The Carmarthen Journal and South Wales Weekly Advertiser

LLITH TWTVpBARELS Rhiw fyd od ofnadw iw hwn. Un dyn ai ddwrn ar wddwg y Hall yn rownd abowt. Mi gewch weld jist imhob pentre mi tkid rhlw lordin bach swanklid yn diskwi i bob un obeio'i orders e. fel ta ge n ajent i'r Hollalliog. Os na fidd pob un yn I gidna- bod o'n geffil blan I wk owt, deer Jina fwstwr a relets fidd gidag e. Ond weit an see. Ma'r jokers ma finicha yn cal cwdwm a. r andras hwyr no hwvrach. Dim ond cadw lwk owt a watcho r whil yn troi sy ishe. Ond gnewch chi'r un peth a TWL' Minnwch gal difirrwch mas o nhw. Widdoch hi, wrth watcho'r whilgrix ma yn gweitho t,mmie a moshwns ma'r sport ore. Mi fiddan shwr o ddi. hino rhiw fore a gweld fel gwelodd rhen frenin ry slawer dy,—dwrn yn sgribblan ar y wai, ag yn gweid i pwyse nhw. Chi fidd yn wherthin ptny. A odich chi wedi silwi ariod fel ma'r elven i imiteto wedi citcho miwn dinion. 0, bidd un yn idnch yn weddol miwn rhiw shiwt ne ddross neill- tiol. mi gewch weld ffleet fowr yn swankan m f 'r un steil. Os bidd prigethwr mowr yn carthi i wddwg. ne moilid i Used, ne weitho shapse neill- tiol, mi fidd rijment fowr o Jaks bach yn ffolo siwt bang. Os bidd rhowin yn skriveni miwn ffordd neilltiol, 0, ma rhaid coppio bang. Ma'r un cinta bob amser yn gneid popeth yn i ffordd i hinan. Allan nhw ddim help, ond am y jokers bach erill, wel, gneid bendikod o nhw i hinen ma nhw. Wth- gwrs all Twm ddim help nad iw i ddwrn e'n galler spelian 'r un peth a ma'r boys mowr ma. Dabbo pethe lawr yn anniben ma Twm fel ma nhw'n dig- widd taro'n i fwtwm e. i-lechi'n y man na. shach bod Twm yn ffeili spelian. jiw mai jist a mind yn ffashwn nawr. Ie. dewch chi mhlant i. Sein dda iw ich gweld chi'n dilin ol trad y tinker. Whish- git. Widdech chi fod y byd ma upseid down. Yn y Sennedd politix iw'r cwbwl. Ptim ots pwy barti sy'n dod miwn a rhiw welliant ne ginnig. ma'r Hall ar i ben e rwp. Dewch nee lawr wedin at y Cownsils baoh ma. a weier-pwlin iw'r cwbwl. Nid shwt fachan iw e iw'r point, ond awes dibs da'i dilwith e. ag i bwy enwad mai e'n blongo, fel ta nhw'n cadw eksam i find miwn i'r nefodd. Plei the gem yiw blwming westers. Odi chi'n gwbod befh iw niwsans mwya'r diddie ma, Y motors ma. Ta Twm yn cal i ffordd arni nhw, ar fenkos i mi geiso'r d-- lot find i if, le todden nhw bang. Mai'n beriglis i find mas i'r hewl. Widdech chi pwy find cewch chi gornad yn ich cefen. ne dopoad yn ich killa. Ma nhw'n credi ma dim ond nhw bia'r hewl nawr. Diw knoko dyn i gwmpo ddim bid gida nhw. a ma lladd ffowls yn sport yn iawn. Drichwch ar dre CARFURDDIN. Ma Twm yn mind i gitcho'n mwndak jents y Town Cownsil un o'r dwarnode ma. Weitwch chi, mi ga nhw skwida.d fel iskwid eeilog bantam. Beth ma'r set peido passo riwl bendant faint o speed ma nhw fod i drafeili trw'r dre. Ma. sawl kes gida Twm ar i not-book, a mi ga nhw ole didd riw ddwarnod. Pwy chans sy gida'r polees i gadw order pan bo dim o'r gifreth yn blaen ar y point. I, a pwy galondid i'r polees yn amal iw mind a kesis o flan y jistissed. 0, Twm nows a lot abowt thees eer boys. Ond dina fe. Mi fidd speshal artikl ar y bisnes ma un o'r dwarnode ma. Beth iw'r shindi sy sha Blanportb. Ma rhai boys yn treial bod yn witti ag yn glever ofnadw. Stim ots yn y byd oboti'r trethi. ond i hala nhw at bwr- pas sy'n cid-find ai heideeas nhw i hinen. Lot o shindi oboti'r Nashonal Leibrari yn Abaristwith. Ie, Nashonal. Stoppwch chi, ie, Cimri sy'n mani. jo'r stablishment i gid wthgwrs, onJ stim ot9 am hini. Dima'r point. Faint o beniffit i'r wlad iw rhiw gonsarn felna. Startwch institwts, a reed- ing-rwms, a pethe felna gatre. a gadwch i feohgin mowr Abaristwith idrich ar ol i bisnes i hinen. Ma boys Abaristwith yn meddwl galla nhw riwlo'r sheer i gid. Hm. Ini'n gwbod i seis nhwvnte hefad. Ond odich chi wedi gweld y partiklars oboti'r dreth boys. 0 mai'n dda. Y Gardians wedi codi oeinog a dimme'r bunt; Distrik Cownsil r un faint; at goste'r shir wedi codi dwy a dimme. Acnos beth ma ooste'r shir wedi codi wn i. Nid at riparo teie Pantteg dan y Smol Holdings 'no. Riskolion bopdy yn mind a dimme'r bunt. Ma hina'n go dda; Rantarmidiet skools yn mofin ceinog y bunt yn ekstra; Sanatorriwms yn mofin dimme'r bunt; a coste r oversiers dwy geinog y bunt yn ekstra. Nawr ma hina yn gneid y dreth yn WYTH CEINOG v bunt yn fwy na llinne. Pwy'sy'n mind i backo fini skwari dibe at y Nashonal Leibrari ar gefen 'na Iwetb. Chi'r jokers sy'n mofin gneid 'ny ffork owt yiwrselfs. or shut up. Wel mi ffeilodd W alters a ohal gids: r Bord Kon- ervetors Cv boys ma ay'n ceiad yr afon rhog y pwr dabs) i adel i foys Kenarth gal rhwydo 0 yn y nos. Nawr ta chi'B biskotwirs mi fisech yn gwbod na stim chans gida rhain i ddala^ piskod ond yn y nos. Widdwn i'n brion na fise Wat dammed gwell 0 find a'i noshon o flan y Bord. Beth iw'r ots sda boys y rod an lein am fara chaws boys Kenarth. Dim skram bit. Dim ond meddwl am i hinen. Mi nath Meiros gwd fFeit o'r blan am gal rafon yn rhidd i biskota'n y nos, ond no gwd. Wthgwrs dima farn y tinker i chi streit aw.i. Rafon yn rhidd i bob un. Mai ddigon i hala sant i regi wrth glwed rhai yn gweid oboti foi y nefodd yn rhidd i bob un. ond smo'r afon yn rhidd shach ny. Ie, shildin piskodin yn fwy o werth na bowid tra- wi gwiddol. Watchwch chi boys, falle bod y piskod yn mind i gostin ddrced i-hi rwbrid. 0 ie. tro bo fi n sharad oboti biskod beth ddoith oboti sammons Abarkeech. Pwy we'r toffs 'ny ordrodd sanutnons, a deer, 0, ceisen, mi geisen faint finne nhw o sam- mons. ond ma nhw'n hir cin dwad o'r afon. Lwk heer boys. Speek up. Whei yiw not send them. Be chi peido gweid yn blaen wrth y toffs a nid crafi a cwtcho a smeilo a sebcni'n i hwmede nhw, a wedin Mi ddaw Twm heibo a'r onnen rhiw ddwarnod a mi fidd rhai o chi'n gorffod cal stole psmwith i ishte arni nhw ar cwpla i a chi. Go dratto chi, send -e sammons or speek plein. Be sy'n bod sha LANHENGEL RARTH. Wir, ma bechgin pert fforna hefid. Ma helint ofn- adw na oboti iskolion. Ma rhai ono ochi'n barod ar blak list y tinker, a mi fidda i'n gweitho sosejis ono chi. Mi newch gistel sosejis a cig ceffile Jermani gwlei; ne gathe YV heitjappel. Pwy fisnes sy gida rhai o chi i find rownd i dreial cal dinion i hala i plant o un iskol i'r llall. Odi hinan' pleing the gem. Ech y finne. Nawr to boys. Pan bo r jokers ma yn gofin i chi i hala'ch plant i riw iskol neill- tiol, gwedwch wrthi nhw am find i —, ne beth bena plannwch i'ch pwmps yn i hams nhw. Mi allvvch hala'ch plant i riw iskol finnoch chi. Rhowch chi wbod i Twm os daw rhowin ich trwtli chi ar y him's ma 'to. Rhowch wbod y ffwl partiklars yn ich iaith ich hinan, ag adrc-swch y not i Twm 'Barels, ker of Editer Jerrial, Carmarthen, a field hi ddim yn hir cin bod y dwst yn ffleian. Nawr dima'r last warnin i'r takle, herllig ma. LWK OWT. Glwsoch chi shwt biooa hi rhing bachan a ffrigethwr Baptis. Bachan yn gofin sawl tip gas hwn a hwn. 0, dim ond un midde'r prigethwr. YVel tanimarw ichi'n wr da w. Wy'n gorffod rhoi taer tip i'r detfed, a mwy peth cinllwn mwy o gagle ar ir mi ges i doppin pwy ddwarnod. Wc'n În digwidd clwed rhai 'n sharad oboti i dibs. Gida hini dima un bachan yn orweid fod y London sitti an midland bank wedi prinni'r mitropolitan bank. Jawk midde lID a rail, ma rhaid i fi drotian te i gal i nib, mas ne mi fiddai shwr o'i colli nhw. Mi gredes l-hede fe'n streit prny. Y klown twp. ma'r dibs yn -nff achan. Ma'r benkidd beth andras yn saffach na ma dy ddibs dy gida'r Inshiwrans Akt. Dina shindi sy gida rhai dinion os bidd rhiw bishin taer gida nhw n v bank. Ma arni nhw ofan eith y bank yn gacken. Boys bach, drichwch ar y dinion sy a miliwne da nhw miwn, a ma rheini'n ciski bwer mwy osmwyth na chi. Ond widdoch chi shwt bidd ich dibs chi'n saff. Cadwch nhw dan y gwbenni. a mi ddaw rhowin heibo i golero'r lot. a mi allwch fod yn snff wedin na welwch chi mo nhw lwpth. Peidiwch gneid Jon och hinen. Glwsoch chi am rhen wharro na yn Llanbed nth miwn i shop. Wedd hi wedi bod yn cintach trw'r bore bod y tewi'n dwym ofnadw. Ond yn y prid- nhawn dima'r glaw yn arllwys fel ta ge'n arllwys o "twek. Mei leai yn mind miwn i'r shop lweth. 0 wedd i thrwvn hi 'n grichi i gid. We'r hen Jaw wedi dwad a mi lanwe'i gardd hi a gid a malwad. Bidi fach bwrw glaw wrnld hi a nid bwrw malwad. Ma ishe arna i gal gwbod tippin yn rhagor o bartiklars oboti' FIFOWNTEN YELTNWEN. Iclii'n cofio i fi weid wrthoch chi fod Parke wedi bod vr crofiin am i mentig hi. 0 no wthg^vrs. Wel mi fiodd y ffownten yn yr iws pwy ddwarnod do at riw de-parti ne rwbeth. Le rhowd y ffownten wedin, amser wedd hi'n bwrw glaw. Lets hav a wurd on the sibjekt mei ffrends. u WEITHWIR Y FFIRDD. Pwy iw'r bachan na C. Bishop Cwm-rhuddan we'n -kriveni yn v Jernal dwetha oboti gifloc:e pweithwirs y ffirdd. Go dda men askwrn i. Nawr ma isha arna i goal loia tippin a'r brawd ma. Mai c'n derbin Huddi"1 fe £ 211 10s. Oc. o wrth broperti. Shwt mai e n gorffod tali'r trethi tp. Mi e'n crorffod gweitho mor sraled am i £217 10s. Oc. a ma gweithwirs yr hewl am i eiteen bob drien. Odi c'n GORFFOD bod inns ar bob tewi. n lot yn watcho pob moov mai e'n neid. Te wir w, bachan yn derbin £ 217 10s. Oc. yn grwmlan am gifloge gweithwirs bach. Lwk hier met. jist dab down ffor Twm how the pwr gweithwr i diveid the eiteen bob. Cum on ffrend. lets hav it owt. Ma Jeremi wedi mind i giski wrth lien y bisne«. Ilsh we dim gem yn Jerimi. Cum on Mistir Bishop show sport an lets hav a chat on the bisnes. T.i Twm drian yn cal B217 10s. Oc. mi Twm vn eitha bolon rlangos le ma nhw'n mind. ond mi fidd Twm yn sattisffeid ar tral srwbod shwt ma'r gweith- wr i ranni'r 18 bob. Mi. digon haw .sharad a rhoni bwkiod. Proov the point. 0 wy'n howling howling jent On 18 bob; Skitche wich-wacb a sebon sent On .18 bob: Moto-kar, shigar, shampein, Ffurst klas ticket gida'r trein, Mackin shidan a goldn chein On 18 bob. I am do a blwming dash On 18 bob; Dont no how to spend the kash,— The 18 bob: I must chuck a lot awei, Or Loid Jorj wil cum sum dei, With his ffesant to tek awei Mei 18 bob.

BMWSIOJM BAWB Y mae nifer o gyfeillion y diweddar Barch. W. Eilir Evans wedi tanysgrifio er gosod carreg hardd, ar y ffurf o Groes Geltaidd ar ei fedd yn nghladdfa gyhoeddus Caerdydd. Yr oedd Eilir yn Gymro trwyadi a gwnaeth wasanaeth da i'w Eglwys a'i genedl yn ei ddydd. Bu am beth amser yn olygydd y CARMARTHEN JOURNAL. Y mae un o'r enw M. Emile Bachelet, Francwr o genedl, wedi dyfeisio tren ehedeg. Bwriedir i'r tren gludo lly^hyrau a pharseli, a dywedir y gall deithio yn ol y cyflymdra o dri chan milldir yr awr. Bernir yn gyffredinol mewn cylchoedd politicaidd y bydd i Etholiad Cyffredinol gymeryd lie cyn hir —cyn diwedd yr haf o bosibl. Gadawodd W. Relleen, vsgubwr simneiau. ar ei 01 ystad yn werth dros dair mil a cliwe' cant o bunnau. Yr ydym wedi derbyn copi o'r "Raven," sef nofel Seisnig seiliedig ar fywyd ac amser Sir Rhys ab Thomas. Hon oedd y nofel fuddugol yn Eistedd- fod Caerfyrddin yn 1911. Yr awdwr ydyw y Parch. W. Glynfab Williams, rheithor Dinas Cross, Sir Benfro. G"llir cael oopiau o Swyddfa y CAR- MARTHEN JouR- L am saijtlh ceiniog yr un drwy y post. Pa ddydd yr o dd Mrs. Rebecca -,ark, o Wood Green, Llundain, n gant a deg oed. Hi ddywedir ydyw deiliad hen. ein Brenin Sior. Ychydig fis- oed yn ol oymerodd le briodas ei mab ieuengaf pan yn ddeg a thri-ugain oed. Y mae Syr Edward Anwyl wedi bod yn broffeswr mewn Cymraeg yn Ngholeg y Brifyagol, Aberys- twyth am ryw un-flynedd-ar-hugain, ond bydd yn ymadael yr haf presenol i gymeryd ei le fel prif- athraw yn Ngholeg Newydd Caerleon. Y mae'r Acquitania—Uong newydd Cwmni y Cunard-wedi croesi'r Werydd am y waith gyntaf i'r America mewn pum' niwrnod, dwy awr a'r bymtheg, a thair munyd a deugain. Y mae Mr. Carnegie wedi derbyn rhyddfreiniad (freedom) tref Coventry fel cydnabyddiaeth am ei rodd o ddeg mil o bunnau i sefydlu llyfrgelloedd yn y dref honno. It mae St. Helen's wedi penderfynu rhoddi gwob- rwyon i'r plant a ddinystriant fwyaf o wybed yn ystod yr haf. Dywedir fod gwybed yn foddion o gludo hefntiau o'r naill fan i'r llall fel y mae nifer o awdurdodau trefol drwy y deyrnas yn mabwysiadu cynlluniau i'w difa. Y Sadwrn diweddaf, gwelodd benyw yr oedd bedwar ugain ond dwy y mor am y waith gyntaf yn ei bywyd. Yr oedd hyn yn Scarborough, He yr oedd wedi myned am "excursion" o Birmingham. Dywedir i ddyn yn yr Unol Dalaefhau y dydd o'r blaen gael ei garcharu am ladratta wyau. Pan yn ngharchar ni chafodd ddim i'w fwyta ond wyau. a phan ddaeth allan ei ddymuniad oedd na welai iar frytth mwy. Y mae un o'r enw Charles Conyard. o Waltham Abbty, wedi cwblhau gwasanaeth o ddeuddeg mlyn- edd a thrigain fel Ilafurwr ar yr un fferm yn y gymydogaeth hynny. Gwyr pawb erbyn hyn fod ein haolo.Jau Seneddol yn derbyn tal o bedwar cant o bunnau yn flynyddol, neii vn itgoe i wyth punt yr wythnos. Nis gwyddom a ydyw pob aelod yn haeddu hyn. ond beth bynaw v mae Mr. William Sloueh. yr aelod Radicaiaidd dros Skip ton. Swydd Efrog, wpii cvhoeddi llvfryn bychan er dangos i'w etholwyr ei fod vn wir ennill wyrh put yr wvthnos. Dywed Mr. Slough ei fod wedi cymeryd rhan mewn 2,696 o ymraniadau allan o bosibl o 2,877 mewn clnvo 'mlynedd. Cyfrifa ei fod wedi cerdded hanner can' llath mewn pob ym- raniad, ao felly wedi oerdded yn ystod yr amser dri-ugain ac un-ar-bymtheg a hanner filldiroedd. Yn mhellach cyfrifa fod pob ymraniad yn cymeryd I deuddeg munyd o amser, ao felly ei fod wedi bod yn y "lobbies'' yn agos i bum' cant a deugain o oriau. in nghvfarfod blynvddol yr Odyddion a gynhal- iwyd yn Aberystfwyth etholwyd y Parch. F. C. Davies. Mitcham, yn brif-feistr am y flwyddvn. Mr. Davies ydyw yr offeiriad cyntaf i lanw'r swydd uchel hon yn hanes y mudiad. Dywedodd Mr. D. A. Thomas (unwaith aelod Seneddol dros Marthyr) mewn cyngherdd yn Nghasnewydd y nos o'r blaen y byddai yn dda ganddo pe buasai wedi myned i Canada bum' mlynedd ar ucain yn ol yn lie gwastraffu ei amser yn Nhv v Cvffredin.

HODION 0 ASERGWILI Y gwiaw a ddisgynodd ac a ddyfrhaodd ein hafonydd. a'u holl bysg a fywbawyd, a 2wnaotbant am godiad haul; ireiddiodd hefyd wreiddiau yr yd, a'r gla-swelltyri a blygodd ei ben o barch i'r Hwn wnaeth ddeddf i'r gwlaw, a ffordd i fellt y taranau. Bref yr anifeiliaid ar y llechweddau porphoraidd oedd yn eegyn i'w glustiau Ef, ond pa le mae diolchgarwch y dyn? Yr ych a odwyn ei fedd- ianvdd, a'r asyn breseb ei berchenog, ond Israel nid edwyn. fy mhobl ni ddeall." GWAEDD YN YR HEOLYDD. Chwi fechgyn a merched ieuainc hawddgar, cof- iwch eich bod wedi eich creu i amcan uwch na pheri gofid i'ch rhieni. Y mae llygaid gan eithin y cwmin a chlustiau gan gloddiau y ffvrdd, a gwaedd yn yr heolydd sydd yn eich condemnio. "'Wele, ofn yr Arglwydd, hyny ydyw doethineb, a ehilio oddiwrth ddrwg- sydd ddeall." DIM OND DIOLCH. sydd genyf am yr anrheg ddaeth i'm llaw oddiwrth Mr. a Mrs. Davies, Awelfryn, Cefneithin; tal oedd, ebent hwy. am newyddion hen ardal eu mebyd. Diolch i ereill o bell sydd wedi rhoddi cefnogaeth i ni barhau. gyda'r nodion yn ngwyneb anhawsderau Ill. Da genym fod y JOURXAL yn rhoddi i chwi y fath fwynhad, ac cich bod yn deall ambell i "joke." DROS GLAWDD OFFA ac i ffwrdd trwy wlad y Sais fel taran y mae ein modurwr, Mr. Jones, ar fyned y dyddiau" nesaf. Y mae wedi cllIdo trwy Gymru o un pen i'r llall y dyddiau diweddaf briodasau, angladdau, ysgolion Sul. corau canu, partion neillduol, glowvr ar wib- daith. a theuluoedd cyfain gyda'u dodrefn heb ddiffyg na phall ar yr olwynion. Y mae chwyrnell- iad dau fodur o faintioli gydag un llai yn ddyddiol yn dweyd fod Abergwili yn un o ofsafoedd pwvsicaf y Deheudir. Nos Sul cyn y diweddaf cawsom y fraint yn Ebenezer o glywed y Parch. D. O. Jones vn pre- gcthu; pregethwr araf, araf. yn teithio ar y cyfar- talcdd o bymtheg milltir mewn pymtheg awr ddis- gwyliem. ond cawsom ein siomi; nid fell y bu; yr oedd hwn yn llawn bywyd ac yn fwy awyddus i achub pechadur na chwyddo'r cronfevdd. Y GWENYN. Y mae y gwanwyn y flwyddvn yma wcdi creu hywyd newydd yn my..g y gwenyn. i c-hawsant y fath hin mor gynar er#ys rhai blynyddau portlier hwynt oedd ein can yn mhob gwanwyn. ond porth- wyd hwynt eleni gan yr helyg. llysiau'r fagwyr, «• it h i ii. briallu, dantyllew, y gastan a'r sicamor- w\dden. heb law y gwahanol goed ffrwythau oedd ii guddiedig o flodau. a thrwy hyn y liir.e'r gwenyn ddaeth i fodolaeth dan y fath gyflawndcr o neithdur mor rhagorol yn gryfach eu cyfansoddiadau yr hyn a u gwnant yn fwy heinyf a gweithgar, fel na fydd gan ddoluriaii heintus yr un hawl ar eu heinioes fel cynt. Mewn dull o siarad y gwenyn, gadwvr oedd yn gwneyd gwenyn y tymhorau aeth heibio drwy eu porthi a siwgr, a hwnw o'r ansawdd waelaf, yn 01 pob tcbyg; llawer ereill yn esgeuluso eu porthi, a than yr anigylchindau u-bod yr oeddynt mewn canlymnd yn hepiiio mewn angen a thlodi, yr hyn a achosai nychdod a gwendid yn y rhai bychain, a than y farll g\-flwr yn myned yn ebyrth i hemtiau marwol fodola yn myd y gwenyn. Cyfarwyddwn felly i godi brcnhinoa newydd yn mhob eweh, gosod fframau newyddion i fewn yn y gwaelod, iddynt gael tic glaa ac tach i fagu; gofalu fod y eweh yn lan ac i ddei- byn cyflawnder o awyr iach; goscxler hcfyd "X¡¡pthalilw" a'r "Tiered Apicure" i fewn yn nghorni'l pellaf y cwch: gofaler hefyfi osod dau grate o shallow frames neu ddwv rack o sections iddynt i y.storio mei; rhoddwn y rhagoriaeth i'r blaenaf. Carwn wasgn ar bawb i beidio gadael cychod yn y rhai bu gwenyn feirw ynddynt yn agored. Y mae yn hen arferiad gan rai i wneuthur hyn er twyllo heidiau gwenyn pobl ereill i fewn iddynt. Cofier fod llestr afiach fel yma vn ddigon i ddistrywio gwenyn y plwyf: or mwyn pob peth crofalwch osod llestri glan gyJ: fframau u. chrwybr iach ynddynt; llosgwch bob peth noo sydd yn edrych yn iach, yrm nis gallwn ,ch beio. Y niae g vert'i cannoedd o bunau o golledion yn cael ei a:hosi bob blwyddyn i wenvn-gadwyr o herwydd esgeultisri )d gwaradwyddus rhyw un neu dclau yn y cv'rrvd yma. Y mae argoelion hynod ffafriol am gyflawnder 0 fel o'r ansawdd oreu eleni eto: gwnaeth y t:w'a,.» diweddaf ddirfawr les. gan ei fod wedi go '_hi a phuro coed y meusvdd: heb hyn buasai'r "Wig1! wedi goresgvn y dail yn gyfrodedd o nodd melr.s. yr hwn a elwir genym yn "honey dew. ae a gludir gan v gwenyn i'r cychod. pi un sydd o liw ':ywv.ii ac yn niweidiol i'r hil ddynol. CLADDEDRGAETH. Dydd Merclier, y 17eg, yn nghladdfa Ebenezer, daearwyd gwedddiion marwol y diweddar Mr. Alban Davies, St. David's Hou-e. yn 50 nilwydd oed. Gwtii.- yddwyd yn dyner ac effeithiol gan y Parch. D. Wil- liams, y gweinidog. Diodtlefodd yr ymadawedig gvstudd hir a chaled yn uuwel ac yn hynod ffytldiog. Llafurwr oedd wrth ei alwedigaeth, ac yn un o r rhai parotaf i estyn Haw er cynorthwyo ei gyd-weithwyr pan ar ddyledswydd. Nid ydym am lioni fod y brawd heb ei fai, fel pawb creill o blant dynion; ond dvwedwn hyn, fod Alban Davies yn y golwg bob lod o hono; nid oedd byth syniadau culion lia meddwl drwg yn tIechLi o fewn ei fynwes, ac yr oedd mor ddall fel nas gallai weled yr un brycheuyn yn llygad yr un brawd. Cvmerodd ran flaenllaw gyda'r gwaith cia. yn nghyfarfodydd Ebenezer oddiar y diwvgiad diweddaf, ac aWrthodd lawer er adeiladu cymeriad cia, a pharhaoedd i ychwanegu ato hyd y diwedd. Yr ocud drwy ffydd wedi codi i dir uchel, ac yn llawer uwch na'i fanteision na'i amgylehoedd, a diolchwn am y diwygiad a enwyd. pe tai dim am y brawd hwn yn unig oedd mor wresog gyda'r gwaith goreu yr oedd ei ymarwrddiad yn achos o lawenydd, ac yn creu ynom awydd i weddio am fwy o ddylan- wadau 'r Y bryd a'i bwerau nerthol i ymwneyd a phroffeswyr ctefydcf er eu troi yn seintiau gwii ion- eddoi ac onest yn eu hymarferion, yn hytrach na bod yn rhagrithwyr yn hy Dduw nes tarddu pob gwir weithiwr ac Ysbryd yr Agrlwvdd ar adenydd. Diteth Uuaws ynghyd i (taItCr warogaeth olaf iddo. a chludwyd ei arch gan tfelodau Pa-bell Recabiaid v lie. Gwelwyd yn bresenol y Parch. D. J. Evans, y curad. a gwisgwyd ei fedd a blodaudyrch er eof am hen gyfaill plaen, gonest, a chywir. Gadawodd ar 01 mewn galar briod a c-hwech o blant. Gyfaill anwyl, gwell i'm ydyw Llwch dy fedd na phlasau'r tir, Am fod ynddo dlawd yn gorwedd Gariodd groesau'n ffordd y Gwir: Cwsg yn dawel. cei yn fuan Ddor dy fedd wrth borth y Nef, Yna eei repeto'r anthem Waredigol iddo Ef. FELINWEN. Da genym gael teulu'r Felin yn gyfan ar aelwvd t-to. Bll rhai o honynt am hir amser yn mwynhau golvgfeydd ail brydferthaf y byd. ond yno bit arnynt orfod rhodio llwybrau'r glyn. Gwelodd meibion y gan a'r Ysgol Sul eu heisiau yn fawr. Mrs. Harris yw mammaeth grefyddol plant yr ardal. Anrhydedd a cheinder y pentref ydyw'r hen bobl; yr hen ddinasyddion ydynt Mr. and Mrs. Davie>. y Park: Mr. and Mrs. Samuel, yr Inn: Mrs. Nel Jones, Mrs. M. Lewis, Mrs. M. Phillips, a Mrs. Nancy Davies; yn dilyn o hirbell y mae Mr. D. Davies. y grocer, a Mr. T. Lewis. Glynteg. Eidd- unwn iddynt oil nawndydd teg. Y mae rhan o'r anrhydedd yn ddyledus i Mrs. Roderick am ..arddu'r vsgwar. ac y mae ei gardd yn fodel o'r hyn ddylai gardd pob bwthyn fod, sef llvsiau, ffrwythau, eweh gwenyn a gafr. Y mae yma Iago ac loan hefyd yn cyweirio a bwrw eu rhwydau am helfa gyda llwyddiant; nid yn ami y maent hwy yn dweyd, Er i ni boeni ar hyd y nos, ni ddaliasom ddim." Doallwn foo Mrs. Jones, Merlin's Grove, yn ol ei harfer, wedi myned i dreulio'r haf i Fannau Brych- einiog. Gwraig ddoeth yw hon, gan ei bod yn meddwl am farw yn ogystal a byw. Y mae y Bannau yn llawer nes i'r nefoedd na Merlin's Grove: rhyw "short cut" fel yma wnaeth Enoc, Elias a Moses. Da genym fod Mr. W. Davies, James Park, ar wellhad o'r ddamwain gyfarfyddodd y dydd o'r blaen. Pe tai ond myned i dref Mathew, No. 12 a'r 13, cawsai yno feddyg rhad a gwellhad uniongyrchol. Mao Mrs. Dyer, Penrhiw, wedi gorphen ei chyn- hauaf gwair. Gwraig ddoeth a adcilada ei thy, ond y Suffragettes ffol a'i tyn ef i lawr a'u dwylaw. Yn Eisteddfod Llanfynydd enillwyd pcdwarawd i ferched gan Mi*s l islia M. Thomas, We-,tfa. Mi€i Gwladvs Davies. Tanrallt: Miss Bessie Jeremy, a Miss May Davies, ;Felinwen. Yniarferwyd hwynt t 4an Miss Bessie Harris, y Felin. 'Nawn Sadwrn diweddaf, yr 20fed, bu gwyl o de a bara brith yn cael ei mwynhau yn yr ysgol ddyddiol. Deiliaid ysgol Sabbat'tiol yr Annibynwyr oedd yn ei chynal. ond yr oedd holl blant yr ardal dan y gwahoddind. Wrth y byrddau yr oedd Miss S. L)avic,s, Tycanol; Miss M. Davies, Pantyddauddwr; Miss B. Evans, Crossing; a Miss L. Lloyd. Glyn- myrddin. Cafodd y plant wledd ragorol, ao yn eu mysg gwelwvd Mrs. a Misses Lloyd, Penybank; Miss Lloyd, Llanelly; Mr. a Master Griffiths. Caer- fyrddin; Miss Lewis, Aberdare; Mr. J. Griffiths, Cross Hands; Mr. Jono*, Felindre; Mr. Jones, Tan- Ian, a Mr. Goraer Davies, o r Colpg. Yn yr hwyr cynhaliwyd c.yngherdd dan lywyddiaeth Mr. T. Jones, Felindre. I ddechreu cafwyd can gan Miss- M. Evans. Merlin's Grove: deuawd gan Miss Isaacs a Miss Jeremy; adroddiad, Mis« Davies, Pantyddau- ddwr; unawd, Mr. W. Jones; dialogue, gan y Mii. J. Edwards, H. Hinds. T. Francis, D. Evans, Crossing, a E. Edwards. Enillwyd gwobrwyon mewn ymar- feriadau gan Miss M. Evans. Merlin's Grove; Miss L. Elliot. Mr. D. William*. Miss L. Hughes, a Mr. Harry Hinds; a chanwyd "Hen Wlad fy Nhadan" i orphen wedi cvdnabod y cadeirydd a'r rhai IU n arlwvo yn vstod y dydd. DVi'FEYN'OG.

EISTEDDFOD GADEIRIOL FFYHOH-Y- BYRGWM MEHEFIN 6FED, 1914. Y FEIRNIADAETH. I PRYDDEST, NID CARDOD I DDYN, OD GWAITH." Ln o linellau tlysion Elfed yw testyn y gadair eleni, ac y mae yn destyn hapus dros ben. Hwyr- ach nad ydyw'n apelio at bob dosbarth o feirdd; a dyna, yn ddiau, y rheswm mai chwech o bryddcst- au yn unig a ddacth i law. Sylwn yn gyntaf ar eiddo— "Y Llaw Wan.—Y goreu ellir ddweyd am bryddest yr vmgeisydd hwn yw. ei bod yn llyfn ac yn llithrig. "Rhyddiaith noethlymun sydd ganddo o benbwygilydd ymron. Y mae'n llawdrwm, weithiau, ar fawrion y tir:- "Mae tuedd y mawrion mewn rhoddi eu bryd Ar chwareu a rhedeg ceffylau, Ac yntau' r amaethwr mor dlawd yn ci fyd Heb geffyl i 'redig ei gaeau." Meddlennir ef a chryn dipyn o ysbryd gwrthryfcl pan yn son am chware teg i'r gweithiwr,- Rhowch iddo ei fwthyn, a llechau yn do, Rhowch weithwyr i wneyd ei ffenestri, A pheidiweh a thalu i arglwydd y fro Un ddimai am le ei sylfeini." Galltuddlog.Canwr syml a rhwydd. Ni chaf- odd gip ar gyfoeth ei dcstyn, ac y mae'n rhy hoff o foddloni ar gyffredinedd dibwynt a diawen. Un engralfft:- "Rhyw oeraidd wynt yw cardod blin, Difwyna fwy na'i lesiant, Mae'n lladd y dyn wrth wneuthur lies, Mae enill oil yn fethiant." Nid yw canu o'r natur yna yn deilwng o goed y Byrgwm. Dan y Faner."—Mae graen a grym y bardd yng ngherdd "Dan y Faner." Pe buasai wedi cymeryd golwg eangach ar ei destyn, ac wedi bod yn fwy gofalus gyda'i gynllun, o bosibl y buasai'n sefyll yn uwch yn y gystadleuaeth. Ond, fcl y mae, prydd- I est gampus yw hon. Cyll mewn cystrawen yn awr ac eilwaith. ond credwn mai diofalwch, yn bennaf, sydd yn gyfrifol am hyn. "Alltud y Bryniau.Canwr rhagorol eto, all gerdd yn liawn o dine dlos y delyneg. Cyll yntau mfwn cynllun, ac y mae ganddo ambell i gwpled hollol annheilwng o weddill ei bryddest. Nid yw ei ffigyrau bob amser, ychwaith, yn ddifai. Ceir rhai brychau mewn gramadeg yma hefyd. Ond bardd tlws, galluog, yw "Alltud y Bryniau." Eco'r Bor(-(an lefn, lifeiriol, mewn llaw- ysgrif dlos. Braidd yn drymaidd, efallai, yw'r agoriad, ond y mae'r awdwr yn ennill nor^h wrth fyned yn ei flaen, ac y mae ei bryddest yn gwdia wrth ei darllen. id ydym yn hoffi geiriau fel "chweg," "myg," "mai," "ewyl," a "thlys"; ao y mae ei ddull o gyfarch ei destyn ar y dechreu braidd yn ystrvdebol ac allan o ffasiwn. Mao gan "Eco'r Bore" gynllun pur dda, ac y mae ei orgraff a'i gystrawen yn ddifwlch. "Nazarenos.Ceir gan yr awdwr hwn bryddest ragorol, yn Hawn o ergydion byw a barddonol. Ganddo ef y ceir y cynllun gorcu, ac y mae'n glynu wrth ei destyn o'r dechreu i'r diwedd. Rhaid dweyd, er hynny, fod ganddo un linell deirgwaith, ao un arall ddwywaith yn ei gerdd. Difaterwch, o bosibl. Mae ganddo hefyd wall neu ddau mewn cystrawen ac orgraff. ond credwn mai HithriaJau yoynt. Dyma feddyliwr mwyaf cyhyrog y gystad- leuaeth, ac efc yn ddiameu yw v bardd goreu. Mae pryddestau rhagorol gan "Dan y Faner," "Alltud y Bryniau," ac "Eco'r Bore." ond nid oes amheuaeth gennym nad fnddo "Nazarenos" yw y goreu; ac y mae'n deilwng o Gadair y Byrgwm deirgwaith drosodd. Ar air a chydwybod, EIRWYN. [Drwg genym na chaniata pin gofod i ni y- hoeddi yr oll o'r beirniadaethau.—GOL.]

CYLCH CYFRIN Y PLANT (Gan Tywi.") EIN CYSTADLEUAETH. Derbynais Clair ysgrif yn dwyn vr enwau can lynol-Gwyneth, Willie. a Davy. Mae Gwyneth wedi torri'r amodau; ond mae ei hysgrif yn dlos odiaeth. Mae Willie yn dechreu yn ardderchog— etc yw Benganiin cylch y gystadleuaeth hon. Y goreu ydyw Davy Jones, Chapel House, Bethesda Cross, Narberth, ac iddo ef y danfonais v wobr. Dvma ei vsgrif. Y GWANWYN. Y gwanwyn yw'r tymor cyntaf o'r flwyddyn. Y mae yn dda gan bawb wel'd y gwanwyn yn dyfod ar ol y gaeaf blin. Adeg brysur iawn i'r ffermwyr ydyw1 r gwanwyn. Y mae'I' adar yn dechreu gwneud eu nythau, ac y mae y wennol a'r gog yn dyfod am dro i Gymru.

HALELIWIA YN NGORSEINON Yn ol un o newyddiaduron dyddiol Abertawe am brydnawn dydd Mawrth diweddaf, mae yn "nefoedd ar y ddaiar" yn Nghapel Noddfa, perthynol i'r Trocltwyr. Deallwn fod rhyw anghydwelediad wedi codi. ac fel canlvnind iddo. dywedir fod y gwein- idog, y Parch. W. Walters ("Talmai") wedi ei gloi allan o'r capel, ac yn cynhal gwasanaeth tu allan i'r adeilad. Haleliwia! Bendigedig! Rhwng nos Sadwrn neu boreu Sul, ymddengys fod y ddau follt oedd ar ddrysau y capel wedi eu symmud trwy drais (force) gan ryw berson neu bersonau nad ydys yn wybyddus. Dydd Sul diweddaf, meddir, cynhal- iwyd gwasanaeth gan Mr. Walters tu fewn i'r capel. Yn bersonol, yr wyf yn falch i groniclo'r uchod i ddarllenwyr y JOURNAL. Yr wyf wrth fy modd. Haleliwia! Bendigedig! Ai ffrwyfch y Mesur o Ysbeilio Meddianau Cyfreithlawn Hen Eglwys y Cymry y mae yr "anghydwelediad" wedi Tarddu? Da ti. "Twm 'Barels," gor ar daith i Gorseinon. Digon tehyg y cei "loti of jobs" i helpu "um- Ibrellas" os ydyw addolwyr y capel y tu allan i'r munau yn cynbal eu gwasanaeth. MYKDDINFAB.

lot UIIlJI1ll!l!J.tl! Ill' 1I11I1111't'1I1IIUIIJIII. r., 0. i, ¡; i,' 11I1>IIlft.1I1I 1III.IIIIIIIIjUII H .4' 49) s ^^j s f'; TTxe I of the Lifeboatman is to Save Life. if Lifebuoy Soap saves life just as surely as the li] | Lifeboatman—not by heroism at sea—but by || III scientifically destroying germs and microbes of ffj ] I disease at home. In the bath -at the wash iff I pi basin—with the cleaning pail—that is how and pi j |! where Lifebuoy Soap saves life daily. Ill j jlj HEALTH IS STORED IN EVERY TABLET OF W LIFEBUOY SOAP I J| Every time you use Lifebuoy Soap you promote health. If Every time you wash, bathe or shampoo with Lifebuoy Soap (i || you actually destroy the disease germs and microbes which |l| J| are the menace in the dust, dirt and refuse matter which jjq if begrime the pores of the skin. Pi = The clean, healthy odour of Lifebuoy Soap tells you Ifi y II something of the antiseptic properties stored within it. Ill j MORE THAN SOAP—YET COSTS NO MORE. tjll || LEVER BROTHERS LIMITED. PORT SUNLIGHT. FCL I? L 101-34 M %11' 11111 U 11111111111 II 111111\11 1111111 r 11111111..11 I t 111111' C II j I UIIIi' 111111111111111111" 1111 ¡ 111111111111111111111111! ¡ Ii ..111111 III !I III III IIIIIII! I!; IIIIIIUI IIII.IIHII I n noS >i -A-

EFELYCIIU YR HEN FAM. At y Golygydd. SYR,—Rhyfedd y 101 a draethir ac a ysgrifenir gan y Sectwyr a'u horganau wythnosol pan fydd yr Eglwys yn cynal "bazaars," "Christmas Trees," "jumble sales," arddangctffeydd, etc., tuag at hyr- wyddo rhyw achos teilwng yn y plwyf. Yr y'm I ni, yr Ymneillduwyr," meddent, "yn cynal ein hachosion crefyddol drwy gyfraniadau gwirfoddol, ac nid ydym yn credu yn yr hen bethau Pabyddol a gwageddol y mae yr hen Eglwys yn cadw ac yn cynal byth a hefyd," Felly yn wir- Pe byddai y bodau yma yng Nghaerfyrddin yr wythnos ddiweddaf, gwelent rhyw "olygfa rhyfedd," a hyny gan y Methodistiaid Calfinaidd, sect yn perthyn i'r sectau. Cynhaliwyd yma arddangosfa yn nglyn a Chymdeithas Tramor y Methodistiaid Calfinaitld yn yr Assembly Rooms, ao yr oedd pob peth a gariwyd yn nilaen yn Alpha ao Omega fel y mae yr "hen Eglwys" yn eu cario allan. Och, chwi Methodistiaid Caerfyrddin, am efelychu yr Hen Fam. Flynycldau yn ol, yr oedd "organ" yn yr Eglwys yn Babyddol; yr oedd addurno yr Eglwys yn amser Gwyliau y Cynhauaf yn Babyddol; yr oedd gwisg ddu a coler gwyn gan yr offeiriad yn Babyddol; yr oedd marchogaeth bicycle gan yr offeiriaid yn cael ei ystyried yn marchogi "ceffyl y diawl"; ac am edrych ar "football match," cricket match," "tan uffern" ocdd eu tynged i fod; ac am bresen- noli eu hunain mewn "theatres," "picture gal- leries," "cinemas," etc., fel y mae yr hen offeiriaid I ac Eglwyswyr yn gwneyd, a hyny yn ngoleu ddydd, "esgymundod" oedd eu rhan gan y sectau gorgref- yddol. Rhyfedd fel y mae pethau wedi newid- Yn awr yn efelychu yr Hen Fam braidd yn mhob peth. Organ yn y capel; gwisgo'r capel a blodau a ffrwythau yn amser gwyliau diolchgarwch am y cynhauaf. (Gwasanaeth newydd-anedig yw'r uchod yn mhlith y Sectau.) Cenir anthemau ac unawdau yn y capel yn awr; y mae "pregethwr" y sec'»,u yn gwisgo het, coler gwyn. a dillad yn Jebyg i'r "hen ffeirad." Ym mhob peth, niae y sectau yn dilyn "camrau drwg" yr hen Eglwys, oddi eithr UN PKfH! Y mae yr offeiriaid yn yr Eglwys yn "pregethu Crist, a Hwnw wedi ei groeshoelio," tra y mae yi Sectau byth a hefyd yn pregethu politics a pasio penderfyniadau o blaid Ysbeilio Medd- iannau Cyfreithlawn Hen Eglwys y Cymry. Mewn dau gyfarfod "pregethu yr Efengyl" pa ddydd, yn ol y "Tyst" am yr wythnos ddiweddaf, pasiwyd yn unfrydol gan ganlynwyr Indcptndia Fawr bender- fyniadau o ddiolch am yr Ysbeiliad, ac i erchu ar y Llywodraeth i beidio gwneyd dim "concessions" pan ddaw y Mesur yn ol o Dy yr Arglwyddi. "Inde- pendia Fawr" yn wir! Independ'a "Fach" yw'r enw niwy addas i ti. Dealfed cin darllenwyr nad wyf am ddwcyd dim yn ammharchus am yr Arddangosfa a gynhaliwyd gan y Methodistiaid Calfinaidd; ond hyn yr wyf am ddweyd, fod yr hyn a gynhelir gan yr Eglwys yn Babyddol, yn uffernol o ddrwg, yn gyfeiliornus, ac yn bechadurus, ond fod yr hyn a gynhelir gan y Sectau politicaidd yn efengylaidd ac yn dda. Pe byddai yr hen dadau perthynol i Shon Gorff, sydd yn huno yn awr yn cu beddau, weled yr olygfa a welais i prydnawn ddydd Gwener di- weddaf, byddent yn anesmwyth iawn yn eu heirch. Gwelais plant Shon Gorff Caerfyrddin yn marcho dnvy'r dref wedi eu gwisgo mewn dillad plant bro- dorol Hawyr anwyl! Pabyddiaeth etc a chyn- llun da i wneyd arian. Y pcth a'm blinodd i fwyaf yn nglyn a'r Arddangosfa yma. o eiddo y Methodistiaid Calfinaidd, oedd gweled Eglwyswyr yn eu cynnorthwyo yn arianol. Hands off, Eg'- lwyswyr ein igwlad, oddi wrth y gethern sydtl wedi gwneyd pob peth i ddinystrio Hen Eglwys y Cymry—Hen Eglwys ein Tadau. Cyfraith Moses í mi y dyddiau hyn—"llygad am lygad, a dant am ddant." Yr y'm fel Eglwyswyr wedi arferyd y "gyfraitli newydd," ond i ddim dyben. Yr y'm wedi brofi trwv ffeithial1 anwadadwy mai amcan ysbeilgar oedd y ilesur i DdadgyssyHtu a Dadwadd- oli Hen Eglwys y Cymry. Pa ddydl yn Abergwili, cynhaliwyd "bazaar" pan yr Annibynwyr. a chawsant benthyg yr ysgol ddyddiol gan yr awdurdodau Eglwysig. Fe wel ein darllenwyr mai n"Sl1 y mae y Sectau i ganlyn "camrau drwg" yr Hen Fam. Nid oes genyf yr un gwrthwynebiad i'r Sectau i 'I ,7 gynhal "bazaars," "exhibitions," etc.. ond yr wvf yn wrthwynebus i'r eithaf i weled Eglwvswyr yn eu cynnorthwyo i gario y pethau hyn yn mlaen. --Jo,- .-5.5I. __4- "vitl wyf am i chwi, Mr. Gol., i fod yn atebol am y xyniad hwn, am fy inarn bersonol i yw. Pob Iwo i'r Hen Fam i gario ei gwaith efengyl- aidd yn mlaen.—Ydwyf, eto., MYMDIXFAB.

PROPHWYDOLIAETH MYRDDINFAB." At y Golygydd. SYR,-Gwelaf fod "Myrddinfab" yn uchel grech- wen oherwydd etholiadau dibwya North Derby ao Ipswich. Gwyddost yn bur dda, frawd, fod Sion Bwl mor ansefydlog a oheiliog gwynt ar ben cloc-hdy Eglwys. Siarad wyf fi am ddyheadau dyfnaf Cymru er ys cenedlaethau. Bu ein tadau feirw cyn ond cael cipolwg o'r pellder draw ar borfcydd breision "Gwlad yr Addewid," ond y mae wedi syrthio i'n rhan ni i fedu yn helaeth o'u llafur drudfawr hwy, a cherdded i mewn yn orfol- eddus i wlttd y llaeth a'r mel. Bum yn ddigon hir yn cerdded llwybrau gcirwon anialwch gorthrwm; gelynion o bob tu yn tan-belenu; a seirff gwenwynig yn llechwraidd ymgripio drwy'r diffaethweh er colynu'r sawl o'cnt droed-luddedig; ond diolch, daeth gwaredigaeth, a cilyrhacddwyd- glanau'r Mor Coch yn ddiogel. Oedd, yr oedd yr hen gulfor yn h.en gynefin erbyn hyn, a chroesawi meib y gwres o'r lludded, a gwyddost, "Myrddinfab" anwyl, sut y mao wedi bod wedi hyny. Y mae teyrn gorthrwm, traheuster, a twyll-honiad yn gorwedd yn dawel, dawel ar wely graian mor gwaredigaeth y werin dlawd; a dydd-lyfr y catthion yn gof-golofn fythol ar y bedd. Gofyn "Myrddinfab" i mi beth y mae y Sectau wedi oddef ar law yr Eglwys? Tybed, frawd, a ydwyt cryn ddalled na weli, neu yn hytrach na welaist y dirmyg a'r anfri deflid ar gynulliadau crefyddol Cymru. Gwyddost, frawd, yn bur twla na chyfrifid ein crefydd an dull syml. addolgar o anerch gorsedd graa ond heresi; am nad oeddem yn foddlon ymgrymu ond i'r unig wir a'r bywiol Dduw. Dioddef yn wir! Hyd yn ddi- weddar iawn yr oedd pob dor yn gauedig i'r werin dlawd, ond dioloh am lafur, ie, a gwaed merthyron duwiol ddewisasant wg a dirmyg ein mawrion; y mae'r dorau yn dechreu oael eu hagor lied y pen, a thlodion yn dechreu cerdded. Dyna efengyl i ti, "Myrddinfab," cstyn cymhorth i'n brodyr mewn angen, ao nid troi pob nant i'r mor. Dyfrhau y caoau yw prif amcan nentydd, ac nid magu pysg i wyr y llwyau arian. Ie, "hogyn difarf," meddent. Gwrando, frawd, pe genyt farf cyhyd a thragwydd- oldeb, nis gelli wneyd du yn wyn, nac ychwaith wneyd eilun o dato Llanpumpsaint. Gyda llaw. ai nid priodol fuasai i'th Eglwys, frawd, i gael wyn- tellaid o honynt er addurno muriau a dodrefn "Hen Eglwys y Cymry," ys dywedi? Ond efallai mai dyna oedd y dyben pan ddarfu i'th hiliogaeth ymsorchu yn yr ardd fechan. Da y dywedaist am y fleer parchus ddarfu dalu "tit for tat" drwy rybuddio, neu yn hytrach apelio at ei braidd i beidio tanysgrifio dim tuagat adgyweirio _y capel; ond cofia mai cyfraith Moses, ac nid eiddo Crist ydyw "llygad am lygad. a dant am ddant." Ie, nid cs ronyn o'r Bregeth ar y Mynydd yn perthyn i'r "sectau," meddet. Gallwn ffurfio ein barn ein hunain am hyna, ond ti a ddangosaist yn eglur i ni am gyfraith Moses, ao mai cernod am gernod ydyw efengyl yr eglwys ddadsefydledig. Dywedi, "Byddai yn well genyf fod yn bagan, heb glywed yr un gair am y Croeshoeliedig, na bod yn perthyn i'r Sectau politicaidd." Credaf hyny yn rhwydd, a dengys yr iaith ddefnyddir dy fod yn glynu wrth dy benderfvniad. A ydyw yn debyg y buasai i'r Croeshoeliedig alw ei ddisgyblion wrth v term "gethern uffernol"? Rhag cywilydd i un Cristion alw ei gyd-Gristionogion felly. Ai dvna dv "idea" am rvddid, frawd? Gwylia dy nwyd. gyfaill. a dyro help llaw i'th Eglwys, fel y gallo wneyd gwaith da yn y dyfodol, a thalu yr hyn sydd ddy- ledus arni er ys canrifoedd i'r genedl ac i'w Duw. Sylwaf dy fod wedi ffromi am i mi dalu fy nheyrn- ged i'r Golygydd; y mae ef yn wr llydan ei syn- laciau, ac yn foddlon i bawb draethu eu barn. ac yn parchu golygiadau rhai na chytunant a'r eiddo ef. Diolch i chwi, Syr.- Yr eiddoch. etc.. YMNEILLDUWR EGWYDDOHOL.

CAPEL EVAN MARWOLAETH.—Nos Ian, lleg, bu farw Mr. Sam- uel Rees, Penfai. Capol Evan. wedi cyrhaedd yr oedran teg o 81. Y dvdd Lliin canlvnol eludvvyd ei weddillion i .orwedd yn mynwent Rehoboth lie yr oedd yn ddiacon ffyddlawn. ac yn un o'r aelodau henaf, lie mae ei sedd heddyw yn wag. Gwasan- aethwyd gan y Parch. W. Davies y gweinidog.

Y CILIFN FARBROL (Ga. "Talfymyid.") ON THE BAY OF BISCAY. The following English englynion were sent by the late Ben. Bowen to 'Dyfnallt" and composed by him on the Bay of Biscay when leaving for South Africa for his health:— Furrowing the surging sea,—and behind Behold one wild beauty: Onoe more my health beckons me Onward to regions sunny. I hail faint hope and follow,—God will guide All who go through sorrow: Thou brighter merrier morrow Thy gleam send through the gloom's woe. Upon height's dawning of happines,-we fix Eyes of faith's steadfastness: Naught must sadden our gladness, Our dire woe will find redress. YR HEN WR. Yn y gornel fel rhyw garnedd,-o'r ffordd, Oer yw ffurf ei annedd; Yma'n gwylio mewn gwaeledd, A gwall yw byw,-gwell yw bedd. Emlyn. W. JONES.

PENBRYN Y DDBAMA.—Y mae yr yabryd chwareuyddol wedi meddiannu amryw o bobl ieuainc y plwyf hwn yn nerthol iawn yn ystod yr hanner blwyddyn ddi- weddaf, fel y mae yma "Gwmni Dramayddol" wedi caol ei ffurfio tua chanol a rhan ddeheuol y plwyf i berfformio y ddrama enwog, "Enoc Huws." Y mae y cwmni wedi bod yn perfformio y ddrama bedair gwaith eisoes, a hyny yn dra llwyddianus, set yn Henllan, yn Pontgareg, yn Aberporth, ao yn Ulynarthen. Daw tystiolaethau Q ganmoliaeth gytfredinol i waith chwareuyddol y cwmni o'r man- au a nodwyd. Yn Aberporth yr oedd o letaf gyn- nuihad o saith cant wedi ymgasglu i NeuadJ y Coroniad i'w gweled a'u clywed, a gwnaed elw sylweddoi mwn oddi wrth y ddrama at achos gref- yddol lleol. Y mae'r owmni wedi cal galwad arall i jmddangos yn yr un Neuadd adeg y gwyliau, tua mis Awst, ao y maent wedi derbyn galwad i ym- ddangos yn y Paviliwn yn Aberteifi cyn hir. Dyma dangoseg a boblogrwydd arbenig yn eu gwaith act- yddol. Yn Glynarthen, er nad oedd yn cynulliad yn rhyw luosog iawn, cawsant wrandawiad astud, a rhoddasant foddlonrwydd i'r rhan fwyaf oedd yno. Yr oedd rhai o'r cymmeriadau yn y ddrama Rho<ddiieU jjmygU g?n, I dorf yn fwy na'r lleill. Trevor >' ang°S^f? Eno? Huws" a "Miss Trevor, Jones y Plismon, a "Margiad v For- ^yn' Tomos" a Barbara Bartley" a "«?Pm Llwyd, foddhad dirfawr. Teimlid' fod yr holl wT.T 7 ma yn cael Perffaith chwareu S r i y chwareuwyr. Mewn un capel ar gwr deheuol y plwyf, y mae rhai o'r bobl Tra Chrefydd- o dan?os gwrthwynebiad pendant i aelodau'r capel i gymmeryd rhan yn y ddrama, ond "culni" yn ddiamheu ydyw condemnio y ddrama. heb yn gyntaf peth ddyfod i'w gweled a'i chlywed vn cael ei phernormio. Methwn weled dim allan o le yn y (ldrama. os caiff ei chadw o fewn y terfynau priodol. Y mae un o'r owmni, "Barbara Bartley," yn anhwylus, fel yr ydym wedi clywed. Gobeith- iwn y caiff wellhad buan i gael gario'r badell ffrio, a chael hogir gyllell" eto. Rhwydd hynt i'r cwmni talentog. fi 3

LOANS. £ 5 to £ 500 ADVANCED promptly anrf pn. vate on your wntter, promise to pay Repayments a^eed'periods—CntS l° SUit y°Ur inc°me' For agreed periods- £ 5 repay £ 6 950 repay £55 Sin HI £ i0° 0 £ 20 „ £ 22 £ 200 „ £ 220 SPECIAL TERMS TO FARMERS & PROFESSIOflAL MEN. No Charge unlessbusiness completed. Imme- piatc attention given to inquiries by Post, 'Phone or personally, andstrictest privacy assured. GEO. FRY & Co., •B2 ^«VeBv<?r Place, Swansea Ptions 361, Books. Under flew Management I