Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
10 articles on this Page
PENYCAE, RHIWABON.
PENYCAE, RHIWABON. TWYLLO.-Dydd Iau, Tachwedd 6, cafodd merch i John Williams, o'r ardal hon, ei thwyllo mewn modd tra hynod, gan ddynes ieuanc a gyfenwai ei hun yn Ada Wilson, yr hon a ddywedai ei bod yn dyfod o Lundain. Mae y ferch Mary Williams yn gwasanaethu fel morwyn yn Ysgol Grove Park, Gwrecsam; ac oddeutu unarddeg boreu dydd Iau talodd y ddynes ymweliad a'r lie, gan ofyn am un o'r enw Mary Williams. Wedi cael ei gweled cyfarch- odd hi yn y dull arferol, gan gyflwyno ei hun iddi fel ei chyfnither, ac fod yn dda ganddi ei gweled yn edrych mor dda, a'i bod heb ei gweled er pan oedd yn faban. Crybwyllodd hefyd am rai o berthynasau y ferch, fel ag i wneyd ei stori mor debyg i wir ag oedd modd dywedodd ei bod yn aros gyda rhai o honynt er pan y daeth i lawr o Lundain, ac hefyd ei bod yn aros gyda'i mham hi er's pythefnos. Ei bod wedi dyfod yno i'w hysbysu fod ei mham wedi cael tarawiad trwm, ac nad oedd gobaith iddi fyw, ac fod dymuniad am iddi ddyfod adref ar un- waith. Gofynodd y ferch am gael caniatad i fyned adref i weled ei mam, a chaniatawyd iddi. Wedi myned allan dywedodd y ddynes wrth y ferch fod yn ddrwg ganddi ei hysbysu fod ei mham wedi marw fod pawb gartref mewn dyryswch a thristwch. Dy- wedodd hefyd fod ei thaid wedi syrthio i lawr y y grisiau a thori ei goes, ac fod ei thad wedi dymuno arni i brynu ychydig bethau pwrpasol iddi ei hun a'i chwaer, ynghyd Ai thad a'i thaid. Y ferch, mewn gofid a thrallod mawr, a wnaeth fel y ceisiwyd ganddi. Wedi cael pob peth yn barod, awgrymodd y priodoldeb o gael ychydig flodau i'w dodi ar arch ei mham, a hi a adawodd y parseli yn ngofal y ddynes tra y byddai yn myned i'r siop ond wedi dyfod allan, yr oedd y ddynes wedi dianc ymaith gyda'r parseli. Cyny llwyddwyd i'w dwyn i'r ddalfa yr oedd wedi twyllo eraill yn y cyffelyb fodd.
TREFEGLWYS.
TREFEGLWYS. CLADDEDIGAETH MRS. LLOYD, HIKIAETH.—Bu farw Mrs. Lloyd, Hiriaeth, ar y 14eg o'r mis hwn, a chladdwyd y rhan farwol o honi yn monwent Eglwys y plwyf uchod dqydd Llun diweddaf. Cych wynodd yr orymdaith angladdol oddiwrth y ty oddeutu haner awr wedi dau o'r gloch yn y pryd- nawn. Gweinyddwyd wrth y if gan y Parch. C. P. Pryce, curad, Llanidloes. Cyrhaeddwyd yr Eglwys oddeutu haner awr wedi tri o'r gloch, a darllenwyd y gwasanaeth yn yr Eglwys gan y Parch. C. P. Pryce, Llanidloes, ac wrth y bedd gan y Parch. M. Wheldon Jones, periglor y plwyf. Yr oedd y cyn- hebrwng yn un o'r rhai mwyaf a welwyd erioed yn y plwyf. Yr oedd braidd bob ffarm yn y plwyf yn cael ei chynrychioli, a llawer o bobl o Llanidloes yn bresenol. Yr oedd yr ymadawedig yn ferch i'r diweddar Barch. James Morgan, yr hwn a fu hyd ei farwolaeth yn ficer y plwyf hwn, ac yr oedd yn hynod o barchus yn y gymydogaeth. Yr oedd wedi bod ar hyd ei hoes yn aelod ffyddlawn o'r Eglwys Sefydledig, a bu farw yn ddeg-a-thriugain oed. Cohoeddwyd ar lan y bedd y bydd y Parch. M. W. Jones yn pregethu pregeth angladdol boreu Sul nesaf yn Eglwys y plwyf. DARLITH AR DDIRWIEST.-Nos Fawrth diweddaf bu y Parch. E. T. Davies, ficer Aberdyfi, yn darlithio ar ddirwest yn y lie hwn. Cymerwyd y gadair gan y Parch. M. Wheldon Jones, ficer y plwyf. Dechreu- wyd am saith o'r gloch. Yr oedd yn bresenol ar yr esgynlawr y Parch. J. T. Pritchard, gweinidog y WeBleyaid, a'r Parch. David Jones, gweinidog y Methodistiaid Calfinaidd. Cafwyddarlith ardderchog —difynodd opiniynau rai o brif ddynion ein gwlad o blaid dirwest: meddygon, esgobion, clerigwyr, a gwleidyddwyr, a gwnaeth y darlithiwr galluog apel- iad taer at bawb oedd yn bresenol i dd'od ymlaen ag ymuno i'r gymdeithas--a daeth amryw ymlaen i ymuno a'r gymdeithas. Bydd cangen yn cael ei sefydlu yn Eglwys Crist, Llawryglyn, ac hefyd yn Eglwys y plwyf. Cafwyd sylwadau tarawiadol gan y Parch. J. T. Pritchard, Parch. David Jones, a pheriglor y plwyf. CLWB DILLAD YSGOL SUL YR EGLWYS.—Yn Eg- lwys Llawryglyn, nos Wener diweddaf, rhanodd y ficer 'arian y clwb eleni fel arferol. Cyfrapwyd yr arian at y clwb gan Syr Watkin Williams Wynn, o Wynnstay; Joseph Barrows, Ysw., Y.H., Birming- ham Major Corbett, Vaynor Park; Miss Mytton, Welshpool, a'r Parch. M. Wheldon Jones. Diben y clwb ydyw calonogi yr aelodau i fod yn gyson yn yr Ysgol Sul. Cyfranwyd yr arian yn amrywio o 2s. 6c. i lawr, yn ol rhif eu presenoldeb yn yr Ysgol Sul a'r Eglwys. Gwnaeth y ficer rai sylwadau ar yr angen- rheidrwydd o fod yn gyson a rheolaidd yn yr Ysgol Sul a'r Eglwys, a thaer erfyniodd ar i bob plentyn ddarllen ei Feibl a dysgu Catecism yr Eglwys, ac yr oedd yn dda ganddo weled cynifer wedi bod yn bres- enol bob Sul trwy yr holl flwyddyn, ond yr oedd yn gobeithio y gwnai pawb eu goreu yn y flwyddyn ddyfodol i ddilyn eu hesiampl.-Eglwyswr.
LLANELLL
LLANELLL Cafwyd cyngherdd llwyddianus iawn mewn cys- ylltiad & chor Eglwys y plwyf, nos Fawrth, Tach- wedd 18fed, yn yr Athenaeum Hall. Y brif gantores eleni oedd Madame Lizzie Williams (Llinos y De), yr hon y mae pobl Llanelli yn hoff iawn o'i chlywed bob amser. Yr oedd y neuadd yn llawn, a gallwn ddyweyd i ni gael cyngherdd da yn mhob ystyr. Rhoddodd Madame Lizzie Williams foddlonrwydd mawr a ohyfiredinol y tro hwn. Cafodd ei chyn- orthwyo yn fedrus ac yn hwylus gan Miss Anne James, y Llanelly Instrumental Union, Mrs Swindell, ac eraill, fel y gwelir oddiwrth y program canlynol: Canig, Come Bounteous May," y Cor can, The White Squall," Mr. John Thomas; Violin solo, Concerto," Mr. D. Thomas; can, The little Lass O'Bray," Miss Annie James can, Hiraeth," Mr. D. Morgan can, Where the Bee Sucks," Madame Lizzie Williams; overture, "The Minstrel," Llanelly Instrumental Union; trio, "Maiden Fair, 0 deign to tell," Mri. R. Willis, H. Rees, ag E. J. Powel Canig, Mai," y C6r; can, The Maid and the Linnet," Madame Lizzie Williams can, The Powder Monkey," Mr. K. Hand; unawd ar y berdoneg, Die Frahlung in der Spinnstube," Mrs. Swindell can, The Sailor's Grave," Mr. John Morgan scena, Softly Sighs," Miss Annie James selection, "From East to West," Instrumental Union can, Tell me my heart," Madame Lizzie Williams; pedwarawd, "Calm be thy Slumbers," Madame Lizzie Williams a'i pharti.
[No title]
Er dechreu y mis hwn, y mae cynifer a deunaw o gynhadleddau esgobaethol wedi eu cynal mewn gwahanol fanau.
--LLYTHYR VAUGHAN Y GOP.
LLYTHYR VAUGHAN Y GOP. OLYGWR HYNAWS,—Mae'r arddangosiadau wedi myned heibio oil, a'r pedolau amryw-liwiog wedi y 11 eu rhoddi heibio hyd y flwyddyn nesaf. Mae Haf bach Gwyl Mihangel wedi d'od yn ddi-ddiolch fel arfer, a'r ffermwyr yn prysur droi eu tiroedd. Wedi'r cyfan, d'oes dim mor hyfryd a melus a gorchwylion beunyddiol dyn. Mi wn fod yn well gan Tom Pudler gael llonydd i ddilyn ei ddiwrnod gwaith fel dyn gonest, na rhedeg o gyfarfod i gyfarfod i wrandaw areithiau llipa rhadicalaidd Merthyr ac Aberdar. Mor hyfryd yw edrych ar yr amaethwyr ffordd hyn yn cyflawni eu gor- chwylion. Un yn canlyn y wedd a'r odre'r dyffryn, un arall yn hau gwenith, un arall yn tynu erfyn, un arall yn gwylio'r defaid ar ael y bryn, a Gtwen y forwyn, wrth odro'r gwartheg, yn canu nes swyno holl lanciau'r fro. Mae Pali'n dweyd nad yw hi yn ffashwn yn awr i ferched ganu gyda'u gwaith, ond pwy all beidio canu pan fo'r galon yn iach, a gobaith gweled rhywun yn mhen noson neu ddwy ? Wel, yr wyf yn teimlo rhywfodd yn falch fod tymhor y gauaf yn agosau. Mae swn y morthwyl ar yr eingon loew rhywfodd yn fwy soniarus, a'r cymydogion yn falch hefyd fy mod yn cadw tan a goleu yn yr efail hyd wyth o'r gloch. Mae'n dda gen i 'nawr i mi a'r bechgyn ddal at yr hen drefn o weithio o saith y bore hyd wyth y nos. Yn amser y dyn hwnw, Hollowday, y drefn oedd— Wyth awr o weithio, Wyth awr yn rhydd Wyth awr o gysgu, Ac wyth swllt y dydd." Gallwn feddwl fod Tom Pudler yn1 cofio'n dda am yr amser hyny, a'r addewidion teg a roddid ond tra mae Hollowday yn wr boneddig, beth yw sefyllfa miloedd gweithwyr y'ch ardal chwi ? Wyth swllt yr wythos, Wyth meddwl trwm; Wyth ar newynu, Ac wyth cefn llwm. Digon da na chyrhaeddodd mo'r haint yr wyth awr" i fyny i'r wlad, yma atom ni. Mae'r bechgyn a minau yn ddigon hapus-digon o waith, a digon o ifara chaws, a llymru a sucan digon o gig moch ar hyd yr wythnos, a darn o gig gwedder erbyn y Sul. Mae Pali hithau yn teimlo'n ddigon dyddan, a Jemima wrth ei bodd ond cael ambell i ryban newydd. Y peth sydd yn ein blino ni yma yn benaf yw y papyrau sydd yn cario newyddion unochrog i'r ardal. Fe fu yma ddadleu anghyffredin yn yr efail pwy gydechwydd. Yr oedd Wmffra Brynbaili yn darllen yn mhapur y Methodist nad oedd yn talu y ffordd i ffermwyr Cymru godi llafur, yn enwedig gwenith (ond ffermwr go doelog yw Wmffra, a theiliwr oedd ei dad). Fe wnaeth gwr y Wern waith hwylus arno ef a'i bapyr. Nid wyf fi," ebe fe, ond ffermwr eyffredin at beth yw rhai, eto Wmffra, yr wyf wedi sefyll pymtheg cant o bunau, a hyny yn y Wern; dim ond cant a deg o erwau, a thipyn o ryddid mynydd. Heb lafurio beth sydd gan fferm- wyr i'w wneyd haner eu hamser ? Mae pob ffermwr parchus yn cadw gwas, os na fydd ganddo ddigon o feibion. All e' ddim bod heb was, eto heb laturio mae'r gwas yn haner segar, y ceffylau yn segur, yr arad yn segur, yr oged a'r llestr had yn segur. Mae'r ysgubor yn wag. y ffust yn segur rhaid prynu blawd a phrynu gwellt i doi ei tera wair. Wrth lafurio mae'r ffermwr yn cadw gorchymyn y Beibl. Mae'r tir yn cael ei wella, ac y mae yn enill cae o glofer lie y gall dewhau ei anifeiliaid." Bu amryw eraill yn siarad, ac yr oedd y rhan luosocaf o honynt o'r un farn a gwr y Wern. Fe fu Pali a minau, wrth gwrs, yn ffair fawr Aberhonddu- -ffair gyflogi, ac fe safasom, am beth amser ar Ben-hewl-y-llongau. Yr oedd Pali yn ymffrostio iddi gael llawer cynyg, ond yn ol y daeth gyd a gwr yr efail. Nid rhyw lawer o newid sydd wedi bod yn yr ardal hon. Mae Esther, a Gwen, ac Agnes, a Gwladys, ac Abigael, a'r rhan fwyaf o'n merched ni, yn aros yn eu lleoedd, ac nis gallant wneyd yn well. Ond mae Pali yn dweyd fod Jdirgelwch yn y peth, sef bod y bechgyn hefyd yn aros yn eu lleoedd. Wn i ddim am beth fel yna, ond mae menywod yn deall eu gilydd. Mi gwrddais ag amryw ofiaid yn y ffair; gof Merthyr Cynog, a gof Trallong, a gof o lanau y D&f Leiaf, ac eraill. Dyma fi'n tewi, 'rwan, gyda chofion mwyn,—Yr eiddoch oil, VAUGHAN Y GOF.
LLANRUG.
LLANRUG. CYEARFOD ADLONIADOL.—Cynhaliwyd y cyfarfod cyntaf o'r gyfres am y tymor yma yn Ysgoldy Glan- moelyn, nos Sadwrn diweddaf. Cafwyd cyfarfod hwylus a dyddorol iawn, a chynulliad da, yr hyn a ddengys fod cyfarfodydd o'r natur yma yn teilyngu cefnogaetb oherwydd y cyfleusderau a geir ynddynt i ddadblygu talentau a diwyllio meddyliau. Llywyddwyd gan y Parch. T. Johns, Rheithor. AM-d drwy y rhaglen ganlynol :-Ton gynulleidfaol gan y 06r adroddiad, Y Crane a'i fab," Owen Davies darlleniad, "ITafodiaeth Cymru," R. S. Williams; dadl, Y Pryf Gopyn a phryf y Ganwyll," W. R. Thomas, 0. Davies, a J. Owen adroddiad, Y di- wrnod bu farw fy nhad," M. J. Owen anthem, Y Ganaan Glyd," y Cor Englyn Byrfyfyr gan Homo Wyn adroddiad, "Pobl y drws nesaf," T. Williams; can, Plas Gogerddan," Richard Williams; dadl, Y Clerc gonest," R. Williams a Ellis Owen; Deuawd gan Miss Johns a Miss Dew adroddiad, "Dafydd y gwas," O. 0. Pritchard; can, Miss Johns: dadl, Y Cameleon," O. Jones, E. Owen, a E. J. Owen; deuawd, Miss Johns a Miss Dewi; An- erchiad barddonol gan Homo Wyn; diweddglo, Duw gadwo'r Frenhines." Cyfeiliwyd gan Mr. T. P. Johns, Rheithordy. Dygir y cyfarfodydd yma yn mlaen drwy ymdrechion Mr. R. Williams ac ychydig gyfeilllion ymdrechgar eraill. Dymunwn iddynt lwyddiant.-Mac Ivor. Derbyniwyd hysbysrwydd fod y Hong City of St. Asaph, perthynol i Abertawe, wedi llosgi ar y mor, ond achubwyd y dwylaw.
CYFARFOD LLENYDDOL A CHERDDOROL…
CYFARFOD LLENYDDOL A CHERDD- OROL YSGOLION SUL EGLWYSIG PLWYF BANGOR. Ffurf Weddi.-Beirniaclaeth y Parch. R. Roberts, Llanfachreth, ar y Prif Draethawd.— Daeth pedwar ymgeisydd yn mlaen ar y testyn hwn. Gellir eu rhanu i ddau ddosbarth, y dosbarth cyntaf yn cymeryd i fewn Josephus a Hywel;" a'r ail ddosbarth yn cynwys, Un hoff o Ffurf-Weddi," ac Un Ieuanc." Un Ieuanc.Ms.e ganddo lawer o sylwadau da a gwir ar Weddi, ond esgeulusa bron yn gyfangwbl ymdrin a phwngc y gystadleuaeth, sef Ffurf-Weddi. Anghofia fod yn perthyn i weddi, nid yn unig ei gras ysbrydol oddi mewn ond hefyd ei harwydd weledig oddiallan, ac mai fel y rhaid i'r enaid wrth y corph yn y fuchedd hon, felly hefyd y rhaid i ysbryd gweddi gael ei ffurf, yr hon ffurf sydd gyffelyb yn ei gwaith a'i dylanwad i wasanaeth y corph i'r enaid. Un hoff o Ffurf-Weddi."—Hawdd genym gredu hyny, oherwydd y mae yn ysgrifenu gyda y fath barch a chynesrwydd am yr Eglwys a'i gwasanaeth. Dongys ei fod ei hun hefyd yn gyfarwydd yn ei Feibl. Anmerthynasol i'r testyn oedd rhoddi esboniad o Weddi yr Arglwydd. Mae ei feddyliau yn annhrefnus a chymysgedig, ac fel ysgrifenydd y mae yn wallus mewn iaith a gramadeg. Cofied y ddau mai brawddeg fer yw y ddoethaf i bawb ond i wr celfydd. Cynghorwn hwynt hefyd i astudio y rhanau ym- adrodd fel ag i ddeall eu swyddogaeth a'u dylanwad mewn brawddeg. Gwell gadael atalnodau heibio o gwbl, oddigerth y diwedd-nod, os na wyddis y modd priodol o'u defnyddio. Byddad iddynt hefyd ym- drechu gwneyd eu meddyliau yn eglur, amlwg, a phendant, rhag iddynt fod yn gyffelyb i erthyliaid, rhyw greaduriaid rhwng byw a marw. Er nad ydynt yn rhai rhagorol, nid ydynt chwaith yn rhai gwaelion, am hyny cymerant galon a chyny giant drachefn. Hywel," a ysgrifena yn rhwydd a chywir iawn. Ceidw at y testyn yn hollol, ac ystyriaf ei erthygl yn un ddiamheuol wreiddiol, ac yn hyn y mae i'w fawr ganmol, am mai dyma un o brif nodau y gystadleu- aeth. Nid casglyddion o ffeithiau a syniadau y dis- gwylir i ymgeiswyr fod, ond rhai yn ymdrechu rhoddi mewn gweithrediad holl gyneddfau y meddyliau, gan fod yn drwyadl argyhoeddiadol mai trwy hyny yn unig y dadblygir ac y cryfheir galluoedd medd- yliol dyn. Nid warehouse yn llawn goods yw meddwl diwylliedig, ond peiriant cyfansawdd, lie y nod- weddir pob rhan & chymwysder i ateb eu diben, a lie y mae yr oil adranau mewn cyd-weithrediad cyson a deddfau iaith a rheswm, i gynyrchu rhyw waith ag a fyddo yn dwyn argraph a delw perthynol iddo ei hun yn unig. I- Josephus."—Rhydd yr ysgrifenydd hwn brofion amlwg o ddiwylliant mewn iaith a meddwl yn nos- barthiad cynwysiad y testyn a threfniad ei feddyliau. Mae ei ysgrif yn llawer mwy cynwysfawr nag eiddo Hywel." Tybiwyf y buasai y ddau draethawd yma yn anrhydedd i unrhyw Ysgol Sul yn Nghymru. Rhpdder y wobr i "Josephus." "Josephus" ydoedd Mr. Benjamin Jones, St. Paul's School, Bangor. Y Cyfieithiad.—" Daeth saith i law yn dwyn yr enwau Ystwyth," Bangorian," Anfedrus," "M.J.J. "Ewyllysiwr da i'r Ysgol Sul," Cymro," a"Disgybl." Daeth "Cymro" ac "Anfedrus" i law ar ol yr amser penodedig. Yr wyf yn rhanu yr ymgeiswyr i ddau ddosbarth Anfedrus," "M.J.J. Ewyllysiwr da i'r Ysgol Sul," Disgybl," a Chymro," yn y dosbarth cyntaf ac Ystwwth," a Bangorian yn yr ail. Yr ail ddosbarth.—Mae y ddau ymgeisydd yma yn bur anmherffaith o ran gwybodaeth o ystyr geiriau unigol, ac o feddwl y syniadau a gyfleir yn yr am- rywiol adranau y derynyn a osodwyd i'w gyfieithu. Y dosbarth cyntaf.-Mae cyfieithiadau y pump hyn yn haeddu eu cymeradwyo yn fawr. Maent i gyd oil o fewn ychydig i fod yn gywir. Eto yr wyf yn ystyried fod dau o honynt yn rhagori ar y lleill, sef eiddo Cymro" a Disgybl." Mae arddull I Disgybl yn gywir, rhwydd, a Chymreig, ac oni bae am un coll, sef ei waith yn cyfieithu craft yn gelfyddyd yn lie twyll neu ddichell, buaswn yn rhoddi iddo y flaenoriaeth. Nid yw eiddo Cymro yn berffaith, ond fe ddichon mai efe yw y goreu ar y cyfan. Os bydd y Committee yn teimlo y dylent ei gau allan am ei fod yn ddiweddar yn dyfod i mewn, feallai y cydsyniant iddo gael rhan o'r wobr gyda Disgybl." Disgybl" ydoedd Mr. William Williams, Port Penrhyn Lodge; Cymro ydoedd Mr. Griffith Roberts, Chronicle Office. Hanes Daniel.-Beirniadaeth y Parch R. Roberts. (Yr oedd y testyn hwn yn gyfyngedig i rai dan 18 oed.) Dwy ysgrif ddaeth i law ar y testyn, yn dwyn yr enwau Didymus a Pro bono Publico." Didymus."—Mae yn yr ysgrifenydd hwn amryw bethau canmoladwy yn mhlith rhai colliantau. Gad allan o'r hanes rai o'r m&n ddolenau ag sy'n cysylltu y prif ffeithiau, ac felly fe gyll unoliaeth yr hanes. Mae gormod o'r adroddiad yn ngeiriau yr Ysgrythyr. Mae yn wir nad oes modd rhagori ar yr adroddiad Ysgrythyrol, eto nid yw hyny yn taeddu i ddwyn oddiamgylch amcan y gystadleuaeth, sef dwyn allan ymhob ymgeisydd y gallu o feddwl drosto ei hun, ac o ddatgan y meddwl hwnw yn ei iaith a'i ddull ei hun. Bydded iddo rhagllaw dalu mwy o sylw i sillebiaeth, i dreigliad y cyd- seiniaid, i ffurfiad brawddegau ac i'r man eiriau cyplysol a geir mewn ymadroddion, megis, ac ac ag, mae a mai, yw ac i'w. "Pro bono Publico."—This is a full and well connected history of Daniel, written in correct English. As a production it is considerably superior to that of "Didymus," but seems less original; therefore I advise the committee to divide the prize and give 2s. 6d. to Pro bono Publico," and Is. 6d. to Didymus." Pro bono Publico ydoedd Mr. W. J.jj Williams, William-street, a Didymus ydoedd Mr. Thomas Stanley. Naomi. Salome is the only competitor and she deserves encouragement for trying, and setting such a good example to her indifferent sisters. Her essay is short, but appears to be her own com- position. This is very commendable in her, as the development of originality in thought, plan and ex- pression, and the growth of independent thinking rather than the habit of mere competition seem to be one of the chief aims of these competitions. Salome ydoedd Miss Jones, James-street.
[No title]
Gosodir ffenestr liwiedig yn Eglwys Gadeiriol Wells, er coffadwriaeth am yr Esgob Ken.
------_--------DYLEDSWYDD…
DYLEDSWYDD POBL IEUAINC ER FFURFIO CYMERIAD DA YN Y BYD. Gan y Parch. J. Jones, curad, Pentrebach, Merthyr Tydfil. [PABHAD.] Yr hyn a gymellwn yn nesaf fel dyledswydd ar yr ieuenctyd yw Cynildeb, ac ymarferiad o'r ddyledswydd hon sydd fuddiol i bob dyn, yn neillduol y rhai hyny sydd fel y pryf-sidan yn nyddu eu holl olud o'u mynwesau eu hunain. Wrth gynildeb yr ydym am i chwi ddeall nid yn unig peidio a bod yn afradus a gwastrafilyd yn eich treuliau gyda'r punoedd a'r sylltau; ond hefyd gyda y ceiniogau a'r ffyrlingau yr un modd. Diffyg gofal am y pethau bychain (fel y dywedir) yw gadael i'r gwyfyn fwyta tyllau yn y llogell a thrwy hyny golli yr holl elw a enillwyd trwy ddiwydrwydd, ac nid oes dim yn fwy cywir na'r hen ddipreb hono Y geiniog a arbedir sydd gystal a dwy a enillir." Ac o ddiffyg gofal a chynildeb mewn amser o hawdd- fyd a llawnder y gwelwyd rhai cyn yma yn dioddef eisiau mewn amser o brinder a thlodi. Diwydrwydd.-Ni ddylem foddloni ar fod yn gynil yn unig, ond dylem fod yn ddiwyd a llafurus hefyd. Canys y mae diwydrwydd a chynildeb yn arwein- yddion da i gyfoeth. A'r hyn a arbedir trwy gynil- deb a ddylai gael ei wellhau gan ddiwydrwydd, canys y mae yr olaf yn dyblu y blaenaf, a'r hyn nis gellir ei wneyd gydag un ergyd a effeithir .gan lawer, ac y mae ymroad diwyd a diflino yn ami wedi llwyddo pan y bydd pob moddion eraill wedi methu, Dyfal done a dor y gareg," fel y dywedir. Ac y mae wedi ei ganfod a'i brofi lawer tro fod y llestr bychan yr hwn sydd yn gwneyd buan ac ami deithiau yn d'od a. mwy o elw i'w berchenog na'r llong fawr yr hon sydd yn gwneyd ychydig deithiau, er ei bod yn dal llawer mwy a phob amser yn llawn. Cerdda at y morgrugyn, tydi ddiogyn, edrych ar ei ffyrdd ef, a bydd ddoeth." Mae y dyn hwnw sydd yn addaw iddo ei hun lwyddiant heb ymdrechu yn briodol ar gyfer hyny neu yn digaloni yn ngwyneb rhyw an- hawsderau bychain yn sicr bob amser o gael ei siomi, pan y bydd y diwyd a'r penderfynol yn llwyddo tuhwnt i'w disgwyliad. Nis gallwn gael gwell darluniad o ddyn llwfr a digalon na'i fod yn ymollwng ac yn llaesu dwylaw yn ngwyneb anhaws- derau bychain. O'r ochr arall, lie gwelir dyn pen- derfynol a diwyd yn gweithio ei ffordd trwy anhaws- derau mawrion yn amyneddgar nes cyraedd ei amcan y mae yn wir arwydi o ddyn ymroddgar, ac yn wir ychydig o bethau sydd yn anmhosibl i'r cyfryw lie bynag y byddont. Rhoddi gwerth priodol ar amser.—Uwchlaw pob peth dysgwn roddi gwerth ar amser a defnyddio pob moment fel pe byddai yr olaf. Rhenir amser genym yn gyffredin yn dri dosbarth, sef, gorphenol, presenol a dyfodol. Yn awr y mae y gorphenol wedi myned o'n gafael, nid oes genym ond sylwi a myfyrio arno. Y mae y dyfodol yn nghol rhagluniaeth, nis gwyddom pa un a gawn ei fwynhau ai peidio, gan hyny y piesenolyn unig sydd yn ein meddiant. Ac 0 am nerth i'w dreulio i'r dibenion goreu. Mewn amser y mae ein holl gysuron a'n dedwyddwch yn gynwysedig, a phob peth ag ydym yn ei fwynhau neu a allwn ddymuno am dano, ac wrth golli hwn yr ydym yn eu colli hwy i gyd. Dyma wers nas gallwn byth gael ein haddysgu yn rhy ami nac yn rhy ddifrifol ynddi, yn neillduol y bobl ieuainc, canys y maent hwy yn dueddol i wenieithio iddynt eu hunain fod ganddynt gyflawnder yn stor; er bod y dyddiau, misoedd a blynyddoead yn cael eu treulio ganddynt yn anystyriol, eto byddant hwy yn gyfoethog o ran amser, yn y diwedd, yn ol eu tyb hwy, heb roddi clust o wrandawiad i reswm nac ysgrythyr, yr hon sydd yn dywedyd, "Nac ymffrostia o'r dydd yfory, canys ni wyddost beth a ddigwydd mewn diwrnod." Gellir dweyd am amser ei fod yn fyr, yn ansicr, yn gyfnewidiol, yn anadferadwy, ac yn anrhaethol werthfawr. Amser yw yr adeg i ni ymbarotoi erbyn barn a thragwyddoldeb. Y mae ein cysur yn angau, a'n dedwyddwch am dragwyddoldeb yn ymddibynu i raddau mawr ar y modd y byddom yn defnyddio amser. Ond pan y mae yn darfod y mae llawer yn dechreu ystyried ei werth. Dylem gan hyny yn awr ymdrechu i'w brynu trwy ddyblu ein diwydrwydd i iawn ddefnyddio yr adeg mewn llaw er mwyn ad- enill yr odfaon a gollwyd. Ymdrechu er cyraedd gwybodaeth grefyddoz.- Crefydd a duwioldeb ar gyfrif eu cysylltiad a byd tragynyddol a ddylai gael sylw manwl gan bob dyn. Mae gwybodaeth yn gyffredin yn amrywiol ganghenau o ba rai y mae llawer o honynt yn anfuddiol i dreiddio i mewn iddynt, gan nad ydynt yn dal un cysylltiad mewn unrhyw ffordd a'n galwedigaethau na'r cylch pa un yr ydym yn troi ynddo. Ond gyda golwg ar wybodaeth grefyddol mae y peth yn dra gwahanol, canys y mae pawb yn sefyll yn yr un angen a'u gilydd im feddianu y wybodaeth hon iddo ei hun. A hyn yw y bywyd tragywyddol, dy ad- nabod di yr unig wir Dduw a'r hwn a anfonaist di Iesu Grist." A chan mai hon yw y wybodaeth fwyaf angenrheidiol" diameu mai hon hefyd y dylem ym- drechu er ei meddu yn gyntaf. Dywed yr ysgrythyr Fod duwioldeb yn fuddiol i bob peth, a chandd addewid o'r bywyd sydd yr awr hon, ac hefyd o hwn a fydd."
[No title]
Dowch ymlaen eich dau," ebe dyn a ymosodwyd arno gan ddeunaw o deilwriaid. Digwyddodd unwaith fod meddyg a swyddog milwrol wedi syrthio mewn cariad a'r un foneddiges. Gofynodd cyfaill iddi pa un o'r ddau ymgeisydd yr oedd hi am ffafrio. Atebodd hithau mai gwaith anhawdd oedd penderfynu y peth, am eu bod yn greaduriaid mor laddgar." Yr oedd gan plumber fachgen Gwyddelig yn brentis, a rhyw ddiwrnod pan yr oedd arno angen darn o zinc, gorchymynodd i'r crwtyn ddyfod a. darn iddo yn ddeuddeg modfedd ysgwar. "Ie, syr," meddai Pat, deuddeng modfedd ysgwar, ond faint yw ei hyd i fod ? Yn rhyw barth o Ysgotland, ychydig amser yn ol, cyrhaeddodd y pregethwr y capel wedi gwlychu drwyddo at y croen, a gofynodd i ryw hen wreigan Ysgotaidd beth oedd y peth goreu iddo wneuthur. "Ewch i'r pwlpud can gynted byth ag y gellwch, oblogid fe fyddwch yn ddigon syoh yno," oedd atebiad yr hen wreigan i'r gwr parchedig. Os ydych am fod yn hollol ddedwydd, fy anwylyd," ebe un foneddiges ieuanc wrth un arall, ni fydd genych na llygaid na chlustiau pan y daw eich gwr yn hwyr tua thref o'r clwb." Ie, yr wyf yn gwybod hyny," atebodd y Hall, yr hon oedd yn mawr gashau myglys, "and beth ydwyf i wneyd o fy nhrwyn ?