Y Llan

"TOMOSIEUANC" A'R "SEBON MEDDAL." At Olygydcl Y Llan a'i- Dyivysogaeth." Syr,—Y mae yn dda. genyf fod eich gobebydd galluog a ffyddlon o'r Hendy Gwyn ar Dåf, wedi cymeryd fy awgrym yn yr ysbryd priodol. Ond hob gellwair, oroesaw ealon iddo, ao i bawb arail dafiu cerig, defnyddio y bedw," neu. ou briich nerthol" pryd y mynont, canys un o erthyglau fy ffydd ydyw fod i'r sawl sydd yn rhoddi hergwd, fod mor b'arod i daerbyn ag ydyw i roddi. Y mae "Veritas" yn traethu ei len yn seriws iawn o dan y penawd uchod. Y mae tystiolaeth mewnol (internal evidence) ei lythyr yn fy nhueddu i goladdu y syniad fy mod yn gyfarwydd a'r awdvvr. Beth am hyny, bydded hysbva iddynt ill dau, canys cysvlltir Hen Domos a "Tomos leuano," eu gweithredoodd, &a., gan y naill a'r Hall mown modd suspicious iawn, had oes yr un barthynas yn bodoli rhwng y ddau Domos," yn mhollach na thrwy gyfrwng y rhyw- ogaeth iwlaynaidd. Y mae yn wybydaus i'r craffus a'r cofus, fod Hen Domos, di'r help," mor ball o gydsynio,c], &c., h," Tomos Ieuanc," fel y gofalodd hysbysu pawb, unwaith, nad oedd yr un bert;hynos rhyngdda of a "chwn bach Abertawa," gan enwi Tomos leuanc," yn mhellach na thrwy yr asyn bach, di'r help." Yr wyf, Mr. Gol. sarchus, wedi myned i'r draffarth o egluro hyn rhag ofn y meddylio yr hen wr oedranus o'r Bwthyn Gwledig fy mod mewn cyngrair a'ch gobebydd hynawa o'r "Hendy Gwyn," i geisio darbwyllo y byd fy mod yn dal perthynas fig cf. Ni fynwn er dim iddo gredu hyny, canys nid wyf am insuitio yr hen wr. Gyda golwg ar bolisi Veritas," yr ydym yn gwahaniaethu yn hyn, sef ei fod ef yn dal gyda. canmol ein hachoa an pobl ein hunain," a minau yn dal gyda'r Deon Bangor gynt (daliwch sylw priodol ar y starch sydd yn stiflhau gwregys fy ngwddf), y dylasid cyfoirio at ami fiaelecldau a gwendid,tu ein hachos a'n pobl," .a.n hyderu y gwneir eu cywiro a'u halltudio. Nid trwy sibrwd heddwoh, heddwoh," pan nad oos "heddwoh," y galluogir yr Eglwys i wrthsefyll ymosodiadau y gelyn-yr ymosodiadau a wneir ar "y ffydd "yn ogystal ag ar yr Eglwys fol sefydliad.. Rhodded eichgohebyddllafurus o'r "Hendy Gwyn," neu "Veritas," ddesgrifiad cywir i ni o aefyil'fa yr Eglwys yn ei gymydogaeth, neu Myn einioea Pharaoh" anfonaf "Morien," neu rywun fel dir- prwvaeth i wneyd hyny yn fuan.-Yr eiddoch, &c., TOMOS IEUANC.

"VERITAS," "TOMOS IEtLANC," A'U CYF. At Olygydd YLlan a'r Dywysogaeth." Syr,—Mae yn dda genyf bob amser glywed swn troed Y LLAN gonest a ohoetli yn dynesu at fy mwthyn. Own y pryd hWnw fod gwirionedd a bdn- eddxgpjiddrwydd lieb fod yn nepeli oddi wrtbyf. Nid wyf yil dweyd hyn er mwyn eich seboni chwi, ond er mwyn blaenllynm saeth neu ddwy at bob un o'ch gohebwyr uchod. Rhaid i mi gyfaddef nad oeddwn yn hoffi Hythyrau y cwmni hyn yn Y LLAN yn ddi- weddar, yn enwedig eiddo "Veritas" yr wythnos acliweddaf. Parent i wyneb siriol Y LLAN droi ych. ydig yn sur a cauchiog. Gall y brodyr hyn, rai o honynt, ysgrifenu llythyrau dyddorol ao addysgiadol. Paham, ynte, y maent yn myned i dymbeiau drwg at eu gilydd. Beiddiaf ddweyd, gyda'ch oenad ohwi, syr, er nad wyf end iauanc a dibrofiad, eu bod yn dadwneyd yr holl ddaioni a wnaethant gynt wrth droohi eu pinau mewn buatl yn awr. Fy mrodyr anwyl, ymheddychweh l'oh gilydd. Pa. wahaniaeth os yw y naill yn well na'r Hall ? Pwy wnaeth y rhagor ond y Rhoddwr mawr ? Pa bath sydd genych na dderbyniasoch ? Yn wir, ni wn i beth a bftr i ohebwyr y papyrau Cymreig fod byth a hefyd yn pynhenu A'tt gilydd. Ai yn y gwaed, neu yn yr laith, y mae'r drwg tybed ? Dowoh, frodyr, glan- hewch eich inc-lastri o'r trwyth chwerw sydd wedi ywgasglu ynddynt. Oerthwoh yr hon lefain-lefain Calais ac anghariadoldeb. Tefiwch ludw edifeirweh ar y pen, ymprydiwch oddiwrth ddrwgdeimlad a Phob uchder. Cofiwn mai y Garawys ydyw, ac y jjylem oil, yn bendifaddsu, preabuteroi," fyw mewn heddweh a chariad, is, cariad at ein gilydd. Dowch 1 ni gael oynorthwyo ein gilydd yn hytrach na di- galoni; meithrin daioni ein gilydd ymarfer i edryoh at ragoriaethau y naill y Hall, a. diolch i'r Rhoddwr 06M danynt. A ddywed y llvgad wrth y Haw, Nid rhaid i mi wrthyt ? nen'r pen wrth y traed, Nid rhaid. i mi wrthych ? Gadewch i ni gael oil geisio oadw oyd-dyrnheredd y corph—undeb yr ysbryd Yn nghwlwm tangnefedd. Frodyr anwyl, mae yna ddigon 0 deatynau i ysgrifenu arnynt heblaw myfi tydi." Buwyd yn pwyao y Wasg Gymreig yn ^diweddar, BO fe'i caed yn brin ddigon. Mae AS yn ysgafn ei wala gwaeth fyth pledrau sebon a gwynt. ■Qim rhagor, da meohgyn i! Y mae newyn ^d yn y wIard. Dowch allan er gwneyd Y LLAN yr hyn fu y Dywysogaeth unwaith-yn gleddyf miniog pob Eg- •iwyswr mewn hanesiaeth wladol ao Eglwysig, mewn ac mewn gwleidyddiaeth. Mae Y •IJLAN yn cynyddu mewn dylanwad ec's cryn amser, ac oa gwna y brodyr uchod ao eraill yr hyn a allont 1 Synorthwyo. breichiau y parchus olygydd, fo gawn ^eled Y LLAN ar y blaen i holl newyddiaduron Wmru mewn gallu a dyddordeb cyflredinol, fel ag y Mae eisiosa mewn gairwiredd, ooethder iaith, a booeddigeiddrwydd.—Yr eiddoch, &c., ADHLPHOS.

LLUNDAIN. At Olygydd ".1 Llan a'r Dywysogaeth." Syr,-Ar gais pwyllgor Cenhadaetli Eglwysig Gymreig Ysgol St. imair, Paddington Green, W., y mae yn hyfrydwch genyf eich hysbysu fod gwasan- aeth y Parch. E. T. Davies (Dyfrig), ficer Aberdyfi, wedi ei sicrhau i gynal gwasanaethau cenhadol neillduol yn yr ystafell uchod bob noa, i ddechreu ar nos Lun, Mawrth y 25ain, ac i derfynu ar nos Lun, Ebrill y laf. Fy mwriad yn eich hysbysu o hyn ydyw rhoddi llawenydd i chwi, a lliaws o ddarllen- wyr Y LLAN yn y Brifddinas ac i roddi hysbys- rwydd i'r rhai hyny a,'u cyfeillion, o'r gwasanaethau diwygiadol hyn, fel y gillont eu mynychu a'u mwynhau. Amcan mawr y genhadaethsydd wedi bod bob amser yn ceisio llanw bwlsh pwysigyny rhanbarfch hwn o Lundain yn mysg Eglwyswyr a'r amcan presenol o gynal y cyfarfodydd arbenig hyn bob nos am wyth niwrnod, gyda chynorthwy Mr. Davies, a gweddi ddyfal, ydyw achub eneidiau a chadarnhau proffeswyr lesa Grist yn y ffydd Gu.tholig. Fe ddisgwylir lies mawr i bawbo hanom drwy y cyfarfodydd hyn, a goboithio y ceir yn ein mysg ryw adfywiad a diwygiad cyflredinol, ac y cawn ychwaneg a gwell gafael yn mhethau crefydd. Gweddier yn daer ar i Dduw roddi ei bresenoldeb yn ein mysg mewn modd neillduol; ac am i ni fod yll foddion yn ei law ef i ddwyn liawer at grefydd. Gweddiwch chwi yn Nghymru rosom. Gweddiwch chwi, dadau a mamau, am fendith ar ein llafur yn mysg eich plant a anghofiasant Dduw eu tadau. Gweddiwch chwi frodyr a chwiorydd ar i Dduw gyfnerthu ein dwylaw i geisio achub eich perthyn- as sydd yn llithro i lawr, ac yn myned gydfÚ llif i ddistryw. A gweddiwch chwithau gyfeiUion ar i Dduw yn ei ras ein galluogi i achub eich hen ffrynd- iau a gydfwynasant freintiau crefvdd yn nyddiau eu hieuenctyd d chwi, sydd heddyw yn welw eu gwedd yn ngwasanaeth y byd a'r diafol. 0 I gwfiddxwch bawb, yn daer drosom, a bydded i ni fod yn foddion yn Haw Duw i ateb eich gweddlau taotion dros eich plant, perthynaaau, a cbyfeillion, ymhob cyflwr vn y ddinas fawr a pheohadurus hon.—Yr eiddoch, &c., GWR Y GAN.

LLlTfl 0 LERPWL. [GAN: EIN GOHEBYDD ARBENIG.] ADUNIAD YR EGLWYS A'R SECTAU. Cymerodd ymdrafodaeth bwysig le yn nghynhad- ledd chwarterol cynrychiolwyr clerigol a. lleygol Deoniaeth Wladol Walton, yr wythnos ddiweddaf, yn St. George's Hall, Lerpwl, ar aduniad yr Eglwys Sectau Protestanaidd, dan lywyddiaeth y Parch. Canon Taylor, D.D. Darllenwyd Jiiipyr dyddorol gan y Parch. F. Linstra'd Downham ar "Home Re-union on the Pan-Anglican basis," neu adundeb rhwng Eglwys Loegr a'r enwadau Ymnsillduol ar y seiliau y cyd- unwyd arnynt gan y Gynhadledd Esgobol a gyn. naliwyd yn i-ilundam yr haf diweddaf. Enwodd y rhai canlynol felyr arnodau y penderfynwyd arnynt yn y Gyiitiadledd t, Fgobol.-Yu gyntaf, Ysgrythyrau Sanctaidd yr Hen Dostament a'r Newydd fel gwir a therfynol safon ffydd yn ail, Credo yr Apostojion fel arwydd (symbol) bedydd, a Chredo Niceafel mynegiad digonol 0 ffydd Gristionogol yn drydydd, y ddau Sacrament a ordeiniwyd gan Grisfc—bodydd a Svyper yr Arglwydd; yn badwerydd. y ffurllyw- odraeth Esgobaethol fel y mae yn cael ei chym- hwyso yn nuKiau ei gweinyddiad i gyfarfod 4g anghenion gv/ahanol ganetlloedd. Tystiolaeth ua- frydol yr Esgobiül;1 ydoedd fod ymhob rhan o'r byd Cristionogoi awydd gwirioneddol am undeb. Ond y cvvestiwn i'w bendorfynu ydoedd-a oedd undeb corfforedig yn Ujth i'w ddymuno ? Yr oedd llawer eto o'r farn mai gwahaniaethau oedd gogoniant y grefydd Grittionogol, a sectau ei biachawdwriaeth. Ond tuadd-ld let i gredu pa mor amddiffynadwy bynag y gallai ymraniadau, mewn amgylchiedau neillduol, fod nad oedd yn bosibl eu bod yn iawn. Yr oedd Ymneillduaeth mewn rhai amgylchiadau wedi ei chynyrehu gan awydd i dd'od o hyd i'r gwirionedd, a chyn belled ag yr oedd ymraniadau yn y byd Crietionogol yn ffrwyth yrnchwiliad gonest a difrifol am y gwir yr oeddynt yn. toilyngu parch. Ond yr oedd yr ymraniadau hyn yn anfri ar auian- awd 1C ysbryd Cristionogeeth. A fyddai gwaith yr Eglwys yn ysgafnach pa na b'ai yr ymraniadau hyn yn bodoli ? Ai ni fyddai llai o wastraff ar lafur ac avian ? Dadleuid fod y cydymgais oedd rhwng gwahanol Eghvysi yn fanteisiol. Yr oedd yn oyd- nabod hyn, ond er hyny yr oedd o'r farn fed y mudiad oedd yn myned ar gynydd beunydd yn flafr undeb wedi cael ei ddechreuad gyda Christ ei hun. Mewn perthynas i'r erthyglau y penderfynwyd arnynt gan y Gynhadledd Esgobol yr oedd ef yn ofni mai y maen tramgwydd ydoedd yr hon oedd yn. cyfeirio at esgobyddiaeth hanesiol." Yr oedd yn anhawdd gwybod pa mor bell y cymeradwyid yr orthygl, gaii y cyiff Ymneillduol. A oedd y cwestiwn yn un ymarferol ? Yr oedd llais yr Eg- lwys yn llofaru yn groew ar y pwno. Yr oedd yr Eglwys heddyw yn sefyll yn saflo y tangnefeddwyr, ac yn estyn allan y gangen olewydden i'w phlant oedd wedi crwvdro yn hir o hen gartref anwyl a chysegredig eu Mam (from the sweet sanctity of the maternal home). Wrth derfynu dywedodd y boneddwr parchedlg ei fod wedi bod yn ymholi ar y pwnc a rhai gweinidogion AnghydSurfiol enwog, Ysgrifenodd y Parch. Dr. Parker fel y canlyn pob peth fyddo yn tueddu yn ddoeth ac yn deg of, undreb i'w gefnogi. Qwha llythyrau bugeiliol fel eiddo yr Esgob How ddaioni dirfawr. Nis gellir byth benderfynu y owestiwn rhyngom drwy ym- resymu. Rbaid i ni gael awyrgylch ysbrydol giir yn yr hon y gallwn benderfynu dadleuon o bwys. Pan gawn olwg iawn ar Grist cawn olwg iawn ar y naill y llall." Da iawn I Pe b'ai pawb yr un ysbryd a Dr. Parker, o'r City Temple, buasai gwell gobaith am undeb. Dywed y Parch. Guinness Rogers fod undeb corifforaothol yn both anmhosibl, am mai y canlyniad o hyny fyddai i Eglwys Loegr lyncu i fyhy yr holl eglwyai Ym- neillduol. Yabryd chwerw ac anghymodlon sydd yn noclweddu atebiad Mr. Rogers, fel yr Yruneillduwyr poiiticaidd yn gyffredin, Dywed y Parch. Mark Guy Pearse, y gvveinidog Wesleyaidd poblogaidd:- "Byddai yn olygfa fendigadig i mi weled Anghyd- ffurfiaeth yn cael ei chyfaich gan Esgobyddiaeth Saisnig," &c. Cafwyd rhydd-ymddiddan dyddorol ar y papyr, ond gofocl a ballai i mi roddi ond rhyw dalfyriad byr o'r areithiau. ¡ Yr oedd yn dda gan y Deon Gwladol glywed fod y Pt),n-Ariglican, Conference yn cydnabod yn ddi- floesgni fod undeb âg Eglwys Rufain yn anmhosibl. Mewn perthynas i gyrff erefyddot eraill yn y wlad hon, yr oedd yn awyddus i ofyn, os oedd undeb cor- fioraethol gweledig yn beth dymunol, a oedd yn bath ymarferol ar y safon a osodwyd i lawr ? Yr an- hawader mawr, oedd gyda'r cwestiwn o lywodraeth Eglwysig. Er dyddiau yr apostolion yr oedd wedi m& yn yr Eglwys y tair urdd—esgobion, henuriaid, a iaiaconiaid ond yn amser y Diwygiad nid oedd rhai o'r duwinyddion enwooaf yn credu yn yr angen- rheidrwydd oyffredinol am esgobyddiaeth. Os nad oedd undeb ar y tir hwnw yn beth angenrheidiol, nid oedd efe yn credu ei fod oherwydd rhesymau I ecaill yn beth dymunol. Ni ddylai fod cymaint o eiddigedd rhwng gwahanol bleidiau yn yr Eglwys, a dylai fod mwy o ddeaildwriaeth rhwng gwahanol enwadau Ymneiilduol mewn trefn i ochelyd y fath I wastraff ar ddynion ac arian drwy adeiladu bob on ei Fethel byeban He yr oedd un He o addoliad yn ) ddigon iddynt i gyd. Heblaw hyny, yr oeddynt yn haner Uwgu eu gweinidogion. Ac addef fod undeb yn beth angenrheidiol a dymunol, yr oedd o'r farn ei fod yn anmhosibl ar safon esgobyddiaeth. Yr oedd ef yn credu y buasent yn gofyn mwy i'r Anghyd- ffurfwyr nag a allent ganiatau. Eu dyledswydd yn' bresenol ydoedd meithrin undeb llai ffurfiol ar'saiL unoliaeth athrawiaethol ar bynoiau hanfodol. Barnai y Parch. J. W. Rhodes y dylent dalu i'r Gynhadledd Ban-Anglicanaidd y parch llwyraf ar gyfrif ei hawdurdod. Nid oeid ef yn credu fod dim yn yr hyn a hawlient nas gallai Anghydffurfwyr ai dderbyn. Dywedodd y Parch. W. J. Adams mai anwybod- aeth oedd yr achos o ymraniadau. Mewn perthynas i esgobyddiaeth fel ffurl-lywodraeth Eglwysig, yr oeddynt yn ymlynu yn gryf wrthi am ei bod yn vr Eglwys cyn i'r Testament Newydd gael ei gasglu at ei gilydd. Terfynwyd y gynhadledd heb fabwysiadu unrhyw benderfyniad neillduol. Mae hwn yn bwnc dyrys. Byddai yn anmhosibl flurfio un math o undeb a'r Oyfuudebau Ymneillduol heb eu cydnabod fel Eg- Iwysi theolaidd, ac y mae hyny yn fwy nag y dichon yr Eglwys ei wneuthur, Nid oes dim llai nag undeb corfforedig a wna ei. boddloni. Dyledswydd yr Eglwys ydyw symud pob rhwystr oddiar ffordd eu dychweliad-arloesi y ffordd a symud y meini tramgwydd. Mae'r bob!, yn neillduol yn Nghymru, yn dechreu ymofyn am yr hen ffordd; mae awn tyrfa yn el'od. Mae'r gwenyn yn dychwelyd i'r hen gwch." Mae dyddiau Ymneillduaeth wedi eu rhifo, n'i gogoniant wedi ymadaoJ, os bu gogoniant yn perthyn iddi. Dawr genedl adre' i Ganaan." EGLWYS GYMREIG ST. NATHANIEL. CENHADAETH WYTH NIWRNOD. Dechreuwyd oenhadacth wyth niwrnod yn Eglwys Gymreig St. Nathaniel y Sul diweddaf, a pbregeth- wyd yn y boreu a'r hwyr gan y Parch. W. A. Ellis, y curftd-mewn-gofal. Ei destyn yn y boreu ydoedd St. Matthew xv. 28, Ha wraig, mawr yw dy ffydd," ;t.t.] .t.1.. __I- 11 a uuisiHju uih pnwrpasoi ar cldeeiireu y gwasanaethau cenhadol byn ar ffydc1 y wraig o Canaan. Yn y gvrasanaeth hwyrol cvmerodd ei destyn oddiwrth 1 Cor. i. 30, 31, Eithr" yr ydych chwi o hono ef yn Nghrist Iesu, yr hwn a wnaeth. pwyd i ni gan Dduw yn ddoethineb, ao yn gyfiawn- der, ac yn sancteiddrwydd, ac yn brynedigaeth," &c. Pregeth rymus ac cffcithiol oedd bon ar yr Arglwydd Iesu Grist oil yn oil yn nhrefn gras. Cafwyd gwas- anaeth gwresog a chyfarfod gweddi ar ol, i weddio am lwyddiant ar y genhadaeth. Cynhelir gwasan- aethau bob nos yn ystod yr wythnos a'r Sul nesaf. Pregethwyr: y Parch. W. H. Jones, curad St. Martin's-in -the -Fields; y Parch. Stephen Jones, curad St. Matthew's, Toxteth Park, a'r Parch. W. A. Ellis. Cymerir rhan yn y gwasanaethau hefyd gan Mri. M. J. Hughes ac It. Roberts, myfyrwyr o Goleg St. Aidan, Birkenhead. Amcan y genbadaeth ydyw adeiladu pobt yr Arglwydd, a dychwelyd pech- aduriaid at Grist. Gwneir casgliadau neillduol Sul, y 24ain, tuag y treuliadau. Bydd genyf ychwaneg am y genhadaeth yn y rhifyn Desai. "O! na ddenai'r hen awelon Megis yn y dyddiau gynt." -40-.

CYFFREDINOL. Will Duke, diweddar o Carlisle, Pa., nid yw mwy. Gan cigarettes y torwyd ef i lawr yn mlodau ei ddyddiau. Diangodd trysorydd cyffredinol Chineaid Chicago, gyda 1,500 o dcioleri o'r arian a ymddiried- asid i'w ofal. Pwy oedd yn dweyd nad yw y Chine- aid yn Americaneiddio Ychydig amser yn ol torod d lleidr dieithr i ys- bytty y frech wen yn Portsmouth, N.H., o'r hwn y dygodd ddillad, oddiwrth y rhai y cymerodd yr afieobyd. ac y bu farw. Dyna rybudd i ladron fuch- frechu. Ymddengys maf tipyn yn Ianciaidd yn ei syn- iad am y Cadfridog Woiseley yw y golygydd Llun- deinig eofn Mr. Labouohere, oblegid dywedai am dano yn ddiweddar ei fod a perfect gas-bag of self- conceit." William Sunday nid yw yn chwareuwr pel mwyacb, canys y mae wedi dyfod allan fel Efeng- ylydd yn Chicago, lie y dywedir fod ei anerchiadau cyntaf wedi bod yn dra chymeradwy ac effeithiol. Dydd Sadwrn nesaf cychwyna Henry George dros y mor gyda'r bwriad o dreulio rhyw dri mis yn Lloegr, Ysgotland, ao Iwerddon, i areithio ar bwnc y tir. Sut mae yn digwydd nad yw i fyned i Gymru ? Techigobin yw enw y chwareuwr chess a ddaeth allan yn fuddugol o'r ymrysonfa gydgenedlaethol ddiweddar yn Havana. Gwarchod ni I Beth pe buasai Jymro yn gwisgo y fath enw anynganadwy I Ni chlywsid diwedd ar ysmaldodau yr Americaniaid yma ynghylch y Welsh consonants." Mae yn St. Louis 78 o olchfeydd Chineaidd, i'r rhai y telir tua 100,000 o ddoleri y flwyddyn. Haedda pobl y ddinas hono giod am wneyd y fath ymdrech i fod yn lan eu dillad ond ai tybed nad oes modd iddynt gael pobl waraidd i wneyd eu golchi! Gwyddis fod dorwen William y Concwerwr yn Windsor Park, Lloegr, dros dcleucldeg cant o flyn- yddoedd o oed eto nid oes arwyddion crino ami. A oes dim modd cael darn o'r pren hwnw i wneyd y Gadair i Eisteddfod Aberhonddu Gochelwch rai sydd yn honi bod yn ymchwil- wyr am arian yn Ewrop i rai yn byw yn y wlad hon. Y mae cnaf a dynai arian oddiarbobl hygoelus dan yr honiad hwnw wedi gorfod ffoi o Brooklyn yn ddi- weddar rhag cael ei eriyn fol twyllwr. Bu gan rai o ryddfasnachwyr y wlad hon gyn- hadledd yn Chicago yr wythnos aeth heibio. Ynddi darllenwyd llythyr oddiwrth yr Arlywydd Cleveland, yn yr hwn y datganai ei ymlyniad wrth y syniadau a'i troisant o'r Ty Gwyn. Gadawodd y diweddar Charles J. Hull, Chicago, ei holl ystad o 3,000,000 o ddoleri i Helen Culver, yr hon a fu yn housekeeper ffyddlawn iddo am flynyddau lawer. Wrth gwra, ceisia yr etifaddion naturiol dori yr ewyllys ond chwareu teg i'r housekeeper. Hysbysir fod Madame Pittti-bendith ami- am roddi un claith ymadawol yn rhagor trwy y wlad arianog hon. Daw yma yn Rhagfyr, dan ym. rwymiad i ganu mewn deg-ar-hugain o gyngherddau. Tra bydd ei llais rhyfeddol ganddi, nid oes perygl na chai hi ddigon o wrandawyr.

GWEITHFAOL A MASNACHOL. Y dydd o'r blaen, talwyd y swm anhygoel o 51,000 o ddoleri am geffyl cyfiym a enwir yn Bell Boy." Dengys blwyddyn o brawf fod Mrs. Dow yn dra chymwya i fod yn llywyddes cwmni street cars Dover, N. H., canys yn ystod y deuddeg mis diweddaf cod- wyd cyflogau y gweithwyr, ac enillodd y rhanddalwyr 11 y cant ar eu harian. Campus, Mrs. Dow, campus. Dengys adroddiad Mri. S. Wood, J. D. Ellis, a J. D. Williams, Assessors Talacth New York, fod cyfanwerth eiddo trethedig y Dalaeth y llynedd yn 3,469,199,945 o ddoleri.

Y GYNGRES EGLWYSIG. ,Syr, At Olygydd y Llan a'r Dywysogaeth." j, Mae pob lie i gredu y bydd yr ymgynulliad ed ^n§res «chod y llwyddyn hon yn un ag yr ?*y°bir ymlaen iddo gyda mawr awydd a brwdfryd- Mae y ffaith fod Cymru, am yr ail waith, wedi bw dewia fe^ 11(3 c.yfleus 1 gynal y gynhadledd ysig uchod yn nechreu mis Hydref nesaf yn creu y^yd adnewyddol yn mynwes pob Eglwyswr dla 03 na^ P0^ Cymro. Ie, Cymru fach Un > yn yr anrhydedd eleni o groesawn sefy(i5ia<3B'U mwyaf pwysig mewn cysylltiad 8Vi^'8 ys e^n Swlad, ao ymysg y rhai a fyddant i lob^d rl:iaQ yn y gweithrediadau yr ydys yn geln 0 gweled Archesgob Caflrgaint, ac yn ei fidie"°gl ef amryw o brif \areifchwyr a dysg- ^Rhn°a 1 deyrnaa- yn Hen ac yn lleyg. Gan mai yn ^laan'^o1 y cymer y Gyngrea je, yr ydwyf am *d<3o f i* °a^ndars, Abertawe, yn bresenol er mwyn aQth h s^cr y Ca'3 yr Sen Eglwys gladdedig-. »atchuH, gan ei bod ewoes, yn ei farn ef, wedi marw. A fydd i Vivian ei anrhydeddu a galaxwieg weddus erbyn yr aehlysur ? Amser a ddengys. Mae yn mryd caredigion yr Eglwys yn nghymyd- ogaeth Caerdydd wneuthur eu goreu i roddi derbyn- iad gwresog i'r ho)l ymwelwyr yn ystod y Gyngras, ac y mae mudiad ar droed ymhlith offairiaid y dref a'r gymydogaeth i roddi pob cynorthwy i'r pwyllgor er mwyn sierhoulllleoedd cysurua, ymhlith eu cyd. nabod, i rai fyddant yn dyfod o belider ffordd. Ychydig amser yn- ol cynhaliwyd cylarfod yn Loudon Square, Caerdydd, o dan lywyddiaeth y Parch. D. Lewis, b.A., rheithor Merthyr Tydfil, yr oedd hefyd yn bresenol y Parchn. T. Raes, B.A. St. Mair S. Jackson, Abercarn Evan Davies, B.A., Cwmtillery a G. W. Govan, B.A., Canton, pryd yr yrndfechwyd fiurfia rhyw gynllun i roddi derbyniad calonog i holl fyfyrwyr Coleg Dewi Sant, Llanbedr. Mae llawer fu'n cyd-fyfyrio yn y Cole., uchod wedi ymadael i wahanol barfhau o Gymru a Lloegr, ac heb byth gyfarfod ar ol hyny, ae y mae yr offeiriaid uchod, yn gystal a lliaws eraill o'r un Co!eg, am daro ar rbyw ffordd i gael rhyw fath o gyd-gyfariod yn gystal rhwng yr hen a'r myfyrwyr preaonol o'r Coleg uchod, ar ryw ddydd yn ystod wythitoi3 y Gyngres, Yn awr, gyfeiUion anwyl, hyd nes y eawn lo,yfleusdra i ysgwyd dwylaw, a fydd i rai o honooh draethu eioh barn at y pwnc yma ?—Dewi Gynfab, Cynog, Dainiol Wyn, Dyfrig, Marlais, Penfro, Silvan Evans, a lliaws eraill allwn enwi, oherwydd yr ydym am eich gweled oil yr Hydref nasaf. Ni fydd dim yn ol ar ein rhan ni i'ch gwneuthur mor ddedwydd a chysurua ag y bydd yn ein gallu. Ac yn awr, wrth roddiyr ysgrifell heibio, beth pe gofynwn (1) A fydd y fath gvfarfod yn bosibl ? (2) Pa ddi- wrnod ac amser o'r dydd fydd oreu ? (3) Pa. bynciau fydd o ddyddordab i'r achlysur ? (4) Pwy f,ydd mwyaf tebyg o gymeryd y pynciau mewn Haw? (5) A ces genych awgrym neu bwnc arall a allem ni fel offeiriaid yn nghymydogaeth Caerdydd fod o gvuorthwy i chwi i'w gario allan ?-Yr oiddoch, &c.. EVAN DAVIES. Gwmtillery, Mynwy,

GAIR AT "PENFRO. At Olygydd Y Llan a'r Dywysogaeth." Syr,—Trwy eich caniafcad erfyaiaf am ofod bych- an i ddiolch, trwy gyfrwng Y LLAN, i'r bardd-offeir- iad athrylitbgar am ei sylwadau amserol tra rhagor. ol ar Dydd Gwyl Dewi Sant. Gresyn na fuasid wedi trefnu gyda awdurdodau y cylcbgrawn Eglwysig i argraffu miloedd lawer o daflani o'r sylweddCpregeth hon, a'u gwasgaru trwy Gymru yn gyffredinol ac efallai, wrth hyny, y gallesid, darbwyllo y genedl i dreulio yr wyl yn y modd a faasaiyu fwy nadweddoi, a ohymeriad yr hen Sant duwiol. Gwyddomyn dda mai y dull mwyaf cyffredin i anrhydeddu coffadwr- iaeth Dewi gadarn yn y ffydd ydyw ymgynull ynghyd i wledda a gloddesta, a-a wrth gwrs prif Iwncdostyn y noson fydd yfed i "GofiadwriaBth yr anfarwol Dewi Sant." Afresymol meddwl fod ynom un gwrthwynebiad i bawb gael gwledda ar y danteithion, a mwynhau eu hunain meym liawenydH, a digonoldeb. Ond y pwno ydyw, onid oes mod'" roulio yr wyl mewn dull mwy oydweddol a. chofiadwriaeth yr hen Sant cyf- iawn. Fel y sylwa Penfro yn ei nodiadau buddiol, nid yn unig yr oedd yn nawdd Sant y Cymry, yn ei wladgarwcli, eithr hefyd, yr hyn sy'n llawer pwysic- ach, yr oedd yn amddiffynydd dewr y ffydd Gatholig, ac yn y oymeriac1 disglaer hwn y gweddai ei goffad- wriaeth gael ei ddathlu yn anrhydeddus mewn yra pryd a gweddi. Terfynwn ein sylwadau anmher- ffaith gydag eidduno i'r bardd lawer o flvnyddoedd i oleuo ei gydgenedl, a'i harwain i ddolydd breiaion dysg a gwybodaeth.-Yr eiddoch, &-c., Ap MoRus.

Eos y Diriogaeth ("Territorial Nightingale") yw enw cerddorol Ada Hume, yr hon a enwog- odd ei hun ar yr 21ain cyfisol trwy ladd Jack Brown, i'r hwn y cwerylodd ynahylch rhyw apwynt- iad i ganu yn Silver City, N.M. Eos'" ofnadwy yw Misa Hume. Dyna anrheg ryfedd roddodd y Parch. Robert Collyer, D.D., New York, yr wythnos o'r blaen, i Brifysgol Cornell, sef cloch y weithfa yn Fewston, to Sir York, Lloegr, lie y bu y rhoddwr yn gweithio rhwng 1831 ac 1838. Adgof diserch sydd gan Dr. Collyer am dani, aai ei bod yn ei alw at ei waith am chwecb yn y boreu, heb ei alw allan hyd wyth yn yr hwyr. j