Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
16 articles on this Page
Yn y Gwallgofdy ! ;
Yn y Gwallgofdy SYNIADAU AC ARFERION RHYFEDD Y GWALLGOFIAID. 4 Daw'r meddyg yma'n union, syr. Byddwch garediced a chymeryd cadair.' Cymerais fy eisteddle yn falchus ddigon, oblegid yn y dyddiau hyn, pan y mae cystadl- euaethau mor finiog, y mae yn amheuthyn i gael unrhyw beth neu rywbeth am ddim. Wrth eistedd, aethum i dymer fyfyriol, a dechreuais feddwl ai gwallgofddyn, tybed, oedd y dyn ag oedd wedi dangos i mi y ffordd i mewn, a pha le yr oedd y gwallgofiaid ereill yn digwydd bod, oblegid fel yr oeddwn yn ceisio dyddanu fy hun wrth ddarllen yn Ngwallgofdy Huxton, gwydd- wn yn eithaf da fod yma dros dri chant o wall- gofiaid yn ymlercan o gwmpas yr adeilad. Barnwn fy mod yn y cyfarch-ystafell, ond o'r braidd yr oedd hyny y n gywir, oblegid ymhen tipyn darganfyddais mai yn ystafell breifat y meddyg yr oeddwn, ac yn union daeth ataf, gan roddi i mi groesaw calonog. Beth sydd arnoch ei eisiau ? neu yn hytrach, beth fedraf ei wneuthur i chwi ?' gofynai. 'Tybiaf, syr, nas medrwch wneyd yn well na dangos i mi y padded-room. Ond i fod yo ddifrifol drwy y cwbl, dyna sydd arnaf eisiau wybod, sut yr ydych chwi yn pasio y Nadolig yma? Beth y mae eich cleifion yn ei wnea- tliur ? Pa ddyddordeb y maent yn gymeryd yn y tymor enwog hwn o ewyllys da, a sut yr ydych yn llwyddo i'w difyru ? Peadrymodd y meddyg am funyd, ac yna dywedodd, 1 Yr ydych wedi gofyn peth i mi, a'r ffordd oreu y medraf eich ateb ydyw myned a chwi o gylch yr ystafelloedd, a dangos i chwi y cleifion, ac i esbonio i chwi pa fodd yr ydym yn difyru yr amryvviol ddosraniadau, pob un mewn ffordd wahiaol. Do dwell eich het ar eich pen, ac af i gyrchu fy allweddau.' Orwydrasom allan i fath o neuadd, a gadaw- odd y meddyg fi wrthyf fy hun gyda dyn tal, yr hwn a safai wrth yr hat-rack, gan lygadn arnaf ya y modd mwyaf ffyrnig a mileinig. A dweyd y gwir, yr oedd ei drem yn gyru cryd i lawr asgwra fy nghefn, ae yn peri fod rhyw oerder ya tramwJ drwy fy ngwaed, o'm coryn i'm gwadaau, ac yr oeddwn yn llygadrythu yn f tiiwl ar stondin y gwlawleni, er gweled a oedd yno rywbeth y medrwn ymaflyd ynddo i amddi- ifyn fy hun mewn taro. Yr oeddwn yn crynu i gyd droswyf erbyn i fy arweinydd ddyfod ynol, a dywedais, 'I ba beth y gadawsoch fi gyda gwallgof- ddyn ?' Wrth fy nghlywed yn gofyn, chwarddodd yn iaohus, gan ddywedyd, Fy ngwas preifat i oedd hwa yna, ac y mae cm galled dyn ag y medrwch ei gwrddyd mewn taith diwrnod.' 0 breswylfod preifat y meddyg aethom i mewn i gyntedd, ac yn y man yr oeddym yn sefyll tu allan i fur uchel, yn ochr yr hwn yr oedd drws bychan, yr hwn oedd wedi ei folltio a'i gloi yn gadara. Agorodd y meddyg y drws a'i allwedd, ac yno yr oeddwn wyneb yn wyneb ag again o'r menywod gwallgof, ac felly cefais wybod beth oedd sefyll am y tro cyntaf yn mhresenoldeb arswydoliaeth dychrynllyd gwall- gofdy. Yr oedd yno hen fenywod a merched ieuainc, rhai yn anafusion, a rhai yn gryfion, rhai yn hollol ddisynwyr, rhai yn hardd a rhai yn hagr ac yr oedd bod yn nghanol y fath arswydoliaethau yn ddychrynllyd, a bu'm am beth amser yn methu yswyd ymaith y teimlad ofnus oedd wedi ymgripio drostwyf, a theimlo yn ddigon gwrol i ddilyn y meddyg. Dyma, ward y tlodion plwyfol,' meddai, ac y mae yr holl gleifion sydd yma wedi cael eu danfon yma gan y plwyf. Edrychwch ar yr hen wreigan yna. Hi ddywed wrthych nad yw wedi cael tamaid i'w fwyta am chwe' mis, ac nid oes un gallu ar y ddaear a'i cymhella i gredu y gwna unrhyw beth a gymera mewn ffordd o fwyd fymryn o Ms iddi. Y mae y rhan fwyaf sydd yma yn ddeiliaid hudoliaethau o'r fath, ond ag eithrio hyn, y maent yn bur ddiniwed ac yn awr, ar amser y gwyliau, mwynhant i'r eithaf y difyriaethau a ddarparwn ar eu cyfer. Addurnir yr ystafelloedd hyn yn ddestlas, a gwna yr hen bobl fynychu y gyngherdd a ddarpara ein gwallgofion cerdd- orol iddynt. Ar ddydd Nadolig cant gymaint o gig eidion rhostiedig ag y dymunant ei fwyta, a bydd yna plum puddings enfawr, a digonol- rwydd o ddanteithion eraill. Yn ystod yr wythnos, dichon y rhoddwn amatuer dramatic performances, ac y mae y ffurf yna o ddilyr- wch yn un a werthfawrogir yn fawr iawn, er ein bod, wrth gwrs, yn disgwyl tipyn o gleber mewn ffordd o gymeradwyaeth ar y perfform- iadau, ac yn fynyoh rhaid i'r mammaethod arwain allan un o'r oleiflon ag y byddo ei theim- Iadau wedi myned yn dreoh na hi.' 0 ward y tlodion plwyfol, aethnm i ward y cleifion y telir am eu cadw yn y sefydliad, ac yn hon yr oedd rhai golygfeydd difrifol dros ben. Nid oeddwn bron wedi bod yn yr ystafell fanydyn (a dyna ystafell gymfforddus ydoedd hi hefyd, wedi ei dodrefnu yh y modd pryd- ferthaf a mwyaf celfydd, a dau dan disglaer a chysurus yr olwg arnynt yn gwresogi y lie), cyn bod hen foneddiges, gyda gwallt gwyn fel yr eira, a gwyneb swynol, yn fy motymu gerfydd fy ugh6t, gan ddywedyd- Ydi o'n wir fod gan Dywysog Cymru fab o'r enw Princess Louise ? 'Nawr, peidiwch chwi a gwadu y peth. Mae yn d'od yma am dri o'r gloch, ao yr wyf ftnau yn myned yn ol gydag ef. Tri o'r gloch, oonwoh. Doctor, 'nawr beth yw hi o'r gloch Tra yr oedd yr hen foneddiges yn siarad a mi, yr oedd yna udiadau aflafar eraill yn yr ystafell hono. Yr oedd yno un ferch ieuanc, tua deuaaw oed, yn dawnsio yn wallgofus, ac yn canu am rywun, yr hon oedd yn cael ei dilyn gan nurse, rhag iddi syrthio a chael dolur. Cawsom ar ddeall fod y ferch ieuanc, druan, wedi bod yn gantores gyhoeddus, a bod ei hymenydd wedi rhoi ffordd yn sydyn, oblegid iddi orfod canu mewn chwech o operas dilynol yu yr un wythnos. Eisteddai un hen wraig yn siglo ei hun wrth y tan, gan ochain ac ysgwyd o'r naill ochr i'r Hall yn berffaith ddisylw o bob peth o'i chylch Yr oedd hi yn cael ei hystyried yn rhy ddrwg ei chyflwr i estyn y gobaith lleiaf am ei gwellhad. Un arall a ddaeth ataf, ac a ddywedodd, I Fy eiddo i ydyw y lie hwn i gyd, ac ni fynaf gael fy ysbeilio o bono.' Yr oedd yna hen wraig arall yn gorwedd i lawr, ac yn map y/m doU} ju mimjt OS "t I 'r"Il g y gallech dybied ei bod yn gwneyd pan yn jlentyn. Yr oedd yno ddoll arall wrth ei lesmwytfainc, a phan y'm gwelodd i, dywed- )dd Ah, mae nhw yn bar fine, syr ond y mae gan y bachgen ddolur gwddf heddyw, ac felly yr wyf yn rhwym o roddi rhywbeih dros ei enau a'i gadw yn gynes. 'R'ych yn gweled fy mod i wedi rhoi y watch yma iddo i chwareu a hi, ond ni feiddiaf adael iddo ei chael yn hir, oblegid y mae yn ei thori mor enbyd. Ah, mae nhw'n barfine, ac y maent yn tyfu yn gyflym.' Yr oedd rhai o'r cleifion yn orhain, rhai yn canu, rhai yn plethu eu gwallt, ao eraill yn dal i ymddiddan ag ymwelwyr dychymygol. Yn yr ystafell nesaf, cefais fy nghyffroi yn fawr, oblegid yn y man, teimlais fy hun yn cael fy nghrafangu wrth fy ysgwyddau, a Ilais garw yn gwaeddi yn fy nghlast 'Halloa, y mae arnaf dy eisieu. Dere'n mlaen yma. Mi wn pwy ydwyt. Ti yw Alfred Lyttleton; yr wyf wedi ymgodymu a thi lawer gwaith.' Edrychais o gwmpas, a gwelais fy mod yn ngafael dyn gwallgof oddeutu chwe' troedfedd a phedair modfedd o daldra. Yr oedd ei grys wedi ei dori yn yfflon, a gwisgai got garpiog am ei gefn ond yr oedd trem ei lygaid yn ar- swydus, ac yn fy mrawychu yn ddirfawr. Modd bynag, yr oedd y meddyg wedi ei weled, a chan ymaflyd ynddo gerfydd bwtwm ei got, arweiniodd ef ymaith, a dechreuais inau anadlu fel arfer. Darfu i ddyn ieuanc arall, yr hwn a ddaeth i fyny atafi ysgwyd llaw, siarad it mi yn y modd mwyaf synwyrol, a chefais ar ddeall ei fod ef yn un o'r cerddorion sydd yn rhoddi cyngherdd i'w gydwallgofiaid ar adeg y Nadolig. Cbwareuai y crwth, a siaradai yn bwyllog a synwyrol am gerddoriaeth, ac nid oedd dim ond filackiad gwallgofus- ei lygaid yn awr ac eilwaith yn bradychu y secret ofnadwy. Yr oedd yna amryw eraill o wallgofiaid bygythiol yr olwg arnynt ya cerdded o gwmpas yn y ward hon. Gan un creadur yr oedd llafn o ddur, a chyda mynawyd yr oedd A'i holl egni yn ceisio tori ymaith y darn o hono. Dyn oedd hwn oedd ag oedd eisiau diwygio y byd. Edrychai arnaf o dan ei aelian mewn modd hynod o ddigllawn, ac ni fynaswn gael fy ngadael ar ben fy hunan yn yr ystafell gydag ef am ugain, na, dim am bum' gwaith ugain punt. Yn yr ystafell hono yr oedd golygfa bur ysmala yn myned yn mlaen. Yr oedd un gwallgofddyn gyda darn o linyn, mewn modd difyr-ddwys, yn mesur gwallgofddyn arall am bAr o ddillad; ac wedi i'r gwallgofddyn gael ei fesur, daliai i ddweyd mewn goslef uchel, ffyrnig, fod y try wser yn rhy Jdyn yn y gwddf, ac fod arno eisiau poced yn lining ei goler. Pan welodd y teiliwr gwallgofus fi, llamodd ataf, ac mewn llai na munyd, yr oedd yn fy mesur am got a gwasgot. Un flwyddyn, cafodd fancy dress ball ei rhoddi yn y gwallgofdy, a throdd allan yn llwyddiant anarferol. Ymgynullodd dros 80 o wallgofiaid mewn fancy dresses yn y ddawns- ystafell, lie yr oedd yr ymwelwyr wedi ymdyru ynghyd, a dawnstasant hyd bedwar o'r gloch y boreu. Dywedodd y meddyg wrthyf eu bod wedi ymddwyn yn ardderchog. Yr oedd yn olygfa ddymunol a siriol, fel pe yn galw i'w cof ddyddiau dedwydd gynt, ac nid oedd dim ond chwertbiniad a llonder yn nodweddu yr olygfa. Y mae yn eithaf gwir fod yna yn awr ac yn y man ambell un yn tori allan i chwerthin yn wallgofus, ond buan y cafrai ei arwain ymaith gan fammaeth. Cyfeiriasom at y band sydd o gymaint gwas- anaeth yn Hoxton House. Y mae y band hwn yn rhoddi amryw gyngherddau yn adeg y Nad- olig, ac y mae yn cael ei wneuthur i fyny o 40 o berfformwyr y gwir yw, y mae yn gerddorfa gyflawn. Mae y dynion yn cymeryd y dyddordeb mwyaf bywiog yn eu gwaith, a pheth pur an- arferol ydyw i chwareuydd gychwyn chwythu ton ar ei gyfrif ei hun. Yn hytrach, y mae gwaith celfydd yn cael ei wneyd gan y cerddor- ion hyn, ac y mae y cyngherddau a roddir gan- ddynt yn wir fwynhaol.
LLANDAF.
LLANDAF. Cynaliodd Arglwydd Esgob fjlandaf wasan. aeth urddo i ddiaconiaid yn unig yn yr Eglwys Gadeiriol ddydd Sul diweddaf, pryd y derbyn- iwyd y boneddigion canlynol i'r urdd :-— 91 Jenkyn Edwards, Coleg y Frenhines, Bir- mingham. Alexander Cockburn Evans, Coleg Merton, Rhydychain. John Wilson Loftus Tottenham Hopkins, B.A., Coleg y Drindod, Dublin. John Richard Hosbons. John Gower Jones, B.A., Coleg yr lesa, Rhydychain. Richard Jones, B.A., Coleg Dewi Sant, Llan. bedr. William Munro, Prifysgol Edinburgh. Ebenezer Starcy, Coleg St. Aidan, Birkenhead. Josiah Thomas. Yna, rhoddodd yr Esgob y trwyddedau can- lynol i guradiaethau Jenkyn Edwards i Lanofer. Alexander Cockburn Evans i Abergafennl; John Wilson Loftus Tottenham Honkins.B. A.. i t. Woolos, Newport. John Richard Hasbons i Mountain Ash. John Gower Joues, B.A., i Dredegar. Richard Jones, B.A., i St. German's, Caer- dydd. William Munro i St. Mark's, Newport, Sir Fynwy. Ebenezer Starcy i Bantteg. Josiah Thomas i Bettws, Pentybont. Yr Hybarch Archddiacon Llandaf oedd y pregethwr, a Mr. Hopkins oedd yr Efengylwr. Cynaliodd yr Esgob gonffirmasiwn yn yr Eglwyr Gymreig, Howard Gardens, Caerdydd, nos Sul, ac ar ddiwedd y gwasanaeth rhoddodd ei arglwyddiaeth drwyddedait darllenwyr lleygoli Mr. J. M. Davies a Mr. Jones ymhlwyf yr Holl Saint, Caerdydd.
TY DDEWI.
TY DDEWI. Mewn urddiad cyffredinol a gynaliwyd gan Arglwydd Esgob Ty Ddewi yn Eglwys y Plwyf, Abergwili, dydd Sul, yr 20fed cyfisol, y boneddigion canlynol a urddwyd yn ddiacon. iaid, ac adrwyddedwyd i guradiaethau :— Henry Jenkins, L.D., Coleg Dewi Sant, Llan- bedr, i Lanerchaeron a Dihewyd, Sir Aberteifl. John Phillips, B.A., Coleg Dewi Sant, Llan. bedr, i Lannon, Sir Gaerfyrddin. John Evans, B.A., Coleg Dewi Sant, 1an. tofr, < fJ Matteew, Afeerfowe, ir fVpwg. --7- William John Evans, B.A.Coleg Dewi Sant, Llanbedr, i Lanbedr-Pont-Stephan, Sir Aber- teifl. David Sinnett Jones, L.D., Coleg Dewi Sant, Llanbedr, i Lanrhian a Llanrhithan, Sir Benfro. William Biggins, L.D., Coleg Dewi Sant, Llanbedr, i Gefnllys a Llandrindod, Sir Faes- yfed. Urddwyd y rhai hyn yn offeir'aid:- Y Parch. Evan Davies, efrydydd o Goleg y Frenhines, Birmingham, cnrad Casnewydd, Sir Benfro. Y Parch. Evan Jones, L.D., Coleg Dewi Sant, Llanbedr, curad Llanedi, Sir Gaerfyrddin. Y Parch. Charles Frederick Owen, M.A., Coleg Balliol, Rhydychain, curad Llandebie, Sir Gaerfyrddin. Mr. William Biggins ydoedd yr Efengylwr, a thraddodwyd y bregeth gan y Canon W. L. Bevan, ficer Hay.
BANGOR.
BANGOR. Dydd Sul, gan Esgob Bangor, yn ei Eglwys 0 0 Gadeiriol, urddwyd y personau canlynol yn ddiaconiaid :— D. T. Davies, B.A., Coleg yr lesu, Rhyd- ychain, i guradiaeth Trawsfynydd, Sir Feirion- [ydd. W. Williams Richards, Coleg Dewi Sant, Llanbedr, i guradiaeth Llanwnda, Sir Gaer- narfon. Hefyd, urddwyd y rhai hyn yn offeiriaid — T. Lloyd Williams, B.A., Coleg Sant Pedr, Caergrawnt, curad St. Mair, Bangor. A. E. P. Adams, Coleg St. Aidan, Birkenhead, curad Llandinam, Sir Drefaldwyn. Evan Thomas, B.A., Coleg Dewi Sant, Llan- bedr, Llangybi-cum-Llanrhos, Sir Gaernarfon. Traddodwyd y bregeth gan y Parch. C. P. Price, rheithor Maentwrog, Sir Gaernarfon.
Esgob Llandaf a'r Methodistiaid…
Esgob Llandaf a'r Methodist- iaid Calfinaidd- DECLARASIWN Y GWEINIDOGION A'R PREGETHWYR. WATKIN G. POWELL, MAES-Y- CWMER, YN Y "GLORIAN." Hyfrydwch gan ein calon ydyw gallu cyhoeddi yr ateb canlynol i haeriadau y Dr. Richard Lewis, Esgob Llandaf Yr ydym ni, y rhai y mae ein henwau isod- gweinidogion a phregethwyr y Methodistiaid Calfinaidd yn Sir Fynwy, ar ol deall fod Arg- lwydd Esgob Llandaf wedi dweyd yn gyhoeddus fod amryw o weinidogion, perthynol i'r cyfun- deb hwn wedi ymofyn am dderbyniad i mewn i Eglwys Loegr, drwy hyn yn y modd mwyaf difrifol, yn tystio fod yr haeriad yn berffaith ddisail mor bell ag yr ydym ni yn myned; ac na ddarfu i ni, yn uniongyrchol nac anuniongyrchol, wneyd unrhyw geisiadau o un math am gael ein derbyn i mewn i'r Eglwys.' Yn Saesneg fel y canlyn :— We, the undersigned, ministers and preachers of the Calvinistic Methodist connexion of Monmouthshire, having learned that the Lord Bishop of Llandaff has publicly declared that several ministers of this denomination have applied for admission into the Church of England, do hereby solmenly declare that the statement is entirely false, as far as we are con- cerned and that we have not, directly or indirectly, made any advances whatsoever to be received into the Church of England:— George Phillips, Pontnewynydd. Isaac Blackwell, Blaina. Aaron Davies, Pontlottyn. David Roberts, Garnfach. David Davies, Llanelli. Thomas James, Blaina. James E. Rhys, Abertileri John Williams, Abertilsri. John Evans, Abercarn. Abraham Williams, Eisca. Watkin G. Powell, Maes-y-cwmer. William Williams, Tredegar. T. Grey Jones, Ebbw Vale. John Prys, Llannofer. Thomas Jones, New Tredegar. D. G. Evans, Ebbw Vale. William Jones, Garnddiffaeth. Morgan Davies, Risca. D. H. Williams, Casnewydd. B. Ceitho Davies, Abercarn. P. D. Morse, Pontnewynydd. 0. D. Jones, Tredegar. Evan Price, Ebbw Vale. David Oliver, Carno. Evan Davies, St. Mellons. J. Maesyddog Francis, Tredegar. John Griffiths, Nantyglo. D. L. Jenkins, Newbridge. John Williams, Rock. Thomas Watkins, Rhymni (yn Nhrefecca). Hezeciah Arthur, Tredegar. E. M. Evans, Casnewydd (yn Nhrefecca). Rcderick Morgan, Pontlottyn. E. Rock Evans, Rock (yn Nhrefecca). F. M. Howells, Merthyr. Henry Richards, Abercarn. John D. Lloyd, Tredegar (yn Nhrefecca). D. W. Williams, Casnewydd (yn y Bala). David E. Jenkins, Casnewydd (U.C.W.J. Thomas Jones, Rhymni (U.C.W.). (Allan o'r Faner am Ragfyr 16eg, 1891.) Ysgrifenwyd y llythyr canlynol at Olygydd y Western Mail, a chyhoeddwyd ef ddydd Llun diweddaf Sir,—I was astounded to see the name of the Rev. Watkin G. Powell, Maesycwmmer, in the list of Calvinistic Methodist ministers who have lately protested against a statement recently made by the Bishop of Llandaff, that several ministers of this denomination have applied for admission into the Church of England.' How could Mr. Powell have the conscience and effrontery to sign the solemn protest' referred to when he knew well that he had made a strong application through me, not many months since, for Holy Orders in the Established Church ? His letter to me in this matter, complaining in strong terms of the troubles and inconveniences of the itinerancy in connection with the Oorph, I duly sent to the Bishop of the diocese, at the same time giving his lordship a favourable account of Mr. Powell, as far as I knew him. Doubtless, the Bishop has the said letter and mine in his possession. My desire is not to injure Mr. Powell, but to let the public know the facts of the case as regards his action in connec- tion with the solemn protest' with which he has thought proper to ally himself, in order, no doubt, to throw discredit upon the Welsh bishops. In Mr. Powell's case, at least, our bishops have not much to fear.—I am, &c., JOHN GRIFFITHS, Vicar of Mynyddislwyn. Mynyddislwyn Vicarage, Pontllanfiraith, Newport, Moa., Deo, lh
Church Choir Guild (GUILD…
Church Choir Guild (GUILD OF CHURCH MUSICIANS), 35, Wellington St., Strand, W.C., I GLERIGWYR, PRIFGANTORION, ORGANWYR, COR-FEISTRI, a CHOR-GANTORION. JAyioydd,, y Gwir Barehedig Pigou, D.D., F.C.C.G. Warden, y Dr. J. H. Lewis, Mus. Doc., D.C.L. Tal blynyddol oddiwrth bob aelod, 10s. 6e. Am gofrestru Corau, 10s. 6e. Gellir cael y manylion am aelodaeth, eofrestriad, arholiadau, Ac,, oddiwrth y Warden, neu T. Westlake-Morgan, F.C.C.G., St, Thomas Street, Merthyr Tydfil. Y CHURCH MUSICIAN.' Mae y Church Musician am Ragfyr yn cynwys llawer o faterion dyddoro], ynghyd fig erthygl ar Foddion yr Eglwys gan y Parch. J. W. Doran, ar Brifyagof y Deheubarth, ar gerdd- oriaoth yn Lloegr yn ystod cyfnod y Frenhines Elizabeth, ar driniaeth Ileisihu bechgyn, ac erthygl arweiniol ar fawl-gerddi. Heblaw byn, ceir attodlen gerddorol o dair carol Nadolig ar- dderchog, newyddion am y Guilds, organ- ddadganau, adolygiadau, gohebiaethau, newydd- ion cyffredinol, a manylion am gystadleu- aeth. AELODAU NEWYDD. James Farr, T. H. Bowen, W. Salmon, A. S. Powell, E. C. Davies, J. Matthews, Miss M. L. Wood, R. K. Simmons, E. R. Oakden, C. Minter Curwood, a D. James (Pontypridd). AELODAU OESOL NEWYDD. Henry Carman, W. J. Tonge, a B. R. S. Frost. GWYL GORAWL. Cynhelir Gwyl Gorawl yn Eglwys Blwyfol St. Mair, Hertingfordbury, yn gynar yn Ion- awr. Pregethwr, Arglwydd Esgob Marl- borough. OKGA-N-DDADGANAU. Hysbysir am ddadganau ar organ y Guild yn Llundain, gan y Dr. Spark, F.C.C.G. (Leeds), y Dr. Lewis, y Dr. Lott, a Mr. Lyle (Sher- borne). ANRHEGU Y LLYWYDD. Tanysgrifiodd yr aelodau tuag at anrhegu y Llywydd (y Tra Pharchedig Ddr. Pigou) a'r I Guild Badge in 18 ct. gold,' ar ei benodiad gan y Goron i Ddeoniaeth Bryste. Cymerodd yr anrhegiad le ar y 24ain o Dachwedd, yn Llyfr- gell y Ddeoniaeth yn Chichester. EGLWYS GADEIRIOL BRYSIE. Mae Deon Bryste yn gwneyd trefniadau ar gyfer cynal Gwyl Gerddorol fawreddog ynglyn a'r Guild yn yr Eglwys Gadeiriol yn y Gwan- wyn. Gwisgodd y Tra Pharchedig Ddeon y Ibadge aur (a anrhegwyd iddo) ar ei sefydliad yn y Ddeoniaeth y dydd o'r blaen. Y 'BLAZER.' Desgrifir yr uchod fel hyn :—4 The Guild Blazer for the use of members and choirs in union is of crimson, edged with a t inch edging of yellow, with the Insignia on the breast pocket; also cap or straw hat to match.' ARHOLIADAU AM RADDAU. Dymunir ar yr ymgeiswyr (o'r Dywysogaeth) am y graddau A.C.C.G. a F.C.C.G. i anfon eu henwau at Mr. Westlake-Morgan yn ddioed, er mwyn darparu ar gyfer cael canolfan arholiadol Gymreig. Cymeradwyir yr arholiadau yn ar- benig i'r clerigwyr cerddorol. DARLITHIAU LLEOL, ORGAN-DDADGANAU, &C. Gyda'r amcan i ddyrchafu y Church Choir Guild, ond i glerigwyr neu organwyr apelio at Mr. Westlake-Morgan, efe a ymgymera i roddi darlithiau yn gosod allan waith ac amcanion y Guild yn unrhyw dref yn neu yn agos i Gymru. Ymgymera hefyd & rhoddi organ-ddadganau.
YSTRADYFODWG.
YSTRADYFODWG. GWELLIANT GWALL. Dymuna A. G.' hysbysu ein darllenwyr fod gwall pwysig wedi llithro i fewn i'r cofnodiad am farwolaeth Miss Maggie Rees. Yn lie gan roddi ei hyder ar y Gwaredwr boreu dydd Mercher, y 27ain o Dachwedd,' darllener gan roddi ei hyder ar y Gwaredwr. Boreu dydd Mercher, y 27ain o Dachwedd, hi a hunodd yn dawel yn yr lesu.' Drwg iawn genym fod gwall mor wrthun wedi digwydd. Mae y gwr du yn edifeiriol iawn ac oni buasai bod y Nadolig mor agos, buasem yn ei daflu i'r twbyn inc ar ei ben.
PENISA'RWAEN.
PENISA'RWAEN. Prydn awn dydd Gwener, y 18fed cyfisol, bu farw, yn nhy ei chwaer, Miss Laura Parry, Brynmadog, ger y lie hwn. Yr oedd yn amlwg ei bod yn gwaelu er's amser, ond ni chafodd ond cystudd byr. Bu Miss Parry yn athrawes am flynyddau yn ysgol Penisa'rwaen. Oddiyno symudodd i Penmachno fel athrawes yn yr ysgol, ac yr oedd wedi enill serch a pharch pawb a'i hadwaenai yno. Ei dymuniad olaf oedd am i'w pherthynasau drosglwyddo ei ffarwel i blant yr ysgo]. Yr oedd yn Eglwys. wraig ffyddlon ac egwyddorol, ac yr oedd wedi enill gwobrau uchel yn arholiadau Bwrdd Ysgol yr Esgobaeth. Yr oedd hefyd yn hynod am ei chretydd ei rhinwedd, a'i diwydrwydd. Cymer y cynhebrwng le dydd Mercher, y 28ain cyfisol.
DOLWYDDELEN.
DOLWYDDELEN. Fel yr hysbyswyd eisoes ar dudalenau y LLAN, cynhaliwyd cenhadaeth arbenig yn y plwyf hwn am wyth niwrnod yn dechreu Rhagfyr 3ydd. Yr offeiriaid a fwriadwyd i wasanaetha ynddi oedd y Parchn. Ganon Roberts, M.A., Llandaf; H. L. James, M.A., Penisa'rwaen ac LEvan Evans, ficer Bettwsycoed. Cynhaliwyd y gen- hadaeth yn ngwyneb cryn anhawsderau. Bron ar ddechreu y genhadaeth, goddiweddwyd y Cauon Robeits gan afiechyd trwm, ac nisgallodd gymeryd rhan yn y gwasanaethau ar ol y nos Lun cyntaf. Fodd bynag, trwy ddaioni Duw yn ei ragluniaeth, trefnwyd i un arall o'i weision ddyfod i lanw yr adwy. Yn bollol ddirybudd daeth y Parch. W. Williams, rheithor Dolgellau, i ddwyn ymlaen y genadaeth, ac y mae ei barodrwydd yn dyfod a'i ymdrechion yn ystod y genhadaeth yn haeddu canmoliaeth nchel iawn. Yr oedd y gwasanaethau fel y canlyn Gweinyddiad o'r Cymun Bendigaid am 8 00 bob boreu", gwasanaeth o ymbil ac anerchiad am 10.30, gwasanaeth y plant am 12.45, gwasanaeth i ferched am 2.30, gwasanaeth i feibion am 4.30, a gwasanaeth cenadol am 7. Yr oedd yr bin yn dra anffafriol, ond bu yr Eglwyswyr ao eraill yn hynod o ffyddlon yn y gwasanaethau, rhai o honynt yn dyfod o bellder mawr ddwy a thair gwaith yn y dydd. Y mae'n ddiameu eu bod wedi derbyn lies mawr oddiwrth y genhadaeth. Heblaw yr ychwanegiadau at y cymunwyr, oredwn fod y genhadaeth wedi gadael argraff ddwfn ar yr Eglwys yn y lie. Gobeithiwn a hyderwn y bydd yr efieithiau da yn parhau, ie|ty44 ftwjr&i veteiya j dpm Y*| oedd yn olygfa hardd' boreu dydd Sul diweddaf o'r genhadaeth i weled nifer mor dda o gymun- wyr yn amgylchu allor yr Arglwydd. Buasai yn dda genym pe gallasem derfynu hanes y genhadaeth yma, ond y mae dyledswydd at yr Eglwys yn celu y ffeithiau. Y gwirionedd galarus yw fod Ymneillduwyr Dolwyddelen wedi ymddwyn mewn ysbryd hollol anghristionogol yn ystod y genhadaeth. Anfonodd ficer y plwyf gais boneddigaidd atynt am eu gweddiau dros y genhadeth. Ni offrymwyd yr un weddi ganddynt drosti. Tynghedasant eu holl gan- lynwyr i beidio myned yn agos i wasanaethau y genhadaeth, a hauasant hadau rhagfarn a chasineb yn meddyliau eu plant diniwed, trwy eu gwahardd yn yr Ysgol Sul i fyned i wasan- aeth y plant yn yr Eglwys. Argraffwyd papyrau ganddynt hefyd (ond hebenwyrunargraffydd), gyda'r amcan o greu rhagfarn yn erbyn y genhadaeth, a gwasgarwyd hwynt ar hyd y ffyrdd ao ar yr eisteddleoedd yn y trêns. A ganlyn yw yr hyn a dybia ein brodyr Cristion- ogol ymhlith yr Ymneillduwyr yn ymddygiad priodol tuag at ymdrech arbenig i ledaenu gwir grefydd a dychwelyd pechadnriaid at Dduw :—u At Ymneillduwyr hen ardal y cewri a daniodd Gymru,—Gan fod galw uchel arnoch i roddi eich presenoldeb yn nghyfarfodydd y genhadaeth yr wythnos hon yn unig, mae yn ymddangos mai nid mater eich eneidiau sydd mewn golwg ganyr' Estrones a'r hudoles, ond cael eich rhifo gyda'r rhai sydd y* awr ac eilwaith yn mynychu y lie a sefydlwyd gan yr enwog Harri yr Wythfed, i ryw ddy- benion gwirionffol. A chofiwch, os rhoddwch eich presenoldeb yn y lie, fod pregethu y gwir Efengyl gan y cewri uchod yn waeth nag ofer. Cywilyddiwch, a gweddiwch nad eloch i'r lIe Pabyddol, chwi Ymneillduwyr caredig. Gwir fod y cnawd yn wan. Mae yn bosibl i chwi gael eich temtio i werthu eich genedigaeth- fraint am un saig o fwyd. 0 gwyliwch nad eloch i brofedigaeth yn ngolwg y byd sydd yr awr hon, canys ofnadwy fydd yr anfri a dyn- weh arnoch eich hunain os ceir neb o honoch yn euog. Ond credu 'rwyf well pethau am danoch-chwi sydd yn trigo yn yr un ardal ag y saif hen momentos y cewri uchod, 4 Tan-y- castell' a Bodegroes.'—Yr eiddoch, yn ysbryd y cewri, Ymneillduwr.Soniant hwy am y oewri John Jones, Talysarn, &e. Dywedaf finau, 4 Pa fodd y cwympodd y cedyrn ? Pa fodd y tywyllodd yr aur; y newidiodd yr aur coeth da ? Taflwyd ceryg y cysegr yn mhen pob heol!'
DOWLAIS.
DOWLAIS. PENGARNDDU.—Boreu dydd Llun, Rhagfyr 14eg, bu farw Sarah, gwraig William Jones, o'r lie uchod, a chladdwyd yr hyn oedd farwol o honi yn mynwent y Pant y dydd Sadwrn dilyn- ol. Gwasanaethwyd ar yr achlysur gan ein parchus Reithor a'r Parch. W. L. Hughes, curad y Ile. MARWOLAETII DDISYMWTH.—Boreu dydd Llun, Rhagfyr 14eg, bu farw dyn ieuanc or enw William Price, Brynmorlais Farm, ger Pen- garnddu. Yr oedd yn ei gynefinol iechyd y noson flaenorol. Bu farw hefyd blant John a Morgan Jones, o Bengarnddu, sef geneth 6 mlwydd oed, a bachgen 4 mlwydd. Claddwyd hwynt yn mynwent y Pant, a gweinyddwyd ar yr achlysur gan y Parchn. W. L. Hughes a W. T. Mackin- tosh. CYNGRAIR Y FRIALLEN.-Nos Lun, Rhagfyr 14eg, cynhaliwyd cyngerdd mewn perthynas a'r Gymdeithas uchod yn yr Oddfellows' Hall, Dowlais. Yr oedd y cynulliad yn dda, a'r canu yn rhagorol. ASSEMBLY Room.-Nos Wener diweddaf, cyn. haliodd Ceidwadwyr y lie hwnw gyfarfod yn yr ystafell ncbod, pryd y siaradodd Mr. A. E. Southall, o Undeb Cenedlaethol Cymdeithas y Ceidwadwyr, ar I Gyd-dref niad y Ceidwadwyr.' Siaradwyd hefyd gan Mr. Lewis, Aberdar, Mr. Lintern, o'r lie hwn, ac eraill.
GELLIGAER.
GELLIGAER. Ar y 14eg, talodd y Parch. T. Lloyd Wil- liams, Dirprwywr dros y Gymdeithas er Lledaenu yr Efengyl, ymweliad a'r lie uchod, pan yr oedd cynulliad lluosog wedi dyfod ynghyd i wrando arno. Rhoddodd Mr. Williams frasddarlun o amcan y Gymdeithas, yr hyn oedd wedi wneyd a'r hyn oedd yn wneyd yn bresenol. Dangosodd mewn iaith eglur y gwahaniaeth dirfawr sydd wedi cymeryd lie yn yr 50 mlynedd diweddaf yn y gwledydd tramor mewn perthynas i foes- oliad ac achos crefyddol fel effaith o ddylanwad y Gymdeithas uchod. Ar y 15fed, talodd ymweliad fi Bargoed. Yno drachefn yr oedd cynulliad da wedi dyfod ynghyd, er fod y tywydd yn wlyb ac yn oer. Dechreuwyd y ddau gyfarmd gan Reithor Gelli- gaer, y Parch. T. J. Jones, M.A., gyda sylwadau dyddorol iawn. Penderfynwyd yn y ddau le i gynorthwy gael ei anfon i'r Gymdeithas. Dyledswydd yr Eglwys gartref ydywcynorthwyo y canghenau ohoni oddicartref. Mae Mr. Wil- liams yn llafurio ar yr adeg yma yn Esgobaeth Llandaf. Llwyddiant a ganlyno ei waith. Mae'r Nadolig yn neshau. Mae'r Eglwys yn y plwyf hwn wedi bod yn ceisio gosod gwir- ioneddau yr Adfent gerbron ei haelodau. Gobeithio eu bod wedi ateb rhyw ddybenion da, ac y bydd gwyl y Nadolig i gael ei chadw fel y dylai. Mae arweinwyr y coran canu wedi bod yn llafurio yn galed i ddysgu carolau cymwys ir gyfer yr wyl. Bydd yn felus clywed c6r o blant yn canu'n beraidd garolau am enedigaeth y Baban Sanctaidd a anwyd yn Waredwr dynol- ryw. Ymdreched pawb fod yn ffyddlon trwy ystod y dydd.
TREFDRAETH, BODORGAN.
TREFDRAETH, BODORGAN. CYGHEEDD.—-Nos Wener, y 18fed o'r mis liwn, cynhaliwyd cyngherdd mawreddog yn yr Ysgoldy Cenedlaethol, er budd yr ysgol ddydd- Lol. Daeth cynulliad da ynghyd, ac aethpwyd trwy y rhaglen faith yn hynod ddeheuig. Llywyddwyd, fel arferol, gan y rheithor (yr Hybarch Archddiacon Pryce, M.A.), yr hwn a roddodd anerchiad agoriadol byr a phwrpasol. Dvmerwvd I rhan gan v rliai canlvnol-Misses Pryce, Rheithordy; Mrs. Flinn, Caernarfon Miss Hughes, Bangor Miss Thomas, Bethel Misses E. L. Williams, Bethel, a Martha Parry, Careg Ceiliog Bach; Mr. O. Williams, Bodorgan Station Meistri W. M. Pierce, Llangristiolus E. G. Thomas, Llangadwaladr R. H. Thomas, llythyr-gludydd, Bethel, ynghyd fi chor o blant yr ysgol, o dan arweiniad Miss Thomas, ] athrawes gynorthwyol. Cafwyd caneuon, deuawdau, &c., yn y ddwy iaith, ac yr oedd y derbyniad gwresog a roddwyd i Mrs. Flinn a Miss Hughes yn dangos yn eglur eu bod yn rhoddi boddlonrwydd mawr i'r gwrandawyr. i Mae gan Miss Hughes lais oontralto rhagorol, a < chydag ychydig yohwaneg o ymarferiad daw yn ( gantores o fri. Chwareuwyd y 'Wedding I March' (Mendelssohn) yn feistroigar gan y < Misses Pryce ar y crythau a'r berdoneg. Canodd y Misses E. L. Williams a Martha 1 Parry (er nad ydynt ond lodesi ieuainc iawn) £ eu caneuon a'r deua.wd,' Deilen ar yr afon,' yn i bur swynol. Cafwyd unawdau a deuawdau gan I Miss Thomas a'i brawd (Mr. E. G. Thomas) yn ( gampus. Yr oedd datganiad Mr. Owen Williams yn wir dda, a chafodd gymeradwy- aeth uchel gany dorf. Nid oedd y cyfaill Mr. c Pierce mewn cystal hwyl ag arfer, ond canodd, v er hyny, yn dda. Creodd Mr. R. H. Thomas d ddifyrwch anarferol trwy iddo fyned ar y f Uwyfan gyda bwndel o newyddiaduron, a t chanodd y gfin hono, • Pwy sydd eisiau papyr d mwgwpus m tynu y$i la^r} & gorfu iddo ail ganu. Dymunol dros ben ydoedd gwrando ar gfir yr ysgol yn canu ac yn adrodd mor ardderchog, ac y mae hyn yn eiarad yn uchel am fedrusrwydd Miss Thomas fel athrawes, ac nid peth hawdd ydyw cael gan blant mor ieuainc i wneyd eu gwaith mor dda. Dylai rhieni y plant hyn fod yn falch o honynt, a dylent hefyd werthfawrogi llaf ur eu hathrawon gweithgar trwy aBfon eu plant i'r ysgol yn gyson. Cyn terfynu y cyfarfod, galwodd y llywydd ar Mr. Griffith Owen, Gwna Fawr, i anerch y dorf, a gwnaeth hyny nes enill uchel gymeradwyaetb. Terfynwyd y cyngherdd trwy i'r dorf gydganu yr Anthem Genedlaethol, a chymerodd Miss Hughes yr unawd.- Un o ardal arall.
BARGOED, GELLIGAER.
BARGOED, GELLIGAER. Y PREN NADOLIC,Mae darpariadau hel- aeth yn cael eu gwneuthur gogyfer Wr I Pren Nadolig'a'r te a gynhelir yma y dydd cyntaf o'r flwyddyn newydd. Mae hwn erbyn hyn yn sefydliad blynyddol, ac edrychir ymlaen tuag ato gyda dyddordeb mawr iawn. Gobeithio y ceir gwell tywydd nag a gafwyd pan gynhal- iwyd un y llynedd, ac y daw tyrfa fawr o fon- eddigesau a boneddigion arianog a haelionus ynghyd, fel y bydd swm da o arian i'w dros- glwyddo i gronfa adeiladu yr eglwys. NEWYDD DA.—Gorfod i'r tywydd gymeryd back seat' fel testyn ymddiddan yn y lie hwn ddydd Iau, yr 16eg o'r mis yma, a rhoddir y flaenoriaeth i bwnc arall. Ar ol cyiarch gwell i'n gilydd, 44 Mae 4 nhw' wedi dyfod i'r glo yn mhwll y Gilfach," meddem am y cyntaf. Mae llawer o bethau cfis wedi eu dweyd o bryd i'w gilydd am y nhw,' ond dyma bluen yn eu het- iau am unwaith o leiaf. Perthyna pwll y Gil- fach i gwmni gwaith haiam Rhymni. Mae y cwmni a'u goruchwylwyr wedi cyfarfod Ag an- hawsderau anghyffredin wrth suddo y pwll hwn. Tarawsant ar draws ffynonell o ddwfr anhysbyddadwy, a buasai cwmni a goruchwyl- wyr llai penderfynol a llai lamyneddgar wedi rhoddi i fyny yr ymgais mewn anobaith. Ond parhau i ymladd a'r gelyn gwlyb a wnaethant, ac yr ydym yn awr ar flaenau ein traed yn gwaeddi I hwre,' nes y mae ein lleisiau wedi crygu. Llongyfarchwn y boneddigion sydd yn llywodraethu ar y ffaith fod eu hamynedd a'u llwyddiant wedi eu coroni a llwyddiant.
.LLANAFAN.
LLANAFAN. Drwg genym gofnodi marwolaeth Mr. Isaac Richards, Pantyffynon, o'r plwyf hwn, yr hwn a fu farw Tachwedd 28ain, ac a gladdwyd ar y 3ydd o Ragfyr yn mynwent y lie uchod. Yr oedd wedi bod yn glochydd y lie er's tuaphedair blynedd yn olynol i'w frawd a'i dad. Bu ei dad yn y swydd am oddeutu deugain mlynedd. Yr oedd yr ymadawedig yn gerddor gwych, ac yn Eglwyswr zelog drwy ei oes. Ni chafodd ond byr gystudd, ond yr oedd yn galed dros ben. Yr oedd wrth ei ddyledswyddau yn yr eglwys dydd Sul, yr 22ain cynfisol, a bu farw y dydd Sadwrn canlynol. Yn ei gystudd yr oedd yn amynedd- gar iawn, ac yn canu bron hyd y diwedd. Heddwch i'w lwch. Heddwch i'w Iwch.— Hefyd, ar y 30ain cynfisol, ymwelodd angau & Mr. David Parry, churchwarden yn y lie uchod. Bu ef yn dioddef yn hir dan gybtudd trwm, ond yr oedd yn hynod dawel ac amyn- eddgar dano hyd y funyd olaf. Gadawodd deulu mawr i alaru ar ei ol. Yr oedd yntau yn Eglwyswr zelog iawn, a bu yn arolygwr yn yr Ysgol Sul. Yr oeddynt eill dau yn gyfeill- ion mynwesol, a chawsant ymadael a'r fuchedd hon o fewn pedair awr ar hugain i'w gilydd. Y mae pab Eglwyswr yma yn teimlo colled nid bychan ar ol y ddau yn yr Eglwys a'r Ysgol SuL Cawsom bregeth angladdol y nos Sul can- lynol gan y Parch. W. J,. Williams,- lfoor, oddzar,; y geiriau, Os plant, etifeddion hefyd, sef eti- feddion i Dduw, a chyd-etifeddion fi Christ.' Yr oedd yn bregeth ardderchog ac i'r pwrpas, 100 yr oedd Mr. Williams dan deimlad dwys tra yn ei thraddodi. Y mae clod mawr yn ddyledus i'r Ficer am ei lafur diflino gyda'r Eglwys. Eglwyswr.
[No title]
Y mae yn ffaith hynod fod natur wedi rhoddi ni bob peth er ein mantais yn ymyl ein llaw )nd am,haiarn, aur, ac arian, gan eu bod yn jfferynau gwaed a llofruddiaeth, a'i ganlyniadau, y mae natur wedi eu cuddio yn mherfeddion J Idaear. Yr oedd bachgen bychan un diwrnod yn -bodio allan gyda i athrawes, pan y cyfarfydd- isant fachgenyn o gardotyn, yr hwn a ofynodd ddynt am geiniog, gan ddweyd ei fod yn ang- lenus iawn. I Beth,' gofynai y bachgen araIl, a ydych chwi yn dysgu Lladin ?' Gwnaeth gwas y cyfferiwr y physig i fyny yn il y cyfarwyddyd, a chafodd fod y cwsmer vedi talu am dano gyda haner coron drwg a [ernyn chwecheiniog. Dywedodd wrth ei feiatr el y bu. 4 Na hidiweh,' ebai y oyfferiwr mewn 6n athronyddol, 'os ydyw y chweoheiniog yn da, v mae elw glir o dair finiog ar y ra f
CWMAMMAN (SIR GAERFYRDDIN).
CWMAMMAN (SIR GAERFYRDDIN). PENODIAD Y FICER NEWYDD.—Mae yn bleser genym hysbysu eich darllenwyr fod y Parch. E. A. Davies, Llangennech, wedi ei benodi i ficer- iaoth Cwmamman, yr hon a ddaeth yn wig yn ddiweddar trwy ymadawiad y Parch. David Griffiths i Lanarthey. Mae y Parch. E. A. Davies wedi bod yn weithiwr egniol a Ilwydd- ianus yn yr Eglwys Gymreig am dros un ar hugain o flynyddau. Ordeiniwyd ef gan y diweddar Esgob Thirlwall, yn y flwyddyn 1870, i guradiaeth Treforris, ger Abertawe, He y bu yn llafurio gyda boddhad mawr i'r bobl dan ei ofal am bum' mlynedd. Ar ei ymadawiad i fywoliaeth Llangennech, cyflwynwyd iddo dysteb ardderchog o XIOO. Yn ystod ei weinid- ogaeth am un flynedd ar bymtheg yn Llaa- gennech, y mae wedi enill enw a pharch plwyfol na ddilfana ar fyrder. Mae ei ofal a'i ymdrech dros y tlawd yn ddiareb yn yr ardal, fel y mae y dosbarth gweithiol, o bob gradd ac enwad, yn uchel yn eu cymeradwyaeth o hono. Yn ystod y cyfrwng tywyll a gresynus ar fasnach a gymerodd le yn yr ardal rai blyn- yddoedd yn ol, ni anghofir yn hir am ymdrechion llwyddianus Mr. Davies i gadw bara yn ngenau y lluaws oeddynt yn ymyl newyn. Darfu i'w apeliad am gynorthwy yn y papyrau Cymreig a iSeisnig ddwyn canoedd o bunau i blwyf Llangennech, a thrwy gyfrwng relief wythnosol am fisoedd, eadwyd ugeiniau o deuluoedd rhag dirdynia iau y newyn du. Y mae y Ficer wedi gwasanaethu fel gwarcheid- wad dros blwyf Llangennech am lawer o flynyddoedd yn Mwrdd Undeb Llanelli, a dychwelwyd ef yn uchaf ar y poll dair gwaith Y-U erbyn ymgeiswyr Radicalaidd. Ychydig flyn- yddoedd yn ol, adgyweiriwyd yr eglwys yn Llangennech gan y Ficer, ar draul o 450p. Helaethwyd yr Ysgoldy Cenedlaethol dair gwaith ar o rhwng saith ac wyth gaht o bunau. Mae y Parch. Mr. Davies yn gadael yr achos Eglwysig yn y plwyf mewn cyflwr Uewyrchus dros ben-yr eglwys yn orlawn bob Sabboth o Eglwyswyr twymgalon a selog. Dymunwn longyfarch plwyfolion Cwmamman ar y penodiad hapus o fugail newydd iddynt- penodiad mor, darawiadol i amgylchiadau ac angenrheidiau y plwyf. Diameu genym y bydd i Mr. Davies, yn fuan, brofi ei hun yn 'right man in the right place,' ac y bydd i bobl Cwmamman gael achos, cyn bo hir, i anwylo a gwerthfawrogi eu ficernewydd gyda chymaint o frwdfrydedd ag y mae ei hen blwyfolion yn ei cleimlo tuag ato ar ei ymadawiad o Langennech.