Welsh Newspapers

Search 15 million Welsh newspaper articles

Hide Articles List

8 articles on this Page

EHAGOEFEEINTIAU YR OES.

LLYTHYR DEINIOL WYN.

News
Cite
Share

LLYTHYR DEINIOL WYN. Diau fod holl gyfeillion y Wasg Eglwysig Gymreig yn mawr lawenhau with ddarllen llythyr Cymroaidd y Deon Owen, o Llanelwy, yn eich rhifyn diweddaf ar T WASG EGLWYSIG GYMREIG. The, unexpected often happens," meddai y diweddar Arglwydd Beacohsfield. Ac yr oedd efe wedi gwirio y ddiareb hon yn ymarferol yD ei yrfa boliticaidd. Prin-ybuasai neb rbyw ddyn yu prophwydo 25 mlynedd yn ol y buasai Deon Llanelwy yn 1889 yn Gymro o'r Oymry, yn gefnogydd gwresog o'r iaith Gymreig, ac yn gefnogydd galluog i'w Ilenyddiaeth. Rhedodd llawer o bethau trwy fy meddwl pan yn bresenol ar yr achlysur o osodiad y Daon Owen yn sedd ddeoniaetholf yr Eglwys Gadeiriol ar y 14eg o Fehefin. Nid poth newydd ydoedd gweled Esgob newydd a Deon newydd yn Gymrytwymngaloll yn yr Eglwys Gadeiriol. Bu yr Esgobion Richard Davies, Thomas Davies, William Morgan, a Richard Parry,pohun o honynt yn Gymry trwyadl, yn llenorion Gymreig disglaert ac ysgolheigion blaenaf yr oes, yn eistedd ar gadair Esgobol Llanelwy. Yr oedd yr Archddiacon Prys, a'r Dr. John Davies, o Fallwyd,. hefyd yn ganoniaid yn Eglwys Gadeiriol Llanelwy. Mewn gwirionedd, y mae Eglwys Gadeiriol Llanelwy yn enwocach na'r un o Eglwysi Cadeiriol yn Nghymru yn ei chysylltiad a llenydd. iaeth Eglwysig Gymreig. Credwn, hefyd, iddi fod ynllawnmwyenwog (?) yn y cyfnod o'r "Anglican- ising Policy na'r un o'r Eglwysi Gadeiriol Cymreig i geisio rhewi allan yr iaith Gymraeg o fodolaeth. Bu, iddefnyddio yr enw hapus o eiddo y diweddar Ddeon Edwards, o Fangor, yn concentrated ice- house I Mor oer ydoedd ymddygiad Esgobion Seisnig tuag at lenorion Eglwysig Cymreig! Bu y diweddar "Ieuan Glan Geirionydd" fyw a marw yn Ficer y Rhyl. Ac yr ydoedd yn ddyled. us am y fywoliaeth hon i Mr. Wynne Edwards, ficer y Rhuddlan, y noddwr. Gwrthododd yr Esgob Short roddi iddo unrhyw ddyrchafiad. Dywedodd offeiriad, sy'n awr mewn gwth oedran, wrthyf, I remember Bishop Short introducing Ieuan Glan Geirionydd to me as a bit of a bard.' "Bit of a bacd Ni welodd Cymru erioed fardd gwychach na'r anwyl Ieuan. Y mae'n rhagcri o lawer ar Williams, Pantycelyn, o ran coethdor a thlysineb iaith, a dyfnder a dwysder tsimlad. A buasai yn gwneyd daioni i ben a chalon yr Esgob Short allu darlien ei emyn rhagorol, "Ar Ian IorddOnen ddofn," emyn sydd wedi swefreiddio a chvBuro milnedd n eneidiau cyn hyn. Buasai canu yr hen emyn gogoneddushwn ynEglwys Gadeiriol Llanelwy, ac Ieuan Glan Geirionydd yn un o'r stalls fel-Deon neu Ganon, a digon odân Cymreig ynddo i doddi y con- secrated ice house yn ddwfr rhedegog, gloew, glan, i afon Elwy Yn wir, Mr. Golygydd, y mae wedi ei doddi eisloefi, pan ystyriwn y stdff o urddasolion Eg- IwyBig sydd yno ar hyn o bryd. Gobeithio y ca.wn glywed yr iaith Gymraeg o fewn muriau henafol Eglwys Gadeiriol Llanelwy uawaith eto, a ohanu Cymraeg yno o'r iawn ryw, h.y., canu cynulleidfaol. Pe buasai Ieuan Glan Geirionydd, Richards o Gaer- wys, Gwallter Mechain, Be eraill y gallem eu henwi, yn ;fyw, buasai eu calonau yn llamu o lawenydd wrth weled urddasolion Eglwysig Cymreig yn Ngbymru fel y gwelir heddyw. Dymunwn i'r Esgob Edwards a'r Deon Owen bob rhwyddineb a llwydd- iant yn y gwaith anhawdd sydd o'u blaen. Da iawn genym weled fod y Wasg Gymreigyn cae I y He pwysig y mae'n wir deilyngu yn y rhaglen a'u gweithrediadau. Nid ydyw y gwaith wedi ei gymer- yd mewn Haw ganddyntioment yn anamsarol. Cawn lawer o siarad ao ysgrifenu am wella y Wasg Gymreig—llawer o gynghori, yn ami, gan rai hollol anmhrofiadol, a oheisir blaenori gan rai nad ydynt wedi dwyn dim o bwys a gwresy dydd caisir blaenori y gad gan rai na feddant y gallu lleiaf i arwainieu hysgrifell j ysgrifert:" gymaint a brawddeg i am- ddiffyn yr Eglwys a'i hegwyddorion Ni chlybuwyd erioed am arweinydd i'r fyddin heb ddysgu dwyn y oleddyf! Yr ydym yn meddwl fod syniad Ksgob Llanelwy yn un tra chywir, sef mai mater ydyw y Wasg Eglwysig Gymreig i'r Esgobion Cymreig gy- meryd mewn llaw, a da iawn genym weled ei fod ef yn symud ymlaen yn y peth hwn mor rymus. Gadewch i ni gael pwnc y Wasg Eglwysig Gymreig ar ei deilyngdod eang ei hun. Etholer dynion sydd a'u calon yn y gwaith i weithredu, ysgrifenu, a lledaenu llenyddiaeth Eglwysig. Nid mater i un esgobaeth ydyw, ond i'r pedair esgobaeth Gymreig. Y mae yn y pedair esgobaeth lenorion galluog, chwaethus, a phrofiadol, pa rai a ymrestrant yn y gwaith o wirfodd oalon, o ddyfnder eu serch at eu Heglwys, eu hiaith, a u gwlad. Da iawn genym weled fod yr IEGLWYS GYMREIG YN MANCEINION yn myned ymlaen mor rhagorol. Dymunwn i Eg- Iwyswyr Cymreig Dinas y Cotwm, ac Eglwyswyr Cymreig bob tref Seisnig yn y deyrnas, bob llwydd. iant yn eu hymdrechion tmchanmoladwy i ddarparu gwasanaethau Cymreig ar ran y Cymry lliosogsy'n trigo yndjlynt. Yn sicr, y mae'r off eiriaid sy'n llafurio yn y trefydd hynyn toilyngu pob cefnogaeth oddiar law eu brodyr yn Nghymru. kbraiddna ddywedaswn eu bod yn hawlio .cydnabyddiaeth oddiar law yr esgobion Cymreig hefyd. Wedi'r cwbl, tua'r "Hen Wlad y mae ea serchiadsu yn rbedeg. Yn wir, byddai golwg ar y Foel Fammau, a mynydd- oedd Cymru, pan oeddym yn Nghaerlleon, yn lloni ein calon a sirioli ein hysbryd. Wedi'r cwbl, pa wlad sydd fel" Cymru IAU, gwlad y g&n."

EGLWYS Y PLWYF, LLANELLI.

I-I IEGLWYSI CYMREIG MEWN…

COLEG DEWI SANT.—ARHOLIADAU…

AT Y BEIRDD.

DOSBARTH I.

Y WASG EGLWYSIG GYMREIG.