The Carmarthen Journal and South Wales Weekly Advertiser

NODION 0 ABERGWILI Rhag colli yn llwyr fy ymarferiad, a chadw fy ysgrifbin rhag syrthio i dranc y rhwd, pa un sydd fel gwas amser ar wyliadwriaeth, ac mor sior o'i ysglyfaeth ag yw'r heb;>g o'i wledd foreuo!. ceis'wn dan hamdden fechan guddio'r yegr-fell mown Haw grynedig i wireddu dywediad y Sais, "Better wear than rust to death." mu ircch T-cnyf fvth fotto yr hen Gymro gwladgar twymgalon. "Gwell marw yn fa.chgen dewr na byw yn fachgen llwfr." Gyda hyn, cofier nad yw min ein cledd wedi pylu, ond III thor yn ol a blaen tra yn sicr yn y waun, ac ni oddefwn chwaith goronau ewynol sebonllyd frycni ein llwvbrau; yn hytrach rhoddwn i barch ei le priodol ac i anfoesog alh-ud'aeth flin. Fol y gwyddys lloffion sydd genym o feusydd arall, ond fe ystyrid hyn i bob tlawd yn anrhydeddus. PLANT EIN PENTREF a'r ardal sydd ar hyn o bryd a'u cardiau casglu yn ou dwylaw o d<lrws i ddrws yn gofyn cynorthwy er lledaenu Teyrnas yr Emanuel yn nghonglau eithaf y ddaear. Diolch i chwi sydd yn en croesawu gyda gruddiau caredig; dichon mai dyma'r perlyn bychan a dry eich clorian yn nydd cyfyngder. Y mac yr Arglwydct yn gwylied e: gcnhadon bvchain yn ogystal ac huttin-g y weddw dlawd. DAU GENHADWR newydd arall a ymwelodd a'n pentref yn ystod methiant cin hysgrif yn y golofn hon, ac nis gallwn lai na rhoddi teyrnged o gydnabyddiaeth iddynt, er nau ydym eto yn hollol dtleall eu hiaith. Priod Mr. T. Enoc a phriod Mr. J. Davies. y ddwy yn Lloyd-terrace, sydd yn gyfrifol ain danynt. Hyder- wn v deuant yn berchenogion bwa ae anelant at y iawn nod. GYDA'R CLEIFION bum yn treulio ami hamdden v dyddiau diweddaf, ynghyd a'r hen bobl hcfyd. Teimlwn yn faich o'r fraint, am fod ambell i vvers euraidd yn codi o'u protiadau add fed a melus, a'u cynghorion i mi sydd meg-s twr yn fy amgylchynu rhag ymosodiadau'r gelyn. Dechreuwn yn Lloyd-terrace. Y mae yma dair wedi eu dal gan wendid a l'esgedd, sef Mrs. Nellie Jones, pl. un sydd yn ei gwely mewn poenau. yr un modd yn hollol a phan ofdd yn myned oddi- amgvlch mewn cysur ac icohyd, yn hollol dawel, addfwvn. ffyddiog ac amyneddgar. Eiddunwn am ei hadferiad buan. Ms1; A. Williams, mewn gwcndid oddiar y Nadolig, sydd yn gyflym enill tir ac yn doohreu rhodio Ilwybrau'r Demi. Miss M. Jones eto ar ol rhai dydd an cyfyng sydd wedi cap! rhyddhad. ac ar ddechrcu gyda'i dyledswyddau yn mhalas yr Fcgob. Mrs. Arthur, y Myrtle House, ar tgvrhaedd ei 86 oed, a gawsom yn ei chadair ger y tan a'r Testament Newydd ar y bwrdd yn agored o'i blaen. Teflais gipolwg arno. a h' fais "Y ma«>n a wrthododd yr ade ladwyr. hwn a wnaethpwyd yn ben y gongl." a dichon mai ei ffvdd yn Hwn sydd i gyfrif ei bod wedi codi o'i gwely eto, a rhod o fel cYllt. Mr. a Mrs. Benjamin Evans. IT-igh-treet-y blaenaf ar gychwyn ei 87 mlynedd. tra ei briod yn 85, n;d ar hyn o bryd mor hoyw a'u cawsom, ond yn gysurus ac mewn llawn can a diolch i'w Creaw- dwr am eu cadw a'u cynhal mor bel'ed. Mr. W. Miles, nid yn gymaint o hynafgwr. ond hytrach yn teimlo fod e: haf wedi darfod, ac arwyddion yr Hydref wedi ei oresgvn, ac unigedd a llonyddwch ar ddyfod yn gvfeillion calon iddo. Mr. Afban Davies. St. David's House yn fab canol haf. sydd ar i fyny o'i gystudd hirfairh; hen gyfaill calon, ac mor blaen a bryn Llangwnwr oddifewn ac allan. hpb.yr un twy'I na chenfigen yn tywyllu ei fuchedd newydd. Mrs. Harris. 'l un a boitreadwyd yn v JOURNAL hwn yr wythnos ddiweddaf, sydd yn fwy galluog a grymus yn diweddu ei naw deg nag ar ddechreu ei deg cyntaf Mrs. Jone-. y Nelson Cot- tage. er mewn gwth o oedran, oddeutu fel gwyryf dair-ar-ddeg. Mr. a Mrs. Hpnry Thomas wedi cyr- haedd yr addew.d, ac nid hob deimlo fod poen a blinder wedi eu dal a nhvrth yr heolydd wedi cau i raddau helaeth. ac uniawn LMiiddynt vw geiriau Gwir.onedd. Mr. W lliam Richards sydd fe] Jacob yn goloff o glun. ac yn gorphwys ar ei ffon a'i gyfar- wys; Ilwybrau'r mynvrId hwn sydd yn gynnefin iddo. Mr. a Mrs. Williams. Port'and House, mor bur a dydd o haf, or dan florlau Hydref; Pit nod- weddion vnt yr nn a'r oen. f'f d'niweiflrwydd ac addfwvnder. Mr. Timothy. Gwili House, svdd yn hrysur mewn gohebiaeth ag ysgolheigion y Royal r School, Westbufy. Brustol; ei oriau bamddenol ynt amml. Mrs. Jones, Gifre Gardens, sydd dan grot's cystudd. Hyderwn y daw i- vw Simon o'r wbd i'w chynorthwvo i ben v Mynydd. Cawn fod Mr a Mrs. J .Evans o'r un lie ar linellau adferiad. ac yn gwireddu'r ffa;th fod iechyd yn esgyll y gwanwyn. GARDDIO. Y ma Mr. Jones. Cat!(' Green, a Mr. Williams, Manoiafon, wedi gorphen eu .!Z"TcJd i. ond v mae'r ddau eto mewn berw a thraff<;rth dirfawr. Y map'r '"Jackdaws" yn codi eg'n tatws y blaemf i ffwrdd, a hadau yr olaf yn tyfu tuag i lawr. Y dydd o'r blaen gwekom Mr. Arthur, Bwlch Bach, a'i wellaif vn ei law yn trwsio Lord Suft'eld. Lane Prince A!- bert. ac Annie Elizabeth. Yr oedd Mrs. Arthur yn jelws o'r olaf DRAMA DIe SHON DAFYDD. a berfformiwyd yn Ysgol y Cynghor yn Felinwon nos Iau, y 19eg cvfisol. gan b!ant bychain Ebenezer, I Abergwili, dan gyfarwyddid y Parch. D. Williams. Cadeiriwyd yn ddocth gan y f'vnghorwr D. Phillips, Penycnwc. Yr oedd y lie yn llawn o ymwelwyr, ac yn gwbl argyboeddedig eu bod wedi cael mwy na gwerth chwe' cheiniog. AlIhawdd ydyw iredu, heb weled a sylweddoli'r ffaith, fod v genhedlaeth blant bresenol yn tra rhagori llawcr ar eu hamser. Crir yn gyfFredin lawer o blant ar ol eu hoes .ond mae plant Abergwili wedi eu geni ddeng mlynedd o flaen eu dydd pan blwvdd. Heb law iivn yr oedd y ddrania yn wrthddrych perffaith o'r cri mawr a'r ymchwil sydd gan bwyllgorau a chymdeithasau Cvm- reig heddyw fel moddion er dwyn Cymru yn Gymru Wladgarol, ac yn Gymru Gymreig, yn wvneb y dwrdio a'r troedio a wucir ar ei gwych rosy nau gan ben weigiaid o S<'ision; a mwy na hyn. er gwarth, rhaid addef gan Gvmry sydd wedi eu magu rhwyg ei brvniau. pa rai sydd yn credu fel dysga'r ddrama, ei bod yn iselhad iddynt i ymarferyd yr hen iaith pan yn troi mewn cvlch tu allan i Glawdd Offa, neu o fod wedi cyrhaedd rhyw radd neillduol fewn addyssr. Cafwyd gwersi buddiol a chefnogaeth gref i loywi ein harfau er amddiffyn purdeb ein cenedl, ii c i fynvd siarad ein hiaith mewn lleo<xld cyhoeddus a phwyllgorau, lie y mae wedi ei dishy^byddu gan rnv gorachod gwyntog a chestiog heb ddim yn eu siol ond clai. nac yn eu bryd ond brad. Greeyn fvddai i'r fath lafurwaith vsblenydd yma syrthio i'r llawr, to y mae yn ddarlun cywir o destvii araeth y prif fardd "arnieol" yn nghymdeithas y Cvm- tnrodorion yn neuadd y dref nos Wener diweddaf, sef "C'vmro yn y cywair 11011." Teilynga y Parch. D Williams yr anrhydedd uchaf am ddwyn v fath gyflwyniad gan blant bychain i svlw'r cyho<>dd: benir pretrethwyr yn ami am eu llacrwydd gvda'r liymudiarl Cymreig, ond dyina un wedi llafurio yn ealed yn ystod oriau'r gauaf er sefydlu cewri o Gymry aiddgar ar hyd a lied y w'ad. Y cymeriad- au oetldvn T rhai canlynolJ. Francis Evans, y Bwlch. oedd Richard J. Davids. Esq. J. Evans. Bryniorwg, oodd Jenkins yr Ysgelfeistr: Mnnsel Thomas, 7 Carton, oedd Wil y Crvdd: Martha J. Enoc OfJ Beto Wil Crvdd; Johnny Davies. Rryn- iorwg. oodd Jack Dafydd. atbraw yr ysgol; Eddie Charles, y Bont. oedd S'on Hllw; Daniel James Jones oedd Sion Dafydd, tad Die; Margaret A. Jones oedd mam Die; Gertrude Evans. Bodarddu, oedd Anhl\r,,(J Lloyd. nierch gvfoethog: Miriam Harris oedd Let. ei morwyn; Mary Davies, H'gh- streft. oedd Marie William Dafydd; Gwyneth Wil- liams oedd Shan Morus: M. A. Jones oedd Pegi Morgan; Arthur Lewis, Parkyricks. a Willie Jones. Penrallt Cottage, y ddau seiruryn Dan Evans a T. J. Enoc. v clercod; Benjamin Jones.'vr Heddgeid- wllrY; Plant yr Ysgol oeddynt Willie R. Evans, James. Dav:cs, EdwaiKi Davice, Toy Honton, a Sally DavKT. Cydnabyddwyd y perfform\vyr oil ar y diwedd am eu gwrhydru, a chanwyd "Hen Wlad fy Nhadau." YN EI FEDD y mae Mr. Evan Jones, Fachros Isaf, Abergwili. Un o hynafgwyr y plwyf oedd ef; ama-ethwr a chymydog cywir a cjiyflawn yn mhob ystyr; dyn araf, tawel, ac yn meddwl cyn siarad; yr oedd yn byw er mWYIl marw, ac fel bu fyw bu farw hefyd yn dawel a didwrf.Dyn sefyrflog. a'i air megis gem, a'i rodiad fel saeth. Evan Jones oedd ef yn y ffair a'r farchnad, ar yr aelwyd ac yn y Deml. Chwythed yr awelon balinaidd dro e i fedd, a bendith gyfoethog y nef a geidw'r weddw a'r' amddifad yn y dydd blin. o Gorfodir ni eto ddweyd yr un modd am Mrs. Owens, y Barn Cottage, yn ei bedd yn mlodau ei dyddiau. Ni chafodd oes hir ar ei haelwyd yn nghwmni ei phriod cyn daeth y gelyn i'w haflon- yddu, ac yn araf, araf yr oedd yr hen babell i weled yn ymddatod o ddydd i ddydd, a hithau yn gorfod teimlo nad oedd dim ond bedd roddai iddi iachad. Croodd gyfeillion lawer yn ystod ei harosiad yn ein plith; yr oedd yn llawen a eerchog bob amser, a gwasanaethodd ei chystudd fel Cristion tawel; ym- ddiriedodd a chyflwynodd ei hun i'w Gwaredwr, a ffarweliodd mewn hedd. Dyffrtkog. [Melus. moes eto, ein hen gohebydd ffvddlawn — Y GOL.]

GWEDI DADGYSSYLLTIAD A DADWADDOLlAD Haleliwia! Bendigedig! Nefoedd ar y Ddaiar! Pawb o'r brodyr (Eglvvysvvyr a Sectyddwyr yn un a chytun. "heb 'neb yn tynu'n groes"). Son am y netoedd tu draw i'r lien, dyma nefoedd ar y ddaiar ar ol Datgyssylltiad a Dadwaddoliad yr Eglwys yn Nghymru. 0! na byddai hyn wedi digwydd hanner can mlynedd yu ol! Byddwn yn awr ar yr un lefel-Eglwyswyr a'r Sectyddwyr yn UN. Byddwn yn awr, pan yn pasio ein gilydd, yn "cyfarch" ein gilydd, fel "boreu da, "dydd da," ac yn y blaen, ao nid fel yr oedd hi o'r blaen, fel y cyfeiriwyd gan weinidog y Trochv. vr o flaen y Commisiwn Eg- lwysig a gynhaliwyd yn Llundain ychydig flyn- yddau yn ol. 0 hyfryd ddydd! b'weled hen Eg- iwys Dewi Sant yn rhydd o lyffetheiriau y Llywodr- aeth. sydd yn a w r yn eu gorfodi dditrllen liyn a hyn o bennodau o'r Hen a'r Testament Newydd Sul ar 01 Sul, ac yn gorfod myned drwy yr un hen ffwlbri o'r Gwasanaeth o Ionawr hyd Rhagfyr. Haleliwia Bendigedig. Milflwyddianr ar Wawrio! Gw>lc(l Esgob Ty Ddewi yn pregethu yn Nghapel Heol Dw'r, a gweiirdog Heol Dwr yn prcgethu yn Eg- Iwys Sant Pedr. Gweled gweinidog y Tabernacl yn pregethu yn Eglwys Dewi Sant, Cacrfyrddin- [Wait a bit, "Myrddinfab." you are going- too far; you will neTer .see this, as the members of that Church would pull every stone down of their vencr- able old Churoh before they would tolerate such » th-.ng; I know them of old as strong adherents of the. old Church of the Cymry-(EDITOR)-ar Fodydd drwy Drochiad. Haleliwia! Nefoedd ar y Ddaiar! Bendigedig! "Pawb o'r brodyr yn un. heb NEB yn tynu'n Gweled gwein-.dogion y man sectau yn cael eu i>eno<li fel caplanau cm Carchardai, caplatiau yn v Fyddin a'r Llynges, caplanau yn ein Gwallgofdai a'n Carcharau, ac n-d fel dan yr hen Oruchwyliaeth —Eglwyswyr pob coppa wallgof, yr hyn oedd yn warthus i'r e thaf, a ninnau fel Ymneillduwyr yn rhifo 9 to 1 iddynt. Shame! shame Gwedi Dad- gysyllts:ad a Dadwaddoliad yr hen Eglwys Gaeth- iwus. bydd ein Gwe:nidogion Ymneillduol yn cael eu "wallOdd" i vod yn bresenno! yn "high func- tions" gwyr mawrion ein gwlad. ac nid fel cynt; yn cael eu hanwybyddu fel rhyw "ddosbarth cyth- reulig a gwahanghvyfus. Haleliwia; nefoedd ar y ddaiar Ar ol v bwgan dieflig hwn i gael ei basio gan Redmondinid vr Lverddon. rhiid i'r'Ficer a'r (,'urad Cymraeg fyned i stwmpo'r wlad pan fydd Etholiad, a. chae] "t lp* ben'fligedig gar' yr aelod Radicalaidd anrhydeddus. Bydd hyn yn talu yn well iddo na phregethu yr "hen. hen bancs am Iesu Grist, a Hwnw wedi ei Groeshoelio." Wedi i'r bwgan "cythreulig a dieflig" hwn ddyfod yn ddeddf, a bydd hyny mewn ychydig ddyddiau. bydd yn dda gan Eglwyswyr a'r Sectwyr Cymreig giywed mai DAU Gymro sydd yn cael eu penodi i odrych i mewn a dosbarthu yr arian lled- radaidd y mae yr Eglwyswyr wedi ysbeilio er vs eaurifoedd ar y Werin Gymreig. Bydd un yn derbyn pymtheg cant o bunnau yn flvnyddol, a'r llall YIl derbyn mil o bunnau yn flvnyddol. Mor hyfryd Iwdd gweled hen aelocl Seneddol Cymreig fel swyddwr yn darllen y Llithiuu yn yr Eglwys. a'r wvrldr arall. sef "gweinidog" (?) gycfrr TrochwVr. yn pregethu "politics." Oh Brighton am iummor hoi days Wedi i'r bwgan hwn vn ddeddf. ni fydd gair o son BYTH MWY am Datws Llanpumpsaint a'r "Punch and Judy Show" a. fu yno yr haf. ddi- weddaf; ac ni fydd son vchwath am wddf ddinfah" wedi ei boethi gan y Tatws llosgedig yma. n'dd "Iyrrldinfab" yn awr yn iach ar 01 i hyn o both ddigwydd. a bydd yn abl i v-grifenu ilith yn awr ac yn y man yn clodfori ac yn bendith o fod y fath both anrhydeddus (1). sef Dadgyssylltiad a Dadwaddoliarl hen Eglwys y Cymrv wedi' d'od yn ddeddf. Haleliwia! Bendigedig! Nefoedd ar v Ddaiar. "Yn ol arwyddion yr armor y mae dydd Dad- gyssylltiad WEDI D'OD. pryd y cawn y rileser o dori gefynau Eglwvs y Caeth >ved. ac a cawn groes- nwu Eglwys Hydd arall i blith yr enwadau Cym- reig. Bendigedg! Nefoedd ai, v Ddaiar! CANLYNIAD DADGYSSYLLTIAD A DAD- WADDOLIAD HEN EGLWYS Y CYMRY. Yr wyf wed. ysgiifenu yr uchod mown ysbrvd teg. gonest, a phwvllog o blaid Sectvddiaeth, "lin na ma lai na chenfigen"; ac yn awr hoffem ddweyd gair lieu ddau ar ganlyniad yr uehod. Yr wyf vn dal. ac yn barod i brofi. ac yn foddlawn cyfarfod ag unrhyw bersori urdda-ol. bydded ei yn llevgwr. seneriflwi-, nen yn brogethwr g)-da'r Trochwyr. mai Me-ur Ysbeilgar yw'r Mesur yma. C'enfigen sydd wrth ei wraidd, a hyny yn benaf o eiddo "eenadon Sectvddiaeth. Gall y flwyddyn sydd wedi gwawrio fod yn un hwysig iawn i ni fel Eglwyswyr Cymreig. Sonir am ddwyn trwy Dy'r Cyffredin fesur ddadgyssyUtu a (]ad wa(idoi"r Eglwvs yng Nghymru, a'i hysgnru oddi wrth yr Eglwys yn Lloegr. Gwneir pob ym- gais i ddwyn hyn oddi amgylch cyn diwedd y flwyddvn yma, mor bell ag y bydd a fyno Ty'r C vffredin ag ef. Os llwyddir yn yr amcan. hvrld yn ddyrnod drom i grefvdd CVst. Gadcwlr ugeiniau lawer o Eglwysi heb un ddirnai at en cvnnaliaeth. ac amddifedir ugeiniau lawer o blwvfi o'r unig weinidog trigiannol. Ni ces ammbeuaetb na fyddai ra'd cau dorau llawer Eglwys, a rhoddi tair a phedair Eglwys dan ofal 1111 oftfiriad mewii llaWer ardal. AN, 'rth zivr,. bvddai raid i'r amaethwr .Ialll')' tlegwm yr un fath. ond yn nnlg y byddai raid ei dalii yn fwy nrydlawn. Cesglid v degwm gan y Cynghor Sirol. Telid rhai iniloedd o bunnau o hono hob blwvddyn i swvdtlogion segur ,a rhoddld v gweddill bach ar—wel. nid oes neb a wyr at ba beth, heb law v gwvddom i'r Prifweinldog ddywedyd yn ddigon eglur nad oes dim o'r deg-wm i fyned i leihau y trothi pre«ermol. Rhaid ereu rhywbeth o'r new- ydd fwvta'r degwm. Sonia rhai am Da IColeiii. Skating Rmks, etc. Pwy na chrynai wrth feddwl am y fath rvfyg' fJoboithiwn v gwnfl POB Eglwys- wr ei ran yn one-t i attal y fath drychineb. Y mae ar law Eg'uyswvr i wnevd lla^ver dros eu Heglwys hynafol. 0 flaen pob peth dylont weddio yn feun- vddiol drosii. Priodol iawn fel gweddi ddyddiol fvdda' v Coiect am yr Cnfpd Sul ar Bymtneg Gwedi'r Dr;ndnd. Hefyd gall n»b un rami traethod- an i darllen hanes vr Eglwys. fel ag i allu ei hamddiffyn, a chyfranu yn o! nu gallu. canys nis cellir dw vn viii mlaen frwvdr fawr amdd fFyniad vr Eglwys heb lawer o arian. Penderfyned tiob Kglwyswr wneyd ei ran yn onegt. :t ddyweder'nm neb o hononi, "}I(,'hion' Epbrn'm. yn arfog, ac yn saeth 11 a bwa. a droisant. eu cofnau yn nydd y frwvdr." f.f,-kT., CYMRT- YN ERBYN DADGYSSYLLT- TAD A DADWADDOLIAD. Ni fu y fath brotest yn erbyn y Mesur Ysbeilgar hwn a fu yn Esgobaeth Llanelwy na ddydd, a hyny gan YmneilMuwyr. dros un-ar-hugiin or-d. Ysgrif- enodd Mr. John Williams. Cottage. Llanrhaiadr, Dinbych. at y Prifwe ndog Ciiwefror 7fed, a bu am ddvddiau lawer heb atebiad. Beth oedd yr achos o'r oediad yma. Dylai fod gan y Prifweinidog gywilydd fod Cymry T.lanelwy yn cael eu hanwybyddu. Dylem ni fel Eglwvsnyr Cymreg efelvcbn I'slter, ac fel un yr wyf yn barod i ymladd hyd at y gyllell dros Feddiannau Cyfreittuawn Hen Eglwys y Cymry. Chwi Eglwyswyr Cymrii, i'r gad; yr y'm i

uw GAIR AT BAWB SYDD HEB DDARLLEN Y Gole Coch," NEU Y Rheswm fod yr Eglwysi yn Wag. GAN Ap Rhidian, Penclawdd, Glam. Danfonwch am y llyfr ar unwaith, dylai pawb ei ddarllen. Mae y Uyfr hwn yn crcu cynhyrfiadau drwy'r wlad, Mae eisiau un neu ddau yn mhob Tref a Phentref werthu. Telerau arferol i bawb fydd yn ei werthu. Mae yr argraffiad cyntaf o 7,000 bron a myn'd. Gellir ei gael am Swllt a Cheiniog oddiwrttl yr Awdwr— AP RHIDIAN, 1909) Penclawdd, Glam.

CYLCH GYFRIM Y PLANT (Gan "Tywi.") "Bydd Gwyl ein Sant dan goron braf, Yn buraf swyn y Cymry." Yrahen ychydig ddyddiau bydd Gwyl Nawddeant Cymru gyda ni eto, a gan e: bod yn ysbrydoli beirdd, gwladgarwyr, ac iaithgarwyr v gencdl, priodol iawn fyddai gwneyd y golofti 31-r, wythnos lion, yn go!ofn yr Wyl, er ceisio tan:o holl blant y Cylch Cyfrin. "Felly ninnau rhoddwn fonllef, Peraidd lais, ac adlais cydlef; Rhaid i'r galon w-rion oeri, Cyn 'r anghofiwn wlad ein geni, Na gwledd A wen bob Gwyl Ddewi, Ar hyd y wlad." Dichon fod holl blant y "Cyk-h Cyfrin" yn gwybod rhywbeth am hanes Cymru, a'i chymwvna^svvvr. Dynion gwe-thga.r oeddynt hwy, a.'u calonnau ar dan; a'u hawyddfryd yn effro i "godi yr hen wlad yn d hot." Un o'r cyhyw oedd Dewi Sant, ac fe gcnir ei glodydd, eithr,- "Ei werth sa-f, tra Mawrth a'i swyn Yn gwcnu toriad Gwanwyn." Faint o'i hanes, tybed, a wyr darllenwyr v golofn hon." Er fod llawer o dywyllwch yn ei amgylehu, dywcd traddodiadau hynod, ac hen ysgrifau, iddo gael ei cni tua. chanol y burned ganrlf, yng Nglyn Rhosyn, lie y mae Ty Ddewi yn awr. Hanai Dewi o linach pendofigol. 0' ochr ei dad olrheinir ei banes o Cunedda. a enwogir yn y Trioedd Hanes- yddol fel y dyn cyntaf i roddi tir a breintiau i'r Eglwys Brydeinig. Hanai ei faXon, o Gvnyr, tywysog yn swydd Beiuro. Cotir ei henw ynglyn ag am ryw o eglwysi, nwg-i>¡ Capel Non, ger Tv Ddewi. Cyn belled ag y gwyTddis o hanes ei fywyd, y mac yn llawn diddordob. Gweuir o'i g'¡('b!aw('r o ystoriau, nas gellir ar lawer adeg eu coelio, ond er hyny, y mac'n amheus a fu neb byw erioed sydd wedi dvlanwadu cymaint ag a wnaeth ef yn hanes Gwalia. Yn gynar iawn yn ei hancs dechreuodd wcithio dros grefvdd moesoldeb ,a chynydd y wlad, wedi iddo eistedd wrth dr;LI'd Pawl Hen, sefvdlvdd mvn- achdy Tvgwyn-ar-Daf, swydd Gaerfyrddin, i dder- byn ei addysg am tua ddeng mlynedd. Y mae enwogrwydd yr hen sant i'w farnu a'i fesur wrth nifor yr eglwysi sydd yn dwyn ei enw. Dilys genyf iddo eu sefvdlu i gyd, ond. er hyny os eu holynwyr a sefydlodd rai o honvnt. dangosir ei boblogrwydd am iddynt eu cyflwyno i'w nodded er parch a choffadwriaeth. Y mae 53 o <>glw vsi henafol ar enw Dewi Sant,-42 yn esgobaeth Ty Dclpwi, 8 yn esgobaeth Llandaf, a 3 yn esgobaeth Henffwrdd. Ond nid oes gyma:nt ag un eglwys oed. ranus ar ei enw yn esgobaeth Llanelwy, nag un esgobaeth Bangor, yr hyn a brawf fod ei ddvlan- wad yn gvfyngedig, ar y dechreu, i ddeheudir Cymru. Yng ngeiriau Giraldus yr oedd "yn batrwn i bawb, ac yn dysgn drwy air a gweithred; ardder- chog yn ei bregethau, ond mwy fyth yn ci weithred- oedd." Yr oedd "yn athraw i bawb. yn arweinydd i'r crefyddol. ac yn fywyd i'r tlawd; yn dad i'r amddifad, yn rheol i'r mynacbod, ac yn fodel i'r dvsgadwyr. a hyn oil er ennill pawb i Dduw." Daeth allan ar gais uniongyrchol ei hen athraw i ddadymchwel boniadau Pelagiacth. a gorfodwyd yntau gan la", y wlad i fod yn Archesgob yr Eg- Iwvs Gymreig. a pryd bynag y bydd ymdrech dros Gvmru, daw Dewi ant i fwy o fri. Pan gododd y wlad ar wys udgo-n Owen Glyndwr, hoffed oedrl gan y beirdd ganu am dano. Ac yn y ganrif bresenol, nrvd y mte Cymru'n d'od i'w lie yn vr Ymberodraeth Bryde'nig. mae mwy o son ini dano nag a fn erioed. Bn farw y Sanb parehus ar y dydd cyntaf o Fawrth 544 yn 82 mlwnld oed. ac oddiar hyny v dyidd cyntaf o Fawrtih yw dydd ei wyl flynyddol. Felly, a rferid darllen ei ftichodd svdd (lèbyg i hyn: —"Ar y dydd Mawrth cyntaf o galan Mawrth. y evmerodd Iesu Grist, en aid Dewi Sant. zydll mawr fuddugoliaeth, Ilawenvdd. ac anrhydedd* a chlud- wyd ef gan yr angvlion i'r lie v mae goleuni heb ddiwedd, gorffwvs ieb lafur, llawenydd heb drist- wch, ac amledd o bob rhyw dda, a buddugoliaeth, a chlaerder. a thegweh Gwelir oddiwrth ivii fod y gwr yn Gymro, ac o deulu brenhinol, a', fod wedi bod yn gyfrwng yn llaw DIIW, i ymlarH yn erbyn Paganiaeth. a'i i dduwiau dae.arol. ar i ddangos v Duw byw i'w gyrl- genedl. Ni all hot blant y ''Cvlch Cyfrin" sydd yn caru r iaith a'r wlad. lai na mynwesu'n aninyl "off:>dwriieth Dewi Snnt. Os perchir yr Ysgotyn. Sunt Andreas (St.. Andrew), na wvddir idtlo er'oed fod yn yr Ynys; a'* Sais, Sior. archesgob yn Alex- andria. oedd lawn mor ddieithr i Ynys Prydain, faint fwy ddylid pirchu cof Dewi Sunt, fu yn gweithio nnr egniol ar <lrnw< fymru 'inwv' ^r fi dyrchafu? Oird m o'r genedl ydoedd. Priodol iawn vw geiriau T H. Parry-Williams am Gerallt Cymro. i Dewi liefyd eitlir.— "C.nrodd hi pan ydoedd heli, Dazr111 siorjlflnt ar <'i wedd; Cirodd hi pat or-dd pen^^nni. Cyn ei (lyrnp yn mynnu'i Ar y dydd eyntaf o Fawrth gwelir vr arwydd- lun cenedlaethol yn gorffwys yn gartrefol :ir fyuwes nab Cymro. vdd. fn '"caru'r wlad a'i maeco." Ehw r arwyddlun hwnw ydyw y genhinen. ond gan fod dwy fath o'r irwyddlun yng Nghymru, nIs gwyr hyd yn ocd y dysgedigion pa un o honynt yw cenhinen Cymru mewn gwirionedd. Ni uuisgwylir iddynt wneud hyny chwaith eithr fel y dywtxl un o honytit: "Bechgyn a merch-ed y dyddiau hyn, rhai'n parotoi at wasanaethu eu gwlad yn y blynyddoedd sy'n ymyl, sydd i benderfynu." 0 fewn cylch rhediad y Journal, gellir yn ddiartreg nodi mai oenhineji yr ardd sydd fwyaf poblogaidd. Geilv V Sais hi jn "leek." ac. fel y gwyddtwh. un fwytadwy ydyw, a hoff iawn gan y Cymro ydyw ei chael yn ei gawl. Er ei fod yn fwyd, mac hefyd yn brydferth iawn os svlwir yn fanol arni. Y mae gwynder pur ei bron, amrywiaeth ei gwyrdd, a oheinder trofyog ei dail, oil yn ddiamheuol dlws HofFa'r Cymro h:, oherwydd ei defnvddioldeb a'i thl ysni; ond llysicuyn dirmygodig, ac isel ydyw yn llenyddia-eth Lloegr. Os gofynir i breswylwyr mvnydd-dir y Berwyn, p'un o'r ddwy arwyddlun yr hoflant hwy, dywedant mai cenhinen Pedr sydd oreu ganddynt hwy. Gelwir hi hefyd yn Groeso'r Gwanwyn, neu mpwn kiith arall yn "daffodil." Draw lIlae ei genedigol wlad hi,—draw yn y dwyrain cynnes. Dichon i hen genedl y Cymry, wrth gvehwyn ar grwvdr yn foreu iawn, o'r rhanbarth hono, dyfod a'r "daffodil" gyda hwynt. Dyna'r rheswm ei bod yn blodeuo mor gynnar yn y flwyddyn. Croeso'r Gwanwyn ydyw, ac onid ydyw yn darlun ardderchog o'r genedl? bywyd yn llawn goljeithion, er pob r.nhawster. Hoffwyd y "daffodil," oherwydd ei blodyn melyn crocsawgar gan Wordsworth. Meddai mewn can felus iawn:- "I wandered lonely as a cloud, That floats on high o'er vales and hills. When all at once I snw a crowd,— A host of golden daffodils, Beside the lake, beneath the twees. Fluttering and dancing .n the breeze." "Continuous as the stars that shine, And twinkle o nthe Milky Way, They stretched in never-ending line, Along the margin of a bay; Ten thousand saw I at a gin nee, Tossing their heads in sprightly dance." Dyna ychydig o hanes v ddwy genhinen i ehwi. Dcwiswch yr un a fynnoch ar foreu ddygwyl Ddewi. Gwisgwch un o honynt mewn llawenydd Map plant Lloegr yn gwsigo y rhosyn; plant yr Alban (Scotland) yn gwisgo pigau'r ysgall; a plant r Ynys Werdd (Ireland) yn gwisgo y feill- ionen. I holl blant Cymru y genhinen,—y "leek," -n('u'r "daffodil" sydd i fod ar eu bronnau tra erys oofron Dewi Sant. "Tra Cymru, Cymro, a Chymraeg,— Tra'r eigion yn ei wely. Tra cwyd y Wyddfa Fawr el pheti, Tra ser y nen yn gwenu; Bydd "eoffa da" am Dewi Sant, Ar uchaf dant plant Cymru." Y G Y ST A DLE IT A F.TH. Y mae erooso eym1PS i holl cylch i gv. meryd rhan yn y gystadleuaeth, a addewais mewn rhifyn- blaenorol, Rhoddir y llyfr. "Cerddi'r Nos," i'r neb a, ysgrifeno orc'u ar y testyn canlynol:, "Pa fodd y treuliais ddydd Gwyl Dewi." Dyma'r amodau, a sylweh arnynt yn fanol;— (1) Yr ysgrif i fod ar dair dalen copi, un ochr o'r dail yn unig. (2) Ysgr;fe:iwch yn Gymraeg, bydded mor syrnI a mynoch. (3) Gosodwch eich lienwau, ac hefyd eich oed ar gefn y ddalen olaf. (4) Danfonwch yr ysgrif i "Tywi," c/o "The Car- marthen Journal," Carmarthen," erbyn y ddegfed o Fawrth. Caiff yr ysgrif fudugol ymdangos yn y JOURNAL, er mwyn i'r plant gaol y fraint o'i dar- llen, ac fel y gwelorit enw'r buddugol wrtbi hdycl. 'Nawr ynte, am-çyl blant, ati o ddifrif wpdí'r Wyl, a cofiwch y byddaf yn disgwyl sipyn ardderchog o'r ewyddfa ar ol y ddegfed o Fawrth. Poed felly! [Gobeithiwn y bydd i'n darllenwyr ieuainc fanteisio ar y cyfleusdra hwn i ymarfer eu galluoedd llen- yddol. Pwy a wyr beth a ddeilhaw oddiwrth gystadleuaeth fechan fel hon? GOL]

YMA A THRAW LLWCHWR. Creodd claddcdigaeth mam Evan Roberts gryn gyffro yn y fro hon. Yr oedd Capel Moriah yn llawn. pawg o'r perthynasau yn drist eu golwg yn y cynhebrwng ond Evan! Ni ddaeth yn agos i gladdedigaeth ei fam! Ni yrodd blethdorch na llythyr, ac ni ddacth i weled ei fam drwy ei chys- tudd, er ei bod yn taer geisio hyny! LLANGENNECH. Y mac Mr. Morton Evans wvdi colli ei fab bychan 9 mlwydd oed (yr etifedd) o'r "scarlet fever." Iac'r clefyd hwn wedi aros yma yn hir, ac y mae yn Hawn biyd ei stampio alllln bellach. LL WYNHENDY. Bydd gwnsnnaethau Dewi Sant yn cael eu cynhal yn Dewi Sant. Llwynhendy, y Sul nesaf drwy'r dydd (Inf o Fawrth). Y pregethwr fydd v Parch. D. Jones. B A.. ficer newydd appwyntiedig LIan- badarn-fawr. Bydd pi bregethau Y11 rhai ymadaw- ol yn Nyffrvn Hendy. o Lun. am 7. pregeth'r gan y Parchn. 1). Jones a W. T. Ilavird. o Lanelli.

"BRYTHON" A'R "GOLE COCH!' AT Y Golvgydd. Almyl Syr,—Gan fod "Brython" wedi dod allan (--to o blaid y "Gole Coch gobeithiaf y caf ofod gfnych i aiw ci sylw at ei lythyr ar y mater. Yn nghyntaf yr wyf am i "Bryttioii" goiio, os oes dadl i fod, mai trafod v mater raid, ac md personau. Dywed yn ei lith fy mod yn lied arw ar awdwr v llyfr. NN el, yr wyf yn meddwl yr oil a ddywedais am dano, ac yn gwybod hefyd beth fyddai ei dynged pe cydiai nifer o weiiudogion y gwahanol enwadau ynddo Mwy na rhebyg nad oes neb braidd o'r gweinidogion wedi ei ddarllen. neu fe fyddai y taranu wedi dechreu aflonyddu ur heddweh yr Ap beiddgar hwn. Carwn wybod gyda "Brython" pa liawl sydd ganddo i ddweyd fod miloedd o'r un farn a r awdwr? Nid wyf fi yn credu y cawsech mwy na dau a dweyd y mwyaf o'r un farn ag ef yn unrhyw bentref yn y wlad. Gyda hynyna o rag- yrmulrodd, ys dywedai, awn yn miaen at y gyfroi. Pa r thed ei 1 hagymadrodd, ar wahail i'r ffaith cbwerthinllyd ei fod (sef yr awdwr) yn gosod ei hun megis rhyw Yicor Pritchard, lieu iForgan Llwyd ;'r oes bresenol, nid yw ond baldordd i guddio fel yr awgrymais ei anffyddiaeth yn 01 fy iihyb i. Awn ymlaen at y benod gyntaf. Mae cyfaddefiad o dig wybodaetb, lie amddifadrwydd o brofiad hyd yn oed yn nechreu y benod gyntaf! Ga i ofyn faint" o bwys roddir ar farn dyn sydd yn eyfaddef ei an- wybodaeth, a'i amddifadrw ydd o brofiad i ddechreu? Niw yw'r llyfr yn deg- chwaith wrth gyferbynu cytar- fodydd yr wythnos a'r. "cinemas" a chae y bel droed, oblegid nad ydynt yn perthyn i'r un byd. Dynion digrefydd sy'n mynychu yr ornest giciol a'r "cinc- uiiis, felly nid yw'n deg eu cymbaru ug aelodau crefyddol Cynou mynychu y "yfarfodydd gweddi a'r seiat. Ar wahan i hyn, meddvlier mor ullhrg mati'l' Ilvfr, bron na ddywedwn celwyddog, wrth ddweyd !Iluj rhyfedd yw cael (Iwsin i'r eyfar- fodydd wytlmosol. Dywed y benod hon fod dynion yn dweyd "fod c.refydd yn marw yng Nhyinru heddyw," ac fod crefydd yr eglwysi yn niyti'd o fod, ond fed wir grefvdd i fyw byth. Nawr. onid cref- ydd Iesu Grist sydd gan eglwysi Ymneillduol Cymru? Xi cblywais am 1111 eglvyvs Ymneillduol wedi mab- wvsiadu unrhyw gyfundrefn grefyddol ¡trail! Beth gwir grefydd yr awdwr :yntp; Fp wel y darllen ydd vn y fan hon. p'am vr nwgrymais mai anffydd- iwr yw awdwr v "Gole ("ocil Rhng eich blino a me thder Mr. (iol., ni wnaf syhvadau pellach ar y benod hon, ond dy-wedaf fod "basis" v b<nod g-yn- taf yn gamarweiniol i ddechreu, ac rwv'ii credir fod yr yebvdig syhvadau hyn i ddechreu ar y benod gyntaf yn.. ei gwrthbrofi PI' i chwi Mr. Gol. amgrymu fy mod yn morlo eweh gwellt. Beth ddy-wed "Brython'* tybed?—Yr eiddoch dros y gwir. MrRMi.n Tawk. [Nid teg i "Murmur Tawe" ddwevd mai dvnion di-; grefvdd syt) mynychu cac v bel-droed, v cinemas, etc.. onido cyll hwynt. ei amddiffynind. oblegid y mae nifer fawr o w-oiuidogion yn mynychu v rhain. Ni ehredwn fod yr awdwr am awgrymu fod cyfun- <lr(fti dduwinydtlol ddieithr gan yr eglwysi. Credwn mai dang-o- a wna fod y cyfeiliornadau yn gymaint III." (ynu anfrj ar grefydd ei 1 Jicu-sylfaenydd —Gol.]

BRIGHTENING HISTORY. ow F %'i < eOimmy emulates Raleigh in assisting T^oyal Ladies. (CLEANSERJVi j J J&POUSHER) Brightens Cottage and Castle. EVERY VIM Canister is a stepping stone to comfort, for VIM is the speediest of Cleansers and Polishers. Where used with frequency there will the lightest tasks and brightest results be found. And there is no limit to the many services VIM can render. It will revive the White Paint of a reception room as easily as it will scour a Cooking Utensil. It will brighten Brassware instantly-quickly dispel Rust and Tarnish. VIM adds lustre to Enamelware, Marble and Porcelain. Don't apply the VIM dry. Each Canister fitted with a Sifter-top. Id., 3d. and 6d. V 83-32 MADE BY LEVER BROTHERS LIMITED, PORT SUNLIGHT. II —————tOTBaawHMi—BM—■immamma1—a————^

BYTHEUAID GLANAU IRVON A'R TYWI. Ar wahodd.ad a thrwy haelioni yr Yswain ieuanc a serchog, Mr. J. Campbell Davys, bu y cwn uchod a'u "cynydd" yn aros yn Noyaddfawr, Uilycwm, o Chwefror 7ied hyd Chwefror 14cg. Yn ystod pa amser y cafwyd amryw redegfeyda nwylus ar ol "Nlr Reynardond am yr helfa ddydd Gwener, Chw f- ror 13eg, mae a fy 110111 y tro hwn. Boreu dydd Gwener, wedi i oruchwyhwr y Noyadd d od i'r ty, •t dweyd fod ganddo le j gredu iod llwynog wedi bod gprllaw y pala.sdy y nosoii cynt, goliyngwyd y cwn uchod ailan, ai- wele hwynt ar imwuith a'n iff r oen a u ar yr awel, ac ymaith Y "cynydd" ar ei gaseg Iwyd yn dilyn ,ac ereill yn canlyn. Cafwyd "good cry," zies oeddynt yn Nghraigllechgwynt,—a chawsant fod "coch" wcdi myn'd i'w loches. Wedi gollwrig "Pat" i mewn i aflonyddu y lloches. bolt- io(i(t "lr. Reynard, a chyrncrodd ei gyfeiriad yn groes i fynydtl Maenllan 1 greigiau anhygyrch Bwlchyrhiw. Gohgfa nas gallai un helwr ei arighofio, oedd gweled y cwn uchod a'u "cynydd" yn croesi y mynydd hwn y tro yma. Nid rhedeg ryw lun yr oeddynt. Edrychent fel byddin o dair rhostr o filwyr disgy-ble<lig—pob un yn cadw ei le am bell o tlordd, a'r gwr a'r "hugan goch" yn eu calonogi fel cadben yn calonogi ei filwyr ar Jydd y frwydr ac i ymlid ar ol y gelyn. Wedi rhedeg Ileynard" ol a blaen ar hyd creigiau Bwlchyrhiw a'r Bedw, yr oedd y cwn yn awr yn gwii,sgu ariio; a gorfu arno gymeryd y gor'waered a, chroesi Gwenffrwd a thrwy y cacau i'r ffordd fawr. Daeth amaethwr i gwrdd a'r hen "foy" fan hono. a gorfu arno gvmeryd y caeau i'r Ian i ochr .trail y fwrn. Y cynydd wool d'cxl dr." yddynt. Yr hon drachcfn er cymaint o greigiau a chorsyJd anghynefin iddo ocdd wedi d'od drwyddynt. Yr oedd v brwsh yn vsgubo yn drwm crhyn hyn ga.n '•Mr. Reynard," a'r cwn fel nicirch porthianus yn rhwygo'r gwrychocdd mewn am ei wacd. Aetn yn rhy galed i fyn'J i fjrny ncmawr o ffordd, a gorfu arno gvmeryd y ffordd fawr drachefn hyd bont Abernantmelyn. Dilynodd afon Hernyn i fyny am ychydig, end aeth "dialwyr y gwaed" yn rhy gaJed iddo. Neidiodd ir afon. 'ond wele hwynt a'u danedd ynddo yn y dwfr.,Gvda hyny yr oetld- gwr yr "hugan goch" yngafael a'r brwsh. Awr ond deg muriyd fu o godiad y cadno dydd Gwener hye: y "dead ho." —("Martin.")

ESGERDAWE Cvfarfod ADLONIADOL tn Y Wekn.—Mac hen ddywediad Saesneg fol hyn, "All work nad no play makes Jack a dull boy." Dyna hefyd gredo pobl y Wern. Barnant hwy mai daionus ydyw ychydig ad- loniant vngnanol goruchwylion prysur bywyd. Yn unol a'i credo, cynhaliwyd cyfarfod adloniadol yn y lie uchod. Chwefror lleg, pryd y cymerwyd y gadair. ac y Uywyddwyd v cyfa.dod gan y Parch. D. Williams, B.A., gweinidog Eegerdawe a Ffaldv- brenin. Profodd ei hun yn gadeirydd ac yn llywydd penvgamp. Parotowyd yn heia.eth ar gvler vr am- | gvlchiad. a cbafwyd gwledd o'r fath or«u. Dangos- wyd talentau disglaer yn y byd barddonol, cerddor- ol. adroddiadol. a dadleuol. Agorwvd y cyfarfod gyda pbenillion pwrpa>sol i'r amgyJchiad, ac fe yrodd vr awirn un arall i ganu am ragorfreintiau, a nod- weddion pobl v Wern. Peth nodweddindol o'r cyfar- fod oedd yr elfen ddadleuol. Dangosodd y gwahan- ol gymeriad iu nllli a medr neillduo'] ddadleu. Caw- som hefyd ndroddiadau rhagorol. Diolc-hwn yn gynnes i'r cantorion fu'11 cymeryd rbait rnx^r helaeth yn y cvfnrfod. Cyn gornhen cafwyd cy«tidh uaeth am y "wit" fireu. Beirniadwvd gan Mr. T^ewis, vsgol- "wit" fireu. Beirniadwvd gan Mr. T^ewis, vsgol- feistr Rliydcwmernu. a Ir Thomas, ysgolfeistr Ksgerdtwe. Terfynwyd y cyfarfod drwy rt-wl(f, pledlais o ddiolcb.garwch i'r cadeirydd, ac i Mr. John Jones. C iemawr. am garni yr Anthem Gened-| laethol. Priodolwn Iwyddiant v eyfarfoil i vnnlri rh- ion vr ysgrifenvdd ieuainc. Mr Tlx pn T., Thomas. Clvnbyr. (af()(hl pawl) ei llwyr- foddhau. a. dymnnind pawb ar a oedd vn breconol oedd "Melus. niocs .,t,("Ap Hywel Iflgo."

^JHEAP TITNT1NO WTHPTTTWn f TPU TnnNAL opryrw 0.

LLANYBYTHER Yr oedd disgwyliad mawr yma dydd Sadwrn di- weddaf am ddychweliad par priodasol yn ol o Lun- dain, sef y ddeudvn nedwydd-unedig, Mr. a Mrs. W. J. Evan, The Emporium. Naw niwrnod cynt uii- wyd y ddau yn Aberduar gan y Parch. D. S. Jones, gweinidog. yng ngwydd Mr. Evans, y cofrestrydd' Teg yw dweyd i fod y ddau-Willie a Ray-yn barchus ac adnabyddus gan gylch eang o gyfeillion. Enw gwyryfol Mrs Evans oedd Miss Ray Jones, Temperance House Adwaenir hi wrth yr enw uchod gan ganoedd o yfwyr te ar ddyddiau march- nadoedd a ceir.au; yr oedd bob amser yn Don a serchog t r ymwelwyr. Yn wir, nis g-wytidom 6ut ™nll w ] WC'n ci Jwyrudd mwyach. ac nis Mrs I?1" i SUt faC °l ch-vfarcl1 0 hyn allan yn Mrs Evans (md wrth y bwrdd te cofier, ond wrth SbV ,'VP°r\: utc- Gwvddom y bydd vn falch o weled yr hen gwsmeriaid yn troi i fewn i na^rn^T Sanddl' am'°T na bydd y wen sirio1 I l°r "ol,i5awffar ddim ar goll eto. Os bV(Jd oedd 1 7 1CranC Jn Pasi° yn S^ch heibio. ao oedd yn arfer galw gynt, na ddigaloned ddim. Mae rhyw rai yn priodi bob dydd, A'r nasiwn yn newid bob rnis; Fe ddaw erqill i brynu ag sydd A modrwyau'n cylchu eu bys- Gwna ambell i hen ferch a hen lane I alw i'ch gweled o hyd; Gwell galw yn "Emporium" na'r "Banc" I gael gwisg am eu cefn yn glyd. Gaf fi gwpanaid o de a "bun Oedd can undonnog-dyddiau fu; Ma« r gan wed; troi o dde fel hyn Oe8 genych sidan, het a phlu l' Pob hwyl i Rav eCo'r ,sidan drud. Gwerthed o hyd ddefnyddiau glan, A deued "angel" i lanw'r cryd, Gwrthddrych i Willie darn can. D. C.

LLANLLWNI Mabwolaeth.— Yr wythnos ddiweddaf hunodd ein ol,»„.r ba«hM Mrs. Esther Jonos. bri«l Mr F™,rJrC'rk J"t' 'n 66 oei B?r « ,vi" hC'„wjdde"' .«r yn siri„l: sokuo c^ZrT^ am gylch oedd. Hi owld u„ f'; a 1 nheulu parchus Gwarcwm am HynyddoeM. jn dda am y cwlwrn tri hapus-Henry, Sal a Het y gelwir) cwlwm ccrddorol, a'u telvnau bob amser yn soniarus vn vr vso-nl tivnau bob f j 7' y^oOi gan a r Distawyd y drydedd delyn v mis hwn telvnau ereill yn v nef fn *d5f i ar a'i cbalon nil ki • j ac*wyn> ddi-dwrw, chalon oil o blaid y gwaith goreu oedd Esther () b-,Il ae mgoe i hebrwng ei gweddillion i gia(ldfa vd!h) Hn0nG Cyrchfai; e' VwyrcSyddol 'am^flym J ddoedd. Gwasanaothwyd yn y ty, yn y capel. a'r ynwent gan e: gweinidog parchus. Dr. Williams a hTny yn efFeith.ol a thoddedig. Gadaworld ar ol 1 alaru ei phriod hoff, Mr. John Jones; Mr William Dav, Neuadd Hall, Llanybyther (brawd) Mrs d-WlR nSu°P^an (chwiler)- anwvl briod v cv7ch nF rch" D" uTh°maS Llansteohan a'r c Ich ac amryw o berthynasau lleol, o Lerpwl a brodvr'V J"' Pr,Ci11' Sef Plant d ^wiorvd«ra', v, jj padawyd ei bedd o dan dyrch-flodau lawer- rhoddwyd un brydferth gan deulu Va', Jf T Llanybyt/ifr •

LOANS. ^5 to ^500 ADVANCED promptly and pri- vate on your written promise to pay Repayments by easy instaiments to suit your incoitie.. For agreed periods- £ 5 repay £ 6 £ 50 repay £ 55 £ 20 foi £ 10° £ 11° £ 20 „ £ 22 £ 200 „ £ 220 SPECIAL TERMS TO FARMERS & PROFESSIONAL T MEN. No Cha rge unlessbusiness completed. Imme- piate attsntion given to inquiries by Post, 'Phone or personally, andstrictest privacy assured ti GEO. FRY & Co., 11, Dynevor Place, Swansea Plione 361, Dooks. Uqder New Management

yn rhy lonydd o lawer; yr y'm yn ddigon lluosog i ymladd a Jackyddiaeth ddiegwyddor ac eiddeg«>d<ius Cymru. Fel y gwyr ciii darllenwyr mae Sectydd- iaeth Cynru yn"colli tir, a diolch i'r nefoedd am hyny. Nid dydd.au Christmas Evans, Howell Har- ries, ac hen dduwiolion ereill yw y dyddiau hyn, ond dyddiau cenfigenus, eiddigus, a maleisus ydynt. Gair atoch chwi Ymneiliduwyr Cymru. Meddvl- iwch am eich brodyr yn Llanelwy yn protestio yn erbyn yr Y sbeiliad yma o eiddo Cvfreithlawn Hen Eglwys y Cymry. Yn erbyn yr Yeboiliad Methodistiaid Calfinaidd 5,309 Wesleyttid 3.834 Annibynwyr 2,771 Bedyddwyr 1,586 Anghydffurfwyr ereill 1,bGl Yn mhlith yr arwvddwyr yn erbyn yr Ysbeiliad yma o eiddo Cvfreithlawn Hen Eglwys j Cymry, wele restr o'r arwyddwyr:— 29 o'r Gweinidogion ncu Progethwyr. 158 Blaenoriaid (neu Diaconiald). 56 yn dal gwahanol swyddfeydd. 18 Ynadon Hedd. Dyma'r rhestr y bu y Prif Woinidog yn fu han- wybyddu am wythnosau lawer, a dylai fod ganddo gywilydd o hono el hunan. Gwir iddo o'r diwedd gydnabod hyn o lith :Fod y llytbyr o'ch eiddo Chwefror 7fed o dan ystyriaeth/' Lol botes o eiddo y Prif Weinidog. Bydd yn ddyn. Mr. Asuuith, a phaid eymeryd dy arwain gan Redmoniaid "Phoenix Park," a Ffeniaid ereill. Chwi Ymneillduwyr crefyddol Cymru, cofiwch am eich brodyr yn Llanelwy, yn protestio yn unfrydol yn erbyn yr Y-bedind yma; a chwithau ITndodiaid Ceredigion, yr ydych yn cael cich taflu allan fill aelodau o'r Eglwysi Rhyddion (?). rbowc-h y "cold shoillders" iddynt, am eich bod yn 111 gonestach a. mwy egwyddorol na'r gethern Trindodaidd ac Ysbc lgar yma. Dylasai chwi fel Undodiaid cvfrif eich hunain uwch law y eectau Trindodaidd ao Ysbeilgar yma. Byddwoh vn onest ac egwyddorol. Ymneillduwyr Cymru. pbeidiwch cael e:ch camarwain gan eich Igweindogion politicavd. Barnwth ilron eich hunain. Mtrddixfab