Y Llan

Y GYNGRES EGLWYSIG. At Olygydd II Y Llan a'r Dywysogaeth," .,Syr,-Goddefwoh i mi wneyd sylw neu ddau fflewn ateb i Dewi Cynfab yn Y LLAN diweddaf mewn perthynas a'r Gyngres Eglwysig. 1. Yn y cyfarfod cyntaf a gynhaliwyd penodwyd pwyllgor o foneddigion yn Nghaerdydd a'r cymydog- aethau-yn wyr lien a lleyg-i wneyd parotoadau ar gyfer derbyn ymwelwyr i'r Gyngres a'u lletya. Er na.d wyf o fawn oyfleusdra i ymgynghori ag aelodau'r pwyllgor ar y mater, meiddiaf sicrhau Dewi Cyn- I-lb ao eraill o ddarllenwyr Y LLAN na bydd dim yn ol ar ran y pwyllgor i ddarparu lluniaeth a llety i bawb o'r fymwelwyr mor bell ag y bydd yn bosibl. Pan y bydd y trefniadau wedi eu owblbau a'r tocyn- au yn barod, gwneir hyny^yn hysbya yn Y LLAN a nowyddiaduron eraill. 2. Y mae Esgob Llandaf wedi cyhoeddrgweddi yn Gymraeg a Saesneg i'w harfer yn yr Eglwysi ar ran y Gyngres, ao arferir hi yn Eagobaeth Llandaf. Onid buddiol fyddai i'r Esgobion eraill awdurdodi'r weddi lion i'w harfer yn yr Eglwysi yn eu hesgobaethau hwythau ? Rhoddai hyn ran i holl Eglwyswyr Oymru yn Ilwyddiant y Gyngres. 3. Nid oes genyf hawl i ddweyd dim ar y mudiad y cyfeirir ato gan y Parch. Evan Davies, Owmtilleri, ac a gefnogir gan Fioer Aberteifi, ond oredaf fod awgrymiadau "Dewi Cynfab" yn wir deilwng o sylw. Annoethineb fyddai i Wyr Llanbedr gynal eyfarfod ar adeg un o gyfarfodydd y Gyngres, ac os gellir oynal oyfarfod ar adeg arall, pabam y'i cyfyngir i ftyr Coleg Llanbedr, gan mai'r diben yw trin pynciau ymairferol yn dal oysylltiad a llwyddiant yr Eglwys yn Nghymru." Nid y rhai a addysgwyd yn Ngholeg Ltanbedr yw yr unig offeiriaid sy'n gwein- yddu wrth allorau yr Eglwys yn Nghymru ao yn bryderus ynghylch ei llwyddiant.—Yr eiddooh, &o., Gelligaer. J. L. MEREDITH.

LLAIS O CARON. At Olygydd T Llan a'r Dywysogaeth." Syr,—Mynychir glanau y Brenig y dyddiau hyn 9ELU feohgyn Tregaron, y rhai sydd yn dangos awoh aid byohan i ddal y brithillod sydd ynddi. Pur gynar yw hi eto i fachu y brithill, ond feallai mai cael eu gorfodi y maent er mwyn oael ceiniog neu ddwy i fyned i'r dafarn. Yn ystod fy arhosiad yma, yr wyf wadi oael ymgom felus ilr pysgotwýr, y rhai sydd yn kynod o hoff o droii'm cabanilochasu rhag y gwlaw. Ond ni fu un a,honynt mor garedig a gadael ar ei ol fifithyll i'm llawenhau. Parotach ydynt i dderbyn ttag i gyfranu. Ond hyn a ddywedaf o'u plaid, sef mai dyma yw eu natur, ao felly nid gwiw eu beio. Purion path fyddai iddynt, er hyny, gywiro natur o'r fath hon. es Pictiwr pwy yw hyna sydd yn Y LLAN yr wyth. nos hon ?" meddai un o horiynt wrthyf ni chlyw- ais i, son erioed am dano nao am y lie y mae yn myned iddo. Dylasai Y LLAN roddi pictiwrau dyn. "OIL ag y mae y mwyafrif wedi clywed son am danynt. Ond yr un fath y gwelais hi tua mis yn ol." Seliais fy ngenau, er fy mod o'r un farn yn hollol ag ef. Yn awr af i Eglwys Caron. Saif yn nghanol y dref yn adeilad hardd. Pan edrychir ami o'r pell. der-ei thwr yn esgyn i fyny, a'r bryniau oesol o'r tu ol iddi fel i'w hamddiSyn, gwna olygfa ragorpi o brydferth. Y mae llawer yetorm wedi ouro ami, ond saif heddyw mor gadatn ag erioed, gan ymledu ei breichiau i dderbyn pawb. Dyma ragoriaeth yr Eglwys. Rhaid i Wesley fyned i gapel Wesley, Calfin i gapel Calfin, a Bedyddiwr i gapel y Bedydd- wyr, ond gall y pechadur fyned i Eglwys Grist. Ar fy rhawd yma ao acw ar hyd a lied y wlad yr wyf yn aanfod arwyddion mai tueddiad y genedl Gymreig yw dychwelyd yn ol i'r gorlan o ba un yr aethant allan. Profa ystadegau yr enwadau nad oes nemawr a gynydd wedi cymeryd lie ynddynt y deng mlynedd 4iweddaf. Mewn gwirionedd y mae eu oymunwyr yn myned yn llai eu rhif; tra i'r ochr arall nid oes eisiau ond edrych o'n hamgylch er gweled cynydd yr Eglwys. Y mae ei chynydd yn ystod y deng mlyn- add diweddaf wedi oreu ofn yn mynwesau ei gelyn- ion. Addefa blaenoriaid Ymneulduaeth y ffaith hon. A dyma yr unig reswm a ellir roddi dros waeddi am ddadgysylltiad. Nid y werin bobl sydd yn euog o'r fath gynwrf, ond eu harweinwyr, yn flaenoriaid a phregethwyr, y rhai sydd ag elw personol yn y oynwrf. Y mae arian gan y blaenor ar y oapel, y lIlae bara beunyddiol yn y oapel, ac er mwyn hyn tenant O-u goreu glas i ddymchwelyd yr Eglwys er nawyn oaww ea oapel at ei gilydd. Pa faint yw nifer J pegetbwyr a fyddai yn barod i ymuno&'r Eglwys? Dy wed odd Esgob Llandaf dro yn ol y gallasai lanw Eglwysi ei .Esgobaeth fig offeiriaid o blith y progeth. Wyr. Nid ydym am roddi anair i neb, ond y mae a gyffelvbiaeth agos rhwng pregethwyr Cymru ao offeiriaid Pabaidd yr Iwerddon. Pa ryfedd ? Onid Gwyddel ydyw arweinydd Ym. Ileillduaeth Cymru ? Gwyddelaeg yw "Ger" o UseGer. 41 Nes penelin nag arddwrn felly, nes- ftoh yw y Gwyddelod i Gar no.'r Cymry. Ond i ddychwelyd i Eglwys Caron. Y mae ei than allanol yn^bardd, fel y sylwasom, ond harddaoh fyth yw ei mewnol. Daw oynulleidfaoedd lliosog ynghyd ar y Suliau, ao y mae gwedd addolgar ar bob v.n o honynt. Ceir pregethau da iawn o'r pwlpud, a hAnt wrandawiad astud. Llafurus iawn y periglor ^ttewydd yn y dref, a chredwn fod ei fwriad ar enill flnaidiau. Rhwydd hynt iddo, a bendith ar ei ben. A chwithau, y Tregaroniaid, ymgesglwch o am. Syloh eich bagail, a gwoewch eich goreu i ddal ei fteiehiau i fyny. Taflwoh ymaith eich ystyfnig- iwydd a'ch annibyniaeth, a byddwch fel pobl eraill. Nid fy mwriad yw orafu neb, ond bai y Tregaron- lld yw balchder a hunan-Ies. Gwnagairogyngor ,a On y Brenig lea, mi obeithiaf, i ohwi. Cewch yn ei dro.—Yr eiddocb, &o., SHAMI GATTI.

GWASANAETHWR YN UNIG-NID LLYW- ODRAETHWR. At Olygydd Y Llan a'r Dywysogaeth." Syr,—Yr wyf wedi crafiu cyn heddyw ar lawer yswain yn ymddwyn mewn gwahanol blwyfi yn y cyfryw fodd ag y gallesid casglu mai gwas yn unig oedd offeiriad y plwyf, a gwasanaethu yn unig oedd ei waith. Clywais em yswainiaid a ddalient yn gadarn, ac a gyhoeddent yn groew a difloesgni mai gwasanaethwr yn unig oedd offeiriad y plwyf i fod, ao nad oedd & fynai a llywodraetbu yn yr Eglwys. Gwn am un hogyn o gurad a atebodd yswain ei blwyf a faentumiai hyn unwaith, gan ofyn iddo, Pwy sydd i lywodraethu, ynta ?" Yngwyneb y Saith fod oynifer o yswainiaid yn credu yn y gosod- iad uchod, ao yn ymddwyn tuag at yr offeiriaid ac yn yr Eglwys ar yr egwyddor, mai gwasanaethu yn yn unig, ao nid llywodraethu hefyd, ydyw rhan yr offeiriad, nid anmhriodol fuasai iryw hen wrprofedig megis Craffwr," Hen Domos," Hen Eg. lwyswr," &c., draethu eu Hen ar dudalenau Y LLAN, er mwyn rhoddi goleuni ar y pwnc er mwyn cyfar- wyddid i offeiriaid ieuainc, ac er lies i'r Eglwys.—Yr eiddoch, &a., TCMOS IEUANC.

— Beth amser yn ol, rhoddodd Mrs. Daisy Spellman, Kansas City, Mo., ei pblentyn deunaw mis oed yn ngofal Mr. a Mrs. George Henry, y rhai, tuag wythnos yn ol, a gychwynasant am Loegr, fel y tybid, yr hyn a barodd i Mrs. Spellman bellebru at yr Ysgrifenydd Blaine am neddiad a dychweliad ei hanwylyd. Daliwyd y ffoaduriaid yn Chicago. Ganol yr wythnos fynedol bu farw dau henaf- gwr tra pbarchus ag y orybwyllwyd eu henau yn y Drych yn ddiweddar, sef y cyfreithiwr Sidney Bartlett, Boston, yn 90 mlwydd oed, a'r dyngarwr elusengar Isaiah V. Williamson, Philadelphia, yn 87 mlwydd oed. Bydd eu coffadwriaeth yn berarogl am amser maith. Mae y Bedyddiwr goludog John D. Rochefeller, New York, wedi rhoddi 100,000 o ddoleri i'r American Baptist Education Society, i'w talu yn ol 10,000 o ddoleri y mis, ao at yr amod ei fod ef i gael ei hyBbysu ymlaen Haw am y defnydd fydd i'w wneyd o'r Mian. Rhodd dywysogaidd, ao amod rhesymol.

AMRGTOIOU. -r"r"r- — Lladdwyd pedwar o ddynion yn Glasgow Llun diweddaf trwy gwympiad muriau adeilad lie bu tin y diwrnod cynt. Dydd Llun diweddaf aeth gwraig a breswyliai yn Haltwhistle allan gyda'i thri phlentyn, ac wedi boddi y tri, hi a foddodd ei hun. Dydd Mercher diweddaf cyflwynwyd y gyllideb Indiaidd i gyfrin-gyngor y rhaglaw, yr hon a ddangosai weddill arianol ar gyfrifon y flwyddyn. Tra yr oeddid yn dadlwytho llong yn Queens- town, ddydd Mercher diweddaf, ffrwydrodd berwed- ydd ar ei bwrdd, gan ladd un dyn ac anafu pedwar eraill. Ymhlith marwolaothau yr wythnos hysbysir am y Due o Buckingham yn 65 mlwydd oed, a Mr. Shafto, cyn-aelod seneddol dros Ogleddbarth Durham. Cyrhaeddodd y newydd i'r wlad hon yr wyth- nos ddiweddaf fod yr Anrhydeddua Guy Dawnay cyn-aelod Seneddol am y North Riding, wedi cael ei ladd yn agos i Zanzibar tra yn hela. Canlyniad yr etholiad, ddydd Sadwrn, yn Enfield ydoedd i'r ymgeisydd Ceidwactol, Mr. Bowles, gael ei ddychwelyd gyda mwyafrif o 1,512. Mr. Fairbairns oedd ei wrthwynebydd Rhyddfrydig. Nos Wener oymerodd gwrthdarawiad le yn y sianel rhwng yr agerlong Comtossa de Flandre a'r agerlong Belgaidd Henrietta." Yr oedd y dlwy yn croesi rhwng Lloegr a Ffrainc. Ffrwydr. odd berwedydd y flaenaf a chollwyd 14 o fywydau. Dydd Llun bu Tywysog a Thywysoges Cymru yn agor sefydliad yn Euston Road, Llundain, fellle ymarferiad i'r gwirfoddolwyr. Yr un diwrnod bu eu mab hynaf, y Tywysog Albert Victor, yn agor sef- ydliad newydd fel oartref i fechgyn yn Bethnal Green. Dydd Gwener diweddaf, yn Nhy yr Arglwyddi, dygwyd ymlaen feaur er galluogi Owmni Rheilffordd y Cambrian i redeg agerlongau i'r Iwerddon, yr hwn a wrthwynebwyd gan amryw gwmniau o Lerpwl a Ildoodd eraill. Y canlyniad fu i'r mesur gael ei basio trwy bwyllgor. Y mae Mr. A. L. Bruce, o Edinburgh, newydd dderbyn llythyr oddiwrth Mr. Stanley, dyddiedig Medi 4ydd. Yr oedd Mr. Stanley yn iach ae yn ddiogel ar y pryd. Yr oedd wedi gadael Emin Pasha yn iach. Y mae wedi hyn yn rhoddi hanes yr helyntion y daethai drwyddynt. Ar yr 16eg cynfisol ysgubodd ystorm ddychryn- 11yd dros ynys Samoa, gan achosi drylliad tair o ryfel-longau Americanaidd a thair o ryfel-longau Almaenaidd. Gollodd 50 o swyddogion a dwylaw ar y blaenaf, a 90 perthynol i'r olaf. Diangodd y rhyfel-long Brydeinig Galliope yn dddianaf. —Cafodd Mary Ann Lumb, yr hon sydd tua 40 mlwydd oed, ac yn byw yn Blackburne Terrace, allan o Belve Street, nos Iau, ei symud i'r Royal Southern Hospital, Lerpwl, o dan ofal Dr. Hole. Yr oedd yn dioddef o dan effeithiau laudanum. Pan ofynwyd iddi paham y cymerasai y laudunum, atebodd- "Fe'i cymerais am fy mod wedi blino ar fy mywyd. Gorphenwyd yr ymholiad o flaen yr ynadon i achos marwolaeth y Tad Macfadden yn Letterkenny ddydd Sadwrn. Bu yr ynadon am hir amser yn ystyried pa un a fyddai iddynt draddodi y carcbar- orion ar y oyhuddiad o lofruddiaeth ynte yn unig am godi cynwrf. Yn y diwedd bu iddyn draddodi y Tad Macfadden a 17 o ddynion a dwy ferch ar y cy- huddiad o lofruddiaeth. Dywedir mai Arglwydd Randolph Churchill a ddewisir fel ymgeisydd Ceidwadol am sedd y di. weddar Mr. Bright yn Birmingham. Ar ran y Gladstoniaid bwriedir dwyn allan Mr. Phileson Beale, Q.C. Y mae mab y diweddar Mr. Bright wedi datgan ei barodrwydd i ddyfod allan fel Rhyda. frydwr Undebol.

CLYWEDION GAN HEN FEUDWY 0 MOEL FAMAU. Clywed fod y Parch. T, W. Vaughan, parsom Rhuddlan, wedi gwerthu dwsinau o gopiau o Esboniad Walsham How ar Efengyl St. Matthew, ac hefyd Nodiadau Lane ar Hanes yr Eglwys. Bendith fo ar ei ben. Clywed fod Eglwys Gymreig yn Ninbyoh. ac fod y Cymry yn cael gwasanaeth Cymraeg cyfiawn, yr hyn sydd yn cael ei werthfawrogi gan y Cymry. Clywed fod y Oymry yn Rhuthyn yn cael rhyw sham o wasanaeth Cymraeg; ac hefyd nad yw y Deon Gwladol nemawr byth yn cynal cyfarfodydd deoniaethol. Pa beth yw y rhesymau dros hyn ? Gwnaiff y Deon Gwlodol fod mor garedig a rhoddi eglurhad yn Y LLAN ? Clywed nad yw Y LLAN na'r Cyfaill yn cael ychydig neu ddim o gefnogaeth yn Neoniaeth Dyffryn Olwyd; a chlywed hefyd nad oes yr un newydd o'r plwyfi canlynol yn ymddangos yn Y LLAN, &o.:—Llangynhafal, Llanycnan, Gyffylliog, Clocaenog, Efeneotyd, Derwen, &e. Da chwi, foneddigion, danfonweh ambell i bwtyn i'r LLAN, a chynorthwywoh ef ac eraill hyd eick gallu. Onid oes eisiau diwygiad mawr yn hyn, a hyny yn ddioed ? Cofiwch y mae yr Hen Feudwy yn gweled ac yn gwybod y cwbl o Moel Fammau. Byddwch wyoh yn y Dyffryn hyd y tro nesaf.

Ymddengys fod deddfwrfa Rhode Island a'i bryd ar ddileu y gwelliant gwabarddol ar ei Chyf- ansoddiad, a basiwyd ychydig flynyddau yn ol. Myn Ilawer o bobl y tipyn Talaeth hono fod gwabardd- iaeth yn fetbiant. Yr hyn sydd yn hynod yn y mater ydyw, mai gwirodwyr sydd yn cwyno fwyaf oherwydd y methiant." Dydd Mawrth yr wythnos aeth heibio, bu farw Miss Mary L. Booth, golygyddes alluog yr Harper's Bazaar. Yr oedd yn foneddiges, wylaidd, synwyrol, a meistrolgar ynghylch ei galwedigaeth oruchel. Arferai gadw math o Seiat Lenyddol yn ei phres- wylfod yn Brooklyn bob noa Sadwrn. Ganwyd yr hen ferch ardderchog yn 1831. Ddechreu yr wythnos ddiweddaf trengodd Newton Watt yn y benydfa yn Jolietj Ill., lie yr oedd yn garcharor oesol fel un o ySheilwyr a lleidd. iad yr Express messenger Nichols, heth amser yn ol. Geiriau olaf Watt oeddynt, c. Nid wyf yn euog." Dichon ei fod yn dweyd y gwir. Tueddol i fod yn fyrbwyll yw hyd yn nod llysoedd barn pan fydd y oyhoedd cynhyrfus yn ysgrechain am ddial ar ryw an waed un llofruddiedig.

HY LLAN" PEL ORGAN YR EGLWYS. At Olygydd Y Llan a'r Dywysogaeth." i chwi am eich ysgrif arweiniol y rhifyn diweddaf yn egluro y safle a gymerir gan LLAN. Fel rheol, y rhai fydd yn owyno yn fwyaf 7dyw y rbai hyny fydd yn rhy analluog i ysgrifenu 1\ hunain, neu yn rhy ddiog i wneuthur dim yn y Piwyf dros Y LLAN. DtLtganasoch eich dymuniad am gael oaniatad i 4nwI eich oynorthwywyr, er rhoddi taw bythol ar yr anfoddloniaid hyn. Yr ydym wedi bod er's liawer o 47miser dros i'r LLAN fabwysiadu oynllon cyffelyb, er 41 nid yr un amcan oedd genym mewn golW8. Y i ydym yn oredu mai da fuasai cael un erfchygl ynwythnosol âgenw yr awdwr wrthi. Buasai yr ysgrifenydd yn debyg. o "dynu ei gôt"; buasai yn oreu mwy o ddyddordeb yn y darllenwyr, a buasai hefyd, fel y dywedasooh chwi, yn agor llygaid y rhai sydd yn haeru yn barhaus mai organ plaid ydyw Y LLAN, ao nid organ yr Eglwys. Mae llawer o bapyr- an Seisnig wedi mabwysiadu oynllun cyffelyb, ac mae genym bob lie i gredu ei fod yn gweithio yn Ilwyddianus. Os mabwysiedir cynllun tebyg, dym- unem hefyd awgrymu y priodoldeb o hysbysu teetyn yr erthygl ac enw yr awdwr yn y rhifyn blaenorol. Carwn wybod eich barn ar hyn.-Yr eiddoch, &c., NORTHMAN. [Credwn fod y oynllun uchod yn un ymarferol, ac mai doeth fuasai cael erthyglau yn wythnosol yn dwyn enwau yr ysgrifenwyr. Ar yr un pryd, rhaid oadw yr adraa olygyddol, ar wahan, onide fe fydd yr amryTusedd yn waeth nag erioed. Credwn yn mhellach fod yr erthyglau presenol yn cael eu hysgrifenu heb y g6t." Dioloh i Northman am ei lythyr. CaifE ei awgrymiadau rhagorol sylw dyladwy.—GOL.J