Y Llan

I ? YR ARSYLLFA. I liODIA.DAU WYTHNOSOL GAN IDRIS. I Mewn cysylltiad A'r eynhyrfiad- I *2>IRN LLAW an gwrthddegymol, y mae U Idris- I ^ALCHIAD wyn yn y New8 of the Week am I PARED. yr wythnos hon yn ysgrifenu fel I y canlyn :—" Y mae Daw bob I \tnser wedi profi ei fod yn eiddigeddus dros gys- I ^edigrwydd ei dy a'r ordinhadau y mae wedi I OSodyn yr eglwys ar y ddaear. Y mae cysegr. I 18boilied, hyfdra gyda phethau sanctaidd a I dWYfol, cabledd, a gwneyd gwawd o'r hyn a or- I 46baiodd Daw, yn droseddau mor erchyll yn erbyn I Y Nefoedd, fel y mae y Barnwr Mawr yn dyfod I pall o'i ffyrdd arferol i ddangos ei anfoddlondeb, I 18osbi y troseddwyr, ac i rybuddio dynion yn I gmedinol. Ofnwn fod digofaint Duw l yn cael I &3atguddio y dyddiau hyn yn amiwg iawn yn I ^ghymra; neu, mewn geiriau eraill, fod y • darn ■ ya yBg*ifecu yn eglur ar 'galchiad y I Pared'

I ■ YngIýn Afr gwrthwynebiad i I NEFoEDD dalu y degwmmewn amryw fanau I iN GWGUI yn Nghymru, y mae arddangos- I iadau gwaradwyddus wedi cymer- I lie, megis gwneyd llan yr offeiriad yn ei ■ a thaflu pob anmharch a diystyrwch I €ysegredigrwydd y swydd. I Gelwch am I SBaeon i beri i ni 'chwerthin,' ydyw cri y I ^rth-ddegyaaiwyr trwy y wlad; ac y mae y I efoedd yn gwgn yn amlwg ax y cyfryw I Yn ei I erchiad ymweliadol yn Nghroesoswallt yr I bnos ddiweddaf, dygodd Archddiacon Tre- ■ jfyj. Hybarch D. B. Thomas), liawso I diamheuol i brofi fod Daw wedi yra- ■ Weled yn eufarnau Ag amryw gymydogaethau yn I tll ddeoIÍiaetb ef. Pan ofynwyd i ffermwr y 4WYddyn clcliwaddaf £ yiaittao • Wr gwrth-ddegym- ■ yyv, atefoodd trwy roddi erynodeb o'r digwydd- ■ Jad»u eedd wedi cymeryd lie yn ei blwyf ef fel ■ hYn:: Hwn a hwn ddeehreuodd y mudiad, -a H tharawyd ef yn ycae, a bu farw ymhen ychydig I ^dyddiau. Tyngodd liwn a hwn na thalai byth ■ 'tved'yn, a ba yntau farw yn sydyn! Gwrthododd I a hwn dalu hefyd, a chymerwyd ei wraig y I ^aiih gyda sydynrwyddl Na, y mae genyf ■ a fhiant, ni wnaf ymuno 4 chwi.' Mewn ■ arall o 250 o drigoiion, bu farw yn hynod o I SYdyn gadeirydd y cyfarfod gwrthddegymol ■ ^taf a gynhaliwyd yno collodd un arall ei ■ .8 tra yr oedd yn aroa ei brawf am greu ■ ,jsg; fexi farw tri o geffylau i'r trydydd yr un H a saeshodd y pedwerydd ei hun, yn ddam- ■ J* wrth gwrs, y diwrnod yr oedd yr Arch- H liacon ar ymweliad swyddogol S,'r plwyf, a ■ gWaedodd i farwolaeth tt Ac mewn plwyf arall, y ■ cymaint a phump o bersonau ag oedd yn dal ■ gysylltiad neu gilydd mudiad gwrth- ■ e8yoaol wedi m cymeryd ymaitli gyda sydyn- ■ tw Ydd meiwr —.—;—— —

ScluBiitnon CKffrfOmol. .r LLOFRUDDIAETH AC HUNANLADDIAD GER TRE- J DEGAB.—Nos Sadwrn dariu i ddyn o'r enw George Higgins lofruddiogwraig ofr enw Bridget Daly, drwy dorl ei gwddf a chyllell logell, ac yna torodd ei wddf ei hun. Bu farw yn uniongyrchol. Yr oedd Higgins wedi gadael ei wraig, a gwr Daly wedi ei gadael hithan, ac yr oedd y ddau yn byw gyda'u gilydd mewn anlladrwydd. Eiddigedd oedd yr achos o'r llofruddiaeth. DAlIlWAIN ANGEUOL YN MEIFOD.-Fel yr oedd un James Jones, brodor o Wednesbury, yn agos i'r Amwythig,a gwagenwr gyda Mr. Roberts, Bronymain, Meifod, yn dychwelyd gyda cheffyl a throl, a rhyw chwech nen saith o dyfeiau ymeayn gweigion o Lansantffraid, dydd Iau diweddaf, dyebrynodd yr anifail mewn modd anhyBbys, a phan oedd y trancedig yn gwneyd ymdrech i dd'od o'r cerbyd ymddengys iddo syrthio o flaen yr •olwyn neu i'r olwyn ga.el gafael arno a'i daro i lawr, aeth yr olwyn dros-to gan dori tair neu "bedair o'i asenau, y rhai wasgasant ar y galon gan beri marwolaeth yn y fan, yn ol tystiolaeth y meddyg. Nos Wener cafwyd trengholiad ar gorff yr yfuadawedig., ae ar ol tystiolaethau eglar, cytunoddy rheithwyr mai 11-marwolaeth ddam- weiniol" ydoedd. ARDDANGOSFA GE^YLAU CAERNARFON.—FEL y mae adeg cynhaliad yr arddangosfa yn agoshau y mae y dyddordeb a deimlir ynddi yn cynyddu, a lliaws yn ymgeieio am restr y gwobrau. Cerir y trefniadau ymlaenya hwylns, ac y mae y barn- wyr wedi eu penodi «isioes< Er na ddarfu i ni gIwed fpdy beirniaid ydynt o bryci i bryd wedi ymweled a'r arddangosfa wedi siomi nae anfodd- loni yr arddangoewyr, eto. creawn fod y pwyllgor wedi dangos doethineb drwy ddethol gwaed newydd. Eleni y mae pedwar o'r beirniaid allan o chwech yn ymweled & Chaernarfon am y tro fiyntaf, sef Mr. Sexton. Ipswich; Mr. Young, Coekermouth; Mr. Pell, Caer; a Mr. Vaughan, o Lanbrynmair, y ddau fuont yn llanw y swydd yma o'r blaen ydynt Mr. Warburton, a Mr. Edwards, o Rnthyn, dau foneddwr a roddasant bob boddlonrwydd i'r arddangoswyr. Mae cwm- nioedd y rheilffyrdcl eto wedi addaw eludo y teithwyr i'r arddangoefa mewntrêps rhad fel arfer. DIGWYDDIAD GALARUS YN MANGOR.—Noe Sad, wm diweddaf, neu yn hytrach yn foreu dydd Sal, bu cyffro mawr yn Mangor trwy i.1ân dori allan yn yr Elueendai, wrth gefn yr Heol Fawr, ac yn gwynebu i fynwent yr Eglwys Gadeiricl. Yr oedd hen wr o'r enw David Hughes, tua 77 mlwydd oed, yn trigo yn un o'r tai, y pellaf o'r stryd, a gwelwyd ef allan yn lied hwyr nos Sadwrn. Rhwng tri a phedwar deffrodd gwraig oedd yn byw mewn rhan arall o'r adeilad, a chanfyddodd fod y lie ar dan, a rhoddodd alwad am y tån- frigad. Pan gyrhaeddodd y brigad i'r He, gwel- wyd fod y tAn wedi cydio yn yr adeilad fel nad oedd unrhyw debygrwydd o'i achub, ac yr oedd y fflamau yn ymBaethu yn ffyrnig drwy y ffenestri. Yr oedd y wraig wedi llwyddo i gael dau blentyn Mr. Simon allan o'r adeilad pan ddarganfyddwyd y t&n; ond ni feddyliwyd fod neb arall i mewn yn y lie ar y pryd. Cafwyd help gan Mr. Watson ac amryw o gymydogion, a llwyddwyd i ddwyn y fiiamau i lawr cyn iddynt gydio yn y ty achaf ac yn yr adeiladau eraill, y rhai oeddynt yn fygwth. Wedi diffodd y t&n yn lied lwyr, pan oedd y wawr yn tori, fe ddarganfyddwyd corff yr hen wr David Haghes mewn congl yn un o'r yetafelloedd, wedi ei losgi mewn modd ofnadwy. Yr oedd un fraich iddo yngholl, a golwg ofnadwy ar y gweddillion. Cludwyd ef i'r ysbytty, lie y cynhaliwyd treng- boliad arno prydnawn dydd Llun, o flaen Mr. J. H. Roberts, a phryd y dychwelwyd rheithfarn o farwolaeth ddamweiniol. Yroedd dwy o'r ysta- fel oedd wedi eu llanw gyda dodrefn a diliad eiddo Mr. Simon, cyn-feistr y tlotdy, ac er ei ddirfawr golled fe losgwyd yr oil. Y mae cydymdeimlad dwfn yn cael ei amlygn & Mr. Simon yn yr am- gylchiad.. Yr oedd yr 'adeilad wedi ei adeiladu er's tua260 o flynyddoedd, a dywedir ei fod wedi ei yswirio. Nid oes dim i arwyddo pa fQddy deohreuodd y tan dinystriol. CYMRO YN NEIDIO I'R MOR A BODDI.-Ebrill y 9fed teithiai dyn a alwai ei hun Thomas Wil- liams, oddeutu wyth a deugain oed, ar fwrdd yr agerlong "Sarnia." Ymddengys ei fod mewn pang o glefyd y m6r. Dangosai ei docyn, yr hwn oedd y trydydd dosbarth; yna neidiodd dros y bwrdd i'r m6r. Nid oedd neb ydoedd ar y bwrdd yn ei adwaen, n ae yn gwybod o ba le o Gymru y deuai. Rhoddwyd cychod i lawr ac arhosodd yr agerlong, ondni welwyd dim o hono. Y DDIRPRWYAETB BARNELLAIDD.Dydd Iau ap gyfarfyddodd y Ddirprwyaeth uchod. Bu Mr. Parnoll yncael ei groesholi drwy y dydd gany Cyfreithiwr Cyfifredinol. Parthed ei ymweliad a'r America, dywedodd nadoeddef yngwybod fod ei gyfarfodydd yn y wlad hono wedi eu trefnu gan yr adran eitbafol o'r Gwyddelod. Ni wyddai i ba blaid y perthynai lliaws o'r personau ag y bu yn dal cymundeb 4 hwynt tra yn y wlad hono, hyd nes y clywodd hyny yn ddiweddar gan Le Caron ac eraill. Ni wyddai fod yr un o'r dyfarfodydd ag y bu ynddynt wedi eu trefnu gan arweinwyr cymdeithas y Glah-na- Gael. Addefai na ddarfu idio gondemnio digon ar droseddau, er iddo ddat- gan ei anghymeradwyaeth iddynt laweroedd o weithiau. Math o ad-daliad am ei garchariad ef yn X881 oedd y datganiado II Dim Bhent" a wnaed yr adeg bono; ond nid oedd wedi ei gyhoeddi cyn ei garchariad ef. Bu yn ceiyddu Patrick Egan am gyhoeddi ei ddatganiad eithafol tra yr oedd ef (Mr. Parnell) yn ngharchar.—Dydd Gwener aed ymlaen gyda chroesholi Mr. Parnell. Dywedodd ei fod et wedi bod yn dadleu lawer gwaith parthed cyhoeddi ysgrifau cynhyrfueyn yr United Ireland. Yr oedd bob amser yn wrthwyn. ebol i arfor dynameit a gorthrech, gan y eredai mai drwy ddnll cyfansoddiadol yr oeddynt debycaf o lwyddo, ac os na Iwyddai drwy hyny, yr oedd yn teimlo awydd i roddi i fyny ei fywyd cyhoeddus. Bu lawer gwaith yn anghydweled A lliaws o bethau a ddywedid gan Mr. Dillon yn ei areithiau, a gwrthwynebodd Mri. Redmond, Redpath, ac O'Brien amryw weithiau, er na ytl o'r blaen, as ni buasai yn ei wneyd yn awr oni bai ei fod dan orfodaeth i'w wneyd. Oreodd gryn gyffro yn y llys pan yr addefodd ddarfod iddo ddweyd wrth siarad yn Nhy y Cyffredin yn ystod y ddadl ar Ddeddf Mr. Forster fod y cymdeithasau dirgelaidd wedi dariod yn yr Iwerddon, ac mai ei amcan drwy hyny oedd ceisio camarwain y Ty mewn trefn i dori y tir o dan draed y Llywodraeth. LLYS MANDDYLEDION CAERNARFON.—Yn y llys uchod ddydd Mawrth, gerbron y Barnwr Horatio Lloyd, gwyeid W, R. Williams, Cefncoed, Llan. rug, gan ei chwaer, Catherine Hughes, Fuches, Ceunant, Cwmyglo, am X2 15s. sef swm oedd yn ddyledus ar ei thad, yr hwn oedd yn awr wedi marw, am fwyd a llety. Hefyd, hawliai y diffyn- ydd, fel ysgutor ei dad, y swm o £ 2 oddiar ei chwaer, fel arian a gafwyd ar yr ymadawedig adeg ei farwolaeth. Dyfarnodd ei Anrhydedd yn flfafr y ddwy blaid am y symiau a hawlient. Ym- ddangosai Alr. J. T. Roberts dros yr erlynes, a Mr. C. H. Rees dros y diffynydd.-Dygodd William Hughes, Tyddynyberth, Llanwnda, ac overseer cynorthwyol dros y plwyf hwn w, gyngaws yn erbyn cymydog iddo o'r enw John Jones, cigydd, Bay Yiew Terrace, Llanwnda, i hawlio £ 15 dyledus ar nodyn o addewid (promissory note). Yn Mawrth, 1880, ymddengys fod y diffynydd yn nyled yr ellynydd o £15 am drethi, ac fel gweithred o garedigrwydd, yn hytrach na'i wysio c flaen yr ynadon, ttlodd yr erlynydd y dreth ei hunan, a chafodd gan y diflynydd i arwyddo nodyn o addewid am L15 iddo. Ymddangosai Mr. 0. H. Rees ar ran y diffynydd, a dadleuai nad oedd yr arian yn ddyledus, gan fod dros cbwe' blynedd er pan y benthyciwyd hwy. Or oebr arall, bysbysai Mr. H. Lloyd Carter, ar ran yr erlynydd, ddarfodd i'r diffynydd roddi gwerth £ 1 14s. o geircb i Hughes yn 1884 fel rhan.ddal- iad o'r ddyled.—Wedi gwrandaw yr holl dyst- iolaethau, sylwodd ei Anrhydedd nad oedd ym- ddygiad y diffynydd yn ddim llai nag ymgais warthus i osgoi taliad o ddyled gyfreithlawn. Gallasai y diffynydd. fod wedi eael ei wysio ger bron yr ynadon am daliad o'i drethi, ond i arbed hyny bu yr Overseer mor garedig a rhoddi benthyg y swm gofynadwy iddo, ao wele y di- olchgarweh oedd yn ei gael am ei gymwynas- garwch. Anhawdd iawn ydoedd ffrwyno di- gofaint wrth weled achos o'r fath hwn, gan ei fod y mwyaf anonest ac anmharchus a welodd er's I llawer dydd. Dyfarnodd o blaid yr erlynydd, gyda'r holl gostau a allesid eu rhoddi. R.T.ATVN DAU GAN FELLTEN.—Yn ystod ystorm O fellt a tharnau a ysgubodd dros Leeds, nos Sul diweddaf, tarawyd dynes ieuanc o'r enw Eliza Jackson, deunaw oed, yr hon agariai blentyn bychan ar ei braich ar hyd y ffordd rhwng Moor- town ae Allwooclley, gan fellten, a lladdwyd hi a'r plentyn yn y fan. YMWELIAD Y FRENHINES A GOGLEDD CYMRU. Hysbysir oddiar awdurdod y St. James's Gazette y bydd i'w Mawrbydi y Frenhines dalu ymweliad I â. Gogledd Cymru yn ystod mis Awst nesaf. Bwriada aros am rai dyddiau yn y Pal6, Llan- dderfel, yr hwn sydd wedi ei roddi at ei gwaaan- aeth gan y perchenog, Mr. H. B. Robertson. Os yw yr adroddiad hwn yn gywir, fel y gobeithiwn ei fod, nid oes genym y petrusder lleiaf na bydd i'w Mawrhydi gael y derbyniad gwresog hwnw ag y mae pob Cymro twymngalon a tbeyrngarol yn alluog i'w roddi. Gyda Haw, ni byddai yn beth annoeth yn y teula brenhinol pe talent ymweliad- iadau mwy mynych & gwahanol ranau y deyrnas byddai y cyfryw ymweliadau yn sicr o fod yn. foddion i gynesu teimladau y deiliuid tuag atynt. BWRDD GWARCHEIDWAID CAERGYBI A'R CYNGOR SIB JL.—Yn nghyfarfod diweddaf bwrdcl, Gwarcheidwaid undeb Caergybi, yr hwn a gyn. haliwyd ddydd Gwener, yr oedd archeb am dreth, o £790 10s. 4c. wedi ei derbyn oddiwrth y Cyngor Sirol, a throsglwyddvvyd y mater i'r pwyllgor" arianol. Ar ddychweliad y pwyllgor hysbyswy^ eu bod yn methu eytuno o berthynas i dalu y dretb. Cynygiwyd gan Mr. B. Gardner, a chefn- ogwyd gan Cadben Lewis, eu bod i ofyn i'r Cyngor Sirol gyhoeddi cyfrilon y Provincial Council byd y cyntaf o Ebrill cyn talu. Cynyg- iwy 1 gweltiant gan Mr. Thomas Owen, yn cael ei eilio gan Mr. O. H. Ffoulkes, ar fod i'r dreth ei eilio gan Mr. O. H. Ffoulkee, ar fod i'r dreth gael ei thalu. Pleidleisiodd chwech dros y cynyg. iad, a deg dros y gwelliant, yr hwn a basiwyd. Rhoddodd Mr. Gardner rybudd y bydd iddo gynyg, yn y cyfarfod nesaf, iod i'r gwelliant yna gael ei-ddad-wneyd. LLADRON DEFAID YN SIR GAER.—Ymddengys fod amryw amaefchwyr yn sir Gaer yn dd'weddar wedi dioddef collodion dirfawr oddiwrth ladron. Cymerid eu defaid ymaith yn ddirgelaidd, a methid dyfod o hyd i'r lladron. Yr olaf a goll- odd ddefaid (naw mewn nifer) ydyw un o'r enw Henry Tomlinson, yn trigianu yn Cholmondeley, a da genym ddeall i'r ymchwiliad a wnaed gyda'r lladrad hwn droi allan yn llwyddiant. Canlynwyd y Hadron, a chafwyd hysbysrwydd fod y defaid wedi eu gwerthu yn ffair Ellssmere. O'r lie hwn dilynwyd y lladron hyd at Hartford, pryd y daeth y cudd-heddgeidwad Brittani, o Gaer, o hyd i un o honynt o'r enw Edward Roberts, a daliwyd ei gydymaith, William Roberts, gan heddgeidwad yn yr un lie. Dygwyd y ddaui Gaer, buont o flaen yr Ynadon, a throsglwyddwyd hwy i sefyll eu prawf yn y frawdlys chwarterol. Ai y rhai hyn yw y gwir ladron, amser yn unig a ddengys': ond gwadu pob gwybodaeth am y defaid wnaeth y carcharorion yn y llys. Creda yr awdurdodau, o'r ochr arall, fod ganddynt ddigon o dystiolaethau i euog farnu y ddau am y lladrad olaf, os nad am y lladradau eraill hefyd. Tybir fod y ddau wrth y gwaith hwn er's blynyddau. ARDDANGOSFA CEFFYLAU, CWN, A DOFEDNOD, PORTHMADOG.—Dymunwn dynu sylw arbenig at yr arddangosfa lwyddianus hon. Cynhelir hi ar y 14eg cyfisol. Y mae y pwyllgor rhagorol sydd yn dwyn yr arddangosfa hon ymlaen wedi gweithio fel arferol yn ddiwyd iawn, ac ym- ddengys eu bod wedi llwyddo i gael gan gwmniau y gwahanol reilffyrdd i redeg trens rhad o Gaer- narfon, Bangor, Penygroes, Pwllheli, Abermaws Dolgellau, Towyn, Aberdyfi, Machynlleth, a Ffestiniog. Bydd yn gadael Porthmadog am- Ddolgellau a Machynlleth ar ol i'r arddangoefa fyned drosodd am wyth o'r gloch, ac am Ffestiniog, Pwllheli, Caernarfon. &c. Da genym ddeall focl yr entries yn sylweddol iawn, yn enwedig yn nos. barthiadau y c^tTylau. Bydd y neidio a'r tithio yn sicr o dynu canoedd o bobl i'r lie, a diau y rhydd y boneddigion profiadol sydd wedi eu penodi yn feirniaid bob boddlonrwydd i'r cystadleuwyr. Rhaid rhoddi y ganmoliaeth uchaf i'r pwyllgor am y trefniadau campus a wnant bob blwyddyn. Gweithiant a chydweith- iant i wneyd pobpeth yn llwyddiant dan ar. weiniad Mr. J. P. Roberts, Ynystowyn, yr hwn sydd a'i galon a'i gorff yn y gwaith. Y llywydd eleni yw Mr. J. E. Greaves, yr hwn sydd yn gar. edig yn gwneyd ei oreu o du yr arddangosfa Derbynir tanysgrifiadau gan Mr: J. Parry, N. P. Bank, y trysorydd, non gan Mr R. G. Humphreys (R. o Fadog), yr ysgrifenydd.