Y Llan

LLANDILO. MARWOLAETH A CHLADDEDIGAETH MRS. T. T. WIL- LIAMS.—Gyrchwyl annymunol iawn sydd gsnym hedd- yw, Bef croniclo hanes marwolaeth a chladdedigaeth y foneddigea hawddgar, serchog, cariadlawn, a duwiol uchod. Hunodd yn yr lean boreu dydd Mercher di- weddaf, yn 7 mlwydd oed, a chladdwyd ei gweddillion marwol dydd Linn canlynol yn mynwent eglwya y plwyf, pryd y gweinyddwyd ar yr achlysur gan ein ficer P, it a'n cu ad. Dioddefodd gystudd maith a thrwm iawn. Cafodd ei tharo a'r parlys tna blwyddyn yn ol, ae nid oedd neb yn meddwl yr adeg hono lai nad oedd brenin y dychryniadau wedi ymaflyd ynddi; ond trwy dyner- wch ei hanwyl forwyn, yr hon fa ganddi am bedair blynedd ar bymtheg, cafodd ei hadferyd yn rhanol, ac fe gawsom y fraint a'r pleser o'i gweled yn cyduno a. phlant yr Arglwydd mewn gweddi yn ei gysegr Ef, ond yr oedd y gwynebpryd yn dangos yn amlwg fod yr hen babell ddaearol yn dadfeilio, ao fod awr ei hymddatod- iad yn agoshau. Tna dan fia yn ol dechreuodd waeth- ygn, ac aeth 0 waeth i waeth hyd borea dydd Mercher, pryd y tynodd yr anadliad diweddaf. Gweddw y di. weddar Mr. T. T. Williams, County Prest, Llandila, yd- oedd, yr hwn a fn farw tna phedair blynedd ar ddeg yu iol. Yr oeddynt ill dan yn Eglwyswyr ffyddlawn a zelog, ac yn weithwyr diwyd a da gyda phob mndiad Eglwysig, ond wele hwynt heddyw, er wedi en gwa- hanu am flynyddoedd meithion, wedi cael cydgyfarfod ar frynian anfarwoldeb, i gydnno a'r dyrfa fawr hono nas dichon neb ei rhifo, i ga.Du'r anthem bythgofiadwy hono, Iddo Ef yr hwn a'n caredd ac a'n golchodd yn ei waed ei hun," Heddwch i'w llwch byd udganiad yr ndgorn diweddaf.—Eglwyswr.

EHUTHYN. Y FYDDIN EGLWYSIG.—Nos Ian, y 4ydd o'r mis hwn, cynhaliodd y Fyddin uchod Penny Readings yn Ysgol- dy Brynhyfryd, ac y mae yn dda genyf hysbysu dar- llenwyr lliosog Y LLAN fod y lie yn orlawn 0 wranda- wyr, ac fe dderbyniwyd swm lied dda o arian wrth y drws, heblaw y tocynan a werthwyd, yr hyn sydd yn galondid mawr iawn i Cadben Morris a'i filwyr, oblegid y mae efe yn gorfod ymdd: 'byntl yn gyfangwbl n,r yr egwyddor wirfoddol." Llwyddo y mae yr actios da hwn yma, ac y mae pawb yn gyffredinol yn gortod cyf- addef yn bresenol fod y fyddin yn gwneyd daioni a lies anghyffredin. Dymnniad a gweddi yr ysgrifenydd yw ar i'r fechan fyned yn fil, a'r wael yn genedl gref." Gwenau'r nef fyddo ar vmdrechion v fvddin. Nos Wener, y 5ed cyfisol, cynhaliodd y Radicaliaid gyfarfod yn en Clwb, a'r pwnc dan ystyriaeth oedd Pwnc y tir yn Nghymrn." Y mae llawer 0 areithio wedi bod, ac yn cael ei wneyd, ar y pwnc hwn, ond yr hyn sydd yn fy synu i ac eraill yw, pa hawl sydd gan ddynion i ymyraeth ag eiddo y tirfeddianwyr yn fwy nag sydd gan y tirfeddianwyr i ymyraeth a. masnach yn gyffredinol ? Os yw yn ia.wn i ffermwyr, siopwyr, ac eraill i geisio dylanwadu ar y Senedd i gymeryd eiddo y tirfeddianwyr oddi arnynt, onid yw yn iawn ac yn rhesymol hefyd i'r tirfeddianwyr ac eraill ddylanwadu ar y Senedd i basio mesnr i orfodi y siopwyr, teilwriaid, cryddion, gofaint, Ac., i weithio eu nwyddau yn rhat- ach, ie, twrneiod a phapyrau Radicalaidd i ostwng ea fees a gwerthn yn rhatach ? Gan nad beth a ellir ddweyd am y tirfeddianwyr, yr wyf yn beiddio dweyd fod llawer mwy i'w ddweyd am fasnachwyr, siopwyr, ffermwyr, &c., yn yr ystyr hyn. Beth am lawer o dai- feddianwyr mewn gwlad a tbref ? Y mae en rhenti yn afresymol o uehel, a'a gorthrwm yn annioddefol. yn enwedig petty landlords. Y mae geirian rywbeth yn debyg i hyn rhywle yn yr Hen Lyfr Na chwenych dy dy gymydog, na dim a'r sydd eiddo," &c., a Var- perwch bethau onest yn ngolwg pob dyn."

LLANFWROG, RHUTHYN. Ar yr 2fed o'r mis hwn cynhaliodd Dr. Pierce, Dinbych, drengholiad ar gorph Ann Ellen Jones, plentyn anghyfreithlon Martha Jones, yr hon a losgodd i farwolaeth, ac hefyd plentyn arall o'r no faro, dran- oeth. Dychwelodd y rheithwyr ddedfryd 0 farwol- aeth ddamweiniol." Da chwi, famau, gofalwch am eich plant rhag iddynt fyned i'r tan nen'r dwfr. Go- beithio y bydd hyn yn rhybudd i famau yn gyffredinol. ETHOLIAD GWAECHEIDWAID.—Buom yn meddwl un- waith y buasem yn cael etholiad yn y plwyf hwn, ond gwelwyd mai doeth oedd peiaio myned i'r ymdrech, oblegid byth er "Snl bythgofiadwy y cyfrif gan Gee, 0 Ddinbych, dangosodd y plwyf hwn ei nerth, fel y par- odd y fath ddychryn yn rhengan y gwrthddegymwyr na faidd neb 0 honynt ddyfod i'r maes. Dyma fel y dylai hi fod ymhob plwyf yn y Dyffryn. Y gwarcheidwaid ydynt y Parch. J.. F. Reece, rbeithor Llanfwrog, a Mr. Saxon Ellis, PLSS Newydd. Well done, Llanfwrog.

CRAIGTBEBANWS, PLWYF CLYDACH. Gair bach eto yr wythnos hon. Yr oeddwn yn ostyngedig wedi bwriadu anfon gair yn awr ac eilwaith i'r LLAN am y gwaith Eglwysig a ddecfarenwyd yma ychydig amser yn ol, os na fyddai i rhywnn cymhwys- ach ymgymeryd a'r gwaith. Ond erbyn byn y mae sefyllfa pethan wedi cyfnewid yn hollol, ac y mae arnaf ofn agor iy ngenau. Yn wir, yr wyf yn teimlo fy ngbnawd yn crebacbn wrth ysgrifenn y llinellau byn, rhag ofn y bydd i'r daranfollt dori ar fy mhen. Wrth ddarllen Y LLAN yr wythnoa ddiweddaf gwelais yno er fy syndod a'm llawenydd lith 0 Graigtrebanws yn dwyn yr enw "Alcanwr." Ond ar ol darllen ychydig arni cefais fy nharafa a syndod wrth ganfod y dull awdnr- dodol a mawreddog ymha un y mae y goLebydd hwn yn llefaru am waith yr Eglwys yma, ae yn enwedig felly am ddosbarthiad Y LLAN. Yr oeddwn yn methu jraidd a choelio fy llygaid fy hun, gan fy mod yn credn iy mod yn adnabod pobi Craigtrebanws oil yn raddol Acla, ond ni freuddwydiaiB gymaint ag unwaith fod y fath Ilawr 0 EglwVBwr yn trieo yn ein plith. Ar ol cymeryd gafael yn fy spectol, darllenais drachefn, ac yr oedd fy syndod yn cynyddu wrth fyned ymlaen. Wele hai! beth sydd yn bod, bobol ? A dyfodd y cawr hwn i'w gyflawn faintioli mewn un dydd ? Y mae yn ym- ddangos fel Ilew, newydd ddyfod allan o'i orweddle, nad oedd neb yn gwybod am ei bresenoldeb o'r blaen. I" Wirione anwl fach i" (chwedl pobl sir Aberteifi), y nae rhyw ryfeddod i'w weled bob clycict. At aaim a 1 fyddom ni yma, gwr ydyw Alcanwr sydd hyd yn Arfo'e^AAQ-ddi0 ei dalentau disglaer dan leetr; a fydd Eglwys, amser a ddengy»>"«io! 1 nyrwyaao gwai.u yi i fvned i'r gwaaanaetnau" Wnwr yn iy p Sfa ° chl7wed Oherwydd fy mod yn A < ochr vr heol yn y gwaelod, a bod cymaint o waith ochr yrueoiy y s chymeryd 1 ystyriaeth bSfyS^/n llo^'mdwyf yn galla bod yno »Sr Si f/=oi '< £ £ ymliMb i fod yno yr jythno. ddiweddaf, ac ar 01 cyr- aedd yr adeilad e^teddais yn na Nid oes angen 1 mi ddweyd fy modI yr oedd fy ad-dalu am a i ar, Jr oedd V gwasanaeth /nanu vn^feddol oswynoU ac yr oedd yjw chlywed y plant yn darllen mor galonog, ac yn enwedig felly y Salman. Y mae y cyntlliad yn cynyddu yn barhaus. Credaf fod dyfodol disglaer o flaen yr Eglwys yma. Y mae Dafydd Richsrds (ben- dith arno!) yn gwneyd ei oreu i hyrwyddo y cwaith da drwy ddosbarthu Y LLAN.—Collier.

DOLGELLAU. Drwg a galarus yw cofnodi marwolaeth Mr. William Griffith, cyfreithiwr yn byw yn Glyn Maiden, yn ei 80ain mlwydd oed. Yr oedd yn un o'r dynion parchus- af yn yr holl ardal, gan ei fod o rodiad bucheddol, yn dda wrth y tiawd, ac yn ceisio gwneyd lies yn y cylch yr oedd yn troi ynddo. Oladdwyd ef yn mynwent hyn- afol Llanaber, yn agos i'w deulu, ar y 9fed o'r mis hwn. Gadawa briod, nn ferch, a dan fab, i alartl ar ei ol, ynghyd a llawer 0 gyfeillion. Yr oedd yn Eglwyswr trwyadl, 0 olygiadau Paritanaidd. Yr oedd befyd yn Geidwadwr i'r;pen, ac yn cashau 0 galon bob ymgaia at ddymchwelyd hen eefydliadau. Yr oedd yn gefnogwr beb ei ail i'r Feibl Gymdeithas, ac yn gadeiryad bob amser yn ei cbyfarfodydd blynyddoJ. Ymhob ystyr bydd yn chwitb mawr ar ei ol. Gobeitbiwn y gwna ei teibion lenwi y bwlch yn ei le.

Bu Afonwyson yn cynal cyfarfodydd yn y lleoedd canlynol:— PORTHDINORWIG. Mawrth 26ain, cafwyd cyfarfod yn Porthdinorwig. Yr oedd yr yegoldy yn orlawn. Cadeiriwyd, yn absen- oldeb y ficer, gan Mr. Salt. Dywedai Annibynwr a Liberationist mawr wrth y ficer, yr hwn oedd wedi cyraedd cyn diwadd y ddarlith, mai gresyn mawr oedd na buasai pobl yr Eglwys wedi dyfod allan fel yma yn gynt. Feddyliodd ef erioed fod gan yr hen Eglwys gy- maint i ddweyd am dani ei hun.

GLASYNFRYN. Yr oedd y cyfarfod nesaf yn Glasynfryn Mawrth 29ain. Cadeirydd, y Parch. U. JoLes, ficer. Yr oedd yr ysgoldy yma eto yn orlawn, a liiaws yn y drws yn methu dyiod i fewn. Mae y dariithydd wedi addaw treulio, pedair neu chwech wythnoB yn yr ardaloedd yma eto. Mae y bob! yn awyddas am dano.

COETMOR. I Cynhaliwyd cyfarfod amddiffynol yn y He hwn Ebiiil 2il. Cadeiriwyd gan y Parch. Mr. Evana, ficer y plwyf. Yr oedd yr ysgoidy yn orlawn o bobl yn gwrando gydag astudrwydd mawr a dyfal.

LLANYBYTHEE. Ar y 3ydd cyfiaol, yn Neuadd y Dref, oafwyd darlitb ddyddorol dros ben gan Mr. W. Richards (Atonwjson) I ar Yr Eglwys Brydeinig-ei phlanio.d a'i thyfiant." I Dechreuwyd am saith o'r gloch trwy weddi gan y Parch. H. Jones, a'r gwyddfodolion yn canu emyn, y geiriau wedi eu trosglwyddo trwy gyfrwng y Magic Lantern. Cymerwyd y gadair gan y Milwriad Davies- Evans, Highmead, yr hwn, mewn araith gref, a wnaeth sylwadau pwrpasol iawn mewn perthynas i'r Eglwys. Mae ei eiriau a'i bresenoldeb bob amser yn cario dy- lanwad mawr. Yr oedd y ddarlith yn addysgiadol a a dyddorol dros ben, yn enwedig felly gan ei bod yn cael ei hegluro gan ddarluniau trwy gyfrwng y Mag1 Lantern. Yr oedd y darlithydd mewn cy wair a thymer dda. Yr oedd yr adeilad yn orlav n o wrandawyr astuu> a gorfu i gryn lawer droi yn ol o'r drws o ddiffyg" Talodd y cadeirydd ddiolchgarwch gwresocaf i Richarda am ei ddarlith, yr hyn a eiliwyd yn unfryd0. gan y dorf. Terfynwyd un o'r cyfarfodydd dyddorol a gafwyd yma er's cryn amser trwy ganf P emyu, Mae EglwYB Dduw trwy'r ddae'r a'r nef yø un."

HENDY GWYN AR DAF. Pythefnos i heddyw danfonasom ein nodiadau wyth- nosol fel arferol. Yr oedd genym air byr at yr Hen Domos," Tomos Ieuanc," Adelphos," ac eiaill, ond ymddengys i ni fod y golygydd caredig wedi deinyddio'r cloadur, gan nad ydyw y Garawya drosodd eto. Nid oeddem wedi meddwl briwio teimladau^r hen wr, a'n barfer ydyw ymgrymn gerbron penwyni a pharchu henaint, a gwnawn hyny eto hyd y mae ynom. Da chwi, Mr. Golygydd, gadewch i ni gael photo" Tomoa Ieuanc yn Y LLAN. Gwelsom un lied dda 0 hono un- waith feddyliwn. Hoffem gael golwg arno eto yn lied fuan. MARWOLAETH Y PAECH. JOHN LEWIS, COBAD LLAN- FABLOG, MON. Darllenasom yr haneB am farwolaeth ein cyfaill^ienanc gyda galar. Bu yma yn ymbarotoi gyferbyn a r Coleg, a cherddai 0 Llangenny bob dydd. Yr oedd yn esiampl i wyr ieuainc yn gyffredinol 0 ran ei fuchead a'i weitbgarweh. Ymgymerodd & chynal Pf oa^ ESiwys (Llangenning). Rhyw dro yr oedd yno o flaen pawb eraill, a theimlai awydd i eagyn grisiau'r clochdy henafol, a chael golwg ar y gloch, ond nid cynt y gosodasai ei droed ar lawr estyll yr ystafell nag y rhoddes y coed pwdr ffordd, ac y syrthiodd Mr. Lewis i lawr i'r gwaelod. Derbyniodd niwed mawr, a bu am fisoedd yn ei wely. Tra y ba yma ar ol hyny, teitbiai yn ol a blaen ar bwys ffyn-baglau. Wedi pasio'n ilwyddianna trwy'r coleg, a chael ei ordeinio, bn yn offeiriaid cymeradwy a ffyddlawn hyd ei gystndd o)af. Ar ol cyflawni ei waith yn y winllan, galwyd ef adref at ei webr. Heddwch i'w lwch, a diddanweh melus yr efengyl i'w ffryndiau yn eu galar.

I DINAS, PENYGRAIG. Nos Iau, y 4ydd cyfisol, am 8 o'r gloch. cafwyd cyngerdd ardderchog yn y lIe uchod. Wrth ddechreu cynygiodd y Parch. Isaac Rees, cnrad y lie, bleidlaia o gydymdeimlad a Dr. a Mrs. Morris, Grovefield, yn eu galar diweddar, oherwydd pa un y methodd y Doctor a dyfod 1 gadeirio yny cyngerdd. Ac yna galwodd Mr. iivees ar Mr. G". H. Qreen i ianw ei ie, yr hyn a wnaeth mewn modd dehenig iawn. Awd trwy y rhaglen gan- lynol :-Unawd ar y berdoneg, The Ash Grove,' Mis] Mand Thomas; can, Mr. David Evans- can, 'A summer shower; Mise Annie Thomas; can, Old Mess- mates,' Mr. D. Bartlett; can, 'Needles and Pins,' Mies Minnie Williams; can, 'Llwybr yr Wyddfa.' Mr. J. Bowen; can, 'London Town,' Miss E. C. Williams; can,' The powder monkey,' Parch. Ll. Lloyd Davies; can, I Faii-y tale?,' Miss Bella Morgan; can, 'first in the field,'Mr. W. Bartlett; can, 'The silent march,' Mr. G. H. Green; can ddigrifol, Mr. T. Jones can, H°w vain JS man Mr. J. Bowen; can, Gathered lilies, Miss Maud Thomas can. Cvmrn nnr I. Rees can,4 Till the breaking of the dy, rifls; Ëvë: WiUianis; can a chydgan, 'Put my footin degolden shoe, Mr. W. Withers a'i barti can, Ready 5 Mr D. Bartlett; can, Fetters of gold,' Miss Minnie Williams; can ddigrifol, Mr. T. Jones; can, The Romany Lass can, Mr. D. Evans; can, Time and Tide,' Miss Bella Morgan; can a chydgan, 'The old rustic bridge,' Mr. W. Bartlett a'i barti. Diweddwyd trwy gana 'Hen Wlad fy Nhadau.' Yr oedd yr adeilad yn orlawn yn mhell cyn wyth o'r gloch, a gorfu i lawer droi yn ol wrth y .drws. oblegid nad oedd lie i ddyfod i mewn. Ar y diwedd talwyd diolcbgarwch gwresocaf i'r cadei'rydd am lywyddu, ac hefyd i Mr. R. Lloyd Jones, G.T.S.C., a'i gor enwog o Miskin am en gwasanaeth. Disgwylir y bydd y cynyrch yn cyraedd dros ddeuddeg punt, yr hwn sydd i fyned at dreuliadau yr Eglwys yn y lie. NODACHFA.—Bwriedir cynal nodachfa hardd yn mis Awst nesaf yn y lie uchod tuag at gael Eglwys newydd, y.r,? a 8wir angen am dam, a bwriedir dechreu ei hadeiladu y ilwyddyn hon. Bydd y draul yn £ l 400 o'r hyn swm y mae je700 wedi ei addaw eisoes. Taer erfynirar i bawb sydd sydd yn gallu ac yn teimlo llwyddiant ac achos yr hen Fam yn agos at ei galon, ddanfon arian nen nwyddau i'r nodachfa erhv^ mip Awst. Bradyrhodaionlleiaffel y mwyaf yn cael en derbyn gyda'r diolcbgarwch mwyaf gan vr vscrpifpn- yddion, Mrs. Evan Davies, Grovefield, PeSaiJ Pontypridd; Mrs. J. P. Hughes, Ficerdy, Llantneant^ Parch. Isaac Rees, enrad, Dmas, Penygraig, Ponty-

DINBYCH. HAELIONI.-Darfn i Mr. Hugh Williams, dilledydd Obapel Place, o i fawr haelioni, a'i zel dros y Fyddin Eglwysig, anrbegu y cyfryw gyda dau ddwsin o lyfran hymnau, sef, "Hymnau cyirwys i'w canu mewn Ùen- hadaeth Blwyfol." Yr oedd y Fyddin mewn gwir angen am danynt, yr oedd yma foneddwr arall wedi addaw, ond yr oedd rhywbeth yn rhwystr i hwn eu cael, ond pan gymerodd y zelog Mr. Williams yr achos mewn Haw profwyd gwiredd yr hen air Seisnig "Where there is a will there is a way." Hefyd. darfu i wasanaeth- ferch ieuanc, sef Mies J. Parry, High Street, roddi dau ddwain eraill, a thalodd befyd am roddi dwsin o bonynt ddwsin eraill, a thalodd hefyd am roddi dwain o bonynt mewn stiff covers. Wasanaethyddesau Cymru, efelyca- wch y ferch ieuanc hon, yn eich zel a ch 13aetioni at achos yr Arglwydd. Peth avail ag yr oedd y Fyddin mewn gwir angen am danynt ydoedd offerynau Gymwys i gasglu, ond nid cynt y canfu y dywededig Mr. Wil- liams y diffyg, nac y gwnaeth ef i fyny, rboddodd ddwy ladle bardd at eu gwasanaeth. Y mae diolch hefyd yn ddyledus i Mr. Robert Hughes, joiner, am y blwcb casgln prydferth a roddodd i'w osod i fyny wrth y drws. T)nw il'n talo oll. HXJNANY^IWADIAD.—Er cymaint o adaioni a) Its 1337LAd wedi deilliaw yn y dref hon trwy offerynoliaeth y Church Army, eto i gyd edrychir arm gydarbyw lygald digon dierif gan amryw o foneddigesau ieuainc. Er eu ^r^ruae yma awr" ^>haeddn clod a pbarch am Fyddin yn eu-i^laft a^ryr i gynor\hwyo y Misses Roberts, Middle JDa^o • O. P&rrf, M.Jones, Henllan Street; J. Parry, &ce; eraill, y maent yn dweyd yn eu hymddygiad arnaf gywilydd o Efengyl Crist," &c. Y FYDDIN EGLWYSIG.—Llwyddo mae'r fyddin yma yn barhaus, ond credaf y byddai yn hawdd cael y cyfarfod- ydd yn fwy llwyddianus eto, pe ceid en cynal am nos- waith neu ddwy yn wythnosol yn y Church House, yn lie yn Eglwys y Castell. CYFARFOD AMRYWIAETHOL.—Cynhaliwyd cyfarfod o'r natur uchod mewn cysylltiad a Byddin yr Eglwys, nos Sadwrn diweddaf, pryd y cafwyd areithiau difyfyr, barddoniaeth, sillebu, adroddiadau, a dadganu. Trodd I allan yn llwyddiant hollol a lief Ilawer ydyw, "Brysied noa Sadwrn eto."

LLANERCHAERON. Boreu dydd Sul diweddaf cawsom y fraint o glywed yr Hybarch Arcliddiacon Griffiths, Castellnedd, ya traddodi pregeth Saesneg yn yr Eglwys hon. Cymer- odd ei deatyn allan o Matthew iy. 1, "Ynayrlesu a arweiniwyd i fyny i'r aniaiweh -gan yr Ysbryd, i'w demtio gan ddiafol." Darllenwyd y gwasanaeth gan y Parch. R. Williams, ficer, a'r llithiau gan Mr. P. R. Phillips; DYDD LLUN PASG,-Mae parotoadau yn cael eu gwneyd yma eleni eto gan y cor canu a'r Ysgol Sul gogyfer a'r dydd uchod yn Aberayron. Mae y cann o dan arweiniad Mr. John Jones, Aberayron.-Gohebydd. ^^BamawnBMawawstaBUMi

LLANDDEINIOL. Cynhaliwyd cyfarfod yn y lie hwn Mawrth 27ain. Cadeirydd, Fiaer Davies. Yr ysgoldy yn llawn, a'i- gynulleidfa yn gwrando yn astud.

LLANDINORWIG. Cynhaliwyd y cyfarfod nesaf yn Llandinorwig Mawrth 28ain. Cadeirydd, Ficer Jones. Yr ysgoidy eang yn orlawn, ac yn gwrando gyda'r astudrwydd mwyaf. Yr oedd y darluniaa yn fendigedig,

LLANBEDR. Cynhaliwyd cyfarfod yn y lIe hwn Ebrill laf. Cadeirydd, Parch. D. Jones, D.G., yr hwn wrth gyf- hvyno y dariithydd a wnaeth sylwadau pwrpasol iawn. Yr oedd yr ysgoldy eang yn anghysurus o lawn. Garfu- wyd cloiy drws ar y ihaws oedd tuallan. Cynygiwyd diolcbgarwch gan y Ficar, ac eiliwyd ef gydag araith fer a rhagorol gan y Parch. Mr. Pritchard, gweinidog y Wesleyaid. Dywedai Mr. Prichard mai un o gant a aUai drafod y pwnc am ragor nag awr a haner o amsar heb roddi cymaint ag un achos clwy' i neb pwy bynag, fel ag y gwnaeth y dariithydd: ac os y llwydda ef l ddwyn ei gampaign ymlaen fel y gwnaeth y noson hon, nid oedd yn petruao dweyd y bydaai i'r Eglwys yn Nghymru emli tir dirfawr. Yr oedd ganddo ef barch mawr i'r Eglwys, ac yr oedd yn creda os oedd organic union yn bosibi, dyma'r modct y deuai oddiamgylch ond yr oedd yn siwr y buasai darlithiau fel eiddo Afon- wyson yn cynhesu ei wranda-vyr, o bob plaid, tuag at hen Eglwys eultadau, ac hefyd byrwyddo y spiritual union.

CELLAN. Cynhaliwyd cyfarfod yn Cellan Ebrill 4ydd, y Parch. D. Jones, D.G., ficer Llanbedr, yn y gadair. Yr oedd yn bresenol befyd y Parchn. Mr. Thomas, ficer St. Ann's, Bethesda; a Jenkins, ficer Bettws. Yr oedd cynulleidfa hynaws wedi dyfod ynghyd, ond ychydig amser wedi i'r darlithydd ddechreu rhuthrodd liiaws o anwariaid Cellan, gyda chyrn, ac yn defnyddio yr iaith fwyaf isel a llygredig a glywais erioed. Nid oedd dim modd dylanwadu arnynt, a gorfu arnom dori y cyfarfod i fyny. Mae yn ofidus iawn genyrn orfod credn fod pobl mor anwaraidd a brwnt i'w cael heddyw, ie, heddyw, yn Nghymru. Ai tybed nas gall "Lladmer-' ydd wneyd dim a'r bobl anfoesgar hyn ? Bydded i olygydd y Tarian a golygydd y Gweithiwr roddi tro tua'r Cellan, sir Aberteifi, ac yr wyf- yn sicr, os oes gronyn o deimlad Cristionogol ynddynt, y gwnant wylo yn dost oblegid safle foeaol y lie.

NEW COURT. Nos Warier cawsom gyfarfod rhagorol yn Ysgoldy f Bwrdd. Yr oedd yr adeilad yn orlawn, i'e, anghysurus, ond ymddygodd Ymneillduwyr New yn deilwng o ddynion. Amlygasant amynedd, tawel^cft a gwrandawiad o'r fath oraf am droa awr o amB^i 0 dangosasant yn eu hymddygiad yn gystal a'n cy^ij adwyaeth eu'bod yn mwynhau y darluniau a'r ddarliv yn fawr iawn. Oa nad yw pobl anwaraidd Cellan myned tu hwnt i bob gwelliant, rhoddant dro Court, a cbymerant wera oddiwrth bobl foesga* -herddorol y lie hwn. Dymunai pobl y lie ar i'r d» *>jdd ymweled k hwynt eto yn fuan. Y cadeiry0 Parch. 3. Jonea, y ficer.

PENCARREG. lifWSYn^Wt, diweddaf, Ebrill 2il, traddodwyd oi5 & ^Bwrdd, Coedmore, yn y plwyf ucb°d' gan Mr. Richards /Afonwyson), ar yr "Hen Egl^l8 _ry emig. CyinerV T(j y ga(jajr gan y parch, P* Evans, ficer y plwy. /c a/ Qf h & J awgrymiad^ rhagarwemiol galwo!, ar aorflioBog oedd wedi y.f.' gynull ynghyd. Decfi^d y dariithydd ar ei trwy otyn gan y dorf i ,no ^g ef i ganu hen Cymreig, yr hyn a, wnat^ mewn ysbryd deimladwy. Yna aeth ymlaen gyda'i testyn ncbO« gan ei egluro trwy offerynoliaeA y M&<ji<« Lantei^' vyLW°fdn^ darl^yA3 y^ eyntaf ar dy^antiad f. Ysbryd Glan ar ddydd y Pentecost, a'r undet neill^? affynai rhwng Cristionogion yn y uyddiau hyn7 "We"1 hyny aeth ymlaen yn ofalus o radd i radd hy's. jieS 1 daeth at gymanfa Aries, yn y flwyddyn 314, lie i &T wedodd fod tri o Eagobion Prydeinig yn bresenolj.'j' hyn a brofai yn eglnr fod yr un graddau o weinidogi"11 yn yr Eglwys yn y caniifoedd cyntaf ac sydd yn breB" enol. Yna dilynwyd yr hanes i lawr hyd amser P*j Morgan, Archddiacon Prys, Ficer Prichard, a Da»ief Rowlands, o Langeitho. Canwyd tri emyn iawn yn yBtod y cyfa,rfod. Yr oedd ymddygiad afltflj a gweddaidd y dorf lioaog oedd wedi ymgynull yngbjj. yn brawf eglur a digonol fod v darlithvdd wedi rbodd' y boddlonrwydd mwyaf i bawb. Ar y diwedd cynyi iwyd diolcbgarwch y cyfarfod i Mr. Richards gafl Cadeirydd, ac eiliwyd gan Mr. John Jones, Gelliddevf' Da genym weled offeiriaid a Ileygwyr deoniaeth Iila £ bedr yn cyfodi i fyny fel un gwr i amddiffyn yr He: Eglwys sydd wedi brwydro mor galed trwy yr oe" yn ngwyneb IIn aneirif o ymosodiadau ac erledigaetha1 Meddyliaf pe b'ai y bobl yn cael eu dysgu a'n goleo gyda golwg ar yr Eglwya y caem ar unwaith waredif aeth o'r teimlad cas a rhagfarnllyd sydd yn meddiol" llawer o'n cyd-ddynion. Gan hyny, yn offeiriaid Ileygwyr, bydded i ni fyned ati o ddifrif i geisio em cyd-genedl mewn pethau yn perthyn i Hen Egl*?7 ein Tadan.

NODIADAU SENEDDOL. [GAN EIN GOHEBYDD ARBENIG.J Y PROGRAM LLYNGESOL. Ddechreu yr wythnoa ddiweddaf adnewyddwyd S ddadl ar gynygion Ilyngesol Arglwydd George Hamil- ton. Y mater a fu dan ystyriaeth oedd g,eiiiaxlt Mr. Cremer, sylwedd yr hwn ydoedd nad oedd UJ). galwad, dan yr amgylchiadau preBenol, i wario1 awm a ofynid gan y Llywodraeth. Gohiriwyd gwelliant Mr. Childers. Oafwyd araith ddyddorol iawn gan Arglwydd O. Beresford o blaid y Mesur, yr hwn a sicrhaodd 1 pwyllgor fod cefnogwyr y Weinyddiaeth yn oydywl deimlo llawn cymaint &'r dosbarth gweithiol A 31-r, Cremer, yr hwn a wrthwynebai y Mesur. Amddi- ffyniad yr Ymerodraeth oedd y owestiwn pwysicaf ellid ddwyn o flaen y Ty, ac o ganlyniad yr oedd ef yn gobeithio na fyddai i'r ddadl gael ei chwtogi, yt1 ol awgrymiad Prif Arglwydd y Trysorlys. Buasai Yll dda ganddo ef weled y gyfundiefn Gerimanaidd YO cael ei mabwysiadu, drwy yr hon yr adailadid lloog' au ar gynlluniau y dynion oedd i'w hymladd. Yr oedd cynygion y LIywodraethyn dda mor bailed 09 yr oeddynt yn myned. Yr hyn oedd yn angen- rheidiol ydoedd gwario ugain miliwn mewn ychwaC- egiad at y bleidlais atferol at adeiladu llongau. "ir oedd y rhai a wyddent am ddychrynfeydd rhyfel yO awyddus i eicrhau heddwch, ac ni ellid gwneyd hyitf heb lynges gref. Gwnai ef gefnogi y Llywodraetb, 01 gwnelai hyny pena wnaent ond adeiladu un long- Dymunai ar y Ty basio y bleidlais, a gadael iddyXl!; fyned at eu gwaith mor fuan ag oedd bosibl. Dywedodd Mr. Forwood mai sylfaen ei brograJO ydoedd ydylai nerth llyngesol Lloegr fod yn gyfat- tal ag eiddo dwy genedl a goohelyd y camgymeris.d- au a, wInaed gan eu rhagfiaenwyr. Cariodd y rhyfel i wersyll y gelyn, a thrwy fieithiau, fifigyrau, a rhes- ymau anwrthwynebadwy rhoddodd ddiwedd ar bob gwrthwynebiad difrifol i brogram llyngesol y LlyW odraeth. Mae gwladlywiaeth lyngesol y Llywodr- aetb yn boblogaidd gan bob dosbarth. Disgwylai yt Wrthblaid wneyd political capital allan o ben- derfyniadau llyngesol y Llywodraeth, ond siounvyd hwy yn aruthr. Wedi i amryw eraill siarad o blaid ao yn erbyn f ),welliant, ymranodd y pwyllgor- Dros welliant Mr. Cremer 85 Mwyafrif yn erbyn. 256 Mwyafrif yn erbyn 171 Wedi hyny ymranodd y pwyllgor ac gynygiad Y Llywodraeth, pryd y cafwyd- Dros y cynyg 251 Yn erbyn; 75 Mwyafrif dros 176 Aeth yr arweinwyr Gladstonaidd oedd yn brese]201 tol'A.Wryw O'u oa,nlynwyr i gyntedd y Llywodrae^