Y Llan

AIL AGORIAD EGLWYS LLANSILIN. Ddydd lau, Mehefin y 5ed, ail agorwyd Eglwys henafol Llansilin, ar ol myned o dan adgyweiriad trwyadl, yr hyn a gost- iodd oddeutu £1,600, gan Arglwydd Esgob Llanelwy. Am flynyddau, yr oedd yr hen adeilad i'w weled yn adfeilio. Oddeutu deunaw mis yn ol, galwyd cyf- eisteddfod ynghyd i weled pa beth a ellid ei wneuthur, a deuwyd i'r penderfyniad unfrydol o wneuthur dim llai nag ad- gyweiriad trwyadl. Penodwyd ein parchus ficer (y Parch. D. Davies) yn ysgrifenydd, a Mr. R. Richards, Glascoed, yn drysorydd. Cafwyd tanysgrifiadau da yn y plwyf. Yr oedd arian yn dylifo i mewn megis afon. Y gwaith presenol o adgyweirio ydoedd glanhau y cymrwd oddiar y nenfwd wrth ben y gangell, o dan pa un yr oedd nen- fwd cerfiedig ysplenydd, ail doi, gwneu- thur seddau newyddion o'r hen dderw ag oedd yn yr hen eisteddleoedd. Mae y gangell wedi ei phalmantu ag encaustic tiles o wneuthuriad Mr. J. C. Edwards, Rhiwabon. Mae yr organ wedi ei helaethu a'i symud o'r pen dwyreiniol i'r rhodfa ogleddol. Rhoddwyd brethyn yr allor gan y Dowager Lady Williams Wynn. Yr archadeiladydd ydoedd Mr. Arthur Baker, T.R.J., B.A., Kensington, Llun- dain, a'r adeiladydd ydoedd Mr. B. Clarke, Birmingham. Gwnaethpwyd y cerfiadau i'r gangell a'r nenfwd gan Mr. Bridgeman, Lichfield. Yr oedd yr hin braidd yn anffafriol yn y boreu, ond buan y gwelwyd yr heulwen yn dechreu disgleirio, a daeth tyrfa fawr- eddog ynghyd i'r wyl o ail agoriad yr hen eglwys gysegredig. Daeth parti o Lan- gedwyn yn cynwys y Dowager Lady Williams Wyn, Syr Watkin a Lady Wynn, Miss Williams Wynn, Arglwydd Esgob Llanelwy, Archddiacon William a Mrs. Williams, Bodelwyddan, Archddiacon Meredith, Mr. G. J. Dunville Lees, Mr. a Mrs. Owen Slaney Wynne. Cynhaliwyd y gwasanaeth cyntaf, yn Saesneg, am 11 yn y boreu, pan yr oedd yr eglwys yn orlawn o wrandawyr astud. Yr oedd y gwasanaeth yn gorawl, a gwnaeth y cor eu rhan yn ardderchog. Llafar-ganwyd y rhan gyntaf o'r gwasan- aeth gan ein parchus Ficer, a'r rhan ddi- weddaf gan y Parch. T. Redfern. Dar- Ilenwyd y llith gyntaf gan yr Arch- ddiacon Thomas, a'r ail lith gan yr Archddiacon Williams. Pregethodd Arglwydd Esgob Llanelwy bregeth dda ac effeithiol oddiar St. loan xiv, 6. Am 3 o'r gloch, cynhaliwyd gwasan- aeth Saesneg, pryd y llafar-ganwyd y gwasanaeth gan y Parchn. W. H. Fletcher a W. L. Richards. Darllenwyd y llith gyntaf gan yr Archddiacon Meredith, a'r ail lith gan y Parch. D. Jones, a phre- gethwyd gan yr Hybarch Archddiacon Williams. Yr oedd y gwasanaeth yn gorawl, a'r anthem ydoedd, Praise the Lord (Goss), pa un a ddadganwyd gyda C5 chwaeth. Am 0.30, cynhaliwyd gwasanaeth Cym- raeg. Ymhell cyn amser dechreu, yr oedd yr eglwys yn orlawn. Llafar-gan- wyd y gwasanaeth gan y Parch. W. L. Richards, Croesoswallt, a darllenwyd y llithoedd gan y Parchn. Jones, Glyn, a W. Jones, Pontfadog. Yr anthem oedd, Llawenychais pan ddywedent wrthyf (Hywel Idloes), a dadganodd y cor hi gyda theimlad eu bod yn llawenyTcliu ac yn hiraethu am fynediad i'r cysegr. Cawsom bregeth oddiar 2 Bren. ii., ID, 20, 21, gan y Parch. Grimaldi Davies. Ar ol y gwasanaeth boreuol yr oedd luncheon, yn rhad i bawb, wedi ei pharotoi gan y plwyfolion, yn yr Ysgoldy Genedlaethol, ynghyd ag yn y Wynnstay Hotel. Cadeiriwyd gan Syr Watkin, a siaradodd Arglwydd Esgob Llanelwy, y Parch. D. Davies, ficer Mr. W. Richards, Llangollen yr Archddiacon Thomas, Mr. Baker, Mr. Clarke, a Mr. Richards, Glascoed. Cafwyd gwasanaethau neillduol nos Wener, nos Sadwrn, a'r dydd Sul can- lynol, pryd y pregethwyd gan y Parchn. Deon Llanelwy, J. Davies, Llynlleifiad: yr Archddiacon Thomas, Meifod a W. H. Fletcher, Croesoswallt. Casglwyd y swm o £ 50 yn y gwahanol wasanaethau. —Huw.

Cyhoeddir Hysbysiadau byrion, os TBLIR 14LAEX LLAW, yn Y LLAK A'R DTWYSOGAETH, yo. 01 y raddfa ganlynol:- 20 o eiriau, un waith, Is.; tair gwaith, 2s.; chwe' gwaith, 3s. 80 o tiriau, an waith, Is. 60.; tair gwaith, 3s.; gwaith, 4s. 6e. 40 o eirian, un waith, 2s. Be.; tair gwaith, 4s. e' ehwe' gwaith, 6s. 9c.

ASSISTANT-CURATE Wanted bilinguist and musical.kddremi Rector, Gelligaer. 12- LLANDUDNO.—Wanted an ASSISTANT- CURATE; Priest, musical, bilinguist.— Address, Rector. 15—16 Ranted, an AGSISTANTSHIP, or a small School, by a female ex-P.T.— pplj J. R., Llanbedrog Rectory* Pwllheli. 15-17 SCHOOLMASTER (married) WANTED for v^. Felinfoel National School. Organ, choir. Wife to superintend Sewing, Ac.-—For particu- 8 »pply Yicar, Felinfoel, Llanelly. 15—17 ELSH SERMONS, by ii late popular „ Preacher, TO RE SOLD. Clean and j^ble. Specimens, 1/6.—E. L. Jones, North °ughton, near Stockbridg*, Hants. 15—17 WANTED. CURATE in a populous bilin. i gual parish in St. Asaph.—Apply, with ^timonials and references, Yicar, Minera, "'exham. 13-15 RESPECTABLE YOUTH Wanted as Apprentice to the Bookselling and Station- to J Trades,—Apply to Messrs. FARRANT AND T, Stationers, &c., Merthyr Tydfil. QWESTFA: HOUSE OF REST FOR CLERGY.—Furnished rooms provided of0! in a beautiful situation in the Vale ft" fowJ-—Particulars on application to Mrs. plcnardson, Olanbrydan Park, Manordeilo, artnarthenshire. 15— FJLWY HALL SCHOOL, RHYL.—For the Daughters of Gentlemen. Resident En- ter! foreign Mistresses and visiting Mas Cl<f" ^Pec*al terms for the Daughter* of the v This School is specially recommended J; the Right Rev. the Lord Bishop of the oceBe, and the Very Rev. the Dean. Pros- vJ1* on application to the Lady Principal. _tTerm commencing May 1st. 6—57 WELSH GIRLS' SCHOOL, ASHFORD.— f0 All applications for ensuing eleotion to f ?^on aQd intermediate pay scholarships be upon special forms, which must a "eturned to the Secretary, on or before April e<ln • Foundation Scholars obtain their an^ board free of all eo«t. Inter- ^ate pay Scholars pay i>16 per annum. 4'32 ^^ted number of higher pay Scholars at Th Annum can be admitted after Easter. Fo^°»t of Board and education is over i50. b» v" application and full information can o obtained from the Secretary of the Welsh l0°l,127, St. George's-road, London, S.W. RHYBUDD. Yn gymaint ag i ni dderbyn lclltvyniadau o wahanol barthau dditteddai-ach y LLAN yn dyfud i law, dymunwn hysbysu ein Gor- Urhwyltvyr ayn Dosbarthivyr fod yr holl barseli i'r Post yn cael eu danian o Swyddfa y Cyhoeddwyr bob dydd lau cyn 2 o'r gloch, «V holl barseli i'r Rheilffordd yn cael eu dan/on Vr Orsaf mewn digon o i fyned gyda'r Trens sydd yn cychwyn o Ferthyr ar yr amserau Canlynol;— Vale, 3.53. B. & M.R. 5.30. U &N.W. 5.5. G.W.R. 6.55. osdygivydd unrhyw oediadau yn y dyfodol, dylid gwneyd ymlwliadau a r Post-feistr neu a'r Gorsaf-feistr. .-=: OVFRINGELL Y GOL YGYDD ^^yniwyd Ceohadaeth Abercarn." Hendy ar X)af," a Chynadledd Flynyddol

Ir. Gladstone a'r EgIIYs yn 0 Hgbymru. y Carnarvon Herald i nifer o ^eddigion o Sir Gaernarfon gael yr an- Jdedd o gyd-ymddiddan a Mr. GLAD- yn Nghaatell Penarlag ychydig dfly(lclian yn ol. Nid oes dim yn hynod Jll y ffaith lion ynddi ei hun, oblegid y y pererinipn i'r Mecca Radicalaidd lleiig. Ond ag amcan yr ymweliad y a a fynom ar hyn o bryd. Dadgysyllt- la.d Tr Eglwys yn Nghymru oedd yn cyn- u ymenyddiau ac eneidian culion y yP°^ry^wyr duwiolfrydig hyn. Dywed 1&erald i Mr. GLADSTONE ddatgan y ymdeimlad llwyraf ag agweddiad s«Uol y ddadleuaeth yn Nghymru ar' P^vnc. Gyda golwg ar benderfyniad yi» at yr hwn y galwasom sylw ein o!lllenwyr mewn rhifynau blaenorol, yr ef yn ystyried ymddygiad adran o'r ai^ yn hynod annoeth, ac anogai hwynt 01 yi1 yn gymedrol, ae yn ranfryd- Pi y penderfyniad a bawiwyd yn y<ld^ Rhyl, yr oedd pob ymgeis- ^hyddfrydig am anrhydedd Sen- eddol i ymrwymo i wrthod rhoddi ei gefnogaeth i unrhyw Weinyddiaeth os na fyddai Mesur i Ddadgysylltu a Dad- waddoli yr Eglwys yn cael ei ddwyn i mewn, a hyny yn gydfynedol â, neu yn uniongyrchol wedi pasio, Mesur o Ym- reolaeth i'r Iwerddon. Fel y sylwasom yn ein rhifyn diweddaf, y mae yr yBgriw yn nacatt gweithredu, ac y mae yr Oracl o Benarlag erbyn hyn wedi rhoddi y di- ffoddydd ar y mall-dan hwn. Beth a ddywed yr hen wrach Genedl-aethol am hyn, tybed ? Mae yr holl ohebu wedi myned yn ofer, ac y mae y chwain Radicalaidd (a defnyddio ymadrodd chwaethus Mr. J. BRYN ROBERTS, A.S.) yn methu cytuno Ysgrifenodd Mr. ROBERTS lythyr Ilym a miniog yn erbyn y penderfyniad, yr hwn a ddisgynodd fel taranfollt ar y gwersyll Dadgysylltiol yn Nghymru. Ond i fyned ymlaen at yr hyn a ddywedodd Mr. GLADSTONE wrth y pererindodwyr o Arfon. Dywedodd yr hen Arwerthwr Eglwysi wrth y penboethiaid o Sir Gaernarfon, y buasai Mesur i Ddadgysylltu a Dadwaddoli yr Eglwys yn Nghymru yn un dyrus a chymhlethedig (complicated), o'r hyn lleiaf, yn llawer mwy felly na Dadgys- ylltiad yr Eglwys yn Ysgotland. Yroedd yr Eglwys yn Nghymru yn rhan a chyf- ran o Eglwys Loegr, ac yr oedd yr Esgobaethau Cymreig oil yn nhiriogaeth Caergaint, yr hyn oedd yn awgrymu an- hawsderau o bwysigrwydd aruthrol. Dyna yr un rheswm yn union, a bron yn yr un geiriau, a'r hwn a roddwyd gan Mr. GLADSTONE mewn atebiad i Mr. WATKIN WILLIAMS yn 1870, ond y mae ei feddwl er hyny wedi myned drwy ddadblygiad- au anhygoel. Nid gorchwyl hawdd yw i ddyn ymwadu a holl argyhoeddiadau j mwyaf cysegredig ei fywyd, a gwneyd I holl reolau rhesymeg yn chwalfa ac fe ] 4 ymddengys i ni fod Mr. GLADSTONE yn cael ei boeni yn achlysurol gan ddwys- 1 bigiadau cydwybod euog. Dywedodd yn I ei araith orchestol yn 1870, fod y dyn heb ei eni a allai ysgaru yr Eglwys Gym- reig oddiwrth Eglwys Loegr. Nid oes er pan wnaeth y datganiad pendant hwnw ond ugain mlynedd, ac a chaniatau fod i y dyn hwnw wedi ei eni yn 1 y cyfamser, cymer liynyddauilawer cyn y | bydd yn abl i ymgymeryd a'r orchest- j waith herculeaidd o Ddadgysylltu a Dad- waddoli yr Hen Eglwys yn Nghymru j Aeth Mr. GLADSTONE ymlaen i ddweyd ? ei fod yn awyddus i wybod gan y doeth* 1 ion oedd o'i amgylch, beth fuasai ei ddyledswydd pe b'ai yr aelodau Ysgot- ( aidd yn d'od i'r penderfyniad i anfon r ultimatum cyffelyb i'r un ag oedd mewn ] bwriad gan y Rhyddfrydwyr Cymreig. Yn sicr i chwi, yr oedd yr hen Gadfridog ] ardderchog mewn penbleth anobeithiol ] cyn y buasai yn ymgynghori a'r privates Radicalaidd difarn a dibrofiad o Sir • ( Gaernarfon. Y gwladweinydd mwyaf ( yn y byd," yn wir Ein- cred gadarn ni { ydyw y syrthia yr hen wron gwamal a diegwyddor rhwng y ddwy ystol yn ddi- < ymadferth i'r llawr. "Disestablishment ( in Scotland," gadawer iddo lefaru yn ei ] ymadroddion ei hun, "Disestablishment I in Scotland is a far simpler matter and < supported by greater numerical force." ? Yn sicr, rhaid rhoddi ysgwydfa dda (good shaking) i'r Eilun eto. Yr ydym ni yn gwbl foddlon i'r Dadgysylltwyr yn < Nghymru dynu faint fyd a fynont o 1 gysur allan o addewidion Mr. GLAD- STONE, ond ein cred ddiysgog ydyw— nad yw y cwbl ond ymgais i daflu llwch i lygaid ei addolwyrgwasaidd a liygoelus. Pob croesaw iddynt, o'n rhan ni, i ddi- ddanu eu gilydd a'r ymadroddion amwys hyn o eiddo yr Oracl o Benarlag."

Or Aled i'r Gonwy. Tybiaf, Mr. Gol., na fyddai ychydig o sylwadau o'r ardaloedd hyn yn annerbyn- iol gan ddarllenwyr y LLAN. Ffrwyth fy ymweliii 1 a'r lleoedd a enwir ydynt. HENLLAN. Pentref prydferth a glanwaith, heb fod ymhell o Ddinbych, ydyw hwn. Y mae yr Eglwys yn bur gryf yma. Mae y Rheithor yn weithiwr diflino gyda phob gwaith ynglvn a'r Eglwys, ac y mae yn gymeradwy iawn gan ei blwyfolion. Ceir gwrthwynebiad cryf i'r Eglwys gan y blaid gynhyrfus o Ddinbych, ond nid ydynt yn llwyddo i wanhau dim arni. LLANEFYDD. Lie dymunol iawn ydyw hwn o ran safle, ond y mae yma nifer fawr o ben- boethiaid Radicalaidd yn trigianu. Y mae y Ficer yn dra derbyniol yn y pwl- pud, ac yn un o gefnogwyr mwyaf zelog y LLAN. LLANSANAN. Dyma le enwog ac anwyl iawn gan bob Cymro. Dyma blwyf genedigol yr enwog Gwilym Hiraethog a'i frawd Henry Rees, a dyma y plwyf lie y trig- ianai William Salesbury, cyfieithydd y Testament Newydd. Y Rheithor ydyw y Parch. Ddr. Ellis, mab i'r diweddar Cynddelw, ac y mae golwg lewyrchus ar yr Eglwys dan ei ofal. Yn ages i'r pentref y mae DYFFRYN ALED, palas hardd P. Wynne-Yorke, Ysw., ond sydd yn awr yn cael ei ddefnyddio fel ysbytty i wallgofiaid gan y Dr. Mould. Yn y plwyf hwn hefyd y ganwyd y bardd athrylithgar Iorwerth Glan Aled". Y mae yn ddrwg genyf weled y fath ysbryd aflonydd ymysg pobl Llansanan. Y mae y clefyd gwrthddegymol wedi eu taraw yn drwm iawn. Syn gweled can lleied o ysbryd crefydd yn mhlwyf genedigol Hiraethog a Henry Rees. Ond felly y mae, a dyma ydyw ffrwyth penrhyddid ymliob man. Wrth deithio oddiyma i LANFAIR TALHAIARN, ceir golygfeydd rhamantus. Draw yn y gwastadeddgwelir yrElwy yn ymddolenu fel neidr arianaidd drwy y dolydd breis- ion, ac yn y pellder draw canfyddir myn- yddoedd Arfon yn edrych megis amddi- ffynfeydd cadarn i'r wlad oddiamgylch. Gelwir y plwyf a'r pentref yma yn Llan- fair Talhaiarn ar ol Talhaiarn Brydydd Mawr, yr hwn a flodeuai oesau yn ol, ac yma hefyd y ganwyd ac y cladclwyd Tal- haiarn yr Ail, y bardd melusber a'r gwlad- garwr twymngalon. Y mae Ymafplwvi3 eang a hardd, a chynulleidfa dda yn ei mynychu. Cefais fy hysbysu mai yn amser y Parch. W. Williams, Dolgellau, y gweithiwyd yr Eglwys i fyny yn y plwyf yma. Methais, er. ymdrechu, a chael prawf fod y cyhoeddiadau Eglwysig yn cael cylchrediad yma. Beth ydyw y rheswm am hyn, tybed ? LLANGERNIEW sydd bentref bychan oddeutu pum' mill- dir o Lanfair Talhaiarn, ar y brif ffordd sydd yn arwain i Lanrwst. Yn agos i'r pentref y mae aneddle hardd HAFODUNOS, preswylfod H. R. Sandbach, Ysw., yr hwn sydd yn foneddwr caredig a hael, ac yn noddwr mawr i bob mawr i bob mud- iad er gwella cyflwr y plwyfolion. Mae yn hynod o zelog gydag aclios addysg yn y lie. Y mae yr Eglwys wedi adfywio a chryfhau yn ddirfawr yma yii ddiweddar. Y mae y genhadaeth a gynhaliwyd yma wedi gadael dylanwadau daionus iawn ar y bobl. Caf sylwi ar y plwyfi eraill mewn rhifyn dyfodol, felly terfynaf ar hyn yr wythnos hon. ERYR HIRAETHOG.

BYWOLIAETH YSTRAD MYNACH. Ddydd Mercher, yn nghapel y Palas, Llandaf, darfu i Arglwydd Esgob Llan- daf drwyddedu y Parch. Henry Thomas, gynt ficer Penydarren, Merthyr Tydfil, i ficeriaeth Ystrad Mynach. Yr oedd y Parch. H. Thomas wedi ei benodi yn gaplan i Mrs. Thomas, Ystrad Mynach, er's yn agos i bedair blynedd yn ol, ac ar yr 21ain o fis Mawrth diweddaf, cyhoedd- wyd Order in Council fod y Dirprwywyr Eglwysig, drwy gydsyniad Esgob Llan- daf a noddwyr plwyfi Gelligaer a Llan- fabon, i ffurfio Ystrad Mynach yn blwyf Eglwysig ar wahan i Lanfabon. Y nodd- wr yw y boneddwr twymngalon, Mr. Thomas, Ystrad Mynach Hall. Y mae yn dda genym ddeall fod golwg hynod lewyrchus ar yr Eglwys yn y lie hwn er's pan y mae y Parch. H. Thomas yno, ac nid oes amheuaeth na fydd yn angen- rlieidiol helaethu yr eglwys hardd yn fuan. Teimlir hiraeth dwys ar ol y gwr parchedig yn Mhenydarren, lie yr oedd yn liynod gymeradwy. Y curad sydd yn gofalu am Benydarren yn awr yw y Parch. Isaac Rowlands, a noddwr y fyw- oliaeth, yr hon sydd yn werth £ 200 yn flynyddol yn nghyd a thy, yw Rhethor Merthyr Tydfil. Foreu ddydd Sul, dar- llenodd Mr. Thomas "ei hun i mewn" yn Eglwys Ystrad Mynach, pryd yr oedd cynulleidfa fawr yn bresenol. Gwnaetli y cor, fel arfei\ ei ran yn g^moladwy dan arweiniad yr orgQyddes fedrus, Miss Webb, Caerdydd. Eiddunwn hir oes i'r gwr parchedig.

Prynodd y Meistri Cohen & Co.. o Lundain, drwy arwerthiant, ddrylliad yr agerlong Brankelow," gyda mil o duuelli o lo ar ei bwrdd, am £405. Costiodd yr agerlong i'30,000. Y mae iselder y pris wedi acl^osi y syiidod mwyaf.

ESGOBAETH LLANDAF. Ar y 3ydd cyfisol, talodd Arglwydd Esgob Llandaf ymweliad ag Eglwys Caer- philly, lie y cynhaliodd wasanaeth con- ffirmasiwn. Daeth 85 o ymgeiswyr ymlaen, sef 31 o wrywod, a 54 o fenywod. Yn y prydnawn, cynhaliodd ei arglwydd- iaeth wasanaeth cyffelyb yn Eglwys Gelligaer. Nifer yr ymgeiswyr yno ydondd 75, sef 38 o wrywod, a 37 o fenywod. Ar y iydd cyfisol, yn nghapel y Palas, Llandaf, gosododd yr Esgob y Parch. H. Thomas mewn meddiant o blwyf newydd Ystrad Mynach. Hefyd, trwydd- edodd y rhai canlynol Parch. Thomas Hamilton, B.A., o Goleg Exeter, Rhydychain, a Choleg Duwin- yddol Cuddesdon, i guradiaeth St. Ger- man's, Caerdydd. Parch. John Thomas Jones, o Goleg Wadham, Rhydychain, a B.A. o Goleg Dewi Sant, Llanbedr, i guradiaeth Pen- arth, Sir Forganwg. Parch. Warwick Whitely, B.A., Coleg Clare, Caergrawnt, i guradiaeth Canton, Caerdydd.

Y mae yr enwog Miss Florence Nightingale newydd gyrhaeddyd ei 70 pen blwydd. C/nyrcha Affrica yn flynyddol yn agos i werth miliwn o bnuau o ifori cawrfilaidd. Y mae y Due o Devonshire* wedi gwario 1-320,000 ar reilffyrdd yn Neheubarth yr Iwerddon. Gadawodd un Richard Burke,Wolverhampton, 5s. yn y flwyddyn i ddyuim gadw y bechgyn o gwmpas yr Eglwys yn ddistaw yn ystod y gwas- anaeth. Nis gall masnachwyr, ac eraill a ddymunant m yeliwanegu eu derbyniadau drwy sicrliau rhagor o gwsmeriaid wncyd yn well na chyhoeddi eu hysbysiadau yn Y LLAN A'R DYWYSOGAETH, y cyfrwng liysbysiadpl goreu yn Ngkyinru

CYSEGRIAD EGLWYS NEWYDD. Da genyf hysbysu darllenwyr lliosog Y LLAN fod eglwys newydd Llanfair-ar-y- bryn, Dinas, Penygraig, i gael ei cliysegru ddydd lau, Mehefin 19eg, 1890. Bydd i'r eglwys gael ei chysegru gan Arglwydd Esgob Llandaf, yn yr hen iaith Gymraeg (yr hyn fydd yn beth hollol newydd). Dechreua y gwasanaeth boreuol am 11.45, pryd y pregethir, yn Gymraeg, gan yr HyTbarch Archddiacon Griffiths, o Landaf. Yn y prydnawn, dechreua v gwasanaeth Saesneg am 3.30, pryd y pre- gethir gan y Parch. J. R. Buckley, B.D., ficer Llandaf. Yn yr hwyr, pregethir gan y Parch. E. Thomas, ficer Seiwen. Hefyd, ar ddydd Sul, yr 22ain, pregethir yn y boreu, am 11, yn Gymraeg am 3 yn y prydnawn, yn Saesneg ac am 6 yn yr hwyr, gan y Parch. H. G. Williams, ficer Radyr, Disgwvlir ar i'r offeiriaid ddyfod a'u gwenwisgoedd.

CYFARFOD CYSTADLEUOL FENMACHNO. Cynhaliwyd y cyfarfodydd Eglwysig uchod eleni, fel arferol, yn yr Assembly Room, ddydd Sad wrn diweddaf, ac yr oedd llawer o ymdrech a llafur wedi ei gymeryd i barotoi aelodau ieuangaf yr Eglwys gogyfer a'r cyfarfodydd. Cawsom, eleni, wasanaeth Mr. John Ellis Jones, organydd Maentwrog, fel beirniad cerddorol, a rhoddodd i bawb wir fodd- lonrwydd, a chynghorem bwyllgorau cyfarfodydd cystadleuol Eglwysig yn esgobaethau, Bangor a Llanelwy, i geisio ei wasanaeth fel beirniad cerddorol, ac ni chaent eu siomi. CYFARFOD PRYDNAWNOL. Cymerwyd arweinyddiaeth y cyfarfod prydnawnol gan Mr. Roberts (Glan Cledwen), National School, Dolwydd- elen, yr hwn a wnaeth ei waith yn ddoniol, fel arferol. Agorwyd y cyfarfod trwy i'r plant ganu, 'Y mae bywyd trwy edrych ar Aberth y Groes.' Yna cafwyd cystadleuaeth mewn ateb cwestiynau o'r I Rhod(I Mam'—goreu, Hugh Evans, Cwin: a Maggie Ann Edwards, School-house. Gwobrwywyd anirvw o ysgol ddyddiol y Llan am y I Dictation Saesneg. John Richards, Llewelyn-street, enill- odd y wobr am adrodd penod xi. o Lyfr y Pregethwr. Am ganu yr unawd, 'I Dduw boed y gogoniant,' i blant dan 10 oed, y goreu ydoedd Miriam Davids, High-street; ail, Maggie Ann Edwards, School-house. Am adrodd Hymn 50(5, i ferehed. Rhoddwyd y wobr fiaenaf i Edith Davies, High-street. Am ateb cwestiynau o'r Ail Gatecism, rhanwyd y wobr rhwng Maggie K. Davies, a David Hughes, Red Lion. Cystadleuaeth yr wnawd i fechgyn, 'Curo, cno '-goreu, John Richards. CYFARFOD HWYROL. Dechreuwyd y cyfarfod hwyrol am 6 o'r gloch, ac arweiniwyd yn ddeheuig gan y Parch. R. Williams, B.A., ficer Dolwyrddelen. Wedi cael ton gan y plant, ac anerch- iad buddiol ac addysgiadol gan yr ar- weinydd, cafwyd cystadleuaeth mewn adrodd Y gwybed a'r llestr mel,' o waith Nieander.—Goreu, Mr. D. Hughes ail, Mr. C. Davies. Am ffurfio 18 cwestiwn ar I Adgyfodiad Crist.' Rhoddwyd y wobr tiaenaf i Anne Evans, Cwm. Cystadleuaeth corarc y plant ar g.mn y Chant Barnby ar Salm exxi. Ymgeis- iodd tri o gorau, ond y goreu ydoedd Cor y Llan. Mr. R. E. Roberts, White-street, oedd y goreu ar y darlun o Bont y Llan. Cystadleuaeth ar y deuawd, Seinia yr udgorn grymus.' Daeth tri pparti ymlaen, —goreu, parti Mr. E. N. Edwards. Am y traethawd goreu as Y dinasoedd noddfa yn Israel.' Rhoddwyd y wobr flaenaf i Miss Elizabeth Williams, Dylasa Isaf. Enillodd Miss Kate Hughes y wobr am wau Cap Tam O'Shanter. Miss Kate Davies a enillodd y wobr fiaenaf ar ganu yr unawd, Dewch, dewch at lesu.' Beirniadaeth ar y penillion Ar fyned- iad Israel trwy y Mor Cocli,'—goreu, Glan Machno. Ymgeisiodd tri ar ganu yr unawd, Galwad y Tywysog,'—goreu, Mr. Joseph Jones, Talybont. Dyfarnwyd y wobr fiaenaf am y traeth- awd ar y Prophwyd Balaam,' i D. R. Llewelyn a rhanwyd yr ail wobr rhwng Cadwaladr Davies a David Hughes. Ar ganu y don 'Ruth' (gan S. Smith), ymgeisiodd tri o bartion, ond rhoddwyd y wobr fiaenaf i barti Mr. H. P. Davies, Rectory. Un yn unig, sef Mr. John Williams, Four Crosses, a ymgeisiodd ar areithio ar 'Mr. H. M. Stanley,' ac yr oedd yn haeddu y wobr. Y petli olaf ar y rhaglen ydoedd y gys- tadleuaeth gorawl ar yr anthem, 'A bydd arwydclion.' Ni ddaeth ond un cor yn mlaen, sef y Llan, o dan arweiniad Mr. D. P. Davies, High Street, ac yr oeddynt yn deilwng o'r wobr. Clorianwyd y gwahanol ymgeiswyr gan y rhai canlynol :—Parch. R. M. Edwards, Y spytty Mr. Williams (Tudur Arfon), Parch. E. Evans, ficer Bettws-y-Coed Glan Cledwen Mr. Jones, National School, Yspytty a Mrs. Jenkyns, Rec- tory. Yr oedd y cyfarfodydd yn llwyddiant yn mhob ystyr, a diameu y bydd ffrwyth toreithiog yn deilliaw o honynt yn y dyfodol. n Ysgrifenydd y cyfarfod oedd Mr. W. Edwards, ysgolfeistr, a'r trysor- ydd, Mr. J. Davies, Rhen Rhos.

Doethineb a rhinwedd a wna ddynion yu dlodion. Ceir fod Y LLAN A'R DYWISOGAKIN yn cael ei dderbyn gan deuluoedd parcliusaf Cymru, a cliynghorem bawb i roddi prawf arno fel cyf- rwng hysbysiadol digymar.