Y Llan

LLITH O'R BW1HYN GWLEDIG [GAN HEN DOMOS. ] Y mae Hen Domos, di'r help, wedi cael difyr- wch mawr wrth wrando yr amenau clerigol ar ol ei gynghorion ymarferol i Esgob newydd Llan- elwy. Y mae rhai wedi dyfod gyda'r awelon o eithafoedd y gogledd. Y mae y clerigwyr, fel rheol, yn ddynion llwfr iawn wrth son am esgobion ac urddasolion Eglwysig. Y maent fel pe byddent wedi cael eu safnrwymo a gefynau mudandod. Nid ydynt yn credu yn anffaeledig- rwydd y bobl sydd yn arolygwyr arnynt, ac y maent yn fynych ymhell o fod yn feddianol ar barch a chariad gwirioneddol tuag atynt. Mewn teimladau siomedig ac aflonydd y maent yn chwyrnu yn ddistaw yn eu plwyfi, ac nid oes ganddynt byth air da i esgob, deon, archddiacon, na guin clatsh I" Y maent yn llawenhau o eigion eu calonau wrth weled rhywrai dan gysgod fifugenwau yn ymosod ar y personau urddasol hyn yn y newyddiaduron. Weithiau clywir hwy yn anog gohebwyr i ymosod arnynt, ond gofal- ant guddio eu teimladau eu hunain o fewn cyich cyfrinachol eu cydnabod. Mewn cyfarfodydd cyhoeddus hwynthwy yw y rhai blaenaf i ddangos eu brwdfrydedd dros bethau a phersonau a gondemniant yn ddir- gel. Y mae hyn yn anghyson ac annheg. Yr wythnos nesaf y mae Hen Domos, di'r help, yn bwriadu rhoddi ychydig 0 gynghorion ym- arferol i glerigwyr Esgobaeth Llanelwy ar eu dyledswyddan yn gyffredinol, ac yn neillduol yn eu eysylltiad &'r esgob newydd. Peidiwch chwi a meddwl, barchedigion anwyl, eich bod chwi oil yn berffaith, ac mai rhyw fwch diangol" i ddwyn eich pechodau i'r anialwch yw yr esgob i fod. Yr wyf fi am chwareu teg all round. Byddaf fi yn disgwyl eich amenau chwi yr wythnos nesaf yn llawn mor wresog ag ar ol y cynghorion di- weddaf. Rhaid myn'd ar ol yr asyn bach ar drot wyllt.

anuBlBfott. "r'-t' Bu Ymherawdwr Germani yn ciniawa gyda'r Tywysog Bismarc yr wythnoB ddiweddaf, yr hyn a ddengys gyfeillgBrvvch neillduol rhwng y ddau. Dathlwyd priqdas Ymherawdwr China yn Pekin ddydd Mawrth diweddaf gyda rhwysg mawr. Ar ol bod yn cuddio o afael yr heddgeidwaid am rai dyddiau gwnaeth y Dr. Tanner, aelod Parnellaidd, ei ymddangosiad yn Nhy y Cyffredin nos Wener, a chafpdd groesaw gan y Parnelliaid. -Ar ohiriad y Ty aeth nifer o aelodau Gladston- aidd a Pharnellaidd yn orymdaith gydag ef i'r Westminster Hotel, ac yn fuan wedi hyny cymer- wyd ef i'r ddalfa. Dydd Gwener diweddaf cyhuddwyd tri 0 ddynion oedd yn pgwasanaeth y Mri. Cramer and Co. 0 fod wedi lladr&ta drwy dwyll 21 0 pianofortes. Traddodwyd hwynt i sefyll eu prawf. Dathlwyd 73ain pen blwydd y Pab Leo XIII. yn Rhufain ddydd Sadwrn. Yn Mrawdlys Caernarfon yr wythnos ddi- weddaf bu nifer o achosion pwysig o flaen y Barnwr Cave, yr hwn a barhaodd ei eisteddiad hyd ddydd Gwener. Cynhaliwyd Brawdlys Mon ddydd Iau, pryd y gwasanaethodd Mr. Higgins, Q.C., fel dirprwywr yn absenoldeb y barnwr. Darganfyddwyd corif boneddwr, yr hwn a dybir ydyw y Milwriad A. B. Clare, yn yr afon Tafwys, ger Deptford, yr wythnos ddiweddaf. Yr oedd ar goll er's dau fie. Dydd Mawrth, yr wythnos ddiweddaf, caf- wyd Mr. Fletcher, perchenog melin bapyr 0 Bolton, mewn cerbyd yn Bolton wedi ei ladd a'i ysbeilio o'i arian. Yr oedd gwr ieuanc a gyd- deithiai gydag ef wedi diflanu. Yn nghyfarfod pymthegnosol y Cyngrhair Cenedlaethol yn Dublin ddydd Mawrth, hysbys- wyd fod £2,533 wedi cael eu derbyn, X2,000 0 honynt o'r America, a X300 o Queensland. Y mae ugain o ddynion a gwragedd, ac yn eu plith y Tad McFadden, yn awr yn y ddalfa ar y cyhuddiad 0 fod yn gysylltiol & llofruddiaeth yr arolygvdd Martin yn Gweedore. Y mae Mr. Baert, yr hwn a fu yn gwasan- aethu fel ysgritenydd i Tipoo Tib, wedi cyraedd i Brussells, a dywed y gellir disgwyl clywed oddi- wrth Mr. Stanley yn fuan. Tybia fod Mr. Stanley yn amcanu cymeryd Khartoum, ac ad- enill y Soudan oddiar y Mahdi. Cafodd Mr. W. H. Gladstone ei daro yn wael yn sydyn, ddydd Gwener, a dywedir fod perygl am dano. Y mae yn Mhenarlag. NOB Fercher, yr oedd John Aughton, g6f, yn gweithio gyda Nicholas Wright, Kirkdale, yn cwyno ei fod yn wael pan gyda'i waitb, a bu farw yn sydyn wed'yn cyn y gellid cael cymorth meddygol. Yr oedd yn 49 mlwydd oed; a bernir mai curiad y galon oedd yr achos o'i farwolaeth.

ettttbígattbau, ^liofiasiau, a iMartoolaffljau. GENEDIGAETHAU. EVANs.-Chwefror 27ain, yn y Persondy, Oakwood, Margam, priod y Parch. David Oliver Evans, L.Th., cnrad y lie, ar ferch. Stanmy.—Chwefror 23ain, yn Clifton, Caerodor, priod Mr. John Stanley, J.P., llywodraethwr y gwaith alcan yn Nghwmafon, Port Talbot, ar fab. MARWQLAETHAU. DAVIES.—Mawrth laf, Tommy Daviea, anwyl blentyn Mr. a Mrs. William Davies, Cross Row, Cwmafon, a nai i Mr. Thomas Phillips, yn flwydd a chwe'mis oed. "Gadewoh i blant bychain ddyfod ataf fi, ac na waherddwch iddynt, canys eiddo y cyfryw rai yw teyrnaa nefoedd."

ClLvbatbbia au, &.c. .f'II I'll "° CYFANSODDIAD DYN TN CABL BI 78TTBIHB YN EI BERTHYNAS A GWRTH- DDRYOHAU ALLANOL. eAR GEORGE COMBE. Nid yw y gwawd a ellir weled fod rhai personau yn Darod i ddifyru eu hunain ag ef, wrth ganfod yr ystym poenau bychain yn engreifftiau 0 gosbedigaeth Dwyfoi, ofer. Ki ellir gwrthateb y peth a fwriediir ei osof allan yma, na'i ochelyd, hcb wadu cyn-aclioji,,Yl y ^yfangwbl."—Busxaa's Analogy. CYFiKITHIAD O'R NA WFEI) ARGKAPHIAD (Argraphia,d Henderson). Y mae hwn yn un o'r. Uyfrau goreu a argraftwyd erioed, a gellir ei gael yn ddidraul o Swyddfa Y Llak, Caerdydd, am b. 3c. yr un. Nid oes amheuaeth nad hwn yw un o'r llyfrau goreu; y mae enw yr awdwr yn ddigonol i brofi hyny. ac y mae y tystiolaethau a dderbyniwyd gan ugeiniau < foneddigion yn profi yn eglur ei werthfawrogrwydd Dylai pob Cytnro anfon am y Hyfr hwn sydd xx> cynwys agos i 400 o dudalenau.yn y rliai yr eglv.rir cyfansoddiad Dyn yn ei berthynas a gwrthddrych. au allanol." Eisoes y mae deuddeg argaffiad o'r Uyfr rhagorol hwi wedi ei gyhoeddi. Gellir ei gael trwy anfon at DANIEL OWEN & CO. (LIMITED), ST. MAST STREET, CARDIFF, j Otybøtlrhiahatt, &t. THE RED DRAGON. Y Ddraig Goch a ddyry gychwyn." Mae amryw gyfrolau o'r llyfryn rhagorol achod ar law, ac ni ddylai yr un Cymro fod hebddo, gan na cheir y fath gynygiad by h eto. Ymhlith darlaniau yr enwogion a geir yn y oy hyn mae y rhai a ganlyn:- Joseph Edwards, y Cerfiwr enwog. Parch Ctristmaa Evana. Prif Farnwr James. William Menelaus. Syr Hagh Owen. Thomas Stephens, Merthyr. Barnwr Falconer. Iolo Morganwg. Brinley Richards. Parch. Daniel Rowlands, Llangeitho Parch. David Williams Llanwrtyd. David Owen (Bratna). Y Barnwr Herbert. James Howell. Richard Mason. Esgob Ollivant, Llandaf.' Miss Williams, Aberpergwm Richard Davies (Mynyddog) John Griffiths (Gohebydd). Richard Hall. Theophilus Jonea. Syr Samuel Romilly. Samuel Bamford. Thomas Bevan. Deon Edwards, Bangor, Parch. W. Reea, D.D., (Hiraethog) Richard Llwyd. Llyngesydd Thomas Mathew. Syr Richard Trevor. Patch. D.;tWilliams. Parch. J. Griffith, Merthyr. George Herbert Dr. Gwyn Jonea Inigo Jones. Thomas Olivero. Katherine Phillips. Arthur Hagh Cloagh. j John Gibaon. Arglwydd Kenyon. Hamphrey Llwyd., Syr Jtingh Mide letcu. Richard Wilson. John Aubrey. Thomas Davis Y Barnwr Jenkins, Henaol Syr Thomas Phillips. David Rhya Stephen Eagob Watson, Llandaf1 Yn ychwanegol at ddarlaniaa cywir o'r bonedd. igion a nodir uchod, ceir bywgrafBad 0 bob an wedi eu hysgrifenu gan brif lenorion Cymru. I Prisiaa y cyfrolau ydynt fel y canlyn:—Cyfro 1, 2 3, 4. 8, 9, 10. 11, 8s. 60. yr un. Cyfrolau 5, 6, 7, 5a. 60. yr un. Gan nad oes ond ychydig o'r liyfraa gwerthfawr hyn ar law, dylai y rhai aydd yn ewyllyaio aicrhau y fath dryaor anfon ar unwaith at— T DANIEL OWEN & :CO. (LIMITED) WESTERN MAIL BUILUINGSj CARDIFF.

GLYNCEIRIOG. Dydd Gwyl Dewi cynhaliwyd oyfarfod llenyddol yaglyn ag Ysgolion Sal Eglwysig Glanau Ceiriog yn Yagoldy y Glyn. Dechreuwyd am 7 o'r glooh yn yr hwyr, a llywyddwyd gan Mr. F. E. Rooper. A gan- lyn oedd y rhaglen :-Traethadau-"Y pwysigrwydd o ffyddlondeb a phrydlondeb yn athrawon yr Ysgol Sui "-rhanwyd y wobr oydrhwng Mr. R. R. Thomas a Gomer "Taeddiad yr oes yn ei pherthynas a Christionogaoth "—Mr. H. Hughes yn deilwng o'r Wobr, Barddoniaeth Marwnad i'r diweddar Baroh. W. D. Rees, Pontfadog "—chwech o gyfan. Soddiadau ddaeth i law-goreu, Mr. W. Roberts (Qwilym Goiriog), Llangollen, ail oreu, Mr. John Hughes, Garth. Cerddori&eth—Dadganiad goreu o'r eaayn 581 ar y don Hermas o Lyfr Canon Evans -un cbr ddaeth ymlaen, sef cCt y Glyn o dan arweiniad Mr. E. Edwards, a chawsant y wobr; unawd-" Hen fwthyn bach fy nain "—dyfamwyd Mr. E. Hughes, Nantys, yn oreu ton ar y pryd- l'hanwyd y wobr oydrhwng parti E. Hughes a pharti H. Jones; oadw amser-cymerodd Mr. R. Hughes y wobr. Adroddiadau—" Y coleot cyntaf yn Adfent -goreu, Eliza A. Thomas, ail oreu, Sarah J. Thomas; Y ddylodswydd tuag at ein cymydog "—cydfudd- tlgol, E. A. Morris a Robert Evans Lead, kindly Light "—goreu, E. A. Morris, ail oreu, John Ellis a Miriam A. Ellis yn gyfartal. Celfyddyd- PAr goreu o hosanau i ddyn dyfarnwyd Mrs. Jones, Tu hwnt i'r afon. Llanarmon, D.C., yn deilwng o'r wobr crys gwlanen goreu i ddyn- rhanwyd y wobr cydrhwng Mrs. R. Lloyd, a Mrs. D. Da.vies brat (pinafore) goreu wedi ei wneyd gan Miss Joanna Thomson, Cilnant. Amrywiaeth- atebion goreu ar "Elias"—goreu, Amelia Jones; ail-oreu, Edward Jones, a J. C. Lloyd yn gyfartal atebion goreu ar St. loan i-x-goreu Amelia Jones ail-oreu, Edward Jones llawysgrif oreu o'r U Ddyledswydd tuag at Dduw "—Richard Hughes Oedd y goreu darlleniad goreu i rai dan ugain oed —goreu, Richard Hughes; rhanwyd yr ail wobr cyd- thwng John Davies a Parry Morris; darlleniad goreu i rai dan 14eg oed—goreu, Sarah J. Thomas ail-oreu, Edward Jones, Llwyn Mawr araith ddi- lyfyr-gorev, Mr. W. Davies. Bu y boneddigion a'r boneddigeaau canlynol garediced a beirniadu y gwahanol destynau :—Parchn. D. Carrog Jones, R. ap Cynddelw, Elis Wyn- o Wyrfai, Mri. Joseph Paghe, E. Philips (Eos Ffraid), T. A. Hughes, R. R. Thomas (Ap Llechid), Mrs Thomas, Mrs Wynne, Mrs. Williams, Miss Roberts, Mrs. E. Jones, Mrs. Rees, Mrs. Janes, Pontfadog Vicarage, a Mrs. John Jones. Darfu i'r cyfarfod hwn droi allan yn Hwyddianb ymhob ystyr, ac, unwaith wedi dechreu, bwriedir cadw gwyl gyffelyb yn flynyddol. Y trysorydd ydoedd Mr. Richard Jones, Llwyn Mawr, a. r: ysgrifenydd ydoedd Mr. H. Hughes, ysgolfeistr.

TALSARNAU. CYFABFOD ADLONIADOL.-Nos Wener diweddaf, cynhaliwyd yr ail o'r dosbarth yma o gyfarfodydd am y flwyddyn hon yn Ysgoldy Glanywern, pryd y llywyddwyd yn ddeheuig iawn gan Mr. J. Hood, Maesneuadd. Yr oedd y rhaglen rywbeth fel y oanlyn :—Adroddiad, A. Mynott a Fanny Owen adroddiad, J. Evans, Llandecwyn can, Miss E. Evans, Rectory adroddiad gan blant ysgol Glany- Wern am y darlleniad goreu (Cymraeg), laf, H. Stoddart; 2il, John Evans, Llandeowyn can, Parch. Stephen Evans adroddiad, M. Jonea, Llan- deowyn can, Mr. Jonas Morris, Ty Cerrlg dar- lleniad goreu (Saesneg), laf, Jane Ellen Evans; 211, Fanny Owen; hefyd rhoddwyd gwobr am yr araith ddifyfyr oreu; can, Miss F. Hood ad- roddiad, Jane Ellen Evans, Glanavon deuawd, 1:trs. Mynott a Miss Sephton. Cafwyd caneuon gan ataryw eraill. Chwareuwyd gan Miss Hood, aesneuadd, a Miss Rice, Reotory, yn foistrolgar iawn, Wedi oana'r Anthem Genedlaethol, ymad- awodd pawb wedi cael eu boddloni yn fewr.- -Brodor. ===--

S08 Sadwrn, bu Mr. Richard Peaeock, yr Rhyddfrydig droaranbarth Gorton o swydd 8eiaC^^er' ^arw yn e* breswylfod. Mae dau ym- syaa ar y maes eisoes am y gynryohiolaeth.

? Parcbn. O. Davies (Eos Llechid); W. Morgan Watkins, Llanddewi, Llanrwst; Mr. C. E. Morgan, Brynderfel, Corwen, a Mrs. Howell, Ficerdy. Yr oedd y rhai canlynol yn breaenol wrth fwrdd y beirniaid :— Parchn. W. Vaughan Jones, D. Stanley Davies, L. D. Jenkins, D. Lewis, T. E. Cardigan Williams, a Mr. J. fl. Parry (organydd). Yr oedd presenoldeb a chynorth- wy yr achod yn help dirfawr tnag at wnenthur y eyfarfod yn llwyddianaa. Dylid hefyd, yn ddiffael, ddiolch i'r rhai byny fa mor garedig a rhoddi cefnog- aeth i'r ê rhagorol a gawsom yn Hill Street. Gwell fyadai, efallai, beidio enwi neb yn neilldnol, ond diolch i bob aelod o'r Eglwya Gyrrreig fa yn cynorthwyo ar huchel wyl."