Y Llan

Gwelaf fod Syr William Hart. YR IAIXh Dyke wedi ysgrifenu Ilytbyr maith 6y3lRAEGYN at Syr John Puleston yn egluro y ^YSGOLION Code newydd, ac y mae Cym. t»YDDiOL. deithas yr Iaith Gymraeg yn sicr o deimla en bod wedi gwneyd gwaith da wrth, ddwyn y cwestiwn i sylw Is- Wydd Pwyllgor y Bwrdd Addysg. Nid oedd ^b yn disgwyl y byddai i'r iaith Gymraeg gaol lie yn yr ysgolion ar draul tynu safon addysg frreinol i lawr, ac y mae Syr William Hart. J'ke yn iawn pan y dywed mai lie y Gymraeg yn r ysgolion ydyw bod yn gynorthwy i ddyegu &e8neg yn berffeithiach eto rhydd yr Is-lywydd wenydd i garedigion yr hen iaith pan y dengys te tiohely gellir ei roddi i'r Gymraeg os oes eiQilad cyffredinol yn fifafr y mudiad. —

Bu Dr. Parker, y gweinidog PAEKER enwog o'r City Temple, Llundain, SEFYLLFA ychydig wythnosau yn ol yn CsEFrx)0, Lerpwl, ac y mae cryn lawer o sylw wedi ei roddi i'r hyn a ddy- eu°dd ar yr amgylchiad. Ymhlith pethau !?a*H, dywedodd na welid ef byth ar yr un a dynion fel Huxley, Bradlaugh, a John v, 0l%, hyd yn nod er sicrhau dadgysylltiad yr ^8l57ys. y mae y dynion hyn, meddai Dr. j am ddadgysyllta yr Eglwys er gwneyd ^wrdd a chrefydd. Er mor ofnadwy o ffyrnig y -y ae Dr. John Thomas yn erbyn yr Eglwys, nid teimlo ar ei galon i wrth-ddweyd sylwadau J^awd parchedig. Cyfaddefa Lladmerydd ,evvQ gwirionedd, nad ydyw efe erioed wedi Mr. John Mor ley, ac na charai efe weled fa ifQ a sillebai enw yr Anfeidrol gyda llythyren ach (" God with a small g "), yn Brif Weinidog *&d hon. Eto mae o'r farn y dylid derbyn op kydyn nod Mr. John Morley, et hoc genu8 er tynu i lawr yr ben Eglwys Sefydledig. Dr. Parker yn deall cymeriad yr Ym- duWyr Cymreig. Wrth gwrs mae Dr. 61 yn deall y gwirionedd, yn gwybod beth a Y OND Y MAE MOESOMEL) Y DAD~ y Itwyr pregethwrol yn rhyw beth uwchlaw ei C^Qadiaeth* Dadgysylltu yr Eglwys yw eu ^Can hwy pa wahaniaeth ydyw pa fodd y **icl yQ 0 gwmpas ? Nid yn angliyfiawn— ^Rh'fi annuwiol"—medd Dr. Parker yn aWl1 neu meddai Dr. John ''ond dadgysylltu yr Eglwys." Un Un*8 y mae Lladmerydd yn ei wybod: yn eashau yr Eglwys o waelodion ei a S^na yr hyn oil a fedr er ei thynu i t1 b' Os Yw John Morley, Be anffyddwyr eraill, r°d i'w gynorthwyo yn ei amcan goreu i gyd. Nid yw Dr. John Thomas yn cymeryd arno ofalu a fydd dadgysylltiad yr Eglwys yn 11 arwain i ddirywiad crefyddol. — +~ —

Beth sydd yn cael ei wneyd y AMDDIFFYNIAD dyddiau hyn mewn ffordd o am- YR EGLWYS. ddiffyniad yr Eglwys ? Da genyf weled o wythnos i wythnos fod ychydig o amddiffynwyr zelog yn teithio y wlad er goleuo y werin parthed hawliau yr hen Eglwys Brydeinig, ond rhywfodd nid wyf yn cael fod urddasolion a mawrion yr Eglwys yn gwneyd dim yn y cyfeiriad hwn. Y mae o'r goreu i ni eistedd i lawr a phlethu dwylaw a chysuro ein hunain fod y Gyngres Eglwysig yn dyfod i Gymru yn yr Hydref. Credaf y bydd ymweliad y Gyngres yn fendith fawr i ni yn Nghymru, a chredat y bydd yr amgylchiad yn hynod fanteisipl i ni enill cydymdeimlad ein brodyr Seisnig, ond bobl anwyl, peidiwch gadael i'r gwaith sefyll o hyn hyd hyny. Y mae yn bryd deffroi-y mae y gelyn wrth y drws. Pa betb sydd yn cael ei wneyd er cyfarfod ag ymosodiad Mr. Dillwyn ar yr Eglwys, yr hwn a gymer le ar y 14eg o'r mis nesaf ? Cader Idris, Boreu dydd Mercher.

£ elDg&bton CgffreUmoI. ,>r. MR. GLADSTONE A CHAERDYDD.—Y mae Mr. Gladstone wedi derbyn y cynyg i osod arno ryddid bwrdeisdref Caerdydd. Fe wneir yr anrheg yn Llundain, gan fod y boneddwr gwir anrhydeddus yn analluog i ymweled a'r fwrdeisdref er mwyn derbyn yr anrhydedd. YR ANUDONWR MOLLoy.-Daeth prawf Patrick Molloy, a gyhuddid o anudoniaeth o flaen y Ddirprwyaeth Barnellaidd, i henddydd Xjlan, yn yr Old Bailey, Llundain. Cafodd y rheithwyr y carcharor yn euog, a dedfrydwyd ef i chwe* mis o garchar gyda llafur caled. ETHOLIAD ROCHESTER.—Cymerodd yr etholiad uchod le dydd Mawrth diweddaf. Yr ymgeiswyr oeddynt Alderman Horatio Davies (C.), a'r Anrhydeddus E. Knatchbull-Hugessen (R.G.). Ceidwadwr oedd yr aelod diweddaf, sef Col. Hughes-Hallet, ae felly enillodd y Rhyddfrydwyr sedd oddiar y Ceidwadwyr. Wele yn canlyn nifer y pleidleisiau:—Anrhyd. Knatchbull- Hugessen, 1,655; Alderman H. Davies, 1,580; mwyafrit, 75. SYR EDWARD REED A'R LLYNGES.-Mewn llythyr yn y Morning Post, mewn perthynas i'r llongau rbyfel newyddion a fwriedir adeiladu gan y Llywodraeth, dywed Syr Edward Reed, yr aelod dros Gaerdydd, gyda golwg ar yr hyn a ddywedai un o swyddwyr uchel y llynges; sef, na ddylai Syr Edward Reed fod mor ofalus a phryderus am eu diogelwch hwynt fel rhai sydd yn anturio eu bywydau ar fyrddau y llongau hyn, ac mai eu mater hwynt eu bunain ydyw hyny- dywed Syr Edward Reed ei fod ef yn teimlo fel dinesydd perthynol i'r wlad hon, ae fel aelod seneddol, fod ganddo berffaith hawl i ymyraeth, a bod yn ofalus a phryderus i beidio rhoddi i swydd- wr dibris o'i fywyd arch yn costio i'r wlad filiwn o bunau. GWEITHRED ERCHYLL.—Mae achos tra erchyll newydd gael ei brofi yn mrawdlys Tarn, Ffrainc. Darfu i amaethwr bychan o'r enw Mas berswadio ei wraig i gytuno i lofruddio ei rhieni oedranus hi, a pha rai yr oeddynt yn byw. Ar noswaitb y 30ain o Ragfyr diweddaf aeth y wraig i gysgu i dy cymydog, tra yr ymgymerodd y gwr a chario allan yr erchyllwaith. Ar ol rhoddi talt mewn pentwr o goed a roddwyd o dan y gwely lie yr oedd yr hen bobl yn eysgu, clodd yr holl ddrysau, ac aeth i fyny i ystafell uwcbben i wylio y can- lyniadau drwy dwll yn y nenfwd. Cyn pen hir deffrodd y ddeuddyn oedranus, a cheisiasant ddianc allan o'r ystafell, ond bu eu hymdrechion yn aflwyddianus. Yn y cyfamser taflodd Mas ragor o danwydd ar y t&n, a cheisiodd daraw ei dad-yn-nghyfraith a phicfforch. O'r diwedd, pan, dybiodd eu bod wedi eu marw, rhedodd allan i chwilio am gymorth. Yn ffodus, daeth yr hen bobl atynt eu hunain, a chavosant lwyr adferiad. Yr oeddynt yn y llys yn tystio yn erbyn Mas, yr hwn a ddedfrydwyd i benyd-wasanaeth am ei oes, tra y dedfrydwyd ei wraig i bymtheng mlynedd. CYMRY LLWYDDIANUS YN EDINBURGH. Da genym ddeall am lwyddiant bechgyn Cymreig yn arholiad y second professional yn y lie uchod, sef y Mri. H. Jones, Llanllyfni, a Jones, Treffynon; enillodd Davies, Llanbedr, y gold medal yn anatomy; Williams, Llanllyfni, y third year medal mewn anatomy; Hughes, Sarn, mewn materia modica and herapeutics, a first class honours mewn anatomy. CYNGHAWS MR. PARNELL YN ERBYN Y TIMES." -Y mae Mr. George Lewis, yn gweithredu dros Mr. Parnell, wedi rhoi i mewn fynegiad o hawl yn y Cynghaws Seisnig am athrod a gychwynwyd gan Mr. Parnell ar y lOfed o Awst, 1888, yn erbyn Mt. John Walter, perchenog cofrestredig y Times, a Mr. Wright, y cyhoeddwr. Yr athrod yn gynwysedig yn 5' llythyrau ffugiol a gyhoedd- wyd. Y mae Mr. Parnell yn hawlio £ 100,000 0 iawn. FFOEDIGAETH Y MAHDI.-Hysbysir o Cairo fod Ameer newydd gyda mil o ddynion wedi cyr- haedd i Sarras. Dywedir yn mhlith y brodorion —a chredir fod yr hysbysiad yn gywir-fod adran o fyddin y Mahdi o dan Mohamed El Khair wedi eu gorchfygu gyda cholled ddirfawr gan filwyr Senoussi, a bod El Khair wedi ei gymeryd yn garcharor. Hefyd, hysbysir fod y Mahdi wedi ffoi i Khartoum am ddiogelwoh. C, GWRTHOD I PERCHED EISTEDD AR Y CYNGHORAU SIROL.—Rhoes y Barnwr Stephen ddyfarniad ddydd Sadwrn, yn y Queen's Bench Division, yn achos etholiad y Cynghor Sirol yn Brixton, He yr oedd anghydwelediad gyda golwg ar pa un a ellid ethol Arglwyddes Sandhurst. Rheoleiddiodd y llys fod yr Arglwyddea yn anghymhwys oherwydd ei rhyw; fod, o ganlyniad, y pleidleisiau a rodd wyd drosti yn cael eu taflu ymaith, ac fod Mr. Beresford Hope wedi ei etbol yn briodol. ACHOS CYWILYDDUS o AMLWREICIAETH.—Yn heddlys Oswydd Gaerlleon, dydd Mercher, cyhuddwyu Thomas Steele, West Houghton! ger Wigan, o adael ei wraig a'i deulu bedair blynedd yn ol, ac ni chlywyd yr un gair oddiwrtho hyd nes y darganfyddwyd y dydd o'r blaen ei fod wedi driodi gydag un Miss Fairhurst. Yr oedd y gwarcheidwaid wedi gwario ztlOO i gadw teulu y carcharor er ei ymadawiad. Dodfrydwyd y carcharor, yr hwn a ddywedodd iddo et adael ei deulu yn herwydd anniweirdeb ei wraig, ifiso garcbar gyda llafur caled, ac ar derfyn y cyfnod yna bydd iddo gael ei gymeryd i fyny ar y cy. huddiad o amlwreiciaeth. DIANGIAD CARCHAROR YN N GIIAER.-Cymerodd dygwyddiad hynod le ddiweda yr wythnos yn Nghaer. Mae'n ymddangos fod heddgeidwad yn aiwain dau garcharor i orsaf Northgate gyda'r bwriad o'u cymeryd gyda'r gerbydres i garchar Knutsford. Cyhuddid y ddau garcharor o bicio pocedau yn Tarporley. Yr oedd dwylaw y naill a'r llall wedi eu sicrhau mewn geiynau, ond pan yn yr orsaf yn dysgwyl y gerbydres, llwyddodd un o'r carcharorion i gael ei law yn rhydd, ac ymaith ag ef, gan adael ei gyfaill yn ngofal yr heddgeid- Z5 9 wad, yr hwn erbyn hyn oedd mewn sefyllfa hynod gyfyng, gan nas gallai adael yr hwn oedd dan ei ofal, na rhedeg ar ol y llall i geisio ei ddal« Pan yr ydym yn ysgrifenu, nid y w yr heddgeid. waid wedi dyfod o hyd iddo. Anfonwyd desgrif- ad o hono i bob goraaf heddgeidwadol yn y wlad. OGOF LLADRON YN Y RHONDDA.—Dydd Mercher yn Heddlys Pontypridd, cyhuddid John Henry Booth, Elizabeth Sinclair, Mary Ann Smith, John Seaborne, a James Jones, o Ferthyr, o ladradau. Ychydig wythnosau yn ol, cymerasant dy yn Ynyshir, ac yn faan wedi hyny gwnawd achwyniadau yn ami am ladradau wrth yr hedd- geidwaid, y rhai a lwyddasant i gasglu tystiolaieth ddigonol i gymeryd y pump cyhuddedig i'r ddalfa. Dywed yr heddgeidwaid mai eiddo lladratedig yw y dodrefn, y gwelyau, y llestri, &c., a gafwyd yn eu ty yn yr Ynyshir, tra y mae llwyth cert o lieiniau, gwlaneni, dillad gwelyau, a gwisgoedd, wedi eu cael allan o pawnshops. Ymddengys mai Booth oedd yr arweinydd, a chyhuddid ef o dori i fewn i amryw dai yn Merthyr a Dowlais, ac o ladrata gwely cyfan, 40 par o esgidiau, ac amryw barau o ddillad, o faelfa. Elias Lazarus, Merthyr. Cyhuddid y menywod o ladrata oddiar lines dillad, &c., ac yr oedd rhestr hir o gyhudd- iadau cyffelyb yn erbyn John Seaborne a James Jones. Trosglwyddwyd yr oil i sefyll eu prawf yn y frawdlys. MR. H. M. STANLEY.—Ysgrifena y Milwriad J. A. Grant i un o bapyrau dyddiol Llundain i ddat- gan y farn y dylid gwneyd rhywbeth yn y wlad hon ar gyfer dychweliad Mr. H. M. Stanley, ac fel cydnabyddiaeth o'i lafur a'i Iwyddiant di- gyffelyb fel teithiwr Affricanaidd. DWYN TWYLLWR TYBIEDIG YN OL.-Dydd Mercher, cyrhaeddodd Thomas Barton, perchenog melin yn Macclesfield, i Lerpwl o'r America yn yr agerlong Alaska, yn nghwmni heddgeidwaid. Cy huddir ef o ffugio enw cyd-ymddiriedolwr, a gwerthu, trwy dwyll, stoc gwerth 20,000p., per- thynol i gwmni rheilffordd y London and North- Western. DrANGFA GYFYNG YN NGHAERGYBI.—Prydnawn Sadwrn diweddaf, fel yr oedd Mr. Beard, Master W. J. H. Williams (mab prif swyddog y coast guards), a Master J. Battersley (mab prif beir- ianydd yr agerlong Munster), mewn cwch yn mhorthladd Caergybi, disgynodd awel o wynt cryf t,Y yn sydyn arno, a throwyd ef â.'i wyneb yn isaf. Trwy bresenoldeb moddwl, gallodd Mr. Beard gadw y bechgyn a'u penau uwchlaw y dwfr hyd nes y daeth cwch i'w gwaredu trwy offerynoliaeth dewr bachgen ieuanc o'r enw John Jones, BRWYDRO AM DROEDD YN YR UNOL DALAETHAU. -Yn ol proclamasiwn yr Arlywydd, bydd tiroedd neillduedig Oklahoma yn cael eu taflu yn agored ddydd Llun nesaf, a disgwylir y bydd cryn lawer o ymladd am feddiant. Y mae eisioes wros 40,000 o ymfudwyr o wahanol barthau ar y goror yn barod i ruthro i mewn-llawer mwy nag y gellir eu cynysgaeddu a. ffermydd. Ofnir y bydd cryn lawer o helynt, gan fod y bobl yn wabanol bleidiau a than arweiniad gwahanol benaethiaid. Y mae y Llywodraeth eisoes wedi anfon tua thair mil 0 fllwyr i'r ardal i geisio cadw yr heddwch. LLOFRUDDIO TEULU o WYTH YN TEXAS.— Derbyniwyd hysbysiad o'r Unol Dalaethau am lofruddiaeth Sais o'r enw J. R. King, yr-hwn a breswyliai mewn tkpaothdy yn swydd Titua,, Texas, yn nghyda'i wraig a chwe' plentyn. Cy. merwyd ei fab.yn.nghyfraith i fyny ar y drwg- dybiaeth ei fod yn gyflawnydd yr erchyllwaith. Ymddengys ddarfod i'r diweddaf ddianc ymaith gyda merch hynaf King, a ffugio trwydded briod- osol, 800 yna ei phriodi; a dywedir mai ofn cael ei erlyn am ffugiaeth a barodd iddo gyflawnu y llof- ruddiaeth. Addefa ddarfod iddo lofruddio King a'i wraig, ond tybia mai dyn o'r enw Frank Schulze a lofruddiodd y plant gyda bwyell, ac yna rhoddi y ty ar dan. LLYFRGELL COLEG GOGLEDD CYMRU.—Y mae Mr. Isaac Roberts, F.G.S., F.R.A.S., Maghull, ger Lerpwl, wedi anrhegu i lyfrgell Coleg Prif- ysgol Gogledd Cymru 43 o gyfrolan o adroddiadau gwyddonol yn ystod teithiau ymchwiliadol y Challenger, sef yr oil o'r cyfrolau sydd wedi eu cyhoeddi hyd yr amser presenol. Y mae Mr. Roberts hefyd wedi gwneud trefniadau i gyflenwi llyfrgell y coleg gyda'r cyfrolau gweddill fel y deuant allan o'r wasg, fel y bydd gan y coleg y gyfres yn gyflawn pan orphenir hi. Anhawdd dweyd gwerth gwyddonol adroddiadau o'r fath i'r efrydydd a'r gwyddonydd, ac y mae y coleg i'w longyfarch am ddyfod yn feddianol, drwy gared- igrwydd a meddylgarwch Mr. Roberts, ar gyfres o gyfrolau mor ddyddorol a gwerthfawr. Hyderir y bydd i lawer ereill efelychu haelioni Mr. Roberts drwy anfon rhoddion cyffelyb, ac y daw llyfrgell y coleg yn un wir deilwng o'r sefydliad. i CARU HYD ANGAU.—Yr wythnos ddiweddaf, derbyniodd merch ieuanc oedd ar ymweliad a Chaerdydd y newydd derbyniol ei bod wedi dyfod yn berchenog ar y swm anrhydeddus o 2,000p. a gwesty yn New York. Y ferch ieuane ydyw un Miss Bessie McDonald, Nelson-street, Glasgow. Rai blynyddoedd yn ol, bu yn caru fig un Mr Henry McLeod, yr hwn a breswyliai yn New York er's rhai blynyddoedd. Yr oedd yno yn cadw gwesty, ac yn berchenog ar y Great Eastern E&gle, Turner's Falls. Yr oedd wedi anfon amryw weithiau at Miss McDonald, yn ceisio ganddi ddyfod i New York er priodi Ag ef, ond yr oedd arni ofn y siwrnai; ac felly wedi aros nes y mae yn rhy ddiweddar, canys y mae wedi derbyn y newydd ei tod wedi marw ar y 15fed o'r mis diweddaf. Derbyniodd ar yr un pryd, oddiwrth gyfreithiwr ei chariadfab—Mr. Fry, New York- gopi o'i ewyllys, trwy yr hon y mae wedi dyfod feddiant o'r eiddo uchod.