. Lloyd George sy'n bwysig, ond rhanu'r wlad, a bygwth etholiad, ar awr gyfyngaf y wlad er dechreu y Rhyfel. Os bu adeg er mis Awst, 1914, pan ddylal Prydain Fawr oil fod yn unol, ac yn bender- fynol, ao yn barod i gladdu pob rnin wahan- iaetbau a pbob teimladau personol ai o uchel- gais ai o siom ai beth, a phan y dylai pawb fod yn barod i abertbu er mwyn cael yr unol- iaetb hwnw sydd yn hanfodol er enill buddugoliaeth, yr awr hon yw yr adeg heno. Gellir myned gam ymhellach a dweyd er y geill y sawl sy'n gyfrifol am godi cythrwfl a rhanu'r wlad pan ddylal fod yn unol, er y geill y cyfryw, meddaf, enill buddugoliaeth bersonol a cbyraedd yr amcanion personol all fod ganddynt mewn golwg, byrhoedlog lawn a fydd eu llawenydd. Fe a. y Rhyfel heibio- ond erys yr atgof ynghalon y genedl fod rhywrai wedi mantelslo ar awr gyfyng y wlad f gyraedd eu hamcanion personol eu bunain, a hyny ar draul peryglu buddugoHaeth Prydain yn y Rhyfel drwy beryglu o honynt unoliaeth a chydweithrediad parod pob dospaith o'r genedl. DIWEDDARACH—PWYSIG. Wedi ysgrifenu yr uchod daeth hysbys- rwydd fod y Cabinet wedi cyraedd rhywfath o gyd-ddealltwriaeth, ac na thorir y Cabinet! fyny. Cymerir cam eithriadol o bwysig. Dydd Mawrth y Pasg eistedda'r Senedd mewn cyfarfod dirgel. Yn hwnw dyry y Llywodr- aeth i'r ddau Dy yr holl ffeithiau a'r ffigyrau hanfodol ynghylch y Rhyfel, ei sefyllfa bresenol, rhagolygon a gofynion y dyfodol, popeth angenrheidiol er galluogi'r Senedd I ffurfio barn gywir ar y cwestiynau sydd wedi bod yn bygwth rhwygo'r Cabinet. Gan wybod a chydnabod fod y Blaid Llafur fel cyfangorff yn edrych gydag aruheflaeth mawr ar yr hyn sydd wedi bod yn cymeryd lie y tu ol i'r lleni yn y Cabinet, mae Mr. Asquith, Mr. Bonar Law, ac Arglwydd Kitchener, i gyfarfod ag Arweinwyr Llafur er egluro iddynt hwy beth yw y gwir anghenion mitwrol ar hyn o bryd. Ni cha'r wlad wybod yr hyn a ddatguddir yn y Senedd. Ni chaniateir i'r un Aelod Seneddol i hysbysu hyd yn oed el gyfeillion, na Phwyllgor el Etholaeth. Gwybodaeth gyfrinachol a fydd y owbI a roddir, ac mewn eisteddiad o'r Senedd y'i rhoddir. Am y tro cyntaf, felly, a* dechreu y Rhyfel bydd y Cabinet a'r Awdurdodau Milwrol yn amlygu eu cyfrinach i gynrychiol- wyr etholedig y bobl, a bydd y Senedd felly mewn cystal oyfle ag ydyw Aelodau y Cabinet 1 farnu a yw Gorfodaeth Filwrol yn wir angenrbeidiol er enill buddugoliaeth yn y Rhyfel, ai nad yw. GWRHYDRI MAWR RWSIA. Daeth yr wythnos ddiweddaf a dau newydd pwysig o: neu am, Rwsia, a phob un o'r ddau yn golygu dylanwad mawr ar gwrs y rhyfel. Rhyw chwe mis neu saith yn ol cafwyd Galarnad Lloyd George uwcbben corfftybied- ig gallu milwrol Rwsia. Yr oedd Rwsia, meddai, ar wastad el chefn, yn ddiymadferth, a rhaid oedd i Brydain ddybiu ei diwydrwydd a'i baberth os oedd i atal Germani a'i byddin- oedd aneirif dorl yn lllf o ddigofaint a barbar- eiddiwch dros y byd. Yn yr erthyglau hyn yn y LLAN y pryd hwnw anturiais ddweyd mai proffwydoliaeth gau oedd hono o eiddo Mr. Lloyd George, a bod Rwsia ymhell iawn o fod wedi cael ei gorcbfygu, ac y gwelid ei byddinoedd eto yn codi mewn nerth mwy nag erioed, ac yn gyru'r gelynion ar ffo. Dengys digwyddiadau y n-soedd a aeth heibio nad oeddwn yn dweyd gormod. O'r dydd pan draethodd Mr. Lloyd George ei alarnad anhymig, enill nerth o ddydd i ddydd a wnaeth Rwsia. Oddigerth gwrthsafiad gwrol hanesyddol y Ffrancod yn Verdun y ddau fis diweddaf, ni welwyd o bosibl yn holl hums y rhyfel dim hafal i orcheatwaith bydditioedd Rwsia. Yr wythnos ddiweddaf coronasant ynidrech- ion y gaeaf drwy enill Trebizond, porthladd caerog pwyaig o elddo Twrci yn Asiaar lan y M6r Du. Dyna y lie cadarnaf, ag eithrio Erzerum, oedd gan y Tyroiaid yn nghyffiniau y Caucasus, y M6r Du, ao Armenia. Tre- bizond oedd canolbwynt eu masnach, eu mil- wriaetb, a'u llofruddiaethau. Yn Trebizond y cyflawnwyd ganddynt un o'r gweithredoedd mwyaf anfad o'r holl erchyllderau sydd yn hynodi y rhyfel presenol yn hanes rhyfeloedd y byd. » Fel y gwyr y darllenwyr, Cristionogion yw'r Armeniaid, a Mahometanisid yw'r Tyrc- iaid. Llynedd, carcharwyd yn Trebizond fil- oedd o'r preswylwyr Armenaidd Crlstionogol gan y Tyrciaid. Un dydd, oymerwyd hwynt allan o'r carcharau, dygwyd hwynt i lan y m6r, llwythwyd hwynt wrth y oanoedd mewn Hongau bychain hwyliwyd allan i'r m6r fill- diroedd o bellder oddiwrth y lan, ao yno boddwyd hwynt yn wyr, gwragedd, a phlant mewn gwaed oer. Dyna'r dref a enillwyd gan y Rwslaid yr wythnos ddiweddaf, tref y tybid ei bod yn anorobfygadwy. Enillwyd hi trwy rutbr penderfynol, wedi croesl o'r fyddin dros fyn- yddoedd uohder y Wyddfa deirgwaith, lie nad oedd ond llwybrau geifr y gellid eu tramwy. Cynorthwyid y fyddin gan lynges Rwsia o'r m6r. Ffodd byddin Twrci am el heinioes. Gesyd y fuddugoliaeth fawr hon, yn ymar- ferol, Armenia i gyd yn rhydd o afael y Twrc, a'r M6r Du oil yn nwylaw Rwaia. Egyr, hefyd, y ftordd i fyddin Rwsia wthio ymlaen i gyfeiriad y Dardanels a Chaeroystenyn ar y nalll law, a thua Bagdad a Gardd Eden ary llall. Mae dylanwad y fuddugoliaeth ar Twrci a Germani4n ddirfawr, ac achosa I Bwlgarla ac Awstria grynu mewn dychryn am yr hyn a all fod yn eu haros hwythau cyn hir. BYDDIN RWSIA YN FFRAINC. Y newydd pwysig arall yw fod byddin o Rwslaid wedi glanio yn Marseilles, yn Ffralnc, ac wedi gosod eu hunain o dan awdurdod Joffre. Yr oedd y ffaith fod y fyddin hon ar el thaith tua Ffrainc yn hysbys mewn cylch- oedd neillduol yn y wlad yma er's rhai wyth- nosau, ond gwaherddid fi i hysbysu'r flaith y pryd hwnw. Ond yn awr, pan maent wedi glanio, a Joffre wedi hysbysu el fod yn eu derbyn fel rban o'i fyddinoedd ef, nid cyf- rinach ydyw mwyach. Hoffwn gael canlatad i hysbysu pa Iwybr a gymerasant I gyraedd Ffraino, ond gwaherddlr hyny. Er mai byddin gymharol fechan mewn nifer yw, cynwysa filwyr mwyaf profiadol Rwsia, a chyfrifir el swyddogion ymhlith goreuon Rwsia oil. Mae mwy yn y peth hwn nag a ymddengys ar y wyneb. Hysbysals, dro yn ol, fod gan Rwsla fyddinoedd enfawr, yn rbifo chwe' miliwn o wyr yn mlodau eu dyddiau na fuont hyd yma yn y ffrynt o gwbl. Ar y Haw arall, gwyddis fod Ffrainc wedi gosod yn el byddin, erbyn hyn, bob gwr sydd yn medru dwyn arfau, os nad oes mwy o raid am ei wasanaeth mewn rhyw gylch arall. Yn awr, dyma wrthddrych-wers i'r byd o'r modd y gellir cvflenwi prinder Ffrainc o gyfoeth dynlon Rwsia. Os medrodd y fyddin gyntaf hon o Rwsla gyraedd Ffralnc heb yn wybod i Germani, nid oes dim rhwystr anor- fod i miwyn deg byddin arall o'r un nerth i Ffrainc, neu Salonlca, neu Flanders, bryd bynag y gwelo prif awdurdodau milwrol Pry- dain a'i Chyngrelriaid yn dda. Dyma felly Rwsia, y wlad y dywedid rai misoedd yn ol el bod yn gorwedd yn ddiym- adferth yn ei gwaed, heddyw yn profi yn un I o elynlon peryclaf Germani. Fe gofir mai hoff ddull Germani pan yn ymosod ar Rwsia llynedd oedd danfon dwy fyddin un o bob tu i fyddin Rwsia, i gyd- wasgu ar y Rwslaid fel dau ddant gefail fawr. Dyma Rwsia yn awr yn chwarae yr un trie, ond ar raddeg anferthol fwy a pheryclaeh. Tra prif fyddinoedd Rwsia yn ymosod ar (iermani o du y dwyrain draw, wele heddyw fyddin Rwsiaidd newydd, o bosibl y gyntaf o lawer eto, rhyw ysgub blaenflrwyth cynhaeaf dial, yn ymosod ar Germani o du y gorllewin. Pan gyferfydd y ddau ddant hyn &'u gilydd, —dyweder tua Berlin ddechreu'r Hydref nesaf—gwesgir byddinoedd Germani i farwol- aeth a militarlaeth Germani i ddifancoll. CYFYNGDER BYDDIN GARDD EDEN, Newyddion drwg a ddaeth yr wythnos ddiweddaf o Ardd Eden. Mae cyfyngder Byddin Townsend syin gorwedd yn Kut o dan warcbae y Twrc, yn myned o ddrwg I waeth. Maent wedi bod yno bellach er'a dros bedwar ml", yn methu symud ymiaen na chilio yn ol, ao heb fodd i gael na bwyd, nac adgyfnerthion, na chymorth o'r tu allan. Mae y bwyd a'r cyfarpar o bob math yn rhwym o fod yn rhedeg yn brin. CIGFRAIN ELIAS YN PORTHI'R PRYD- EINWYR. Anialwch tywodlyd digynyrch yw'r wlad oddiamgylch Kut. Rhed yr Afon Tigris heibio muriau'r ddinas, a rhed camlas yn y fan hono o Tigris i gysylltu a'r Afon Euphrates ar gyffunlau de orllewin Gardd Eden. Ond gan fod y Tyrciaid yn amgylch- u'r He nid oes modd myued i mewn nao allaa o Kut. Yr unig ffordd y gellir cludo bwyd l'n Byddin ni o dan Townshend yn Kut felly yw trwy'r awyr. Porthodd y cigfrain Elias gynt yn awr el gyfyngder ef. Adar y nefoedd hefyd sydd yn porthi cymaint ag a borthlr ar Fyddin Townshead yn Kut-ond mae adar o waith llaw dyn ac nid o waith Duw ydynt. Mewn geiriau eraill awyrenwyr sydd yn oludo ymborth iddynt mewn awyrenau. Ehedant o yatorfa Byddin Gardd Eden, tuag < ugain milltir o Kut, uwchben byddinoedd y Twrc, nes cyraedd o honynt uwohben y ddinas, ac yna o'r awyr uwohben gwlawiant ar y ddinas nid peleni tin fel y gwna'r Sepp- elins ond sacheidiau byehain o flawd at wneyd bara. Tra yn gwneyd hyn saethir atynt yn barhaus gan y Tyrclaid sy'n amgylchu'r lie. Nid hawdd yw taro'r nod o uchder mawr yn yr awyr, ac o bob tair sach a fwrlr I lawr, syrth un y tu allan yn lie y tu fewn I'r muriau. Mae y llifogydd mawrion yn yr afon Tigris etc wedi gwneyd ymdrechion dewr Byddin Gardd Eden yn ofer, a gwaeth nag ofer. CYSTADLU AM YSGLYFAETH. Mewn rhyw ystyr gellir dweyd fod cystadl- euaeth lem am ysglyfaeth y dyddiau hyn rhwng Rwsia a Germani yn Asia. Mae buddugoliaethau mawr Rwsia yn Armenia wedi dychrynu'r Twrc i'r fath raddau fel y mae yn galw ei filwyr a'i fyddinoedd o bob cyfelriad i amddiffyn Bagdad, y ddinas sanctaldd. Mae Rwsia yn gwasgu ymlaen yn gyffym, 800 eisoes yn agoshau at y brif ffordd fawr sy'n arwain ar draws Asia Leiaf o Gaercystenyn i Bagdad. Mae Germani hithau am ro'i un ergyd marwol i safle Prydain yn y dwyrain drwy gymeryd Kut cyn y daw y Rwsiaid yn ddigon agos i fygwth Bagdad. Rhedegfa fawr yn erbyn amser yw hi felly o du Rwsia i gymeryd Bagdad a gorfodi'r Twrc i gilio yn ol o Kut, ac o du Germani a othwrci i gymeryd Kut a bryslo ynool < Bag- dad mewn pryd I amddiffyn y ddinas hono cyn y daw y Rwslaid ar eu gwarthaf. AMERICA A GERMANI. Digwyddiad mawr pwysig ar wythnos yw atebiad America i Germani ar gwestiwn brad- lofruddiaeth ar y mor gan y suddlongau Germanaidd. Mae cydwybod America wedi deffroi o'r diwedd, a'i digofaint wedi medd- ianu ei chalon. Yr Wythnos ddiweddaf an- fono Id yr Arlywydd Wilson genadwri maith, grymus, diamwys at y Caisar, yn dweyd .1 mewn geiriau plaen fod Germani wedi tori yn bwyllog a bwriadol bob addewid a roddwyd ganddi i America adeg suddo'r Lusltania yn mis Mti di weclnaf. Noda yr Arlywydd entrraifft ar ol engraiftt, a phrawf ar ol yiawf o dwyll, a rhagtith, atborramodo du Germani. Dywed wrtho mewn geiriau croew R digam- syuiol y rhaid i Germani ar unwaith roi atal- fa unwaith am byth ar y brad 10frnrldiaethau hyn, co!'pi'r y troseddwyr, a thalu iawn am yr hyn a wnaed yn g-oes i dHeddf v gwled^dd —neu ynte doti pob cyfathrach i'r America. Golygai hyny, wrth gwis, alw yn ol y Llvs- genad Germanaidd o'r America, a't Llya- genad Americanaidd o Germani. Golyga bynv, drachefn, fel rheol, ryfel rhwng yddwy wlad.