Y Tyst Cymreig

ENGLYN I'R GAVLAW. Oydfuddugol yn Eisteddfod Pantperthog, gerllaw Machynlleth, Mehefiti 28ain, 1869. Diliau yw'r gwlaw i'r dolydd—ddaw o'r mor Yn ddwr mwyn i'n broydd Eliown glod am oi gawodydd, Bwyd i'r oes heb oedi rydd. Bangor. ALAKCI-I GLAN DYN.

Y CYBYDD. Y Gan hon a wobrwywyd ynEisteddfoc1 Pennal, Meirionydd, Rhagfyr 29ain, 186S. Y cybydcl sy'n gas gan bob tW, 1ac'n wrthddrych pur liawdd ini ganfod, Mae'n meddwl ei fod ef yn ddyn With bechu yn eibyn y Duwdod o gwelwch ef gartref fan draw, Mae'n edrych yn hynod annyddan, Mae'n bloeddio dan wasguei law O na chawn i ehwaneg o arian. Ei b-,vrs syl n agored o hyd- :• Yr adyn disynwyr ei daleen- Mae'n eliwerthin drwy'r wytlmos i gyd Ar ol y caiff afael mewn sofren Q-well ganddo gymdeithas ei bwrs Nagunrhyw un ftrall yn ddiau, Mae ef.yn foneddwr. wrth gwrs, Yn nghanol ei ddillad sy'n dyllau. Ei ruddiau sy'n edrych yn Ihvyrl, A'i logell gan arian sy'n borwi, Gwoll ganddo gael arian na bwyd, Dae fater pe dae wedi trcngn Mae'n gwisgo am dano, yn wir, Ryw garpiau sy' ratach na'u gilydd, A piiawb yn ei wawdio trwy'r sir Bob adeg fel gelyn dig'wilydd. Os daw ryw hen wreigan pur dlawd At ei fwth, i ofyn o'i chalon, Am damaid broa cymaiht a'i bawd 0 fwycl i dori eu hangcriion, Yr ateb a gaiif yr hen wraig Fod ganddo gryn lawer o deulu, Am fod ei hen galon fel craig- Edrychai ar fydoedd yn trengu. ikfaclii dyfod i'r moddion dydd Sul Yn hynod o afler ei wisgiad, Mae'n myned yn gyndyn fel mul Os gwel ef fod yno ryw gasgliad Ni.rodda 'r un geiniog'r un pryd At achos yr Arglwydd yn unlle, Gwell ganddo eu cadw i gyd, Mae'n gwasgu ei law am y ddinie. Os bydd ef mewn marelmadneu ffair, Mae'n eynyg bob ai n-,(,1, ynisel, Mae'n gwenn yn llygaid yr-aur, Gan ddweyd, O mae'r farchnad yn uchel Ond gwyliweh y cybydd i gyd, Os bydd ef yn gwerthu i i ywun, 'Does ganddo ef ddim yn rhy ddrud, Onl gwertha yn ddmtach nag undyn. Ei amean ar wyneb y byd Yw hel aur ao arian yn dyrau, o gwelwch ei agwedd o hyd, lvlaeln estyn ei law am drysorau; Y cybydd sydd beunydd yn brudd, Nid ydyw yn ddedwydd yn unman, Ei galon sy'n wylo bob dydd Wrth chwenych am fydoedd o arian. o rianod glandeg eich Hun, Coiiwch rhag priodi Ir un cybydd; Os gwnewch chwi, '1' wyf yn :.icr o hyn, Na chewch ond ryw einioes annediv3 (ld Os ydych yn meddwl i gyd Arn gael gwr a bywycl cyfforddus; Os felly, anturiweh o hyd Ani afael ar langeiau haelionus. Ond gwelaf y. cybydd fan draw, Yn ocliain dan loesion aficchyd, Ag angau yn dyfod gerllaw Yn gyflym i daro ei fywyd: 0 gwelwch ei deulu i gyd O'i gwmpas yn edrych yn welw, A'r cybydd ar derfyn dau fyd Yn sisial ygeiriall-rilvy,ll marw. Er iddo lafurio drwy oes I hel aur ae arian yn dyrau, Ni chariodd y eybydd mo'r groes, 'Dfl.es gando'r un eyfaill yn angau Amcanu am arian yr oedd, Nes aeth yn bur enwog fel cybydd, Mi dd'wedaf yn gadarn ar g'oedd Fod gwell ganddo arian na chrefydd. Er iddo ameanu mor ffol, Fe'i siomwyd yn rthonau marwolaeth, Gadawodd ei arian ar ol, A chwympodd i bwll colledigaeth 'Roedd ei bwrs gan arian yn drwm I'w ganfod dan argraff cynildeb, Ond ei enaid a'gafwyd yn llwm 'Nol cyrhaedd ifyd tragwyddoldob. 'E gurodd wych ddorau y nef, Gan erfyn yn daer am dangnefedd, Ni chafodd atebiad i'w lef, Fe hoJiwyd hen ddorau trugaredd; Fe'i gyrwyd yn afian ei liw Mewn eiliad i'r poenau trrgwyddol, I ddyoddef dan lid y gwir Dduw, Yn nghanol y ffwrncs uffernol. Mi dd'wedaf yr awj'lion yn llym, Ar gloecld yr holl fyd wrth gybyddion, Nad yw aur nag arian werth dim, Os na fydd gwir ras yn y galon; Ilhaid ini gyfaddef i gyd Fed arian i'r bydoedd yn fuddiol; Ond nid ydynt werth yn y byd I brynu y nefoedd dragwyddol. Bangor; ALARCII GLAN DYFT,

Y gorcu yn lie arian YD^^W—AUE. Paham y mae bresychen wedi hadu yn debyg i gar- wr ? Am ei bod wedi colli ei chalon. CALL AI FFOL ?-Galwoeld G-vvyddeles oedd^yn cadw iiiasiiaelidy byehiii ei. gwr ati pan oedd ar ei gwely angeu. Jamie,' moddai hi yu wanaidd, Mrs Malony, y mae ami chwe swllt i mi.' O Biddy an- wyl,' mcddni ei gwr, 4 yr ydych yn synwyrol hy,) y di- wedd.' Ydwyf, fy ajiwylyd,' moddai hithan; dyna Mrs J/'Craw, y mae arna i ddeg swllt iddi hi.' Och myn jabers, Biddy, yr ydych mor ffoled ag erioed,' meddai ei gwr. MEDDWL DIM 0 HONI iii.-Dywedai clerigwr ieu- angc gwyntog, ar ol gwrando anerchiad gau ei esgob ar y pwys o gymeryd llafur i barotoi pregethau, Wel, fy arglwydd, byddaf fi yn ami yn myned i'r wisgfalieb wybod pa destun a gymeraf, eto byddaf yn myned i'r pulpud as yn pregethu pregeth ddifyfyr, ac heb feddwl dim o honi.' 0, wel,' ebe yr esgob, 'y mae hyna yn cytuno a'r hyn a ddywed eicli pobl-gwranclawant hwythau y bregeth, ac ni feddyliant ddim o honi.' DIM BABN AM BAENTIADAU.Paham nad ydych yn mawrygu fy merch i s" gofynai mam i foneddwr. Am nad oes genyf ddim barll ar baentiadau,' oedd yr ateb. Ond yn siwr,' meddai y foneddiges, heb ei chyffroi mewn un modd gan ei sylw anfoesgar. Ni welsoch erioed angel nad oedd wedi ei baentio.' IDEA MERCH IEUANGC.—Y dydd o'r blaen, gofynai merch ieuangc i'w thad, wrth weled ei chwaer wedi cael peiriant gwn'io, a oedd yn bosibl cael peiriant at laiiliau,>Y irons—sef yr efkiil, y procar, a holl addurn- gelti yr aelwyd. Onid yw hyn yn dangos yn eglur fod 11 peiriaiiau yn un o brif n'odweddion yr oes. GORroD AR Y FAINGC.—Dygwyd hen wraig fel tyst gerhron yr yuadon, a gofynwyd iddi dynu ymaith ei bonet, yr hyn. a wrthododd, gan ddywe-,Iyd, Nicl oes yr un gyfraith i orfodi. dynes i dynu ei bonet.' '0,' meddai un o'r ynadon, yr ydych chwi yn gwybod y gyfraith. Dichon yr hoffech chwi ddyfod i fynu, ac eistedd yma i'n dysgu. ni r' Na, diolch i chwi/ atebai yr hen wraig,' y mae yna ddigon o hen wragedd eis- oes.' TRYDANOL.—Yn ddiweddar, gofynodd marsiandwr ieuangc Germanaidd o Boston y gofyniad dyddorol i foneddiges ieuangc o Awstria, a derbyniodd ei chydsyn- iad dedwydd trwy y pellebyr is-forawl. Wrth adrodd y ffaith, dy wed un o bapyrau Viena—' Dichon y gallai y priodfab a'r briodasferch drwy yr un cyfrwng gyf- newid eu cusanau cyntaf, yr hyn a fyddai yn drydanol mewn gwirionedd.' FFORDD WYDDELIG. O BENDEEFYNU DADL.—Dygwyd Gwyddel o'r enw Patrick King ger broil llys yr hedd- geidwaid yn Llundain yr wythnos ddiweddaf, dan y cyhuddiad o ymosod a chlwyfo cydwladwr o'r enw David Fitzgerald. Tra yr oedd y ddau yn dadleu yn nghylch pyngciau gwleidyddol perthynol i'r Iwerddon, collodd King ei dyiner, a tharawodd ei wrthwynebwr yn ei ben a phot peint, gan ddyweyd—' Dyna derfyn ar y ddadl.' PRYDER MAMAIDD.—Yr oedd hen wraig o'r Uchel- diroedd undiwrtiod yn ceryddu ei mab-yn-nghyfraith am ei anghyinedroldeb, a therfynodd gyda y cynghor canlynol Rigau, yr ,vyf am i chwi, wr, ymddwyn yn weddaidd, ac arbed digon o a.rian i gael par o ddillad duon, oblegid byddai yn dda genyf gael elywed eich bed yn daclus yn fy angladd i.' Go DDA Y CRYNWR.—Yr oedd yr enwog Nicholas Wain, Pennsylvania, yn un o bregethwyr rheolaidd y Crynwyr, ond yn bur hoff o ddigrifwch. Digwyddodd iddo un tro fod yn cyd-deithio ar geffyl gyda dau o bregethwj-r y Wesleyaid; ac yr oeddynt yn dadleu amrywiol byngciau gwahaniaethol eu gwahanol sectau, nes y daethant at westy, lie yr joeddynt i aros dros y nos. Ar swper, eisteddai Wain l'hwng y ddau Wesley, a rhoddwyd ger eu bron ddysgl, ac ami ddau frithill. Khoddoddpob un o'r ddau Wesley ei gigwain mewn brithill, gan ei drosglwyddo ar ei blat, ac wedi hyny cauasant eullygaid am hir amser i ofyn bendith. Yn y cyfamser, daliodd y Crynwr ar y cvfieusdra i dros- glwyddo y ddau frithill areiblat ei hun, a dywedai, pan agorodd y Ileill eu llygaid, y mae eich erefydcl chwi yn eich dysgu chwi i weddio; ond y mae fy nghre- fydd i yn dysgu. i mi wylio a gweddio.' YR HEN LANGC A'R GWENYN. — Anrhegwyd hen langc o amaethwr sydd yn byw yn nghymydogaeth bryniau Loinond, Fifeshire, a chostrelaid o fel gan gy- mydog o amaetliwr sydd yn arfor cadw gwcnyn. Hoff- odd yr hen gyfaill y met mor fawr fel y penderfynodd yntau droi yn wenyuwr yn ddioed. Ac wedi cryn drafferth daeth o hyd i haid o fel-gasglwyr, a dygoad hwy adref. Ac ar y rhsw diweddar, yr oedd yn ofni yn fawr fod a.r y gwenyn anwyd; ac o dosturi tuag atynt, efe a gymerodd y eweh i'w ystafell wely, ac a'i gosododd hwy o flaeu tanllwytli mawr o clan, acaaeth i'w wely i freuddwydio am felusdermel amedd. Athua haner nos deffrowyd ef o'i gwsg gan swn canu nndon- og, fel pe buasai yno gynulleidfa o dylwyth tegyn canu Salmau. Yr oedd y gwenyn wrth y miloedd yn brysur o'i amgylch, ac yn dechreu teimlo ei gyfansoddiad colynau. Gwaeddodd yn groch am gynorthwy, a daeth rhai yno yn fuan i'w waredu rhag saethau ei elynion ond ni clianiateid iddo adael yr ystafell heb gyfarch- iadau ymlynol ami i wenynen. Y mae yr hen langc wedi cael digon ar gadw gwenyn, ac yn penderfynu na chymer ei demtio eto gan felusion. Ni chlywsom a ydyw am gael gwraig yn lie gwenyn i gysgu gydag of.

U08 Lun cyntaf ar ol y taliad yn y chwarel. Yr oedd ilvfP- yn 1 ^on ganghenau yn Eestiniog a Llan- rril 'j ^ae awr 7n 13eg oed. Terfynol 10 Yn^116! oe<^ ^on ^0(1 j oncl nid yw ei chyfarfodydd j cael e,i cynal yn bresenol. Yn y Queen's Head y^yntelid ei chyfarfodydd yn Bethesda. A — Bethesda Permanent Benefit Building °ciety, ^Cynhelir hon eto yn y Queen's Head Inn. r ysgrifenydd yw Mr. E. P. "Williams, Queen's Ta 1 1- ymddiriedolwyr ydynt Mri. John T 7 ^Penybryn,gentleman; W. Williams, surgeon; n Williams, OgwenTerrace, butcher; a Godfrey pi °. D\ari) Ogwen Terrace, druggist. Cynhelir ei def-f°dydd y nos Iau cyntaf ar ol y tal. Cym- 1866 8 ^orL a scfydlwyd yma yn mis Tonawr, J** 8 yw—Wellington Benefit Building Soeicty. w ] Tr '10n yn y Wellington Vaults, neu yn y ^Ir "Pi rP' neu yn y ddau le Yr ysgrifenydd yw 0^_ ^lasNavies, Bethesda, druggist. Yr ymddiried- yr ydynt, Mri. Joseph Hughes, Ogwen Terrace, Aa.aVerV Griffiths, Grey-street, chwarelwr, jari^0li Jones, Water-street, pwyswr Thomas Will- ehtf' J^eHing"On "Vaults, tafarnwr. Cynhelir ei dp^-w Y nos Iau cyntaf ar ol y tal. Cym- hon n derf>'no1 20 mlynedd, cyffelyb i Rliif. 4 y w • Mae yn awr yn 8 oed. Cyn^V9 King's Head Benefit Buildinc/.Soeiefy. JL^r hon yn y King's Head Inn. Yr ysgrifenydd Vrni-ti- • ^°^m Jones, Hendyrnpike, pwyswr. Yr arnn C7?'ledo1wyr ydynt Mri. John Williams, Coetrnor, J0v pWr Hugh Williams, Penybryn, chwarelwr; Easy? r^er^8' Caellwyngrydd, saer John Williams, f0(fvjj ^n, Bangor, tafarnwr. Cynhelir ei chyfar- d ¡dd y !los Fawrth cyntaf ar 01 y tal. Cymdeithas oed 20 mlynedd yw. Mae yn bresenol yn 7 ced. C^ yw—Cefnfaes Benefit Building' Society. Rrif ? ^on yn No. 3, Ogwen Terrace. Yr ys- esda v r' jones, Bookseller, Beth- Qj]^ Ymddiriedolwyr ydynt Mri David Jones, Street, chwarelwr; Thomas Morris, Bryn- Jjgji street, chwarelwr; Henry Owen Williams, !J.s hpda, chwarelwr. Cynhelid :ei chyfarfodydd y e.rcher gyntaf ar ol y tal. Bwriadwyd hon On(j 1 ^°d yn gymdeithas derfynol 20 mlynedd, ei j, ae.yn ymddangos fod terfyn yn myned i gael att b ni eyn ei bod yn 10 oed am y gwelid na ai iddynt ei'chario yn mlaen. al11 adawn achos y Gymdeithasau eto yn y fan yma aM yr Wythnos hon. Rynal geyym ddeall fod cyfeillion y Geilan wedi ain Syfarfod i dalu diolchgarwch i Lord Peni'hyn y rj1„ ^dd haelionus; ac na ddarfu iddynt anghoflo ali^v fpmerodd 3^ Archdeacon yn yr achos. Cyn- lau ,->• °yfarfod yn y Room dan Gapel Geilan nos Shop Y llywydd oedd Mr. Moses Evans, benderf '^an- Cynygiwyd ac eilwyd y gwahanol J°neg y^iadau gan Mri. D. Davies R. Jones R. a H. Hughes. dal^JjJ611^111 ddeall fod perifaith gydwelediad wrth ^ynhaliw1"1, a llawnodi y papyrau, yn y cyfarfod ^YD^HENO i wneudt hyny, GWYLIEDYDD.