Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
9 articles on this Page
Dirwest a Darbodaeth.
Dirwest a Darbodaeth. ARGRAPHIADAU 0 GYNHADLEDD CKICCIETH. GAN "NODWR." Dlsgwylials weled adroddiad lied gvflawn yn y LLAN yr wythuos dduveddaf o weithred- iadau y Gynhadledd uchaf, ond cefais fy slomi. Er mwyn ceisio gwueyd i fyny y diffyg, yn egystal a rhoddi ar got a chadw rai o'r pethau da a ddywedwyd ac a glybuwyd, penderfynais gynyg fy ngwasanaeth i ddar- llenwyr y LLAN yn y cymeriad o Nodwr.' Diolch I Ap Alnon' a Gohebydd Lleyn am y sylw gafwyd npnddjrnt, nnd nifj riipnn oedd araeth Mr. Jones-Morrla heb ycn^neg o'r pethau da ddywedwyd gan eraill o'r si^rad- wyr. Pabam, tybed, y dar fll i Ap Aiuou syrthio i'r amryfusedd o dd weyd fod yr iaith Gymraeg wedi ei hanwybyddu ac yntau wrth ohebu yn dodi i fewn yn el adroddiad un o'r areithlau draddodwyd mewn cystal Cymraeg ag a barablir yn unman. Siaradwyd yn Gymraeg gan Syr Hugh Ellis-Nanney, Bart.; Deon Bangor (yn rhanol); Mr. Jones- Morris (yn hollol), a'r Ysgrlfeuydd (vn hollol). Rhaid fod yr Ap wedi ymadael i ddal y tren, neu fod rhyw leu wedi gorchuddio ei ddychymyg, cyn y buasai'r cyfaill yn gwneyd y carngymeriad hwn. Sylwais inau fod gormod o'r rhan gyntaf o'r cyfarfod yn yr iaith fain, oud eglurwyd i mi mai nid bai y pwyllgor ydoedd hyn, gan ddarfod i'r awdur dod hwnw benderfynu rhinu'r oyfarfod yn gyfartal cydrhwng y ddwy iaith. Y sylw pwysicaf, yn ol fy marn i, a wnaed yn y cyfarfod oedd eiddo Mr. J. E. Greaves, Arglwydd-Raglaw Sir Gaernarfon. Dywed- odd: —' Fy mhrofiad i fel ynad heddwch am 50ain mlytiel-1, ac fel fkdeirydd y Frawdlvs am 25ain mlynedd, ydyw mal meddwdod yn uniongvrohol neu yn anuniongyrchol, oedd yn gyfrifol am fwyafrif mawr yr achoslon o droseddau, gan fod oddeutu to neu 80 y cant yn cael eu hacbosl gan feddwdod. Pe symudid ymaith yr achos hwn, buasai carchar Caernarfon yn ddigon helaeth i gynwys troseddwyr chwe' sir Gogledd Cym- ru; buasai ein gwallgofdy yn Ninbych yn haws ei gadw, gan na fuasid yn gorfod gwario cymaint o arian i'w gynal a'i ych- wanegu; a buasal llawer o'r golygfeydd truenus a welir yn fynych yn ein tlottai yn bethau y gorphenol. Yr oedd iachawdwr- iaeth y genedl yn aros yn lleihad ymyfed, gan mai yn y cyfeiriad hwn yr oedd y gwastraff mwyaf yn cymeryd lie." Syr, mae y geiriau pwyafawr uchod yn werth eu hargraffu mewn llythyrenau o aur, a'u lledaenu o dy i dy trwy Gymru benbaladr. A gaf fi awgrymu ar fod i bwyllgor y gymdeithas ystyried y priodoldeb o ddwyn allan bamphledyn Cym- raeg, yn cynwys yr uchod mewn llythyrenau breision, fel y gwelo "yr hwn a redo." Diolch i chwi, Mr. Greaves, am eich araeth. *« Ond mae s6n am araeth Mr. Greaves yn arwain fy meddwl I gyfeiriad arall. Mor ddymunol oedd gweled boneddigion ac urdd- asolion yn cefno ;i gwaith y gymdeithas. Os nad wyf yn camgymeryd, peth digon tebyg i "ymweliad angylion" oedd gweled y 11 eyf- oethogion ar lwyfan ddirwestol, ond dyna beth welwyd yn Nghriccieth. Rhaid i mi longyfarch y pwyllgor ar lwyddiant eu hym- drechion, a dymuno hawddamor i'r boneddig- ion Son am y boneddigion sy'n gwneyd i mi gofio am y brodyr daionus sy'n "trigo ynghyd yn Nghriccieth. Daetfy i'm llaw bamphledyn, wedi ei arwyddo a'i gyfansoddi gan Archddiacon Meirionydd a Mr. William George, brawd Gweinidog yr Ergydion. Un da ydyw; mor dda nes mae Golygydd y "Spectator" wedi gwneyd sylw neillduol o hono, ac mae'r Archddiacon wedi cael llythyr- au o wahanol fanau o Loegr yn gofyn, "0, gwelwch yn dda ddweyd wrthym pa sut yr ydych yu trefnu elch ead-gyrch o blaid cael y lluaws i ddilyn esiampl y Brenin ? Diameu fod yr Archddiacon, yn unol a'i brydlondeb a'i hyfwynedd arferol, wedi rhoddi pob cyfar- wyddid i'r ymofynwyr. Tra yn cyfelrio at esiampl y Brenin. hwn ydyw y cyfleustra goreu i egluro fod Criccieth wedi hynodi ei hunan o'r newydd (Llanys- tumdwy, please excuse me for connecting Mr. Ll. G. with Criccieth) yn mhlith y llwythau Cymreig fel y dref gyntaf yn Nghymru i symud 'fel un gwr,' Eglwyswyr ac Ymneill- duwwyr, o blaid dilyn esiampl ragorol y Brenin ynglyn a'r diodydd meddwol. Rhaid i Bwllheli a'i Chlerc Trefol gwreiddtol edrych ati, neu fe adewir hynodrwydd prif dref Lleyn yn mhell ar ol gan brif ymdrochle Eif- ionydd. Dlsgwylid ryw ddeugain neu haner cant o glerigwyr a ohynrychiolwyr i'r gynhadledd brydnawnol. Y fath syndod I ni oodd gweled cymaint a hyny dair neu bedair gwaith yn bresenol. Er hyny yr oedd priod hynaws yr Archddiacon a'i chynorthwywyr wedi gofalu am y dyn oddimewn,' tra yr, oedd y gyn- hadledd ei hunan yn faethfwyd i'r dyn oddi uchod.' ## Yr oedd y gynrycbiolaeth o glerlgwyr yn dra boddhaol. Daeth llawer o bellder mawr, tra yr oedd llwyredd premenoldeb clerlgwyr lleol yn glod uchel iddynt. Yn naturiol ddigon yr oedd mwyafrif y cynrychiolwyr yn foneddigesau, a chynrychlolid llawer teulu sy'n cyflawnt gwrhydri ar faea y gwaed yn y cyfarfod. Gwnaeth yr Arglwydd Esgob, wrth lywyddu dros gyfarfod y prydnawn, un neu ddau o sylwadau tarawiadol iawn. Dywed- odd fod y merched glandeg sy'n harddu cymydoijaethau ein gwiad yn gwario miliwn a haner o bunau ar blyf. Credai yr Esgob y byddai i'r boneddigesau edrych lawn mor gymen a dymnnol bebddynt, ae ychwanegodd un wag o'r tu cefn y cawsent wyr yn llawer mwy rhwydd heb yr artificial@.' Sylw arall priodol iawn o eiddo'r Esgob oedd fod tueddiad ymhawb i osod beichiau ar ysgwyddau eraill Hawdd iawn ydyw i'r dyn nad yw yn cyffwrdd a myglys gynghori eraill i ddilyn ei esiampl, ond beth, ysywaeth, a wna y g*r da ei hun 1 Meddai'r Esgob Prin, fe allai, y gellid dweyd fod unrhyw ddyn ag oedd wedi bod yn llwyr-ymwrthodwr ar hyd ei oes yn dilyn esianipl y Brenin, ond gallai ei Fawrhydi fod yn esiampl iddo mewn hunan-ym wadiad. Rhaid fyddai i'r cyfryw un edrych am ryw fiordd arall i hunan- ymwadu.' Dyma dd'od a phwnc dirweet a darbodaeth i'n hyrnyl-mor agos, fel nas gallwu drosglwyddo y baich a'i ddodi ar ysgwyddau eraill fel yr ydym oil mor dueddol i wneyd. Beth ydym ni yn ei wneyd er lies ein gwlad; pa gynorthwy estynwn iddi yn nydd ei chyfyngder faint g-well ydyw'r wlad mewn canlyniad in gofal ni—dyma gwestiynau sy'n werth i ni oil chwilio am atebion iddynt. Dangosai adroddiad yr Ysgrifenydd fod lleihad adhygoel bron wedi cymeryd lie yn nifer y personau a ddirwywyd yn ddiweddar am feddwdod o'i gymbaru a'r nifer ddeng mlynedd yn ol. Nid wyf yn cofio yu iawn pa un ddywedwyd ai dau ynte pedwar a ddirwy- wyd am ddracbtio yn ormodol yn Nosbarth Porthmadog a'r cylch. Pa un bynag, mae'r ffigyrau yn ein synu, ac yn gwneyd I ni dd'od i'r penderfyniad fod y wlad yn effeithio ei hiachawdwriaeth ddirwestol mewn dull rhyfeddol o effeithiol. Er hyny, gofid i'n calon oedd deall fod ymyfed ymblith y merched yn cynyddu, ae fod yr adeg wedi d'od pan y dylid gwneuthur rhywbeth i roddi atalfa iddo. Darllenwyd llythyr pur ddoeth ar y pen hwn oddiwrth Faer Caer- narfon, yn argymhell i foneddigesau gynorth- wyo gyda banciau cynilo yn y prif drefi. Cafodd y Parch. J. A. Rees, rbeithor Rhos. colyn, hwyl neillduol yn ystod y dydd ond paham, wys, y bu iddo ef-elerigwr o ganol a chalon Mon, mam Cymru-siarad y cwbl a wnaeth yn yr ialth Saesneg t Clywais gyfeillion oeddynt yn eistedd yn agos i mi yn nghyfarfod yr hwyr yn dweyd mai hwyl Gymreig oedd ganddo ar araeth Saesneg, ac onibai am glaiarineb yr iaith fain y buasal ei hyawdledd wedi tynu y ty i lawr.' Fel y dywedodd y Parch. George Salt yn y Gynhadledd rare treat ydoedd peroration y gr parchedig i'w ddwy araeth. Yr oedd araeth Mr. Rees yn y prydnhawn yn arlwythog o ffeithiau tarawiadol, a diameu genym y elytir ei lais yn fynych ar Iwyfanau y gymdeithas yn y dyfodol. « Cawsom ein siomi yn y ddadleuaeth ddilyn- ol i bapur y prydnawn. Calem glywed wyth neu ddeg o areithiau pum' munyd yr un yn egluro 'points of view' clerigwyr a Ileygwyr yr Esgobaeth yn lie hyny, parodd hwyr- frydigrwydd y cyfeillion yn codi i'r Esgob, yr hwn sy'n busnes man yn y cynhadleddau hyn, gredu nad oedd yno rai parod i gyn. orthwyo drwy sylwadau. Siaradwyd gan y Parchn. George Salt, Canon Lewis, Canon Ragg, Syr Hugh Ellis-Nanney, a Mr. T. H. Wynne, Bangor. Daeth Deon Bangor i'r cyfarfod bron cyn oyraedd gartref o'i ymweliad k Bedford, lie y pregethodd i'r milwyr. Teimlem fod argraph- ladau ei ymweliad i'w oanfod yn ei araeth, ac fod y Deon wedi ei swyno lawn gymaint gan ymddygiad boneddlgaidd y milwyr, a chan y moddion effeithiol sydd yn nghylch profiad gwyr ieualne ein gwlad i ddwyn eu 'corph yn gaeth,' fel ag i wneyd yr holl ddyn, yn enaid a ohorph, yn hardd deml yspryd yr Arglwydd. Anfonodd Mr. Jones-Morris un pwynt da gartref i feddyliau ei wrandawyr. Cyn y ceid ymwared a'r fasnach feddwol, meddai, ac a'r drwg o feddwdod, rhaid fyddai i'r Eglwys ystyried y peth yn bechod. Chwareu a pherygl ydoedd pobpeth arall. Yr oedd mwyafrif y presenolion yn cydweled &g ef. # Dlolchwyd i gyfeillion Criccieth am eu croesaw i'r Gynhadledd, ac am gynulliad mor llawn yn yr hwyr gan yr Ysgrifenydd. Gobeithial y llwyddid yn yr ymgais i gael trigolion Criccieth a'r cylch i arwyddo eu bod yn barod i ddilyn esiampl y Brenin yn ystod tymhor y rhyfel.
CEI NEWYDD A'R CYLCH.
CEI NEWYDD A'R CYLCH. MILWROL.—Yn yr eglwys y Snl diweddaf gwelsoni yn ein plith Pte. Owie Jones, B.A., Bronwylfa. Dychwelodd yn oIl Llandrijidod dydd Liun gyda d-ymuniadau goreu ei gyfeill- ion. CLADDEDIGAETHAU.—Dydd Mawrth, Chwef- ror 29ain, claddwyd Mrs. Margaret Thomas, 2, George St., yn mynwent Capel Wern, yn 97 mlwydd oed. Dydd Llun, Mawrth 6ed, claddwyd Mr. T. B. Jones, Stanley House, Hill St., yn mynwent Maenygroes, yn 84 mlwydd oed Heddwch i'w llwch.
Llythyr Llundain.
Llythyr Llundain. SKRBIA. Un o'r pethau rhyfeddaf yn hanes y rhyfel bresenol ydyw methiant y gelyn i orchfygu byddin ddewr Serbia. Serch yr holl galedi ddioddefont tra yn cilio drwy fynyddoedct Albania yn nyfnder gauaf, mae gan Serbia fyddin o 160,000 wedi ymgasglu yn Corfu. Gwir yw fod y rhai hyn yn haeddu ac yn cael seibiant, er mwyn gorphwyso ac ail arfogi bjddant yn llanw lie pwysig yn yr ymdrech maes o law yn y Balkans Mae perygl i'r Cyngreiriaid anghofio maint eu dyled i wroldeb y Serbiaid o dan arweiniad eu brenin dewr. Gwell oedd ganddynt golli eu heiddo na chytuno am heddwch ar delerau anghyfiawn. Mae'r Ffrancod yn cynorthwyo Serbia yn y gwaith o ail drefnu el bvddin. Arweinydd y genhadaeth ydyw y Milwriad Mondesir. Y GWEINIAID. Mae lluaws yn achwyn fod yr awdur- dodau milwrol mewn rhai ardaloedd yn gorfodi gweifiiaid i ymuno fel ad-filwyr. Gwyddom am engraifft o nifer o rai wrthod- wyd gan y meddygon yn cael eu gorfodi I ymuno, a'u meistriaid yn derbyn neges o'r Swyddfa Filwrol yn gofyn iddynt gyflogi milwyr clwyfedig. Pe byddai y Llywodraeth yn holi i fewn I gyfansoddiadau canoedd sydd mewn ffosydd diogel' gwahanol swyddfeydd y Llywodraeth, byddem yn sicr o ganlyniadau boddhaol. Rbald ail-drefnu pethau yn y cyfeiriad hwn. Yr ydym yn gwastraffu digon o arian yn barod nid oes eisieu llanw ein hysbyttai milwrol A milwyr na fuont erioed allan o'r wlad, nac yn werth dim o'r dechreuad fel milwyr. «* MAINT EIN LLWNC. Yn ol y cyfrifon olaf sydd ar gael, gwelwn fod y genedl yn gwario 164,000,000p. yn flynyddol ar ddiod gadarn. Er mwyn gwneyd y diodydd hyn, rhaid cael grawn, rice, siwgr, etc. Dyma ran o fwyd y wlad. Yn y cyf- eirlad hwn, erys cyfleusdra i Ganghellor y Trysorlys gasglu arian yn ychwaneg at dreul- tau y rhyfel. CYNILDEB, I Pan gynhaliwyd cyfarfod yn y fruildhait, Llundain, er mwyn galw ar y wlad i arfer cynUdeb, araeth Arglwydd Kitchener oedd yr un fwyaf pwrpasol. Mewn modd syml dy- wedodd, "Os ydych yn difrodi mwy nag sydd eisieu arnoch, yr ydych yn ei gwneyd yn fwy anhawdd i gyfarfod ig anghenion ein milwyr, ac felly yr ydych yn cynorthwyo ein gelynion I enill y frwydr." Nid oes eisieu dweyd dim yn mbellach ar hyn dyna'r gwirlonedd yn syml oddiar wefusau ein prif filwr a phrif hyfforddwr yr aes. « < Y CYFREITHWYR. Teimla y werin fod y Llywodraeth yn gwastraffu miloedd ar filoedd yn flynyddol mewn cyflogau bar-gyfreithwyr. Anhawdd ydyw cyraedd y gwyr hyn, am fod prif far- gyfreithwyr y wlad yn arweinwyr politicaidd hefyd. Cawn y barnwyr mwyaf enwog-rhal sydd yn derbyn y cyflogau uchaf, yn eistedd ar brawfion syml. Mae yna 30 ó'n prif farnwyr yn gwelthio ar gyfartaledd 215 o ddydiau bob blwyddyn. Derbynia pob barnwr saith glni y dydd yn ychwaneg pan ar ei gylchdaith. Ceir clercod y barnwyr—eu gweision person ol -yn derbyn 12,000p allan o logell y trethdal- wr. Rhyfedd ydyw haelioni y trethdalw r tuag at wyr y gyfraltb. » RWSIA. Pwy sydd yn gyfrifol am adgyfodiad mil- wrol Rwsia o'r ergydion erohyll gafodd llynedd ? Dyna ydyw y cwestiwn ofynir yn feunyddiol, a'r ateb ydyw hyn y Milwriad Polivanoff, Gweinidog Rhyfel Llywodraeth Rwsia Oddiar ei ddewisiad chwe mis yn oi, cyflawnodd ryfeddodau yn y gwaith o ail. drefnu y fyddin mewn cysylltiad A magnelau ac ergydion. Gwr wedi" cyraedd ei haner can' mlynedd mewn oedran ydyw y Milwriad Polivanoff. Mae gan y Czar bob ymddiried- aeth ynddo, ac mae ganddo'r holl wlad tu cefn iddo. VERDUN. Pan yn adrodd am yr ymladd ofnadwy gymerodd le yn Verdun y pythefnos diwedd- af, yn cael ei groniclo fel y frwydr mwyaf yn hanes y byd, amser yn unig fedr ddweyd. Fe erys beth bynag yn un o emau coron go- goniant Ffralnc. Cawsom engreifftiau myn- ych o wroldeb y Ffrancod yn ystod ymladdfa ofnadwy y rhyfel presenol, ac nid yw Verdun ar 01 ar restr o ddewrion o'i chydmaru a'r presenol, nid ydyw 1870 ond rhyw bleser- daith. Amgvlchwyd Verdun pryd hyny am 26 o ddyddiau, ona ni chafodd y dref lawer o golled materol; ni ddistrywlwyd llawer o dai pryd hyny. Mae Ffrainc heddyw yn blotio allan ei cholled yn Metz yn 1870, ao nid oes neb yn barotash i tanu eu clod na'r Prydein- wyr, y rhai fuont yn gwrthsefyll y gelyn ar Ian yr afon Yser.
Coleg Dewi Sant.
Coleg Dewi Sant. C.M.—Cynhaliwyd cyfarfod o'r Gym- deithas hon nos Sun, dan lywyddiaeth Mr. B. Peredur Jones, pryd y cafwyd anerch- iad dyddorol gan Mr. A. S. Gage, B.A., ar 'Alwediga,eth,' Llawenydd genym hys- bysu fod y Gymdeitlias hon yn llewyrchus iawn yn Ngholeg Llanbedr, a bod bron yr oil o'r myfyrwyr yn aelodau o honi < w Y DDADLEUFA GYMRAEG.—Nos Lun, cynhaliwyd cyfarfod o'r Gymdeithas hon dan lywyddiaeth Mr. T. Harries Williams, pryd y cafwyd papur dyddorol ac addysg- iadol iawn gan Mr. Lewis (Prifathraw Ysgol Bryn Road), ar 'Shakesneare a Cb erdd oriaeth.' Cynygiwyd pleidlais o ddiolcligarwcli iddo gan yr Athro. R. H. Richards., M.A.; ac eiliwyd ef gan Mr. Dan. Jones. Terfynwyd trwy ganu 'Hen Wlad fy Nhadau.' C.E.M.fe.—Cynhaliwyd cyfarfod ymbil- iadol o dan nawdd y Gymdeithas hon pryd- nawn Sul yn Nghapel y Coleg. Y SUL A ELWIR CWINCWAGESIMA.- Llafarganwyd y gwaaanaeth ym Mhen- careg gan Mr. J. If or Jones, a. phregeth- wyd gan Mr. T. G. Jenkins. Ym Mhen- trebach darllenwyd y gwasanaeth gan Mr. Jacob Evans, a phregethwyd gan Mr. D. Morris Jones. Darllenwyd y Uithiau yn Eglwys y Plwyf, yn Saesneg gan Mr. Jacob Evans, ac yn Gymraeg gan Mr. Ben. Roberts, Dolgellau.—E.T.J.
Gwyl Dewi Sant, Llundain.
Gwyl Dewi Sant, Llundain. Cynhaliwyd yr wyl uchod ar nos Fawrth, Chwefror 29ain, yn Eglwys St. Bride, Fleet Street, Llundain, pryd y daeth cynulliad da yiio-hyd. -ii absenoldeb an- orfod y Parch. Brifathraw Thomas, un- donwyd y rhan gyntaf o'r gwasanaeth gan y. Parch. Howell Watkins, a'r ail gan y Parch. W. Griffith. Darllenwyd y Hitti gyntaf gan y Parch. D. Griffiths, a'r ail gan y Parch. T. Smith. Pregethwyd yn ardderchog iawn gan y Parchn. Ll. R. Hughes, rheithor Llandudno, a thraddod- wyd y fendith gan Arglwydd Esgob Bangor. Chwareuwyd yr organ gan Mr. R. Meyrick Roberta, a chafwyd gwasan- aeth godidog. Yr oedd yr ysgrifenydd gweithgar, Mr. J. E. Davis (Clwydian), I wedi trefnu yn ddeheuig fel arfer, a I gweithiodd pobpeth yn esmwyth.
CORRIS.
CORRIS. DARLITH.-Nos Wener, y 25aiD oynfisol, rhoddwyd darlith ar (FvWyd Samuel' i'r plant gan y Parch. D. P. Thomas, ficer. Yr oedd yn ddyddorol dros ben, gan fod y plant wedi bod yn cael eu hyfforddi yn ystod mia- oedd y gauaf yn banes bywyd Samuel. Eg- lurid y cyfan drwy gyfrwng yr hud-lusern, a theimlir yn ddiolchgar iawn i'r ficer am ei ddarlith, ac i Mr. Jones, swyddfa yr hedd- geidwaid, a Mr. R. Meyrick Jones am eu cynorthwy. DYDD GWYL DEW I SANT.— Cynhaliwyd cyfarfod adloniadol ar y noson hon yn yr Vs- gol Genedlaethol, pryd y llywyddwyd gan y Parch. J. Pryce Jones, yr hwn a draddododd anerchiad penigamp ar fywyd ac esiampl ein nawdd-sant. Arweiniwyd gan y ficer yn ei ddull deheuig arferol. Cafwyd adroddiadau gan Lizzie Jane Pritchard, Myfanwy Jones, Evan Foulkes Lloyd, Jackie Pritchard, a R Lewis Jones; caneuon gan Miss Thomas, Fioerdy Bessie Pritchard, y ficer, a Mr. John Lewis; deuawdau gan Helena May Thomas a Jennie Florenee Price; Miss Thomas a Mr. R. Meyrick Jones. Cystadleuaeth adrodd Gweddi'r Arglwydd 1, Dilys Jones; eyfartal ail, W. Henry Pritchard ac Evan Foulkes Lloyd. Ateb cwestiynau ar Samuel III., allan o'r Ilyfr bach 1, Ida Griffith; 2, Margretta Williams; 3, R. Lewis Jones. Samuel I., Bessie Pritchard. Adrodd y 'Te Deum 1, Helena Mary Thomas. Modulator, B. Pritchard. Canu y don, 'Eden;' 1, Bessie Pritchard 2, Lizzie J. Pritchard 3, Jackie Pritchard. Deuawd, Y milwr bach 1, Willie Parsons ac Ernie Davies; 2, M. Thomas a Bessie Pritchard. Beirniad y canu oedd Mr. Jones, organydd. Yr oedd Mr. Roberts, Glanydon, wedi ei benodi hefyd, ond oberwydd afiechyd nis gallai fod yn bresenol. Beirniaid yr adroddiadau oeddynt Mri. Henry Edwards a William Jones, a chynorthwyodd Mr. Pritchard Morris Jones gyda'r cyfeilio. Mae diolchgarwch yn ddyledus i'r rhai can- lynol am eu caredigrwydd yn rhoddi gwobr- wyon i'r plapt, yr hyn a ddengys y dyddor- deb dwfn a gymerant yn yr ieuenctyd Mrs. Thomas, Ficerdy Mrs. Jones, Ysgoldy Mri. J. E. Jones, William Jones, John Lewis, R. Meyrick Jones, Edward Owen (trysorydd), a John Parsons (ysgrifenydd). Ar y diwedd, canwyd I Duw gadwo y Brenin.'— Imogene.
\LLANBEDR-PONT-STEPHAN.
LLANBEDR-PONT-STEPHAN. Y PARCH. GANON CAMBER-WILLIAMS.— Bu ein ficer yma am rai dyddiau yr wyth- no ddiweddaf ond bu raid iddo fyned ddydd Sadwrn i Landudno, gan nad yw ei iechyd mor dda ag y gellid dymuno, a hyderir y derbynia leshad drwy ychydig seibiant mewn hinsawdd gynesach. ARWERTHIANT ANIFEILIAID.—Yn yr ar- werthiant o anifeiliaid tewion ddydd Mawrth, cafwyd y prisiau canlynol:— Bustych a heffrod, 16p i 23p 10s y pen; teirw 16p i 25p; moch tewion, 2p 10s i 5p 10s; defaid blwydd, 28s i 3p Is; myheryn, 50s i 4p 6s; gwartheg a lloi, 16p i 21p. Y GARAWYS.—Ddydd Merclier y Lludw, gwenyddwyd y Cymun am 8 a.m. gwas- anaethau am 11 a.m. a 7 p.m.-X.
Lloffion.
Lloffion. Tra yn chwareu gyda dryll, saethodd bachgen pymtbeg oed, yn Gedney, swydd Lincoln, ei frawd trwy ei lygad gan el ladd yngwydd ei chwaer. Bu farw Mr. Davis Bowman, ysgrifenydd Cartrefol Queensland, Awstralia, dydd Sadwrn, I Yn Reading, dydd Llun, dirwywyd dau heddgeidwaid neillduol i lp. a'r costau am esgeuluso rhoddi rhywbeth i grysgodi goleu eu tai. Yr oeddynt wedi rhybuddio eraill 1 wneyd hyny. Yn Jarrow, bu farw Mr. Peter Hepburn, yr hwn fu trwy ryfel Crimea a'r Iudian Mutiny, yn 84 mlwydd oed. Yn ystod y deuddeng mis diweddaf, y mae Gwarcheidwaid Conwy wedi magu deg ar hugain o foch, ac y maent wedi eu gwerthu am 220p. 2s 6c. gan wneyd profid clir o 127p. 6a. 6c. er fod y bwyd ddwbl y pris. Dywedodd M. Tennant yn y Senedd dydd Mawrth fod 156 o filwyr wedi eu rhyddhau o'r fyddin oberwydd eu bod yn hollol ddall. Cymer Mr. A. Arthur Pearson ofal o nifer fawr o honynt. Yn el ewyliys, gwerth 290,488p., gadawodd Lady Wilson, Grosvenor Street, Llundain, 20,000p. i'w morwyn. Y mae y Parch. R. J. Campbell, curad Birmingham, i bregethu yn EglwJs Gadeiriol Manceinion ddydd Sul, Ebrill 9fed. Dywed Gwarcheidwaid Croydon fod cymysgu pWYS o datwa gyda phob 20 pwys o flawd i wneyd bara yn arbed deg sw llt yr wyqhnoii iddynt. Y mae Pwyllgor Arddangosfa Geffylau Gogledd Cymru wedi penderfynu peidio el chynal eleni. Torodd lladron i fewn I lytbyrdy Wands- worth, Llundain, nos Sadwrn. a dygasant y ddiogelfa ('aafo') yu cynaya 171p. mewn arian, a gwerth 247p. o stamps,' a nifer fawr o alian --nodau. Tyngwyd Arglwydd Chelmsford, Rhag- deyrn newydd India, i fewn ddydd Mawrth. Yn Mhenbedw ddydd Llun, dirwywyd Mary Jane Bayley, gwraig briod, i 3p. aID ddweyd ffortiwn, Yn ystod gwrandawiad ewyllys yn Dablin, cafwyd fod y gymunwrajg wedi gadael 500p. tuag at gynal ei chi. Diangodd bachgen 13eg oed, o'r enw Reuben Ginpherg, o'r ysgol yn Montreal, Canada, a llwyddodd i gjrieuu rrrainc trwy 6 ymguddio mewn llong. Bu'n ymladd gyda'r Canadians am ddeng mis. Dychwelodd yn ol i Canada yr wythuos ddiweddaf wedi el glwyfo. Ymhlith y rhai gollwyd yn y I Ma)ojal yr oedd Lieutenant Alexander Machinty, o'r Fyddin Indiaidd, yr hwn oedd yn dychwelyd i'r India gyda'i briod i dreulio ei fis mal. Achubwyd y wraig. Yn Newcastle-on-Tyne ddydd Sadwrn, yr oedd gwenith tramor ddeuna- ceiniog y chwarter, a gwenith Seisnig swllt y chwarter yn rhatach. Cyrhaeddodd Lieutenant Arthur Asquitk Lundain ddydd Sadwrn, wedi gwella o'r clwyfau dderbyniodd yn y Dardanelles. Y mae Esgob Llanelwy wedi penodi y Parch. Lewis H. Oswald Price, M.A., warden Rhuthyn, i fywoliaeth Colwyn Bay, fel olyn- ydd y diweddar Ganon Hugh Roberts, a'r Parch. Thomas Redfern, M.A., rheithor Dinbych, yn Ganon Llanelwy. Am wrthod rhestru ei hun, dirwywyd Owen Russell, Americanwr, 20 oed, i dair gini yn Ormskirk ddydd Llun. Pan gyhuddwyd milwr o feddwdod o fiaen ustusiaid Liundain, dywedodd iddo feddwi trwy yfed Eau de Cologne.' Y mae Mr. W. E. Cain, Lerpwl, wedi cynyg ei balasdy, Wilton Grange, yr hwn godwyd ychydig flynyddau yn ol ar gost o 25,000p., fel cartref i filwyr methiantus am eu hoes. Gelwir y palas, Cartref Anrhydedd." Anfonwyd Raymond Costello, yr hwn ym- unodd &'r Fyddin Gymreig, ac a ddiangodd wed'yn, i garchar am fis yn Lerpwl ddydd Llun. Yn Mataria, ger Cairo, y mae beddrod careg wedi ei ddarganfod, yr hwn gredir gyn- wysa weddill un o weision Pharaoh. Y mae y dyddiad o 2000 i 2500 cyn Crist. —
PORTHMADOG.
PORTHMADOG. DIRWEST.-Y Sul nesaf cychwynir ymgyrch dirwestol yn Neoniaeth WIedig Eifionydd. Dyma y siaradwyr Eglwys St. loan, Parch. J. Collwyn Morgan; St. Cyngar, Parch. Hugh Williams; Church Room, Parch. J. E. Williams; Tremadog, Parch. P. A. Davies; Beddgelert, Parch. John Davies; Llanfrothen, Parch. John Jenkins; Prenteg, Mr. I. Allen Jones; Penmorfa, Farch. R. Hughes; Pentre'rfelin, Mr. G. Lloyd Pugh Dolben- maen, Parch. J. Williams; Pennant, Parch. J. James; Llangybi, Mr. Robert Davies; Criccieth, Parch. J. Davies (Isfryn); Llan- ystumdwy, Archddiacon J. Lloyd Jones; Llanarmon, Canon Lewis. PABIDDIAETH.—Y mae y Tad Fives wedi cychwyn achos Pabyddol yn ystafell yr Ysgowtiaid, Cambrian Place. Gwnaed y llei fyny yn brydferth gan yr aelodau. Parha Pabyddiaeth i ledaenu yma ac yn Mhwllheli. DARLITH DDTDDOROL.—Yn Ystafell Gynull yr Eglwys nos Lun, traddododd Petty Officer Cowie ddarlith ddarlnnia-dol ar 'Submarines' a 'Torpedoes.' Yr oedd yn beth hollol newydd ac yn ddyddorol ac addysgiadol iawn. ARGRAFFU EIIAD, CYFLYM, A DESTLUS YN SWYDDFA'R "LLAN."