Y Llan

at em 6ob£blul1r. Dymunwn alw sylw in darllenwyr, gohebwyr, a dosbarth- ow au C' wyr at y cyfnewidiadau canlynol sydd wedi eu gwneyd mewn cvsylltiad a dygiad allan Y LLAN. 0 liyn,,illaii eyfeirier:- NEWYDDION LLEOL A HYSBYSIADAU fel y canlyn THE EDITOR, LLAN Office, St. Mary Street, Cardiff. BARDDONIAETH Rev. N. THOMAS (Marlais), The Vicarage, Llanddarog, Carmarthen. CYFANSODDIADAU, YSGEIFAD, A GOHEBIAETHAU cyhoeddus a chyfrinachol, &c., ynghyd a. Llyfrau i'w hadolygu;- Rev. LL. M. WILLIAMS, The Vicarage, Beaufort, Mon. Dylai yr oil fod mewn llaw ddim yn ddiweddarach na boreu ddydd Mawrth. Buasai yn dda gan y Cylioeddwyr benodi dosbarthwyr i wertha Y LLAN lie nad oes rhai eissoea. Am y telerau anfoner i'r swyddfa. DALIER SYLW.—Oherwydd prinder gofod nis gallwn addaw gosod i fewn ysgrifau meitliion a ehan fod niter ein goheb- wyr caredig mor lliosog, erfyniwn arnynt fod yn fyr a chryno. Rhoddir y flaenoriaeth bob amser i adroddiodau a newyddion lleol.

BRWYDRO FFYRNIG YN ABYSSINIA.-Hysbysir ddarfod i'r Negus wnenthur ymosodiad ar y Der- fisiaid, ond cafodd olchfygn gyda lladdfa fawr, a chlwyfwyd yntau. Yn ddilynol ymlidiodd y Derfisiaid ar ol yr Abyssiniaid, gan ymosod ar wersyll y Brenin John, a chawsant oruchafiaeth Iwyr arno, gan ladd y brenin a dau o'i brif ddyn- ion diangodd y gweddill i bob cyfeiriad. Mae y Brenin Menelek o Shoa wedi cyhoeddi ei hun yn NegusAbyssinia.

"CYMDEITHAS EHYDDHAD CREFYDD." AR y dydd cyntaf o Fai ymgynullodd cefn- ogwyr y gymdeithas uchod yn nhý cwrdd Mr. SPURGEON, y Metropolitan Tabernacle. Llundain, er cynal eu cyfarfod blynyddol. Yn y boreu daeth swyddogion y gymdeithas ,ynghyd i'r Memorial Hall, Farringdon Street, lie y cynhaliwyd cynhadledd i drin hoff bwnc caseion yr Eglwys. Y mae llawer iawn o faterion o ddyddordeb i sylwi arnynt mewn cysyllbiad a'r cyfarfodydd hyn. Yn gyntaf, ar adeg ei chyfarfod blyn- yddol y gellir yn hawddaf ddeall sefyllfa y mudiad a ddygir ymlaen gan y gymdeithas. Fel y treigla un flwyddyn ar ol y Hall y mae llwyddiant neu aflwyddiant symudiadau cy- hoeddus yn dyfod yn fwy amlwg. Ar ol bodolaeth yn estyn dros yn agos i haner can' mlynedd, y mae safle Cymdeithas Rhyddhad Crefydd yn dyfod yn fwy amlyg- edig bob blwyddyn. Os ydyw cefnogwyr Dadgysylltiad a Dadwaddoliad yn ystyried y cyfarfod blynyddol eleni yn Ilwyddiant ac yn arwydd o allu a dylanwad y gymdeithas sydd yn famaeth i'w hamcanion yn erbyn yr Eglwys, yr oil sydd genym i'w ddweyd yw ea bod yn hynod fyr yn y gyneddf hono a elwir wrth yr enw-synwyr cyffredin. Ni fu erioed gynulliadau mwy difywyd, ac yr oedd yn hollol amlwg fod holl weithred- iadau y dyrnaid ydoedd ynbresenol yn holl- ol ffurfiol. Y canlyniad ydyw hyn y mae y cyfarfodydd erbyn hyn wedi eu hanghofio, a'r fiSloreg anwireddus a draddodwyd ar y llwyfan ar ei daith i eithafoadd ebargofiant. Dim ond un o newyddiaduron Llundain ar- graffodd adroddiad o'r froliaeth ddisynwyr a syrthiodd dros efusau y llefarwyr dewis- edig. Y mae hynyna yn brawf eglur fod dylanwad y gymdeithas yn isel iawn, a bod hyd yn nod Ymneiliduwyr goleuedig yn cadw draw oddiwrthi. Nid yn unig yr oedd yr arweinwyr Ymneillduol yn absenol, ond yr oedd gwleidyddwyr parch- usaf y- blaid Radicalaidd vn eisiau yn y cyfarfodydd. Y mae hyn yngtyn a'r ffaith fod y cyfarfodydd mor farw a llipa yn dangos nad ydyw dyddordeb y cyhoedd yn ngwaith y Gymdeitbas ond y peth nesaf i ddim. Ehaid fod gweifrdynwyr y mudiad Dadgysylltiol yn ymwybodol o hyn yna pan yn dewis y boneddigion oadd- ynt yn bresenol i anerch y eyfarfodydd. Ni welwyd eu salach ar unrhyw Iwyfan erioed, a gellir yn hawdd egluro y diflasdod oedd i'w weled ar weithrediadau y dydd, pan y dywedir mai Mri. T. STANSFELD, W. SUMMERS, a T. E. ELLIS ydoedd arwyr y cyfarfodydd. Ar ol ceisio dylanwadu ac addysgu y wlad am haner canrif, nis gall y Gymdeithas heddyw hawlio cynorthwy neb yn ei-chyfarfod blynyddol ond gwleidydd- wyr clinod, a rhai o'r rhai hyn a'u plyf heb lawn dyfu. Nid ydyw yn werth sylwi ar yr hyn ddywedwyd gan y boneddigion hyn, oblegid ni ddygwyd un fiaith na dadl newydd ymhlaid yr egwyddorion a broffesir ganddynt. Naturiol ydoedd disgwyl i'r aelod ieuanc dibrofiad sydd yn cynrychicli sir Feirionydd ddywedyd pethau ffolach na'r lleill, oherwydd ei fod yn fyr o brofiad tebyg i Mri. STANSFELD a SUMMERB. Yn ei araith dywedodd Mr. ELLIS nad oedd dosbarth mwy diwerth o ddynion yn y deyrnas na'r clerigwyr Cymreig. Yn mhlwyfydd gwledig Cymru gwnelid yr holl waith yn grefyddol, moesol, cymdeithasol, a llenyddol, gan y gweinidogion Ymneillduol, ond yr ofieiriad dderbyniai y degwm. Y mae tair ffordd i egluro'r ffaith fod hyd yn nod Mr. ELLIS wedi arfer y fath eiriau athrodus. Yn gyntaf, y mae yn bosibl fod y geiriau wedi eu llefaru ganddo er mwyn camarwain ei wrandawyr, ac yntau yn gwybod eu bod yn gelwydd. Nis gallwn gredu ei fod yn euog o hyn yna. Yn ail, arferodd Mr. ELLIS hwynt am ei fod yn anhyddysg yn hanes ei wlad yn y gor- phenol, ac yn analluog i ystyried ffeithiau ynglyn â'n bywyd cymdeithasol yn y pres- enol yn ddiragfarn neu ynte, yn drydydd, llenwir ef gan ddigasedd tuag at ddosbarth o'i gydwladwyr i'r fath raddau ag i'w rwystro i roddi iddynt gymaint o glod ag y maent yn oi haeddu yn unol a, deddfau cyf- iawnder. Gresyn fod iaith enllibaidd fel geiriau Mr. ELLIS yn cael eu harfer, a gresyn hefyd nas gellid gorfodi y boneddwr hwn i brofi ei osodiadau anghywir. Nid ydym am ei rwystro i ganmol y gweini- dogion Ymneillduol, ond na foed iddo sarhau ei grefydd ei hun, oherwydd mai Calfin ydyw, drwy ddangos y fath anghariadoldeb. Cyn terfynu dymunem osod ger bron ein darllenwyr un agwedd "III. bwysig o'r mudiad a gynrychiolir gan y gymdeithas uchod. Oherwydd daliadatl crefyddol IIawer o'i phrif gefnogwyr y siae Ymneillduwyr duwiol yn ymddidoli oddi- wrthi, ac y mae ei dylanwad, felly, yn llawer llai nag ydoedd flynyddoedd yn 01. Ond y mae wedi llwyddo i ddarbwyllo Y blaid Gladstonaidd i'w chynorthwyo yn y Senedd. Yn hyn yna y gorwedd y perygl- Ein dyledswydd fel Eglwyswyr, felly, ydyw parhau i drefnu ein rhengoedd gogyfer I't frwydr, addysgu y werin bobl yn haneS, safle, a gwaith yr Eglwys, a hoelio ar y bwrdd, gyda dyfal-barhad, bob celwydd a draethir gan ein gelynion am danom 0 Eglwyswyr.

Tro galarus oedd i Henry G. Pearson, Post- feistr dinas New York, farw boreu dydd Sadwrn di- weddaf. Yr oedd yn ddyn cywir, ac yn swyddog galluog a ffyddlawn. Yr oedd yn briod & march y cyn-Bostfeistr Cyfiredinol Thomas L. James, yr hwn a ofala am y Bostswyddfa hyd ddechreu y mis nesaf, pan bydd i Mr. Van Cort, yr hwn sydd wedi ei apwyntio i'r lie, ei ohymeryd mewn llaw.

NODJADAU SENEDDOL. [GAN EIN GOHEBYDD ARBENIG.] Rid rhyw lawer o gynydd a wnaed yn nan DyS Sonedd yr wythncs ddiweddaf. Ail ymgynullodd Ty yr Arglwyddi ddydd Mawrth ar ol gwyliaU y Pasg, ond ni pharhaodd yr eisteddiad ond rhyw 40 munyd. MERCHED A'R ETHOLIADAU SIROL. Wedi i'r Arglwydd Ganghellydd gymeryd ei saflo ar y aach wlan cyflwynodd Iarll Meath Fesur i'r Ty, amcan yr hwn ydoedd galluogi merched i fed y° aelodau o'r Cynghorau Sirol, a darllenwyd ef y trO cyntaf. EISTEDDIADAU BOREUOL. Yn Nhy y Cyff redin, fel yr hysbyswyd yn yr erthygl arweiniol yn y rhifyn diwaddaf, cynygiodd Syt Michael Hicks-Beach, yn absenoldeb Mr. W. g. Smith, fod dyddiau Mawrth a Gwener i gael oil rhoddi at wasanaeth y Llywodraeth, os na wnai$ Ty drefnu yn wahanol. Apeliodd Mr. Diilwyn at y Llywodraeth i ganiataU iddo ddvvyn ymlaen ei gynygiad ar Ddaclgysylltiad yn Nghymru ar y noson yr oedd wedi llwyddo sicrhau y He blaenaf ar y papyr. Dywedodd Mr. Goschen mai prif amcan y Lly. odraeth yn gwneyd y cynygiad oedd myned ymlaa11 gyda'r cyflenwadau yn gynaraoh na'r blynyddau di- weddaf. Nid oedd ond dwy bleidlais wedi eu pasio y noson flaenorol, ac os na chawsant ond dwy bleid- lais mown dwy noson o'r wythnos ni fuasai ganddynt amser i ddaddfu o gwbl. Nid oedd ef am ddweyd dim mewn perthynas i lesteiriaeth, ond yr oedd 111 rhwym o ddweyd fod y cynydd a wnaed gyda'r oyf- lanwaaau yn anarferol o araf. Apeliodd Mr. John Morley at y Llywociraetb eithrio y dydd Mawrth ar yr hwn yr oedd i Dillwyn i ddwyn ei gynygiad ymlaen i ddadgysylltu fi yr Eglwys yn Nghymru. Dywedodd Mr. Goschen ei bod yn anmhosibl Llywodraeth gydsynio â,'r awgrymiad, oblegid pll < gwnelent hyny gwneid apeliadau atynt am ychwaneg,; o eithriadau. Argymellodd Syr George Trevelyan y Llywodraetll i wneyd eithriad mewn perthynaa i ddadgysyIltiad) yr Eglwys Gymreig. Cynygiodd Mr. Picton welliant i Bicrhau Y eithriad. j Eiliwyd y gwelliant gan Mr. Bowen Rowlands, 01 dywedodd mai llesteiriaeth oedd y moddion m\Vyaf efleithiol i ddwyn cwynion Cymreig o fiaen y Ty. Dywedodd Mr. Swetenham ei fod yn- teimlJ yfJ. gryf ar y cwestiwn o ddadgysylltiad, a'i fod y° hyderu y newidiai y Llywodraeth eu meddwl» at caniatau mwy o amser i ddadleu y owestiwn. Ymunodd Syr Hussey Vivian yn yr apgl ø.t1<. Llywodraeth. Nid oedd yr aelodau Cymreig euog o rwystro gwaith y Ty, ac nid yn ami y OIYWi4 eu llais ond pan ddygent ymlaen y fath gwesti^ pwysig a dadgysylltiad, yr hwn oedd yn cynhyrfu etJ teimladau hyd eu gwaelodion, dylasent dderbyn 1 o ystyriaeth ar law y Llywodraeth. Nis galls1 Y Llywodraeth lethu na sathru dan draed yebrya, cenedl. Y fath faldordd Pa bryd y daeth Syr HusseY Vivian y fath ddadgysylltwr ? Dywedodd Syr Michael Hicks Beach mai yo#3' rwydd oedd dweyd fod y Llywodraeth yn sathrfl bryd cenedl am nad oeddynt yn barod i roddi j awr yn lie pedair i ddadleu y cwestiwn o ddadgysy^ j iad yr Eglwys yn Nghymru. (Chwerthin.) f rhoddai y Llywodraeth noswaith gyfan i ddadl01? dadgyBylltiad yr Eglwys Gymreig, pa fodd y Sallf! ■' nacau noson i ddadleu y cwestiwn^o ddadgysylltJ fJ. yn Y&gotland ? Nid oedd pwysigrwydd y ddadl ymddibynu ar nifer yr criau a roddid i dra^ cwestiwn. Os oedd yr aelodau Cvmreie vn de^1 U gallant gael dadl faddiol mewn pedair awr. t Dywedodd Mr. T. E. Ellis fod pedair awr yn rhy faoh i ddadleu y cwestiwn o ddaclgysylltisa Y, Eglwys yn Nghymru. Yn yr amser hwnw allj neb ond cynygydd ao eilyddy penderfyniad, cy»y^ ao eilydd y gwelliant, un o Weinidogion y Lly^0 aeth, cyn-Weinidog, ac efaliai rhyw ddau Cymreig aiarad. Hwyrach fod yr arholydd mawr o Feiriony<^ awyddus i orfaelu yr holl amser ei hun. Mae Pe. awr yn llawn ddigon, a gormod, i ddadleu cwest** ag sydd wedi ei Iwyr ddyrnu allan ar achlysUf blaenorol. i