Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
13 articles on this Page
UNDEB CERDDOROL EGLWYSIG HARLECH.
UNDEB CERDDOROL EG- LWYSIG HARLECH. Er nad yr uchod ydyw yr enw awdurdodedig i'r undeb, hyderaf, gan mai yn Harlech y cynhaliwyd yr wyl, y bydd yn eithaf dealladwy i bawb o'ch dar- llenwyr ac na rydd dramgwydd i neb pwy bynag o'r awdurdodau. Faint yw oedran yr undeb nisgallaf ddweyd, ond gallwyf dybio mai ieuanc ydyw er hyny, golyga fod iddi ddyfodol disglaer a gobeithiol. 0 leiaf, dyna fy marn ostyngedig am dani, a diau mai dyna farn pawb a roddes ei breaenoldeb yn nghyfarfodydd yr undeb eleni, sef dydd Iau, yr 28ain o Awst. Er i gyfnewidiad gymeryd lie yn y tywydd diwrnod neu ddau yn flaenorol i'r cyfarfod, ac er fod y diwrnod cynt yn hynod wlyb, hyfryd genym allu cofnodi ini gael hin da ar y cyfan i gynal yr wyl, a chafwyd cynulliadau lluosog ar hyd y dydd. Yn Eglwys St. Tanwg, Harlech, y cynhaliwyd yr wyl, yn yr hwn Ie. y gweinydda y Parch. D. Owen er's blynyddau fel periglor. Syndod i mi a llawer- oedd eraill ydoedd gweled adeilad eglwysig mor lwydaidd yr olwg mewn lie o enwogrwydd Harlech —prif dref y sir, lie y mae cymaint o ymwelwyr yn ystod misoedd yr haf, tybiwn nad gwaith anhawdd a fuasai cael funds i law er addurno ychydig ar yr adeilad. Diameu genym pe yr ymgymerai y Parch- edig D. Owen a'r gwaith o adnewyadu yr hen fam adeilad y caffai gynorthwy calonog y plwyfolion, bonedd y cylchoedd, a's ymwelwyr. Clywsom droion yr ymwelwyr yn gofidio o herwydd sefyllfa yr adeil- ad, a diameu genym y rhoddent bob cynorthwy er ei hadnewyddu unwaith y cychwynid y gwaith. Sylwasom fod American organ ysplenydd wedi cym- eryd lie yr harmonium fechan oedd yn arfer a bod yno, a haedda Miss Lovegrove, Castle Hotel, yr hon foneddiges yw'r organyddes, ddiolchgarwch cyffred- inol am ei llafur yn casglu tuag at gael yr unrhyw. Fe welwn trwy hyn nad yw yr Eglwys yn Harlech yn hollol amddifad o aelodau zelog a gweithgar. Symudwn ymlaen bellach i roddi adroddiad byr o'r gweithrediadau am y dydd. Dechreuwyd y cyfarfod boreol am 10.45, pryd yr intoniwyd y gwasanaeth gan y Parch. D.¡T. Francon Davies, B.A,, curad, Pwllheli. Y mae Mr. Davies yn gerddor gwych, ac y mae ei lais clir, soniarus, yn ei gyfaddasu yn arbenig at y rhan hwn o'r gwaith. Trefn y gwasanaeth oedd a ganlyn Venite: E. G. Monk. Te Deum Trefniant Boyton Smith. Bene- dictus: Boyton Smith. Anthem: "Blessed is he that considereth the poor," Psalm xli. 1, 2, 3, (Owain Alaw). Y tonau oeddynt-Kocher, St. Agnes, a'r Old 44th (Ancient and Modern). Darllenwyd y llithoedd gan y Parch. John Lloyd Jones, M.A., periglor Criccieth, a'r Parch. D. Owen, periglor Harlech. Traddodwyd y bregeth gan y Gwir Barch- edig Esgob How, Bedford, oddiar y geiriau, A dy- weded yr holl bobl Amen." Sylwai y rhoddai yr Eglwys lawer mwy o waith i'r bobl na'r un corff arall o Gristionogaeth. Ni allasai gwasanaeth yr Eglwys fod yn effeithiol heb i'r gynulleidfa gymeryd ei rhan ynddi. Dylent oil gyd-uno yn yr atebion —yna caent gyd-addoliad. Dylai yr holl gynulleidfa, nid y corau yn unig, gymeryd i fyny eu gwaith. Dylent bawlio eu rhan yn y gwaith. Os oeddynt yn aelodau o'r Eglwys nid oeddynt yn cyflawni eu dyledswydd fel Eglwys- wyr oni wnaent ddilyn rheolau y Llyfr Gweddi Gyff- redin. Pwysai ar ei wrandawyr i fod mewn pryd i'r gwasanaeth, canys yr agoriad i'r gwasanaeth Ddwyfol ydoedd y Gyffess. Hynod o briodol ydoedd ei sylwadau rhagorol ar y modd y dylid cyffesu. Dylent gyffesu mewn yspryd priodol. Dywedyd y geiriau yn groew a hyglyw-speak them oitt-ie, o'r galon. Gwneler hyny yn ddefosiynol. Penlinier yn barchus, a gwneler hyny mewn ysbryd gweddi, ac mewn gwirionedd. Heb hyny nis gallai eu gwasanaeth fod yn ddim llai na ffurf farw (dead form). Ofnai yn fynych mai, ac oherwydd yr amddrfadrwydd o ysbryd addoli a nodweddai eu cynulleidfaoedd, mai dead form oedd eu gwasanaeth yn ami. Nid oedd, ac m ddylai fod felly. Sylwai hefyd nas gellid gwneyd heb ffurfiau. Ffurfiau oeddynt Psalmau Dafydd, ac yr oedd ein Harglwydd bendigedig wedi rhoddi i ni esiampl ardderchog o ffurf yn Ngweddi'r Arglwydd. Y perygl ydoedd defnyddio y ffurf heb yr yspryd. Nid oedd y ffurf ynddo ei hun yn addoliant. Yr oedd y Psalmau wedi eu cyfaddasu modd y gallo pawb gyduno ynddynt. Talai warogaeth uchel i dalent gerddorol y Cymry. Yr oedd Duw pob daioni" wedi eu bendithio gyda'r fath leisiau soniarus ag a'u galluogai mewn modd neillduol i roddi expression- ddyladwy yn yr hyn a .ganent. Synid ef, a dy eithriaid eraill yn yr iaith, gan y fath swyn a roddent yn eu cerddoriaeth, ond hyderai na adawent i ddim eu hamddifadu o'r yspryd-y peth byw-heb yr hwn ni allai fod bendith. Ofnai hefyd y diystyriai y bobl y Credo," ie, Credoau yr Eglwys. Ni ddylent wneyd hyny, canys nid oedd y Credo yn ddim llai na Chant of Praise, ac yspryd mawl iyn bendifaddeu a ddylai nodweddu eu hadroddiad o hono. Hanesyddiaeth ydoedd yr hen hen, hanes o iachawdwriaeth i fyd colledig. Yr oedd duwinyddiaeth yn werthfawr. ond beth ydoedd ? Onid Science of Holy things ? Yr oeddynt wedi derbyn y Credo oddiwrth yr Apos- tolion—ie, yn mhellach etifeddiaeth yn cael ei thros- glwyddo i'r Eglwys o oes i oes ydoedd. Yr oedd yn gadwen gydiol cydrhwng yr Eglwys Apostolig a'r Eglwys yn ein dyfldiau ni. Sylwai hefyd ar yr arfdtiad o .droi i'r Dwyrain wrth adrodd y Credo. Nid oeddynt heb reswm dros hyny. Tarddai yr ar- feriad o'r hen Eglwys gyntefig. Pan yn bedyddio dychweledigion (converts) byddai yn arferiad iddynt droi i'r gorllewin pan yn cael eu bedyddio—lie machlud haul-a gadael y byd mewn tywyllwch, yn arwyddocau eu bod yn ymwrthod a phechod y tywyllwch, ac wedi eu bedyddio troent a'u gwynebau i'r dwyrain, lie codiad haul,—yn arwyddocau mai Criat ydoedd Haul Mawr yr Adgyfodiad, yr hwn yn unig a allasai eu gwaredu oddiwrth eu pechodau- Terfynodd ei barchedigrwydd gyda gair at y corau. Mawr ydoedd eu braint o gael rhoddi eu gwasanaeth i'r Arglwydd. Gwerthfawroger y fraint ganddynt. Hyderai eu bod oil yn gymunwyr ac yn aelodau didwyll o'r Eglwys. Nid oedd neb un yn deilwng pa mor alluog bynag y byddo fel cerddor, o fod yn aelod o'r corfos heb fod aelod ac yn gymunwr. Chwi welwch oddiwrth y bras ddarlun uchod i ni gael bregeth hynod gyfaddas i'r achlysur, pa un a draddodwyd mewn iaith syml a chyda difrifoldeb neillduol gan y gwir Barchedig Prelad. Ar ddiwedd y gwasanaeth gwnaed casgliad at dreuliau y dydd. Yr oedd Ciniaw a the wedi eu parotoi mewn modd canmoladwy gan bwyllgor yr Undeb yn y Town Hall i'r corau a dieithriaid, a bu oddeutu 200 yn cyd- gyfranogi o'r naill a'r llall, a theimlir yn ddiolchgar nodedig i'r pwyllgor am eu llafur a'u caredigrwydd yw darpar mor ehelaeth ar eu cyfer. 'Am 2.30 Cynaliwyd y cyfarfod prydnawnol, pryd yr inton- iwyd y Litani eto gan y Parch. Ffrancon Davies, ac y pregethwyd gan y Parch. T. Edwin Jones, curad Llanberis, oddiar Matthew xxi. 22-29. Gadawodd Mr. Jones impression rhagorol ar y gynulleidfa, a theimlir yn dra chyffredinol ei fod yn bregethwr addawol iawn. Y mae yn draddodwr melus a rhwydd, ac yn alluog i osod allan ei syniadau mewn iaith ddestlus a dealladwy iawn. Carem yn fawr roddi rhai o sylwadau y pregethwr i mewn yn ein hadroddiad, ond gan fod y bregeth yn cael ei thraddodi yn yr hen iaith anwyl nid oes yr un angenrhaidj a phe traddodasid hi yn yr iaith Saesneg. Ac ar bwys y rheswm hwn yr ymgymer- asom a. chyfieithu rhai o sylwadau yr Esgob How. Dechreuwyd y gwasanaeth hwyrol am 6-30. In- toniwyd y gwasanaeth gan y Parch. Ffrancon Davies. Darllenwyd y llithoedd gan y Parch. R. Jones, M.A., periglor Llanfihangel-y-traethau, a'r Parch. Owen Jones, periglor Llanfair-boneddwyr ag sydd yn cymeryd dyddordeb mawr yn yr Undeb a phob gwaith a thuedd ynddo i hyrwyddo llwydd- iant yr Eglwys. Traddodwyd y bregeth, sylfaenedig ar y geiriau hyny yn Salm xlviii. 6-7, a 1 Cor. xiv 15, gan y Parch. E. T. Davies, Aberdyfi. Caniadaeth y Cysegr ydoedd pwngc ei destyn, a chawsom ym- driniaeth fanwl arno, a dosranodd y gwr Parchedig ei bregeth mewn dull hynod o ddeheuig. Gwyddem fod Mr. Davies yn fardd, yn llenor, ac yn bregethwr mawr, ond ni wyddem cyn hyn ei fod yn gerddor, ac nid oes dadl nad yw yn gerddor gwych-profai ei sylwadau rhagorol a dysgedig hyny. Meiddiaf ddweyd na thraddodwyd erioed bregeth i well pwrpas, ac er mwyn yr Eglwys meiddiaf yn mhellach erfyn arno ei chyhoeddi ar fyrder. Gwnelai ei dos- barthu ymhlith Eglwyswyr Cymru fawr les i'r Eg- lwys. Yr anthem ydoedd Teyrnasoedd y ddaear." Datganwyd yr Unawd Bass, Yr hwn a ferchyg ar nef y nefoedd," gan Mr. Ff. Davies. Cafwyd dad- gaciad mawreddog. Dylaswn hysbysu i'r cyfarfod ddechreu nos Fercher, pryd y darllenwyd y gwasanaeth gan y Parch. J. H. Evans, Talsarnau, y llithoedd gan y Parch. O. Jones, Llanfair, ac y traddodwyd y bregeth ar Weddi," gan y Parch. E. T. Davies, Aberdyfi. Yr oedd corau Eglwysig Llanfair, Harlech, Talsarnau, Maentwrog, ac aelodau o gor Eglwys Penrhyn a chorau eraill yn bresenol, pa rai a arweiniwyd gan Mr. W. Roberts, C.M., prif athraw ysgol waddoledig Harlech, yr hwn a fu yn hynod lafurus yn trainio y corau yn eu gwahanol blwyfydd gogyfer a'r wyl. Haedda efe, ynghyd a. Mr. Jones- Morris, Tycerrig, Llanfihangel, ysgrifenydd gweith- gar y mudiad, glod uchel am eu gweithgarwch yn dwyn yr wyl i derfyniad mor llwyddianus. Y mae Mr. Jones-Morris yn un o'r lleygwyr mwyaf gweith- gar a fedd yr Eglwys yn yr Esgobaeth, a phob peth yr ymaflo ei law ynddo, efe a'i gwna a'i holl egni. Gwelsom yn bresenol y clerigwyr canlynol y Parchn. J. M. Jones, Aborerch J. Lewis, Dolben- maen J. Lloyd Jones, Criccieth D. Lloyd Jones, Porthmadog Edwards, Porthmadog; R. Jones, Llanfrothen; D. Morgans, Penrhyndeudraeth; R. Jones, Llanfihangel D. Owen, Harlech J. Hughes, Talsarnau D. Jones, Llanenddwyn; J. Davies, St. David's, Blaenau Ffestiniog, ac amryw eraill. Dylwn nodi cyn terfynu i gor Maentwrog gael eu cludo i'r wyl mewn cerbydau ar draul creadigrwydd W. E. Oakeley, Ysw., y boneddwr hael galon o'r Plas, Tanybwlch. Y mae Mr. Oakeley ar bob adeg yn hael iawn ei roddion at yr Eglwys, a phob achos da, ac y mae llwyddiant a chysur ei ddeiliaid yn agos iawn at ei galon. Haedda Miss Killin a Mr. R. W. Vaughan ddiolch gwresog am eu llafur yn trainio corau Tynant a Maentwrog, a mwynhaodd yr aelodau yn fawr eu treat i Harlech o dan eu har- weiniad, a dychwelwyd adref yn ddiogel a chysurus, a phawb wedi eu llwyr foddhau.-Llygadog.
MARWOLAETH FICER LLANLLWCH-HAIARN.
MARWOLAETH FICER LLAN- LLWCH-HAIARN. Gyd a galar yr ydym yn cofnodi marwolaeth y Parch. George Cuthbert, Ficer Llanllwch-haiarn, sir Drefaldwyn, yr hyn a gymerodd le yn ddisymwth ddydd Sadwrn wythnos i'r diweddaf. Yn y boreu gweinyddodd briodas yn Eglwys y plwyf. Yn y prydnawn yr oedd yn Drefnewydd, a dychwelodd adref yn gynar. Ar ol swper, tua deg o'r gloch ym- ddangosai fel yn myned i gysgu ar y gadair, ond canfuwyd yn fuan mai cwsg angeu ydoedd. Gedy Mr. Cuthbert wraig a phlant i alaru ar ei ol. Yr oedd yn dra chymeradwy yn ei blwyf a'r gymydog- aeth, a chreodd y newydd am ei farwolaeth ddi- symwth alar cyffredinol.
[No title]
Dylai gwestywr fod yn un y gellir rhoi i fyny gydag ef bob amser. Mae y rheilffyrdd yn Prwsia yn cuddio yn agos i 9,000 o filldiroedd—ychydig yn rhagor na Canada. Dywedir fod geifr yn boenus a beichus yn yr East Indies. Haerir fod 14,000,000 o honynt yn rhaglawiaeth Madras yn unig. Ceir tri math o ffrindiau-ffrindiau sydd yn ein caru, ffrindiau nad ydynt yn malio dim am danom, a ffrindiau sydd yn ein cashau. Cawn fod rhieni yn gadael eu plant yn myned ar gynydd yn Macclesfield, oblegid ceir fod yno 52 o blant yn y tloty, y rhai a adawyd gan eu rhienu. Ar ddyfodiad y gerbydres i Rugby boreu dydd Sul, cafodd un Thomas A§hby, pan yn ceisio neidio ar un o'r cerbydau cyn arosiad y tren, ei ladd yn y fan. Darfu i bysgodwraig o'r enw Ginnelly, drywanu menyw arall o'r enw O'Brian mewn cweryl yn Westport dydd Mercher diweddaf, gan achosi ei marwolaeth. Y mae Ginnelly wedi ei chymeryd i fyny. Y mae ¡Mr. Bradlaugh wedi trefnu i fyned ar daith ddarlithyddol i'r Unol Dalaethau yn ystod misoedd yr Hydref, felly ni bydd iddo aflonyddu dim ar Dy y Cyffredin yn yr eisteddiad yn Hydref a Tachwedd, ond bydd yn ol yn Llundain erbyn eisteddiad 1885. Pan yr oedd rhai labrwyr yn cloddio yn Cor- poration Street, Birmingham, y dydd o'r blaen, deuwyd o hyd i ysgerbwd dyn wedi ei gladdu tua tair troedfedd o dan wyneb y ddaear, a hyny heb yr un arch, a thwll bwled yn ei benglog. 0
LLANBERIS.
LLANBERIS. Y CHWAREL.-Y mae'r llechi yn gwerthu yn rhag- orol y dyddiau hyn, a'r llwytho yn well nag y bu er's cryn amser, a gobeithio y pery felly, oblegyd y chwarel yw bywyd y lie hwn. Mae parotoadau yn cael eu gwneyd i saethu rhyw glogwyn mawr sydd ar y ffordd yn y chwarel. Bwriedir, pan fo y twnelau yn barod ynddo, i roddi cryn swm o'r dynamite yn- ddo, yr hwn a danir gyda gwefrdan. YR YMWELWYR.—Bu canoedd lawer yma, y mis diweddaf, a chryn o lawer drens rhad, ac mae'r di- eithriaid yn parhau i ymweled; ond diau y bydd eu tymor ar ben gyda hyn.
GWAENYSGOR.
GWAENYSGOR. Arholwyd ysgolion y lie uchod gan T. Morgan Owen, Ysw., M.A., H.M.I., yr ysgol nos ar yr 20fed o Chwefror, a'r ysgol ddyddiol ar y 13eg o Fehefin, 1884. Athraw yr ysgolion ydyw Mr. J. J. Davies, yr hwn sydd wedi bod yn Gwaenysgor dros chwe' blyn- edd. Mae yn hyfrydwch iddo wybod fod ysgol y dydd wedi enill y mark uchelaf, Rhagorol. A ganlyn ydyw'r adroddiadau am y flwyddyn yn diweddu Mai 31, 1884 :-Day School-, 1 The poetry was very good with some excellent answers. The grammar varied from fair to excellent, a few children made some queer mistakes in this subject. The standard work was very good upon the whole some of it was ex- cellent tone, order and registration were excellent. The infants need more care in spelling, recitation, objects and substraction their tables and exercises were very good, and their other work (not already mentioned) was good. The needlework needs much attention as it was not in accordance with the requirements of the Code more knitting is ad- visable, some of the specimen work was good. The room was very clean in every way. It affords me great pleasure to recommend the Excellent Merit Grant for the work and state of this school and for the excellent way in which the children do their work." Evening School-" This night school is doing good work."
TON, YSTRAD RHONDDA.
TON, YSTRAD RHONDDA. CYFARFOD MISOL GLOWYR Y DOSBA.UTH.-Dydd Llun, wythnos i'r diweddaf cynhaliwyd y cyfarfod misol arferol yn y Windsor Hotel, Ton, pryd y daeth nifer dda o gynrychiolwyr ynghyd. Yn gyntaf pen- derfynwyd fod Mr. W. Abraham i dalu ymweliad a Glofa y Rhondda function mewn cysylltiad a'r an- nealltwriaeth sydd yn y lofa hono. Wedi pasio pen- derfyniad ynglyn a Helaethiad yr Etholfraint, daeth annealltwriaeth glofeydd Ty'nbedw a'r Gelli o dan sylw. Darllenwyd llythyr a dderbyniwyd oddiwrth ysgrifenydd pwyllgor gweithiol y Gelli a Thy'nybedw yn hysbysu fod y Mri. Cory a'i Frodyr, perchenogion y glofeydd, wedi crybwyll y byddai yn dda ganddynt gael cydgyfarfod a chynrychiolwyr y ddwy lofa ddydd Iau nesaf. Ar ol ychydig ddadleu, cymeradwyodd y cynrychiolwyr y cwrs hwn. Tuag at gynorthwyo gweithwyr y Gelli a Thy'nybedw, penderfynodd y cynrychiolwyr yn unfrydol fod treth o ls. yr aelod i gael ei gosod bob pythefnos.
BRYNMAWR.
BRYNMAWR. Y GENHADAETH DRAMOR.—Da genyf hysbysu eich lliosog ddarllenwyr fod ein ficer parchus y Parch. D. Lewis yn cymeryd dyddordeb neillduol yn y gwaith cenhadol, ac wedi bod yn foddion i anfon dau o'i aelodau i lafurio o blaid eangiad teyrnas Crist ymysg paganiaid yn nhywyll-leoedd y ddaear. Y cyntaf ydoedd Mr. Martin Irving, yr hwn a barotowyd yn ngholegau Warminster a Chaergrawnt, ac a aeth gyda'r Esgob Smythies i Ganolbarth Affrica yn mis Chwefror diweddaf. Yr ail yw Mr. Samuel Davies, yr hwn sydd yn awr ar derfynu ei gwrs athrofaol yn ngholeg Bonniface, Warminster, ag a fydd yn hwylio ddiwedd y mis hwn, gan fwriadu llafurio- yn esgobaeth Nova Scotia. Derbyniodd y Parch. D. Lewis lythyr yr wythnos ddiweddaf oddiwrth Mr. Irving, dyddiedig Newala, Zanzibar, Mehefin 5ed, yn yr hwn y dyry hanes dyddorol o'i daith i'w wlad fabwysedig. Wedi cyrhaedd Zanzibar, dywed Mr. Irving ei fod yn nghwmni un Mr. Williams, lleygwr, a rhai eraill wedi hwylio i Lindi, yr hyn a gymerodd ddau ddlwrnod. Pan gyrhaeddodd i'r lie hwnw cafodd ymosodiad o ryw glefyd, a bu yn gorwedd am 10 diwrnod. Yr oedd nifer o ddynion wedi eu hanfon i gario ei gludgelfi, a dilynodd yntau hwynt mewn canoe bychan ar ol gwella yn ddigonol. Araf- aidd iawn ydoedd y daith-tua dwy filldir yr awr, a phan laniasant croesawyd hwy yn gynes gan Arabiad caredig. Cysgasant ar y llawr yn yr awyr agorsd drwy y nos, ac yn y boreu, wedi derbyn ychwaneg o garedigrwydd oddiar law yr Arab a'i deulu, cychwyn- asant yn ddilynol ar eu taith, acyr oedd mor boeth fel yr yfodd llawer o honynt ddwfr budr gyda boddhad. Wedi teithio gydag anhawsder am amryw ddyddiau, cyrhaeddodd Mr. Irving a'i barti i Newala. Cynhelir gwasanaethau yno fel y canlyn ar y Sul:—Cymun am saith, gwasanaethau am 9, 10, 12, 3, a 6 o'r gloch, ond y mae Mr. Irving wedi addaw ysgrifenu yn fanylach yn fuan, ac feallai y cawn y fraint o gyhoeddi rhai rhanau o'i lythyr. Taer ddymuna ar i'r Parch. D. Lewis ei gofio yn ei weddiau. Pe bai pob clerigwr yn Nghymru yn dilyn esiampl Mr. Lewis, ac yn anfon un o'i blwyf, buasai y gwaith yn myned rhagddo yn ardderchog. Mae y cynhauaf yn barod, ond y gweithwyr yn brin. Duw a roddo ei ras ar ymdrechion ei weision ymhlith paganiaid y ddaear, ac a roddo nerth iddynt barhau gyda'u liofi waith.-Gohebydd.
ROATH, CAERDYDD.
ROATH, CAERDYDD. EGLWYS ST. GERMAI.-TS.-Rhoddir ar deail i ni bod eglwys newydd St. Germains, Roath, i gael ei hagor a'i chysegru y dydd cyntaf o fis Hydref. Adeiladwyd yr eglwys hon er gogoniant Duw a choffadwriaeth am y gwaith pwysig a wnaed yn Roath gan y diweddar ficer, Parch. F. E. Puller, yr hwn sydd yn awr yn offeiriad cenhadol yn Neheudir Affrica. Y mae tua 210,000 wedi eu treulio eisoes ar yr adeilad. Y Parch. R. J. Ives, Bristol, caplan Due Devonshire, a fydd y ficer cyntaf. Bydd y nawddogaeth yn y dyfodol yn nwylaw Keble College, Rhydychain. Gwnaed y penodiad cyntaf gan y Parch. T. J. Beck, ficer presenol Roath. Cynhelir gwasanaethau arbenig yn yr eglwys newydd ar hyd yr wythnos gyntaf yn y mis nesaf.
WYDDGRUG.
WYDDGRUG. Hyspysir bod y Parch. Rowland Ellis, ficer Wydd- grug, wedi cael cynyg ar fywoliaeth bwysig yn Ebim- bargh, a'i fod yn debyg o'i derbyn.
YNYSOWEN, MERTHYR TYDFIL.
YNYSOWEN, MERTHYR TYDFIL. GWYL DE.—Pyydnawn ddydd Iau cynhaliwyd gwyl de flynyddol yr Y sgol Sul Eglwysig, pryd y daeth lliaws mawr ynghyd. Cyhoeddiryr adroddiad yn y rhifyn nesaf.
DOWLAIS.
DOWLAIS. GWYL GORAWL.-Nos Fawrth diweddaf cynhaliwyd gwyl gorawl leol yn yr Eglwys Gymreig, Dowlais. Yr oedd corau Rhymni a Dowlais, Pen- garnddu, a Tydfil's Well, Merthyr Tydfil, yn bresenol, yn gwneuthur tua 200 mewn rhif. Can- wyd y gwasanaeth gan y Parch. Lewis Jones, Cadox- ton, a darllenwyd y llithoedd gan y Parch. Canon Evans, Rhymni. Pregethodd y Parch. H. G. Williams, Ficer Radyr, oddiar y geiriau, Cenwch i ni rai o ganiadau Seion." Daeth cynulleidfa dda ynghyd. Yr emyn orymdeithiol ydoedd "Teithio'r wyf fynyddoedd maith," ar y d6n Gwynedd." Canwyd y Salmau 42, 96, a 119, a'r chants "Parisian Tone," Dr. W. Crotch, a J. Barnby, a'r canticles ar y chants" Sauage a Tonus Peregrinns," allan o Trefn a Dulhoedd. Yr anthem ydoedd Bendigedig fyddo Arglwydd Dduw Israel," gan Mr. John Thomas, Llanwrtyd. 0 Ilaen y bregeth canwyd Yn Eden cofiaf hyny byth ar y don St. John;" ac ar ol y bregeth, Gwaith hyfryd iawn a melus yw ar y d6n Uffingham." Fel emyn ymadawol canwyd Ni ganwn glod i'r addfwyn Oen ar y d6n Otterbourne." Gallwn ddweyd i'r Salmau gael eu llafarganu yn nodedig o dda, y geiriau yn cael eu hacenu yn eglur a chywir, ac felly hefyd y canticles a'r atebion. Carasem pe buasai mwy o fywyd yn yr emynau, yn enwedig yn yr emyn orymdeithiol Gwynedd a'r emyn o flaen y bregeth. Cadwodd y corau mewn ton ragorol o'r dechreu i'r diwedd, ac ar y cyfan, yr oedd yr wyl yn dra llwyddianus, yn enwedig pan gymerom i ystyriaeth yr amser byr a gafwyd i ymbarotoi. Haedda arweinwyr y gwahanol gorau yn gystal a Mr. Thorn Williams, arweinydd yr undeb, air o ganmoliaeth am eu diwydrwydd a'u medrusrwydd. Gwnaeth chwareuwyr y gwahanol offerynau cerdd eu gwaith yn ganmoladwy, sef Mrs. R. Jones a Miss Walker, ar yr harmoniums, Mr. Morgan Morgans, ar y crwth, a Mr. O'Neill a Mr. W. Jones, ar y comets. CYFARFOD CENHADOL.—Nos Iau, cynhaliwyd cyf- arfod cenhadol yn ysgoldy Dowlais, pryd y traddod- wyd anerchiad tra dyddorol gan y Parch. T. Lloyd Williams, Ysgrifenydd Cymraeg yr S.P.G. Drwg genym na fuasai y cynulliad yn lliosocach. Tybid mai araith sychlyd, llawn o ffigyrau a gawsem, ond yn lie hyny daeth Mr. Williams a nifer o ddarluniau gydag ef, a thrwy gymorth y rhai hyn gwnaeth y cyfarfod yn dra phleserus. Teimlwn yn sicr y ca weled cynulliad y tro nesaf y daw yma, a hyderwn na bydd y cyfarfod hwn yn ddieffaith pan y daw yr amser i wneyd y casgliadau blynyddol.
DOLGELLAU.
DOLGELLAU. Y BORD o GARDIANS.—O diar anwyl, Mistar Golygydd bach, mae'n rhwbath rhyfadd gen i wel- wch chi sylwi ar rai petha yma. Mi rydw i'n rong neu rwbath, ond fedra i yn fy myw einios ddeall y leving offisar yma. Drw drugaradd dydw i ddim eto wedi gorfod rnofyn cymorth y plwy,' ond gwan iawn fase hi ma gen i ofan :—dim llawar o frasdar rwan yn siwr i chi. 0 na, i'r house a phawb rwan Ond dyna oedd gen i alw ych sylw chi, set' gwaith Tomos Parry eisiau i'r gardians godi ei gyflog mi rydw i yn meddwl mai rhw- bath fel ugan punt y flwyddyn oedd gyno fo eisio ychwaneg. Does dim rheswm bobol anwyl; os nad ydi o yn cael digon rhoed ei swydd i fyny mae miloedd fase yn leicio cael haner yr hyn a dderbynia yn siwr i chi. 0 bob peth glywas i erioed, gan hwn yr oedd y rheswm rhyfedda dros hawlio codiad, sef fod llai yn derbyn cymorth yn awr nag a fu Gan fod llai o waith, llai ddyla ynta gael ac nid mwy. Fu rioed ffasiwn beth a hyn mae gyn y bobol yma ddigon o drethi yn siwr i chi heb gael ych- waneg. Un iawn ydi gwraig y ty lojin yma am ddwad a hanas i mi, gan ei bod hi yn nabod pawb yma, ac yn siarad a phob un pan y gwel hwy. YMADAWIAD Y RECTOR.—Mae gynon ni hirath ofnadwy yma am Mistar Lewis, gan ei fod ef a'r teulu wedi mynad i ffwrdd yr wythnos hon. Boed i Dduw ei lwyddo yn ei swydd uchel fel olynydd y diweddar Ddeon Edwards. Does gen i fawr o flas scwenu heddyw; mae fy hirath yn ormod. Ffarwel medd-Sian William.
CAERFYRDDIN
CAERFYRDDIN CENHADAETH YITAD IGNATIUS.- Llanwyd Assembly Room y dref hon ddydd Sul gan gynulleidfa barchus a ddaeth ynghyd i wrando ar y Tad Ignatius, o Fynachlog Llanthony, yn pregethu, yr hwn a ddechreuai ei genhadaeth am wythnos yn y lie y diwrnod hwnw. Traddododd bregeth hynod ddifrifol, yn 'ystod yr hon yr hysbysodd mai ei ddiben yn dyfod yna ydoedd achub eneidiau, ac nid i greu dl- fyrwch a byddai i wyrth gael ei chyflawni cyn diwedd yr wythnos a synai holl Gristionogion y gymydogaeth. Yr hyn a olygai wrth hyny ydoedd y byddai canoedd mwy yn ceisio lie yn y neuadd nag a ddaliai; dyna ydoedd ei brofiad mewn lleoedd eraill. Da oedd ganddo weled y Wasg yn cael ei chynrychioli yno, yr hyn fyddai yn foddion i wneyd y genhadaeth yn wybyddus. Ymddangosai y rhai fuont yno wedi eu boddhau yn fawr. BWRDD Y GWARCHEIDWAID.-Dydd Sadwrn, cym- erodd etholiad ysgrifenydd y bwrdd le, ynghyd a'r swydd o gofrestrydd arolygol genedigaethau, priodas- au, a marwolaethau yn Nghaerfyrddin a'r dosbarth. Ymgeisiai naw, ac yn y rhaniad cyntaf gyda'r tugel safent fel y canlyxi: -Rowland Browne, cyfreithiwr, Caerfyrddin, 25; T. Lloyd Jones, eto, 10; James John, eto, 11; Thomas Walters, eto, 3; D. P. Mor- gan, Anchor House, 3 D. T. Lloyd, Bristol House, 0 W. T. Phillips, Talog, 2 Chales Bevan Jenkins, Llangyfelach, 0; W. H. Berry, East Hailing, 0. Yn y rhaniad olaf safent fel y canlyn :-Browne, 30 Edwardes, 14; John, 11. Felly etholwyd y blaenaf i'r swyddi.