Welsh Newspapers

Search 15 million Welsh newspaper articles

Hide Articles List

3 articles on this Page

NODJADAU SENEDDOL.

News
Cite
Share

NODJADAU SENEDDOL. I GAN EIN GOIIEBYDD ARBENIG.] Y DDIRPRWYAETH FAENOL. Dydd Llun, yr wythnos flaenorol, cyuygiodd Mr. W. H. Smith ail ddarlleniad y Hesur er apwyntio Dirprwyaeth Freuhinol i wnoyd ym- chwiliad i'r cyhuddiadau yn erbyn y Parnelliaid. Dywedodd fod y Mesur yn cael ei gynyg yn lie yr hyn a hawlid gan Mr. Parnell, sef pwyllgor o'r Ty, am tod y Llywodraeth o'r farn y buasai pwyllgor o'r fath yn un hollol acghyniwys i gym- cryd i ystyriaeth y cyhuddiadau mewn ysbryd rhydd oddiwrth ragfarn a dallbleidiaeth partiol. Yr oedd y Mesur yn cynyg rhoddi galluoedd cyf- lawn i'r Ddirprwyaeth Frenhinol i wneyd yro- chwiliad trylwyr i'r holl gyhuddiadau a'r haer- iadau dychrynllyd a ddygid yn erbyn rhai o'r aelodau Gwyddelig a'r rhai oedd yn cydweithredil 4 hwynt. Os oedd ymchwiliad i fod, yr oedd yn rhaid cael ymchwiliad llawn a digamsyniol i'r holl amgylchiadau, yr hyn a roddai daw bythol at y cyhuddiadau a wneid. Yr oedd yn ddrwg ganddo ef (Mr. Smith) nad oodd gan y person all ag oedd yn dal cysylltiad uniongyrchol A'r mater ddim digon o ymddiried mewn rheithwyr Seisnig i apelio atynt am y cyfiawnder a ddymunent, ac ychwanegodd y boneddwr gwir anrhydeddus fod yr Arglwydd Ganghellydd wedi enwi Syr James Hannen, Mr. Justice Day, a Mr. Justice Smith x fod yn aelodau o'r Ddirprwyaeth. Ni byddai yn bosibl gwneyd detholiad tecach a mwy anmhleid- gar. Ni bu yr un o'r nchel-farnwyr hyn erioed yn ymyraoth a materion gwleidyddol, a dywedir ei bod yn anhawdd penderfynu i ba blaid y perth- ynant. Heblaw hyny, y mae Mr. Justice Day yn Babydd eithafol. Wedi i Mr. W. H. Smith eistedd, codcdd Mr. Parnell ar ei draed, a thraddododd araith ffyrnig yn erbyn y Mesur. Dywedodd fod y Mesur yo cynyg gwneyd ymchwiliad i holl weithrediadau J" Land League, a'i fod wedi ei fwriadu i daflu anfri ar y mudiad mawr Gwyddelig, ac i enllibio y bobl y 11 y dylai fod arnynt gywilydd eu camdrin. PO buasai yr ymchwiliad yn etiel ei gyfyngii i'r llyti" yrau ffagiol gwarthus a briodolid iaao, gallecfCf brofi ymhen wythnos nad oedd y cwbl i gyd ond twyll; ond a chymeryd i mewn yr oil a gynygid gan y Mesur, parhai yr ymchwiliad am ddwy flynedd. Galwai ar y Llywodraeth i gyfyngu yr ymchwiliad i'r cyhuddiadau a ddygid yn ei erbyn ef a'i gyd-aelodau, i adael allan" a phersonal1 eraill," ac i ganiatau i'r ymchwiliad gael ei wneyd mewn llys cyfreithiol, ac nid gan farnwyr, aIll nad oedd y Ddirprwyaeth gynygiedig yn deg iddo ef a'i gyfeillion, ond yn gywardaidd ac anghyf' iawn. Ehyw rambling speech oedd hon o eiddo y Brenin Anghoronog." Ofa sydd ar lVIr. Charles Stewart Parnell pe gwnelid ymcbwiliad i holl weithredoedd y Land League i rai o gyfloS* weision y cyngrair gwaedlyd a pha rai yr oedd Y" cydweithredu droi yn gyhuddwyr y brodyr, A euog farnu. Yr oedd disgwyliad mawr wrth Mr. Gladstone, a phan gododd i anarch y Ty derbyniwyd ef gan y Parnelliaid gyda bloeddiadau byddarol o gYI!ler¡ adwyaeth. Aeth mor bell a dweyl nad oedd e yn credu y gwnai enwau y barnwyr oedd i gyfil" soddi y Ddirprwyaeth dderbyn cymeradwyaetb gyffredinol, a chefnogodd gais Mr. Parnell ymchwiliad cyfreithiol, am adael allan y geiriol" a pheraonau eraill," a.c am enwi yr aelodau yo erbyn pa rai y dygid y cyhuddiadau. Tarawyd Y Ty a syndod pan awgrymodd Mr. Gladstone na0 gellid ymddiried yn anmhleidgarwch y barnwyr ond yn sicr nid oes achos i neb synu at dditO f) ddywedir gan yr Hen Ddyn Anwadal yn awr. Gwnaeth yr Ysgrifenydcl Cartrefol araith l\fr. Gladstone yn gyrbibion m&n. Yr oedd yn affile fod Mr. Gladstone yn ofni atebiad, oblegid rled: odd allan o'r Ty cyn gynted ag y terfynodd 01 araith. Dywedodd Mr. Matthews pe gadeWld allan a phersonau eraill "nas gellid gwneydjy111" chwiliad i'r pethau canlynol :—a ddarfu i FrttIlk Byrne brynll y cyllill & pha rai y lladdWyd Arglwydd Frederick Cavendish a Mr. Burke; ft0 a oedd y cyllill hyny wedi eu ouddio yn svvyad, feydd yr Irish Parliamentary Party," yrJ. Westminster, lie yr arferai Mr. Parnell dll" ymweliad beunyddiol ? Ni fyddai cyfyng11 yr ymchwiliad ond ffug-waith a choeg-chwal'sCl (farce.) dl Wedi i amryw eraill siarad,f^gohiriwyd y ado. hyd ddydd Mawrth. PARHAD Y DDADL. Y Adnewyddwyd y ddadl ddydd Mawrth Comisiwn Brenhinol gan Mr. Labouchere, ac o1

Advertising

Y PARNELLIAID A'R LLY WODRAETH