Y Llan

NODIADAU ;II. SENEDDOL. [GANIN GOHEBYDD ARBENIG.] HYSBYSIADAU ANWEDDAIDD. Ddechreu yr wythnos ddiweddaf cynygiodd Iarll Meath ail ddarlleniad Mesur, amcan yr hwn ydyw cyd-gorphori mewn un Act gyffredinol ddarpariaeth- au amrywiol o Actau neillduol pertbynol i'r bwrdeis- drefi. Dywedodd ei bod bron yn anmhosibl i ddyn gerddded yr heolydd mewn trefydd mawrion heb i hyshysladau Ilygredig ac aflais gael ei gwthio i'w law y rhai na ddylasent gael eu rboddi yn nwylaw un- rhyw ddyn na dynes. Yr oedd efyn hyderu y gwnai eu harglwyddiaethau. roddi help llaw iddo i Ittal Uifeiriant o lygredigaeth ag oedd yn halogi rfleddyl- iau yr iauenctyd. Yr oedd yr Arglwydd Ganghellydd o'r farny profai y Mesur, gydag amryw wolliantau, yn yohwanagiad gwedhfawr at y gyfnitb. Dywedodd Archesgob Caergainfc mai ychydig a wyddent am ffyniant dychr;'nliyd y drwg y cwynid o'i blegid. Wedi ychydig ddadleu peliach pasiodd y Mesur yr ail ddarlleniad. Y mae gwir angon am Fesur o'r fath yn y trefydd a'r dinasoedd mawrion. FFLANGELLU TAI-DORWYR ARFOG. Cynygiodd Iarll MilltOwn fod y Mesur hwn i gael ei drosglwyddo i bwyllgor cyfansoddedig o'r holl Dy, a chymorodd dacll faith a dyddorol Ie ar y mater. Gwrthwynebwyd y Mesur gan Iarll Granville, Arglwydd Herachell, ac Arglwydd Esher, a chefnog- wyd ef gan Barwn Bramwell ac Ardalydd Salisbury, gan gyfeirio at eSaithiolrwydd fHangelliad fal modd- ion i leihau troseddau o ysbail ac ymosodiadau personol. Y oanlvniad fu trosglwyddo y Mesur i bwyllgor. Beth yw yr achos fod y Radicaliaid Gladstonaidd yn dangos oydymdeimlad ø. thxoa^dd- wyr? W AFIECHYD Y^IAED A'R GENAU. Mewn atabiad i Mr. Chaplin dywedodd Mr. W. H. Smith fod gan y Cyfrin Gyngor bob ymddiried y y gwnai eu trefniadau presenol atal dygiad i mewn aflcchyd y traed a'r genau, neu unrhyw glefydau eraill, o'r Almaen a'r Isel-diroodd, ond gan fod cymaint o bryder yn meddyliau y dosbarfchiadau amaethyddol yn y wlad ar y pwnc, yr oedd y Llyw- odraeth yn bwriadu ceisio gan y Gymdeithas Amaetbyddol Eranhinol i apwyntio person neu bersonau i fyned i Holland mewn trefn i foddloni eu hunain ar y mater. Ac os gwnaent gydsyjiio A'r cais, yr oedd y Llywodraeth yn harod i wneyel y cais angenrheidiol at y Llywquth Is-Ellmynaidd, ac i roddi pob cymortb iddynti mewn ystyr broffeswrol. CYMRU A'R DIRPRWYWYR EGLWYSIG. Mewn atebiad i Mr. T. E. Ellis, y cwestiynwr mawr o Feirion, dywedodd Mr. S. Wortley nad oedd un gwrthwynebiad i gyfrifeb (return) gael ei gwneyd o incwm a rhoddion (grants) y Dirprwywyr Kglwysig yn Nghymru. Beth sydd yn corddi ymenyddiau y cynhyrfwyr llaw-flawog hyn ? Y MESURAU DEGYMOL. Mawn aS^biad i gwestiwn a afynwyd gan Mr. Byrom ReediMewn perthynas y ddygiad i naawn y Mesurau Degy I, dywedodd Mr. W. H. Smith nad oedd yn alluog i r di yr hysb nvydcl a ofynid gan y boneddwr anrhyde us, ovJL os y gwnelai aii-ofyn y owestiwn ar ol y Pas|w yyoedd ef (Mr. Smith) yn gobeithio y byddai yn gl g i roddi iddo atebiad boddhaol. Yr wyf yn deall ar a durd -ddii, fod yn mwriad y Llywodraeth i ddwra y Mesurau byn i mewn yn faan ar ol y Pasg sfc nid oes dda, no. fydd iddynt fyned drwy Dy/ y Glebar yi^hvyddianus yn nanedd pob gwrt wynebiad ar ran y Ysgarwyr. Disgwylir na ,dd: i'r arweinwyr Gl tonaida ddangos rhyw iner o wrthwynebiad i'r surau. Temptis omniairevelat. MESUR LLYWODRAETH LEOL (YSGOTLAND) Gofynodd yr Arglwydd Ddadleuydd am ganiatad i ddwyn i mewn hedwar o fosarau yn ymwneyd a llywodraeth leol yn Ysgotland-y cyntaf yn cynyg gwella y cyfreithfau mewn perthynas a, llywodraeth leol, yr ail i wneyd darpariaethau ychwanegol er di- wygio y cyfreithiau mewn perthynas illywodraeth leol, y trydydd i wella y gyfraith mewn perthynas i etholiac1 byradau plwyfol, a'r pedwerydd i hwylusu dygiad ymlaan fesurau preifat. Yr oedd y Mesur yn cynyg ymddiried i'r siroedd lywodraoth y siroedd, a ge.dael y bwrdoisdrefi breiniol a Seneddol fel yr oeddynt, gydag ychydig wahaniaeth mown perth- ynas i reoleiddiad yr heddgaidwaid. Yn lie y drefn bresenol o lywodraethu y siroedd yr oedd y Llyw- odraeth yn cynyg sefydlu Cyngor Sirol, cadeirydd yr hwn oedd i. wisgo yr hen enw anrhydeddus gwa- hoddwr y sir," ond nid oedd henaduriaid i berthyn iddo, am fod y cyfryw yn adnabydclus yn Ysgotland. Byddai y gynrychiolaeth yr un yn sylweddol, er nad yn ffurfiol, ag yn y bwrdeisdrefi ac a siarad yn gyffredinol yr oedd y gallu gweinyddiadol presenol, 1 gyda'r eithriad o ganiatau trwyddedau, i gael eu I trosglwyddo i'r Cyngor Sirol. Wrth egluro manylion y Mesur, neu, yn hytracb, y Mesurau, dywedodd yr Arglwydd Ddadleuydd fod y derbyn- iadau oddiwrth brofiad ewyllysiau i fyned i dalu fees mewn ysgolion elfenol, yr hyn a. fyddai dan reolaeth y Swyddfa Addysg. Mewn perthynas i'r plwyfi, yr oadd y Llywodraeth yn cynyg gwella y Byrddau Plwyfol, a chyda golwg ar ddeddfwriaeth mesurau preifat, cynygid fod mesurau preifat yn dwyn perthynas &g Ysgotland i gael eu trosglwyddo yn y dyfodol i Ddirprwyaeth Ysgotaidd, y rhai a fyddai i gyhoeddi adroddiad arnynt i'r Ty. Llongyfarchodd Mr. Campbell Bannerman y boneddwr dysgedig ar ei fynegiad, ond barnai nad oedd ei gynllun er pelled yr oedd yn myned i wella llywodraeth leol yn Ysgotland yn myned yn ddigon pell, gan ei fod wedi gadael allau lawer o bethau ag oedd y Ty yn disgwyl iddo ymwneyd & hwynt. Un o'r diflygion hyn ydoedd-nad oedd y Cyngor Sirol newydd i gael rheoleiddiad yr heddgeidwaid a'r gallu trwyddedol. Yr oedd yn ofni y byddai cryn wrthwynebiad i'r cynyg i roddi addysg rydd i'f ysgolion enwadol. Pa fodd bynag sicrhaodd y bon- eddwf gwir anrhydeddus y cawsai y Mesurau hyn bobcymorth ag oedd yn bosibl gan yr Wrthblaid i'w dwyn yn ddiogel drwy y Ty. Amlygodd amryw o'r aelodau Ysgotaidd eu cym- eradwyaeth o'r Mesurau, ac yr oedd byd yn nod Dr. Cameron ymhlith llongyfarchwyr yr Arglwydd Ddadleuydd. Mae y Mesurau eangfrvdig a chyn- wysfawr hyn wedi tynu y gwynt o hwyliau yr Ysgarwyr. Yr oedd Mr. Gladstone yn bresenol, ond ni ynganodd air. Dywedir fod yr aelod dros Mid- lothian yn cysgu yr haner awr gyntaf bu yr Ar. glwydd Ddadleuydd yn egluro darpariaethau y Mesurau. Gan nad oedd y pwnc yn un Gwyddelig, nid oedd Mr. W. E. Gladstone yn teimlo y dyddor- deb lleiaf ynddo. Darllenwyd y Mesurau y waith gyntaf. HOME RULE I SCOTLAND. Treuliwyd y rhan fwyaf o'r eisteddiad nos Fawrth ar gynygiad a ddygwyd ymlaen gan Dr. Clark, sylwedd yr hwn ydoedd—" Fod y Ty hwn o'r farn ei bod yn ddymunol i drefniadau gael eu gwneyd tuag at roddi i bobl Ysgotland drwy eu cynrychiolwyr mewn Senedd genedlaethoI reoleiddiad achosion Ysgotaidd." Home Rule gyda dialedd Qofalodd Dr. Clarkddweyd nad oedd y penderfyniad yn golygu ysgariaeth. Yr oedd yn credu, meddai, fod yr undeb wedi bod yn fendithiol i Loegr ac Ysgot- land. Ond yr oedd deddfwriaeth Ysgotaidd yn cael ei hesgeuluso, a'r unig feddyginiaetb, yn ei dyb ef, yuyedd—eaniatau i'r Ysgotiaid y gallu i lywodr- aethu eu hachosion eu hunain. Barnai Mr. Hunter, yr hwn a eiliodd y cynygiad, y buasai Senedd wahanedig yn fantais i ddedfwr- iaeth Ysgotaidd, ac y gwnai sicrhau gwasanaeth prif ddynion y wlad. Dywedodd Mr. S. Stewart nas gellid argyhoeddi yr Ysgotland y buasai Parliament Canedlaethol yn unrhyw fantais iddynt. Dywedodd Mr. A. Elliott nad oedd y cynygiad ger- bron y Ty yn ddim mwy na llai nag ymgais i ddad- wneyd yr Undeb (repeal of the Union), a buasai yn dda ganddo ef wybod a oedd y boneddigion gwir an- rhydeddus ar fainc flaenaf yr Wrthblaid, ac uwchlaw pawb yr aelod anrhydeddus dros Edinburgh (Mr. Childers), yn barod i fyned mor belled. Ni fyddai yn bosibl i Barliament Ysgotaidd feddu cymaint o ddylanwad a'r Parliament presenol. Dywedodd Mr. Gladstone fod hwn yn gwestiwn mawr, ac er ei fod wedi gwneyd cynydd dirfawr yn Ysgotland, nid oedd ef yn barod i gymeryd arno ei hun y cyfrifoldeb o orchymyn i Ysgotland y owrs a ddylai gymeryd. Nid oedd ef yn teimlo y gallasai ymwneyd a'r cwestiwn yn bresenol mewn modd pen- dant ac ar ei deilyngdod ei hun. Yr oedd yn credu fod Ysgotland ar yr un tir yn union &'r Iwerddon yn ei chysylltiad & Lloogr, a phe b'ai Ysgotland yn gwneyd cais unfrydol, neu drwy fwyafrif pendant a digamsyniol, fel yr Iwerddon, nid oedd yn credu y gwnai y Senedd ei wrthod. Yr oedd gwabaniaeth rhwng yr Undeb cydrhwngLloegr ac Ysgotland a'r Undeb rhwng Lloegr a'r Iwerddon—nid oedd yr Un. deb cydrhwng Lloegr ac Ysgotland wedi ei ddwyn ddwyn oddiamgylch drwy rym arfau, drwy dwyll, gormes, a chreulondeb na wolid dim cyffelyb ar du- dalenau hanesyddiaetb, fel y gwnaed a'r Iworddon. Gwrthwynebai Mr. Gladstone y cynygiad a.m ei fod yn gynygiad ar ei ben ei hun (abstract resolution). Mewn gair, yr oedd Mr. Gladstone dros ac yn erbyn y cynygiad, ac nic1 oadd ei araith drwyddi, yr hon a barhaodd am dri chwarter awr, ond y cwiblan rhyfaddaf a welwyd erioed. Yr oedd y Grand Old Quibbler yn erbyn caniatau Home Rule i Ysgot- land am y buasai hyny yn rhwystr iddo i basio ei Ir pet scheme i'r teyrnfradwyr a'r brad-lofruddion Gwyddelig! Cafwyd araith ardderchog gan Mr. Balfour, yr hwn a roddodd y fllangell yn ddiarbed ar gefn y G. O. M.yrhwn a gyhuddodd bob amser o ddwyn "bad history" i amddiSyn "bad politics." Yr oedd symbylau 1b. Balfour mor ilymion a miniog fel yr aeth Mr. Gladstone allan o'r Ty. Wedi i amryw eraill siarad dros ao yn erbyn y cynygiad, ymranodd y Ty- I Dros gynygiad Dr. Clark 79 Yn erbyn 200 Mwyafrif 121 TENANTIAID AMAETHYDDOL GWYDDELIG. Dydd Mercher cynygiodd Mr. D. Crilly ail ddar- lleniad Mesur, amcan yr hwn ydoedd egluro adran- au neillduol yn y deddfau tirol Gwyddelig, rhoddi gallu i'r llysoedd tirol i ymwneyd ag o!-ddyledion, gwella y gyfraith mewn perthynas i brydleswyr, &c. Ar ol cryn ddadleu ymranodd y Ty- Dros yr ail ddatlleniad. 168 Yn erbyn 229 Mwyafrif yn erbyn 61 Y TOLLAU TRAMOR AR SIWGR. Nos Iau gofynodd Baron H. D. Worms am ganim- tad i ddwyn i mewn fesur i gario i weithrediad y cyt- undeb mewn perthynas i'r tollau tramor ar siwgr. Dywedodd mai y rhai oedd wedi arwyddnodi y cyt- undeb ydoedd Prydain Fawr, Germani, Awstria, Holland, Belgium, Yspaen, ac Itali. Dadleuai fod y Mesur yn angenrheidiol er budd y dosbarthiadau gweithfaol, ao y buasai Ilais y wi ad gyda'r Llywodr aeth yn eu bymgais i osod i lawr gyfundrefn ag oedd yn ddinystriol i'n masnach, yn atalfa ar ffordd cynydd ein Trefedigaethau, ac yn erbyn egwyddor- ion trafnidaeth wleidyddol, rhydd fasnachaetb, a synwyr cyff redin. Rhoddwyd cenad i ddwyn y mesur i mewn. '-—

11"1:1''11;_ IHanroIaeth y n'dt. (Svau (grauis, bcithot J¡m8dt¡\1J. Dydd Linn diweddaf, yn Havod, Nanicwnlle, Tal- sarn, bn farw y Parch. E. Evans, rheithor Llangeitho, ar ol naw mis o gysladd. Yr oedd yr ymadawedig wedi bod y rheithor Llangeitho am 37 o flynyddoedd. Derbyniodd ei addysg yn Ngholeg Dewi Sant, Llan- bedr, lie yr enillodd ysgoloriaeth. Ordeiniwyd ef yn ddiacon yu y flwyddyn 1849, ac yn offeiiiad yn 1850, gan Esgob Ty Ddewi. Bydd manylion peliach yn ein rhifyn nesaf. .L:

YR HYBARCH CHARLES GRESFORD EDMONDES, ARCHDDIACON TY DDEWI. Yn y rhifyn diweddaf o Church Bells cei, darlun ar dderchog o'r Hybarch Archddiacon Edmondes Tyddewi, ynghyd a nodiad o brif ddigwyddiadau ei fywyd. Dy- wedir fod yr Archddiacon wedi bod am flynyddoedd yn weithiwr caled yn yr Eglwys, a'i fod heddyw yn cael ei ystyried yn un o gynrychiolwyr blaeriaf yr Eglwys yn Nghymrn. Addyegwyd ef yn Ngboleg y Drindod, Rhydycbain, yn yr hwn le yr enillodd ysgoloriaeth gan raddio yn y fiwyddyn 1861. Ordeiniwyd ef gan Esgob Llandaf, a dechreuodd ei yrfa, gycla tbair blynedd o waith plwyfol yn nghuradiaeth Newcastle, Sir Forgan- wg. Yn 1855 apwyutiwyd ef yn Athraw Lladin yn Ngholeg Dewi Sant, Llanbedr, yn yr hon swydd y parhaodd am 16 o flynyddoedd. Y pryd hwnw ail ymaflodd Mr. Edmondes mewn dyledswyddau bngeiliol a dyrchafwyd ef yn Fieer Boughrood yn y flwyddyn 1881. Symadodd oddiyno i Warren.with-St..Twinell, Penfro, yn Esgobaeth Ty Ddewi, He y mae yn awr yn Ficer..Yr oedd yn nn o ganoniaid o Eglwys Gadeiiiol Ty Ddewi o'r flwyddyn 1876 hyd 1884. ac yn 1883 apwyntiwyd ef yn Archddiacon Ty Ddewi. Pregethodd Archddiacon Edmondes y bregeth yn Westminster Abbey ar aehlysur cysegriad Esgob Llanelwy. C ANERCHIAD I ESGOB CARR.

Yr wythnos ddiweddaf bu y Parchn. George Griffiths Trelalas, a John Owen, Rhos, Rbiwabon, yn tain ym weliad it'r Esgob Jayne yn y Palas, Caer, igyflwyno, ar ran myfyrwyr Llanbedr, anerchiad i'w arglwvddiaeth ar yr amgylchiad o'i gysegriad i'w Esgobaeth. Diolch- odd yr Esgob yn gynes i'r ymwelwyr am eu teimladan da, a gosododd arnynt i ddwyn i'r rhai a gyflwynent yr anerchiad ei ddiolchiadau gorea am y datganiad caredig o'u hewyllys da. Yr oedd yn bresenol ar yr amgylchiad hwn y Parch. J. Owen, M.A. (Warden Llanymddyfri), a'r Parch. Broff. Owen Evans, M.A., Llanbedr. Yr oedd yr anerchiad yn gelfyddydwaith ardderchog wedi ei pharotoi yn swyddfa y Mri. D. Owen, a'i Gyf., Caer- dydd.

CONFFIRMASIWN. LLANLLWNI.-—Dydd Gwener diweddaf bu y Gwir Barchedig Arglwydd Eagob Ty Ddewi yn gweinyddu y ddefod apostolaidd o arddodiad dwylaw yn Llanllwai, pan y cyflwynwyd iddo 54 o ymgeiswyr 42 gan y Parch. Joshua Davies, ficer y plwyf; 8 gan y Parch. Hu,Les, Ll anfihangel- rh os-Y -Corn; a phedwar gan y Parch. Hughes, Llanfihangel-ar-Arth. Traddodwyd anerchiad difrifol gan yr Eagob yn yr iaith Gymraeg. Dymay coniSrmaaiwn cyntaf a gynhaliwyd yn Eglwys Llanllwni yn nghof y plwyfolion hynaf. Yr oedd yn bresenol yn y gwasanaeth, heblaw y boneddigion a enwyd, y Parchn. D. Evans, Pencarreg, a H. Jones, Llanybyther.

BYWIOLIAETH LLANSANNAN. Deallwn fod y Parah. Enoch Jones, enrad Wyddgrug, wedi cael cynyg ar fywioliaeth Llan- Bannan, sir Ddinbych, gwertli oddeutu 400p., gan yr Arglwydd Ganghellydd, a'i fod yntau wedi ei derbyn. Genedigol o blwyf Llanfihangel-y-cren- d:1yn, sir Aberteifi. yw Mr. Jones. Dymunwn rwydd bynt iddo yn ei faes newydd. Dydd Gwener diweddaf claddwyd y Parch. Fitz Roy Somerset; yn Llantarnam, Sir Fynwy. Yr oedd y boneddwr parchedig yn perthyn i denla Due Beaufort, ac wedi bod yn gwasanaethu fel enrad LlantarBam ond am ychydig fiseedd. Bn oyn hypy yn gorad yn Llanisben, ger Caerdvdd, lie yr enillodd iddo ei hun barch nchel. Yr oedd yr angladd yn nn fawr, a dilyn- wyd y corff gan In o gleugwyr a boneddigion parchns. Y mae Arglwydd Wimborne yn aaeiladu eglwys newydd yn ardal boblcg Kicson Heath, ger Poole, yn gyfangwbl ar ei dranl ei hun. Rhoddwyd y tir yn rhad gan Mr. W. Pearce, Parkstone, Poole. Ba conf&Tmasiwn yn ddiweddar yn Eglwys yr Holl Saint yn Ngaaerefrog, ac ymhIitb yr ymgeiswyr am y ddefod apostolaidd a gyflwynwyd gan Ficer North Ormesby, yr oedd hen wr o'r enw John Norman, yr hwn oedd wedi cyraedd yr oedran teg o 98. Ar y 5ed cyfisol bu Esgob Manceinion yn agor ystafell genhadol newydd yn South King" Street, Winton. Costiodd yr aaeilad £ 1 000, o ba Bwin y mae 2-250 eto i'w casglu.

un enwad a aeth allan o'r Egfrvya, a thrwy hyny a ddianrhydeddodd y Fam Ysbrydol, Wedi ei fendithio a hirhoedledd, Byr eu hoes mewn cydmariaeth a fu yr enwadau Gnosticaidd, Ariaidd, Morganaidd, Donat- aidd, Montanaidd, ac eraill ag y dadlenir am danynt fel yn blodeuo yn nghanrifoedd cyntaf cred. Gan nad ymddarostyngasant i ddilyn cyfarwyddiadau y pumed gor- chymyn, ni chawsant etifeddu'r addewid. Gan nad ufuddasant eu tad a'u mam ysbrydol, nid estynwyd eu dyddiau ar y ddaear." A phwy ond y dall na wel nodau darfodedigaeth yn enwadau ein dyddiau ni. Y maent yn diystyru eu main pa fodd, yn I wyneb y Beibl y gallant obeithio cyraedd hirhoedledd ? Efaith tra nodedig yn hanes yr Eglwys ei hun yw bod ufudd-dod llwyrach i'w chyfar- wyddiadau wedi cael ei wobrwyo yn ein dyddiau ni ag adfywiad ysprydol nodedig. Pan y dibrisid ac yr anghofid rhuddellau y lilyfr Gweddi Cyffredin, ac yr esgeulusid y gwyliau a'r ymprydiau, megis ag y gwnelid flynyddau yn ol, yr oedd yr Eglwys yn gwywo. Heddyw, pan y mae cyfarwydd- iadau y Llyfr Gweddi yn cael eu hystyried fcll cyfarwyddiadau ein Mam Ysprydol, y mae llewyrch newydd i'w weled ar ein cy- nulleidfaoedd. Felly hefyd am blwyfydd unigoJ. Y plwyfydd hyny Ile yr ymdrechir cario allan y Llyfr Gweddi megis gorchymyn y Fam yw'r plwyfydd ag y mae estyniad dyddiau yn eglur yn eiddo i'r plant. Un o'r pethau pwysicaf yn ddiau yn ein hoes ni yw dwyn y genedl i sylweddoli y gwirionedd dai yr Eglwys yw ein Mam Ysprydol, ac rnai drwy anrhydeddu y Fam hon y mae i'r plant gael estyniad dyddiau yn y tir.