Y Llan

Ymgais i Ddadebru Corff Marw yn Nghaerf yrddin. Y mae Dadgysylltwyr Caerfyrddin wedi bod yn hynod am eu difaterwch a'u cysgadrwydd yn ystod y flwyddyn a aeth heibio; ac ar ol cael y wialen fedw' ar eu cefnau gan eu I penaeth,' y m lent yn awr, fel y mab afradlawn gynt, wedi edifarhau, ac wedi cwympo dan eu bai, ac wedi addaw ddyblu eu diwyd- rwydd yn y dyfodol er .cael y marw yn fyw. Nos Fawrth wythnos i'r diwedd if, cynhaliwyd cyfarfod blynyddol y bodau dylanwadol a alwant eu hunain yn Rhyddfrydwyr' Caerfyrddin, yn yr Assembly Rooms,' pryd yr oedd oddeutu 100 o bleidleiswyr y dref (allan o 1,500 ar y register) yn bresenol. Cymerwyd y gadair gan Mr Henry Howell, Y. U., yn absenoldeb llywydd y gymdeithas (y Prifathraw Evans, A.C.), yr hwn oedd yn glaf. Wrth gynyg y Parch A. Fuller Mills, gweinidog gyda'r Bedydd- wyr Seisnig, i'r swydd o ysgrifenydd am y drydedd waith (yr hwn sydd yu Gladstone bach gyda'r Dadgysylltwyr), dywedodd nad oedd yn ddyn o putty I neu glai.' "Panddywedaf fy mod yn myned i ymneillduo o'r swydd, yr wyf yn ei feddwl ef, ac y r wyf yn ymneillduo ar y tir hwn yu unig—nas gallaf barhau Z3 t5 fel ysgrifenydd i'r Gymdeithas Rydd- IZ5 frydol oddieithr i ni fod yn fwy cynydd- ol a gweithgar nag ydym wedi bod. Nis gallaf oddef fy hun i gael fy nghadwyno gyda chorff niarw.' Yr oedd y sylwadau hyn o eiddo penaeth' y 'gymdeithas yn ergyd marwol i'r Dad- gysylltwyr, ac aethant un ac oil yn fud ac yn fyddar,' fel y dywedir. Wedi iddynt adferu o'u syfrdanrwydd, ceisiodd y cadeirydd gan yr aelodau i bleidio eu hunain i fwy o ffyddlondeb a gweithgar- wch yn y dyfodol er adfywio, neu i ddadebru, y I -,orff marw,' pryd y cododd yr aelodau oil eu dwylaw i fyny i arwyddo hyny. Oddiwrth y drama uchod, y mae gwers i ni fel Eglwyswyr Cymreig i fod ar ddihun, ac i gadw ein pylor yn sych, am fod Cymdeithas Ryddfrydol Caerfyrddin yn awr yn myned i gyflawni 'gwaith,' a'r gwaith ?I Z5 cyntaf o'u heiddynt, ysgatfydd, fydd 0 tynu yr Hen Eglwys i lawr, a'i damsang dan do-tied. Mae cynydd yr Eglwys yn Nghymru y dyddiau yma yn ofid calon i'r Dadgysylltwyr yma. Yr wyf yn bwriadn gwylio eu symudiadau, fel y mae y Parch P. Rees, curad Llanfair- yn-Muallt, yn gwylio symudiadau y Parch Mr Mathews, goruchwyliwr cyflogedig Cymdeithas Rhyddhad Cref- ydd, yr hwn sydd mor elyniaethus i'r Eglwys. MYRDDINFAB. Z3

Nodion o Eifiouydd. DALEN O'M DYDDLYFR. Gan fod y Nadolig a'r Carolau i'w rhestru ymhlith y pethau a fu-fclly blwyddyn newydd dda i chwi, Mr Gol., a hir oes i'r LLAN, Priodol y canodd y bardd- Angeu yw terfyn pob dyn byw, I hwn nid yw ovd tarnaid, -a hoddyw Ionawr 1.—Dyma ddiwrnod claddu Morris Williams, Tyddyn Ysgboriau, plwyf Llanystumdwy, mewn oedran teg. Claddwyd ef yn yr un bedd a'i briod yn mynwent Eglwys Llanfihangel-y-Pen- nant. Gadawodd bedwar o blant i alaru ar ei ol. Duw fyddo yn nodded iddynt. Llawer o ystwr sydd y dyddiau hyn o berthynas i'r elusenau plwyfol-Pwy sydd i'w rhanu ? &c., a heno cynhaliwyd cyfarfod o'r Rheithor a wardeniaid plwyf Llanfihangel-y-Pennant i'r dyben hwnw. Dim yn neillduol y dyddiau hyn ond llechu, gan fod y tywydd mor anffafriol i fyned i'r mynydd ar ol y defaid, felly arosais yn y ty i ddarllen y LLAN a'r Haul. Yr oedd pobl y ffordd yma yn darogan diffyg cyflawn ar yr lIaul tua mis Mawrth, ond gwelaf wrth Almanac y Parch R. Camber Williams mai un modrwyol yw, a bod gobaith da am ei lewyrch yn y dyfodol. Diolchwch trosof iddo, Mr Gol., am y newydd da. Ionawr 15.-Ymweled heddyw a'r rhan hono o blwyf Llanfihangel-y-Pen- nant a elwir Cenin, i angladd plentyn chwe' mis oed, mewn ty o'r enw Uwch- y-flynon. Aethpwyd a'r corff i fynwent Eglwys Llanystumdwy i feddrod y teulu. Gan fod Llanystumdwy yn cael son am dano mor fynych yn ein hysgrif y tro hwn, bu'm yn darllen pregeth y dydd o'r blaen mewn hen lawysgrif, wedi ei phre- gethu yn Eglwys Llanystumdwy lonawr, 1820, ar Rhufeiniaid xii. 1. Pregeth dda. Nis gwn enw'r pregethwr. lonawr 18.—Dydd y Cyfarfod Deon- iaethol. Cynhaliwyd y cyfarfod hwn yn Rheithordy Llanystumdwy. Gan fod y cymylau braidd yn edrych yn ddig, aethym yno, fel rhwng bodd ac anfodd; a chyn cyraedd y lie daeth y bygythion yn ffaith drwy wlawio yn dr-vm. Oherwydd pellder y ffordd, a minau braidd yn ymarhous cyn cychwyn, ni chefais y fraint o fod yno erbyn y dechreu, nac ychwaith ni welais y diwedd, felly gwelwch nas gallaf ond roddi hanes byr a charpiog o'r cyfarfod, gan obeithio y cewch y manylion gan ryw un mwy galluog. Ymdriniwyd a llawer o wahanol bethau ag oedd ar y n rhaglen, a diameu mai pechod yoof I yn ngolwg rhai a fyddai, os na ddywed- < af, 11 Wele da iawn ydoedd," ond nis gallaf mewn un modd ddywedyd y fath beth. Dylaswn ddweyd fod pawb o Weinidogion Eglwysi'r Ddeoniaeth yn bresenol ag ethrio un, Ac nid yW dynion doeth bob amser yn gwneuthur yn ddoeth medd yr hen ddiareb, na dynion da bob amser yn gwneuthur yn dda, ao felly y tro hwn. Ond yn mhob pen y mae opiniwn," louawr 20fed. Diwrnod du, cymylog a niwlog o ran hin, ond yn fwy felly yn y Corsoer, oblegid yr oedd yn ddiwrnod cleddu Mrs Williams, gweddw y diwedd- ar William Williams, a mam y Parch 0 F Williams, gynt o Liverpool. Gwns- anaethwyd yn y ty gan y Parch J Owen, Llanfihangel-y-Pennant, yn Eglwys Dolbenmaen gan y Pavch W Evans Jones, ao wrth y bedd gan ei mhab, y Parch 0 F Williams. Gan fod yr angladd yn uu anghyhoedd. nid oedd ond ychydig wahoddedigion, heblaw ei phlant a'i hwyrion. Ei lioedran oedd 80 mlwydd. J OIIANAN,

LLANYMDDYFRI. Nos Wener diweddaf, cafwyd cyfarfod da dros bon gan aelodau Cymdeithas y Cyd- ddiwyllwyr, yr hon, y mae yn dda genyf ddweyd, sydd ar ei chynydd. Y testyn mewn Haw oedd, fol y soniais y tro di- weddaf,1 Llwyrymwrthodiad neu Gy- medroldeb.' Cymerwyd y gadair gan y brawd ieuanc, Mr W, T. Price, yr hwn a wnaeth ei ranyn ardderchog. Ar ol ychydig sylwadau gen y Cadeirydd, galwyd ar Mr y 1. W. J. James i ddarllen ei bapyr ar y testyn cyntaf. Yr oedd yn ddrwg genyf glywed na fyddai Mr J. G. Evans yn bresenol (yr hwn, gyda llaw, oedd wedi ei benodi i ddarllen yr uchod) ond ar y cyfan credaf fod pob eyfiawnder wed' ei wneyd a'i bapyr. Yn nesaf, galwyd ar Mr J. H. Griffiths i ddarllen un ar Gymedroldeb,' ae, yn wir, yr oedd ganddo bapyr grymus dros ben. Ar ol hyu cafwyd ychydig eiriau gan yr oil o'r aelodau. Rhoddwyd y ddadl i bleidlaia, pryd y cafwyd fod yna fwyafrif o dri droa Gymedroldeb. Nos Wener nesaf, yr ydym yn edrych ymlaen am wledd o'r fath oreu, canys y mae y brawd ffyddlon, Mr Thomas Llewellyn, wedi addaw i ni bapyr ar Hanes yr Eg- lwys.' Gwyddom oil ei fod yn Eglwyswr selog ei hunan, a gobeithiaf y daw yna dyrfa ynghyd i'w wrando. Cymerir y gadair ar yr achlysur hwn gan ein llywydd, y parchus Ficer. Deued pawb yno. Fel yr addewais yn fy llith diweddaf ddweyd gair neu ddau ynghylch yr Ysgol Sul Gymreig, dyma fi yn awr yn gwneuthur felly. Yn gyntaf, carem ddweyd fod genym gynllun da yn yr ysgol hon, sef holi pwnc bob Sul, ac mae yn dda genyf fod ynddi frodyr sydd yn barod bob amser i gymeryd eu rhan yn y gwaith o holi yr yagol. Go- beithio y bydd y cam hwn yn foddion i chwyddo rhif yr aelodau, caoys y mae cyn- llun fel hwn yn ddyddorol dros ben. Gresyn na fyddai rhagor o hyn yn ein Hysgolion Sul drwy y wiad. Y mae yn beth cyffredin mewn llawer plwyf i gynal ysgol chwarter. Paham lai, ynte, cynal yr holiad bob Sul am rhyw haner awr 1 Credaf fy hun mai dyna y prif reswm paham y mae Yagolion Sul yr Ymneillduwyr mor lluosog ag y maent, oherwydd fod dyddordeb yn cael ei gymeryd yu y gwaith gan bawb o'r aelodau. Gobeithio y bydd i'r ychydig linellau hyn fod yn foddion i greu awydd yn ein gwa- hanol blwyfi am y fath gynllun yn ein Hys- golion Sabbathcl. Y mae yna fwy o undeb yn y duU yma nag mewn holi pob dosbarth ar wahan. Hoffwn yn fawr weled rhai o gewri ein Heglwys yn traethu eu barn ar y testyn yma. Mae arnaf ofn fy mod yn myned yn rhy faith y tro hwn oa." 0 ragor o byn eto yn y dyfodol.-Ifor Bach.

TREGARON. Yn Eglwys St. Caron yn ddiweddar, priodwyd dau o Eglwyswyr enwog enwog gan y Ficer newydd; sef Mr Phillip Rees, ysgolfeistr parchus Llanwnen, a. Miss Maggie Beynon, Railway Inn. Mab hyuaf Mr William Rees, Doldre, yw Mr Rees, a brawd i Mr Hughes Rees, B.A., o Goleg Dewi Sant, Llanbedr-pont Stephan. Morch henaf Mr John Beynon yw Mrs Rees. Mae ffyddlondeb y par ieuanc hwn i Hen Eglwys ein tadau yn haeddu y ganmoliaeth uchaf Da iawn genym gael ar ddeall fod cyfarfod dyddorol wedi cael ei gynal yn Llauwnen nos Wener, er cyflwyno tyateb o awrlais mynor, ac amryw bethau ereill iddynt. Gras i Phylip lawen-a hardd blant Yn fwyniant i'w feinwen Byd siriol boed i'w seren, Ac aur i'w bwrs heb gur i'w ben. -Hen Gyfasll.

CANTAWDAU CYSECREDIC. "IESU, Y BUGAIL DA," aIr "BACHGEN l IEfSU." H.N. 6c, T.S. 4c.—Anfoner at y Parch Griffith Williams, Pentrevoelas, Bettws-y-Coed. 607—244