Y Llan

YR ARSYLLFA. I -o- NODIADAU WYTHNOSOL GAN IDRIS. Y mae y parotoadau ar gyfer ETHJLIAD yr etholiad uchod yn myned yn y ^AEBFYEDDIN. blaen yn gyflym. Yr oedd y di- weddar aelod, Mr. W. E. H. I Lowell, yn hynod boblogaidd yn yr boll gymydog- 'aeth oddiamgylch, ac nid gwaith hawdd fydd llanw ei le yn yr ystyr yma. Fel aelod Seneddol nid oedd Mr. Powell yn gyson iawn gyda'i ddYledswyddau yn ystod blynyddau olaf ei fywyd, oblegid dioddefodd lawer oddiwrth afiechyd. Fel yr awgrymais yr wythnos ddi- Weddaf, y mae y Radicaliaid wedi penderfynu ar eu dyn er's amryw fisoedd. Yn hir cyn bod lie Yt aelod ymadawedig yn wag yr oedd y pregeth- "n politicaidd wedi setlo'r holl helynt. Rhai yn 116wn yw'r boblach hyn am lanw swyddi, y maent \Vrth eu bodd pan fydd gwobrau ganddynt i'w fyflwyno i'w cyfeillien. Nid oedd yn un newydd 1 fldarllenwyr Y LLAN glywed mai Mr. Lloyd Morgan oedd i fod yn ymgeisydd Radicalaidd am wag y diweddar Mr. Powell, Yr oedd y g,ohebydd doniol, Yswain Pwt y Mwnws," wedi arlunio ei daith, yr hon gymerodd le fis yn ol, trwy air Gaerfyrddin yn nghwmni hpid o bregeth- "yr, y rhai a benderfynas&nt bobpeth vnghylch olYnydd y diweddar aelod. Penderfynodd y Pl'egethwyr felly pwy oedd i gael ymSadd eu ^Jtyydr yn Sir Gaerfyrddin, ac felly y bu. ■Sfiddyw yw y nomination day, ac yn ol pob tebygolrwydd bydd i Mr. Lloyd Morgan gael ei *QWi fel cynrychiolydd y Rhyddfrydwyr Glad- ^°Qaidd, a Mr. Hugh Williams Drtimmoild fel 461vis ddyn y blaid Geidwadol.

Nid wyf am ddweyd gair an- YMGEISYDD mhaTcbni3 am Mr. Williams cEIDWAI>OX" Drutnmond. Os bydd etholwyr sir Gaerfyrddin mar ddoeth a'i i ddanfon i'r Senedd teimlaf yn sicr y bydd iddo ^&eyd aelod gwertbtawr a defnyddiol. Y mae siar»dwr da iawn, ac y mae yn wleidyddwr alluog a chymedrol. Eto, nis gallaf lai na gofid- fyddai Arglwydd Etnlyn yn dyfod allan. j n ddioa nid oes ne|) arall yn sir Gaerfyrddin 'eyffelyb iddo, ac efe yw'r unig un a fedrai uno y 8.1d fawr Geidwadol yn y sir. Hyd yn nod pe ^ethai Arglwydd Emlyn enill v Bedd oddiar y ptyddfrydwyr, nid oea dadl na fyddai iddo ym- at*d brwydr deilwng o'r pwnc pwysig sydd yn anu y pleidiau yn bresenol. Brawd yw Mr. *tUgh Williams Drummond i Syr James H. Williams Drummocd, o Llansawel. Gobaith sydd genyf y bydd iddo ddyfod allan yn ^dugoliaetbus yn ngwyneb y fyddin gymysglyd yn ei wrthwynebu, eto credaf ei fod yn ftaeddu cefnogaeth a diolchgarwch Ceidwadwyr gyffredinol am ei ffyddlondeb a'i ddewrder yn yfod allan pan y gwrtbodai eraiil. Y mae ^diealiaeth yn gryf yn sir Gaerfyrddin, ond nid YdYl11 i ddigaloni oblegid hyny. Ein dyledswydd YW ymladd, ac ymladd hyd oni enilir buddugol- aetb. Ein amcan ddylai fod yn ngeirian yr an- aWol Arglwydd Beaconsfield, To turn the j^*Oority into a majority." Os na fedr Mr. Wil- Drummond wneyd hyn ar yr adeg bresenol, 11OLi fod ei waith yn ymladd yn awr yn gam yn "S eyfeiriad hwnw.

¡ Y mao yr Ymneillduwyr politic- MR. aidd yn crocbfloeddio yn arw GLADSTONE oblegid fod Mr. Gladstone wedi A rhoddi addewid amodol iddynt yn DADGYSYLLT- yn ei araith fythgofiadwy yn St. IAD. Austell. Amlwg yw, fodd bynag, nad yw yr Hen Wr ei bun yn rhyw fawr boffi y pwnc o Ddadgysylltiad. Dydd Sadwrn diweddaf bu nifer o foneddigion o Gaer dydd yn Llundain yn cyflwyno i A'r. Gladstone hawlfraint prifddinas Deheudir Cymru, a cheis- iwyd gan yr arweinydd Rhyddfrydig roddi datgan- iad o'i fwriadau gyda golwg ar yr Eglwys yn Nghymru. Gwnaeth Mr. David Jones, Maer Caerdydd, ei oreu i beri Mr. Gladstone siarad yn eglor ar y pwnc pwysig hwn, ond ofef fa y cynyg. Pan ddaeth yr Hen Wr i drin y cwestiwn parthed i ddiBgwyliadau. a dyheuadau y genedl Gymreig, dywedodd Undoubtedly in my view the very first and the most important of the questions to which these principles are applicable is the ques- tion of the Church Establishment in Wales. I will not enter into it at the present time, for I desire most earnestly to avoid, if I can, everthing which, however gratifying to the vast majority of its representatives in this room, yet would seem to indieate on my part an indifference to the fact that the minority have also kindly and generously concurred in the presentation of this testimonial in circumstances to me never to be forgotten. Nid oes eisiau i mi gyfteithu gemau diamwys Sir. Gladstone. Profant ei fod yn teimlo fod yn rhaid iddo fyned gyda'r llifeiriant Radicalaidd os yw am gadw ei ddilynwyr amlwynebog ynghyd, tra y dangosant hefyd fod yr Hen Wr mewn gwirion- edd yn cashau ei gyfeillion o waelod ei galon. Nid yw am siarad ar y pwne, a gyfaela yn yr es- i gusawd agosaf er cael gwared o bono. Cader Idris, Borea dyd(I Mercher.

I. — ftetog&titon (CgfficBinol. SYRTHIO o BEN CASTELL HOLT.-BU digwydd.. iad echrydus yn Nghastell Holt, ddydd Iau. Aeth tair boneddiges ieoanc yno o Gresiord, pellder o tua phedair milidir, pryd y syrthiodd un o honynt o ben y castell i'r gwaelod. Torodd un o'i cboesau, a niweidiodd asgwrn ei chefn. GWR YN CICIO EI WHAIG I FAEWOLAETH.—Y mae yr ymosodiad echrydus a gymerodd le yn Everton y nos Sadwrn, ag sydd erbyn hyn wedi troi yn angeuol, wedi cael ei ddwyn i oleuni foreu Gwener. Fel y llofruddiaeth a gymerodd le dydd Iau, gwr a laddodd ei wraig, ond y tro hwn drwy, ei chicio yn ddychrynllyd. Enw y dyn yw John Henry Hannay, oedd yn byw gyda'i wraig, Martha Hannay, mewn seler yn Robsart Street. Nos Sadwrn, ymcldengys focl y trancedig, ei gwr, a rhyw berthynasau wrthi yn yfed yn drwm, pryd y darfu i Hannay gicio ei wraig yn enbyd, nes y bu farw foreu ddydd Iau. Y mae Hannay yn ngharchar. CYHUDDIAD DIFRIFOL o DDWYN DEFAID.— Dydd Gwener, dygwyd David Morris, Ty'nderw, Aber, o flaen yr ynadon yn Mangor ar y cyhudd- iad o ladrata defaid yn nosbarth Bangor. Yr oedd Mr. Thornton Jones yn erlyn, a Mr. Allan- son yn amddiffyn y carcharor. Dywedwyd fod tua phedwar ar bugain o wahanol gyhuddiadau i'w dwyn yn ei erbyn o ddwyn defaid mewn gwa- hanol fanau. Galwyd amryw dystion, rhai yn tystio eu perchenogaeth o'r defaid, y rhai oedd mewn cae gerllaw y Ilys, ac yn dweyd na werth- asant y defaid i David Morris. Dywedid ar ran yr erlyniad fod y rhan fwyaf o'r defaid wedi cael eu gwerthu i wahanol bersonau yn Ngholwyn a lleoedd eraill. Buwyd am ysbaid yn ymdrin y mater, a gobiriwyd byd ddydd Llun, pryd, wedi hir wrandawiad, y traddodwyd y carcharor i sefyll ei brawf. RHIENI YN NEWYNU EU PLSNTYN.—Cynhaliwyd trengholiad ddydd Gwener yn Widnes ynghylch marwolaeth plentyn, tri mis oed, merch Henry ac Alice Rimmer. Y dystiolaeth oedd fod y fam yn ymroi i yfed, a'i bod wedi esgeuluso y baban. Protodd dau feddyg mai diffyg ymborth oedd yr achos o'i farwolaeth. Dychwelodd y rheithwyr ddedfryd o ddynladdiad yn erbyn y rhieni, y rhai a drosglwyddwyd i gael eu profi yn Mrawdlys Llynlleifiad. HUNANLADDIAD ALAETHUS.—Tua haner awr wedi pump o'r gloch nos Sul, caed Henry James West, 158, Fleet Street, Caerludd, wedi cyflawni hunanladdiad drwy saethu eihun drwy ei ben gyda. llawddryll. Yr oedd yn ysgrifenydd y Great Britain and Co-operative Publishing Company, ac aeth rhyw angbydwelediad rhyng. ddo a'r cyfarwyddwyr. Oynhaliwyd cyfarfod o'r Bwrdd yn y prydnawn; a chyn i'r cyfarwyddwyr ymwahanu, gadawodd West yr ystafell a lladd- odd ei bun. HUNANLADDIAD ECHEYDUS YN LLYNLLEIFIAD. —Foreu Iau, darfu i waiter, yn gwasanaethu yn Temperance Hotel, Yarberry, 22, Old Haymarket, gyflawni hunanladdiad drwy gymeryd carbolic acid. Cafwyd Sayers, yr hwn nad oedd ond 22 mlwydd oed, tua deg o'r gloch, yn y llofft, wedi llyncu y gwenwyn allan o lestr olew, ymha un y gosodasid ef er mwyn glanhau y metal; a bu farw rhag blaen. Bernir i'r amgylchiad godi o el ryw helynt garwriaethol. YSGUBQ OWCR DROS RAIADH.—Y mae y newydd. ion a ddygwyd gan y City of New York o Canada yn adrodd am ddigwyddiad echrydus, Mehefin 22ain, ar yr afon St. Maurice, ynyipyl y City of Three Rivers. Cafodd ager gwch ei ysgubo dros raiadr i ddyfnder o gan' troedfedd, a'r cwbl ar y bwrdd—15 o deithwyr a phump o'r dwylaw-eu boddi. Pan oedd y cwch haner y ffordd drosodd, methodd yr ager a gweithio, a chafodd y cwch yn I ddioed ei ysgubo dros y rhaiadr nea colli'r holl I fywydau. Y mae ehwech o fywydau wedi cael eu hachub, BEAWDLYS CHWARTEKOL SIR GABBNAHFON.— Cynhaliwyd yr uchod yr wythnos ddiweddaf. dan lywyddiaeth y Milwriad Vincent Williams. Dyg. wyd cyhuddiad yn erbyn Evan Thomas, Llannor, o fod wedi ymosod ar David Pritchard, yn mhlwyf Llannor, ar y 18ted o Fai. Ar ol byr wrandaw- iad, dyfarnodd y rheithwyr ei fod yn ddieuog, a rhyddhawyd ef.—Gwnaed apei gan John Jones, Chapel Street, Caernarfon, yn erbyn archeb a wnaed yn ei erbyn gan ynadon Caernarfon, yn gorchymyn iddo i gyfranu haner ccron yr wyth- nos at blentyn anghyfreithlon a anwyd i un Margaret Davies, o Gaernarfon. Rhoddwyd gwrandawiad maith i'r achos hwn, ac yr oedd yn amlwg fod anudoniaeth dybryd ar y naill ochr neu y llall. Ond barnodd yr ynadon nad oedd digon o dystiolaeth i gyfiawnliau yr archeb, ac felly diddymwyd hi.—Daeth yr achos Jones yn erbyn Williams o flaen y llys mewn ffurf o apeliad oddiwrth ddyfarniad ynadon Pwllheli, y rhai a wnaethant archeb ar Evan Jones iddo dalu at fagu plentyn anghyfreithlawn Margaret Wil- liams, Caebranar, Llangybi, gan farnu mai efe ydyw tad y plentyn. Bu yr achos o flaen yr ynadon yn Mhwllheli ddwywaith, a'r tro cyntaf y bu ger eu bron taflwyd yr achos allan. Arferai y particn fyned i gapel Sardis, a thyngai Margaret Williams ei bod yn y capel hwnw nos Sul y laf o lonawr, 1888, ac fod Evan Jones yno yr un nos- waith. Tystiai hefyd i Evan Jones ei dilyn o'r capel y noson hono, pryd y bu yr anfoesoldeb cyn cyraedd Caerwerglodd. Tyngai Evan Jones mai yn nghapel Helyg yr oedd ef y nos Sul a nodwyd, a cbofiai yn dda mai cyfarfod gweddio oedd yno, a. bod hen wr o'r enw Griffith Roberts, y saer, yn un o'r rhai oeddynt yn gweddio. Tystiai John Rees, Refail, Llangybi, a Mary Jones, ei wraig, yr un pethau, ac o dan yr amgylchiadau taflodd yr ynadon yr &chos allan. Wedi i Mr. Parry gael, allan mai pregeth ac nid cyfarfod gweddi oedd yn nghapel Helyg y nos Sul a nodwyd, cymerwyd ail wys allan yn erbyn Evan Jones, a gwnaeth yr ynadon yr archeb arferol arno. Yn awr apeliai yntau yn erbyn y dyfarniad hwnw ond, ar ol gwrando ar y tystiolaethau o'r ddwy ochr, pen- derfynodd y llys yn unfrydol o blaid Margaret Williams. Ymddangosai Mr. Douglas (yn cael ei gyfarwyddo gan Mr. J. T. Roberts, a chan Mri. Lloyd George, Criccieth), dros Evan Jones, act ymddangosai Mr. Vincent (yn cael ei gyfarwyddo gan Mri. Ivor Parry ac Howells, Pwllheli), dros Margaret Williams. Y BEWYDEO YN YR AIPHT.—Darfa i'r galluoedd Aiphtaidd lwyddo i yru ymaith y Dervishes o'r Nile, a rhwystro iddynt gael dim dwfr. Bernir fod nerth y gelyn ar ddydd y frwydr yn ymyl Arguin yn 3,500 o ddynion. ETHOLIAD FIFE.-Aeth etholaeth Gorllewin- barth Fife yn wag drwy ymneillduad Mr. H. J. Bruce (R.). Dydd Gwener cymerodd etholiad le yno i lenwi y gwagle. Yr oedd y pleidleisiau fel y canlyn :-Mr. Birrell (R.), 3,551; Mr. Wemyss (U.), 2,758; mwyafrif, 793. DAMWAIN ANGEUOL YN LLANEWST. Dydd Ian cynhaliwyd trengholiad yn Llanrwst ar gorph Thomas Davies, dodrefnwr, o'r dref hono, yr hwn a laddwyd y nos Fawrth blaenorol drwy i gerbyd redeg drosto yn Market Square. Dychwelwyd rheithfarn o Farwolaeth Ddamweiniol." DWY GYFLAFAN DDYCHRYNLLYD. Dydd Gwener digwyrldodd dwy gyflafan-un yn Glas- gow a'r llall yn Jarrow. Yn Glasgow caed dynes a'i phenglog wedi ei dori; ac y mae gwr a gwraig y ty lie y gwnaed y darganfyddiad wedi cael eu cymeryd i fyny. Yn Jarrow darfu i ddyn o'r enw James Prowd dori gwddf ei wraig. ACHOS RHYFEDD YN ERBYN TAFAENWE. Yn llys y sir, Leigh, dydd Gwener, darfu i farEian- dwr cotwm o Bolton wyoio tafarnwr amk2o, iawn am golli iechyd. Aethai yr erlynydd a chyf- eillion i'r gwesty gan hawlio ham and eggs gyda bara ac ymenyn i d&. Cynygiodd gwraig y di- ffynydd wyau berwedig, heb ham, a gwrthodai yr erlynydd hyny. Dadleuai y barnwr fod bwyd o'r fath yn rhesymol, a rlioes ddyfarniad dros y di. ffynydd. BEADLYS CHWAETEEOL SIR DD-.NBYCH.-Cyn. haliwyd y Brawdlys hwn yn Rhuthyn ddydd Gwener.—Cyfaddefodd William Barker, 46 oed, saer ceryg, Rhutbyn, iddo lacfiata te yn Rhuthyn. a dedfrydwyd ef i chwo' mis o lafur caled.— Cafodd Wm. Williams. 78 oed, llafurwr, Bryn Eglwys, am ladrata pedwar o ednogiaid, ei dded- frydu i garchar am fis.-Cyfaddefodd Lewis Joiner,, 30 oed, ilafurwr, iddo ladrata dwy ddafad gwerth £ 4: 4s. oddiar Morris Jones, Llansanan. Dedfryd. wyd ef i 12 mis o lafur caled.—Anfonwyd William Evans, 45 oed, meddyg anifeiliaid, Colwyn Bay, i garchar am chwe' mis am dderbyn swm o wisgi drwy dwyll.—Cyhuddwyd John Mack, George Thomas, Henry Jones, a Michael M'Manue, o dori i fasnachdy William Thomas, Gwrecsam, a lladrata gemau gwerth £17. Cafodd Mack, yr hwn a brofwyd yn euog lawer gwaith o'r blaen, ei ddedfrydu i bum' mlynedd o benydwasanaetb, a Thomas i ddeuddeg mis o lafur caled am dori i fewn, i Jones i chwe' mis, a M'Manus i naw mis o lafur caled am dderbyn yr eiddo a ladratawyd. -Ni chafwyd Martin Brennaa, Nantglyn, yn euog o ladrata drychau mewn gwestty yn Rhuthyn. Y DDIRPRWYAETH BARNELLAIDD.—Dywedodd Mr. Davitt, mewn croeshoiiad pellach o flaen y ddirprwyaeth uchod, ddydd Iau, iddo awgrymu cychwyn Cyngrair Tirol y Boneddigion, drwy ddwylaw y rhai y pasiwyd X60,000 neu 470,000. Yr oedd yn cofio crogiad y bachgen Walsh, Letterfact. Yr oedd Walsh yn ddiniwed, a diang- odd y dyn euog. Gwyddai mam Walsh pwy oedd gwir lofrudd Kavanagh, ond nis datguddiai ei enw. Ni fyddai i'r tyst byth ddatguddio yr enw i'r awdurdodau, ac ystyriai ymddygiad Walsh yn un teilwng iawn. Yr oedd ganddo farn uchel am Patrick Ford, yr hwn oedd yn awr wedi rhci i fyny y wleidyddiaeth ddynameitaidd. Cafodd y tyst ei arholi hefyd yn fyr gan Syr Charles Russell. Darfu i Mr. Davitt holi fel tyst, o fiaen y Ddirprwyaeth nchod, ddydd Gwecer, Mr. J Lowdon, Cadeirydd Gwarcheidwaid Westport, yr hwn a ddywedodd fod y cyfyngder yn yr Iwerddon yn cael ei achosi gan renti goruchel, ac tod y cymorth a estynwyd o bryd i bryd gan y Senedd Ymerodrol yn dwyll ar y trethdalwyr Seisnig, oherwydd yr oedd yr arÜn yn myned yny diwedd i logellau y tirfeddianwyr. Oddiwrth yr ym- chwiliadau a wnaethau yr oedd ganddo reswm dros gredu fod llofruddiaethau tirol yn cael eu cyflawni yn unol & dymjaniad corph a elwid "Cyngrair Perchenogion Aniteiliaid," yr hwn nad oedd a wnelai ddim a, Chyngrair y Tir heblaw saethu ei aelodau a distrywio ei anifeiliaid, Yr oedd y Prifgwnstabl Wbelehan yn trefnu y dynion hyn i gynllunio y llofruddiaethau, a chollodd ei fywyd wrth y gwaith. Nis rhoddai y tyst hys- bysrwydd i'r heddgeidwaid, oherwydd caffai ei ystyried fel yspiwr^