Welsh Newspapers

Search 15 million Welsh newspaper articles

Hide Articles List

1 article on this Page

NEWYDDION CYMREIG.i

News
Cite
Share

Thm^1 ^laen, a chafodd yr ail y wobr, Miss E. as aT "Undeb," rhanwyd y wobr rhwng G. ft a« E- W. Evans; ar '<Y GwahaniLth EnillS Cy%ngol a Masnachol, goreu J. Evans; Barro+f 5™ y Don Gynulleidfaol," gan Proff. ]\jr -p yanu 0 chwi o ychydig ffydd," goreu ■Mr' T* tu- ans > Dafydd y Gareg Wen," goreu y-^°rgan; y farddoniaeth, Tuchangerdd ad o- goreu G. Pennant; englyn i'r "Llyg- AanwvrfU < I'eilnant5 tri englyn i'r Llaethwr, ac 7 wobr rhwng tri; enillwyd ar ddarlle11 araetb.6 i.p difyfyr gan Mr. Davies, testyn yr ar1S0d(T ,i ^>*dd fwyaf niweidiol i'r cyf- ",noddlad Sffio. ai cnoi Tobacco," barnai yr areith- Svsln/n ddioithriad mai'r olaf; adrodd (plant i Reps u)>?oreu Miss E. Williams, ail Miss Jane eu Mr^T? ^8S Jane Green y cyfieithiad gor- Cor v C W. Evans; cystadleua'eth gorawl; i'r Thm dau u8'ain mown rhif a ganai oreu y He Mp f^ie (Mr. B. Richards), goreu, Cor y Cyj ^aiwyd amryw adroddiadau difyr yn ystod "p a clianwyd amryw ddarnau tlysion gan 'Mvn Davies, a Miss Williams; a chan arfod^i 81'' a Mr. W. Morris. Disgwylid am gyf- }'fldor^'T8i0° ^an mai dyma y tro cyntaf i Myn- ac vr Vfi yn Llandain (fel beirniad a cherddor), £ w.ylia ] °redu na siomwyd neb yn eu dis- iaeth n* raid i'r gwr enwog hwn wrth ganmol- i fyn'eJ dweyd ei fod mewn hwyl odidog; yr elw ne-wyjj y Chapel Building Fund, er cael capel -g.an yr l|en wedi myned ar dan yn ^weimol er's bythefnos yn ol.— W. li. I). DOWLAIS. taloclrf111- Fit wrth, Rhagfyr 14eg, yruweli °ydwladwr anrhydeddus Plenry Richard Bethaj• E r ^e' Ancrcliodd yr etholwyr yn y]l0 0 j1?' 57" ^wn oedd wedi ei orlenwi, a bernir fod Air R;nveUj e§' i bymtheg cant o bobl. Siaradodd dderbv ain amser yn Saesoneg. Nid rhyw c-i gaej :orwdfrydig iawn oedd yr estron-iaith yn cy*i vrnT,i -ae 8'an y Saesonaeg lawer iawn o waith Gryda ld i ffwrdd yr hen Omeraeg o Ddowlais. Vedi sia° S'wr anrhydeddus yn awgrymu ei fod gynieraA dig°^ yn 7 Saesone8'. dyna daranau o hiosog aWyaeth idcJo ar unwaith gan y dyrfa fawr ^yfrred^a* ^"r mai ni(-l Paradwys yw Ty y a^ydd meddwl, meddai, wrth weled yr IVadTrratl^ xymeflr°1 sydd ar rai i fyned yno, mai ^hanof y ^°' 011 barnai efe (Mr Richard) yn gloch v yno' meddai, lawer noson o dri o'r Gyfejrf„?ry^nawn .^yd dri °'r gloch boreu dranoeth. edd-dvmV. gwaith yr aethant trwyddo yn y sen- au Pasiwyd dros gant o ddeddf- c^)'liw r1-°n—gwellhawyd hen ddeddfau drwg— et^oliadau 1(S^newn r ystranciau a gyflawnir mewn andir C^ard y11 teithio yn ddiweddar ar y cyf- aethu',5 e|' rowyn y pleser o deithio end i wasan- teddweh cyifredinol, trwy geisio dylan- SeUeddau ymresymiad ar gynrychiolwyr y bobl yn 1|iesvlrau ainrywiol deyrnasoedd Ewrop, i ddwyn ymol, y^n,^aen er lleihau eu byddinoedd afres- liyn o mcldengyS mai nid yn ofer y llafuriodd yn y pawl-, wa-saiiaeth. Mae pob arwyddion yn dyweyd yn mhen 1 a Riwynhaxx ffrwyth ei lafur yn hyn eraill, a ych>'di§' aiQser. Bendith ar ei ben ef, ac lll0r Slodfa^^Ian^ eu ^amser a'u Uafur i ddybenion dr,^r Richard trwy gyfeirio at ferthyron aPeliod(i n+ aerfyrddin, Aberteifi, a Chaernarfon, ac |yfranu ^,1 gynulleidfa am eu cydymdeimlad trwy !°^iau v gymaint er ysgafnhau ychydig gar tydol „>•; ^0l'thrymedigion, a chafodd arwydd un- Ar 0bodclionrwycld. ^iiyvrr Jecld rhoddwyd cyfle i'r gynulleidfa i ofyn ar gWesti-n?'nllsL Richard. Gofynwyd ei farn owbl j, ? ^atkin Willams. Atebodd ei fod hygiad gytuno a Mr Williams yn egwyddor ei gyn- °Gdd yr p ,e 1 08 oedd rhyw fan yn y byd lie yr t:fddori sefydledig yn waeth nag yn yr Iw- e'Rian parci •5'n -^ghymru yr oedd ond barnai fod ^yl o'i ,?"C yrngynghori cyn ymosod ar y gor- cynhygja(j -.p Kysylltu a'i diwaddoli. Barnai fod y Ballot r ^ams yn anamserol, fod yn rhaid i ^si'Wyd r> °yin dwyn y meRur yn mlaen. ^ir^ydd l)endoi'fymad unfrydol yn arwyddo bodd- ^^iriedno^k yr ^yn a wnaeth Mr Richard, ac o oyiarfod da iawn, a dyddorol dros ben. 8aiem. J y gadair gan y Parch. E. Evans, Caer- NODIADATJ 0 FON. FER-I-HR, J- CAERGYBI, DYDD LLUN. ■p^eithlu v rpiv. ref^af. cynhaliwyd cyngherdd «Sh; Wy5S'?«0LA C.»m„w,dJ-gad.ir°g,»y i u °ant a K yr esgynlawr eisteddai 2a/ Arthur ane^° Want yn dawol a boneddig- 'p,0> Wedi ei ndj^611 r esoynlawr yr oedd y Modu- fa> Solfa 0 i -,urno' er dangos mai dysgyblion y Si nif« O SL,,ar y platfform. Yr oedd gweled y oq. ^^au m0r 1' 8'yda programs yn eu dwylaw yn e40m ^rch. E .i w harweinydd gallu- ynffig Davies — yn olygfa ogon- Ar ol anerchiad byr gan y llywydd dechreuwyd ar program. Canodd y plant yn wir dda, a gwnaeth y eyfeillion eraill eu rhan yn ardderchog mewn canu ac areithio. Y chwanegodd yr Instrumental Music gan Mr E. J. Hughes lawer at ddyddordeb y cyfar- fod, ac encoriwyd ef yu wresog bob tro y ohwareu- odd yr un modd y gwnaed hefyd ag amryw donau, rne,vis I Y bwthyn yn nghanyl y wlad,' Flowers, wildwood flowersa Dim heddwch yma.' Y ddi- weddaf a enwyd sydd o gyfansoddwyd diweddar Mr Davies ei hun. Ar ol ychydig eiriau pwrpasol gan y Parch. W. Lloyd, ar gais un o'r gynulleidfa, rhoddodd Mr Davies wers ar y Modulator. Aeth y plant drwyddi hi yn foddhaol iawn, a gwerthfawrogai prtwb y lesson. Yr oedd yn hawdd canfod fod undeb a chydweith- rediad yn bodeli rhwng pawb a gymerodd ran yn y gyngherdd a chyn byth y ceir canu da rhaid cael hyn; a dyna beth arall sydd anhebgorol angen- rheidiol er sicrhau canu da ydyw absenoldeb 'cythraul y canu (chwedl yr, hen Williams o'rWern), a phre- senoldeb yspryd canu. Y cyntaf yw y bwystfil sydd yn anurddo ac yn distrywio corau ein gwlad, a gwyn fyd nad ellid ei rwymo fel na ddelai byth i feddianu ysprydoedd blaenoriaid canu, a buan meddaf fi y delo y dydd pan y bydd blaenoriaid canu wedi eu llenwi a gormod o ras ac o yspryd mawl i agoryd drysau eu calonau i'r fath greadur unmusical ag ydyw cythraul y canu.' Wele'r Nadolig eto yn ymyl. Braidd nad ydym yn arogli y taffi wrth ysgrifenu, ac yn mron cyn y bydd y TYST yn nwylaw ei ddarllenwyr, fe fydd y plum pudding in course of fonnation a'r eyfleth ar y tan. Er hyn i gyd, mae yn hawdd canfod fod yr arferiadau hyn yn graddol gilio i ffwrdd. Y mae y cyffredin yn awr yn",dewis mwynhau dedwyddweh mwy sylweddol, megis Cyfarfodydd Llenyddol, &c. Yr ydym yn deall fod ymgais yn cael ei wneud mewn rhai manau, ac yn eu plith yn Nghaergybi, i gau y masnachdai ddydd Llun ar ol y Nadolig. Hyderwn y llwyddir yn hyn i'r dyben o gael gwyl- iau iawn i bawb sydd am fwynhau eu hunain.— Fich Gohebydd. MANION 0 FYNWY. Ychydig ddyddiau yn ol, bu cyfarfod te llewyrch- us iawn yn SALEM, PENGAM, ond o ran hyny, mae llewyrch gweddol ar yfed bob amser. Amcan y wledd hon oedd cael ychydig enill er tynu dyled y capel i lawr. Mac Salem yn gapel hardd a chryf iawn, a'r unig fai arno yw ei fod mewn dyled ond, gan gofio, nid ar y capel y mae y bai hwnw. Ymegnied y cyfeillion i gael y deml hardd yma yn rhydd, fel y gallont gynal eu Jubili. Ar ol to, cafwyd darlith gan y Parch. E. C. Jenkins, Rhymni, ar Yr hyn a welodd yn Llundain; ac yn wir, yr oeddwn yn synu clywed ei fod wedi gweled cymaint o bethau yn y brif ddinas. Nid oherwydd nad oes digon o bethau i'w gweled yno ond oher- wydd fod Mr. Jenkins mewn tipyn o oed i sylwi ar lawer o honynt; ond er yr anfantais yma, sylwodd yn fanwl iawn, a thynodd addysgiadau priodol oddi wrth yr holl bethau a welodd. Ni chlywais fod Mr. Jenkins wedi bod yn darlithio o'r blaen ond os na fu yn darlithio, bu yn siarad o'r blaen, a dyna yr esboniad oedd un hen frawd yn roddi ar ddarlithio ac areithio oedd dyn yn siarad,' ac felly nid rhyfedd i Mr. Jenkins ddarlithio mor dda, gan ei fod yn bur gyfarwydd a siarad. Cymerwyd y gadair gan y darlithiwr profiadol, y Parch. E. Hughes, Penmain. Cadeirydd sych, sarug iawn yw darlithwyr da weithiau; ond nid felly Mr. Hughes. Mae yn hoffi gweled ereill yn mwynhau panfyddo ef yn darlithio, ac nid oes neb yn mwyn- hau yn well nag ef wrth wrando ereill. Cafwyd cyf- arfod hwylus iawn o'r dechreu i'r diwedd. Bu bechgyn godre Mynwy a rhanau o Forganwg yn AREDlG AM Y GOREU dydd Iau, yr 16eg cynsol. Yr oedd yn arw anar- ferol, ond aethant trwy eu tasc, a chafodd y goreuon y gwobrau. Nid oeddwn yn alluog i fyned i gael y manylion; ond mae un peth ag sydd yn hyfryd iawn genyf ei hysbysu, h.y., Cymry aeth a'r prif wobrwyon oil, Yr wyf yn deall fod rhai o'r Saeson yn ei theimlo braidd yn ddianrhydedd i gystadleu- aeth fod Cymru yn ymgystadlu o gwbl; ond cawsant weled cyn diwedd fod y Cymro yn drech am aredig na'r Sais, ac mae yn drech am lawer o bethau heb- law hyny, ond anhawdd iawn gan feibion Hengist gredu hyny. Bydd yn dda gan lawer glywed fod y bardd a'r lienor W. JONES, YSW. (GWILYM IMD), CAERPHlLLI, wedi gorphen ei yrfa ddaearol boreu dydd Gwener, y 19eg cyfisol. Yr oedd Gwilym Ilid yn ddyn llawn iawn o synwyr cyffredin, yn fardd rhagorol, ac yn gymydog hawddgar a charedig. Yr oedd yn gyf- oethog iawn o bethau'r byd hwn, a hyderwn ei fod yn gyfoethog hefyd mewn gras ac os felly, mae yn etifecld gegoniant heddyw. Bydd Mrs. Jones yn gweled y ty yn wag iawn heb Mr. Jones. Nid wyf yn gwybod yn iawn ei oed yr oedd yn rhy wle tua'r 70. Mae yn dda genyf weled Huwco Meirion a Gwesyn yn para i ysgrifenu mor ddoniol i'r TYST o wlad y Gorllewin. Dywedwch wrth Huwco y cymcrwn well gofal o'r Mormoniaid Cymreig o hyn allan, ac y ceisiwn eu darbwyllo i beidio myned i'r Llyn Halen i gael eu piclo gan Brigham Young ond bydd am- bell un weithiau na wnai trwythfa clda yn y Llyn Halen ddim drwg iddo. Caiff y rhai hyny fynoèL- Oohebj/dd. GWAELODION MALDWYN. "G.i'DEB YSGOLION SABBOTHOL YR AXNIBYXWYR YN MALDWYN, (DOi. LLANFYLLIN.)—Cynhaliwyd Cyn- hadledd perthynol i'r undeb uchod ddydd Mawrth, Rhagfyr 14, 1869. Yr oedd yn bresenol: yParchn. H. James, Cadeirydd; J. Farr, Croesoswallt J. Morris, Llanrhaiadr; B. Evans, Sardis; R. Trevor Jones, Main Meistri P. G. Jones Edward Kynas- ton J. Thomas; J. Cadwaladr Thomas Watkin C. R. Jones, Llanfyllin; D. Evans, Sardis; W. Davies, Braiehywaen, &e. Yn absenoldeb yr ysgrif- enydd, Mr. David Jones, yr hwn a luddiwyd trwy afiechyd i fod yn bresenol, darllenwyd adroddiad o weithrediadau yr undeb hwn, o adeg cyntaf ei sef- ydliad, ei sefyllfa bresenol, a'r rhagolygon dyfodol gan Mr. T. G. Jones. Datganwyd teimlad cyffred- inol o lawenydd am yr effeithiau daionus sydd eisioes wedi dilyn gweithrediadau yr undeb, yn mhlith y gwahanol ysgolion a berthynant iddo, ac amlygwyd dymuniad cryf am ei barhad, a'i effeithiolrwydd rhagliaw. Yr oedd y gynhadledd hon wedi ei galw ynghyd i'r dyben o berffeithio ei drefniadau, a'i wneyd yn foddion mwy effoithiol yn y dyfodol er ateb ameanion ei sefydliad. Teimlid fod arwyddion presenol yr amserau yn galw am ymroddiad mwy egniol a ffydcllon o blaid yr Ysgol Sabbothol yn mhlith holl eglwysi y saint; ac y dylai fod yn fodd- ion arbenig i wreiddio a seilio ieuengctyd ein cyn- ulleidfaoedd yn y pethau a gredir yn ddiamau yn ein plith.' Edrychai y gynhadledd ar yr Undeb Ys- golion, fel sefydliad manteisiol, a gwerthfawr, y gellid eu defnyddio i gyrhaedd ameanion daionus yn ein mysg-ac i'r dyben hyny anogai ar i holl ysgol- ion yr undeb i fabwysiadu yr awgrymiadau canlynol a gynygir i'w sylw. Dygiad yn mlaen drefniadau Cyfarfodydd Chwarterol yr Undeb, ydoedd yr hyn a ddaeth o dan sylw yn gyntaf oil. Ac y mae y penderfyniadau a argymhellir i ystyriaeth yr ysgol- ion i'w mabwysiadu, yn cynwys y pethau canlynol: 1. Fod trefniadau dygiad yn mlaen gyfarfoclydcl chwarterol yr undeb i gynwys-yn flaenaf a plieuaf dim, weddian penodol ac arbenig dros lwyddiant yr Ysgol Sabbothol yn y lie. Holi yr ysgolion yn gy- hoeddus mewn rhyw gyfran o'r Beibl, a holwyddor- egau cymwys i amgyffredion plant ac ieuengetyd -caniadaeth berthynol i'r sefydliad—annerchion a chyfarwyddiadau pwrpasol, a bod i'r cyfarfod hwyr- ol gael ei derfynu trwy bregeth, neu bregethau cyf- eiriedig at ieuengctyd a deiliaid yr ysgol Sabbothol. 2. Fod presenoldeb a gwasanaeth un o weinidogion neu bregethwyr perthynol i'r Undeb, i gael ei sicr- hau yn mhob cyfarfod chwarterol, yn ychwanegol at weinidog sefydlog y lie, yn ol y rhestr a ganlyn, yn olynol, Parchn. B. Evans, Sardis, J. Farr, Croes- oswallt, H. James, Llansantffraid, J. Morris, Llan- rhaiadr, a Mr. C. R. Jones, Llanfyllin. Bvdd y cyfarfod cyntaf yn Mhenybontfawr, yr ail Sul yn Ionawr-y Parch. E. Evans i bregethu yn yr hwyr i'r ieuengctyd. 3. Fod y Dosbarth yn cael ei ranu yn bedair cylehdaith, ac ymwelwyr i gael eu neillduo i ymweled a'r holl ysgolion o fewn yr Undeb yn haner blynyddol. 4. Fod yr ysgrifenydd i gyfeirio pob apeliad am gynorthwy i ddwyn yn mlaen wa- hanol drefniadau yr undeb at weinidog a diaconiaid yr eglwysi, yn hytrach nac at swyddogion yr ysgol. 5. Fod casgliad cyffredinol i gael ei wneyd trwy holl eglwysi y Dosbarth, yn flynyddol, tuag at drys- orfa yr Undeb—yn mis Chwefror os yn bosibl. 6. Fod yr Ysgrifenydd i ohebu a Gol. y Llusern, o barthed i gael cyfran o'r cyhoeddiad hwnw at was- anaeth yr Undeb hwn. 7. Fod y gynhadledd yn anog holl ysgolion yr Undeb i gynal cyfarfodydd, 9 holi yr ysgolion,' bob tri mis yn rheolaidd, yn eu plith eu hunain gartsref, a bod y ddwy benod gyntaf o'r Hebreaid i fod yn destyn eu hymchwiliadau a'u hefrydiaeth am y flwyddyn ddyfodol. 8. Fod y gynhadledd yn dymuno galw sylw yr eglwysi, mewn modd neillduol, i edryh ar yr Ysgol Sabbothol, fel sefydliad o'u heiddo eu hun, ac i ymdrechion mwy egniol a ffyddlon o'i phlaid. Cafwyd ymddiddan maith a phwyllog gyda golwg ar y moddion aroreu i enill plant ac ieuengctyd ein Hysgolion Sabbothol yn gyflawn aelodau eglwysig. Teimlid fod llawer o blant ein hysgolion, ryw fodd yn cael eu colli y cyfwng, cydrhwng yr Ysgol Sabbothol a'r eglwys. Anogwyd ar fod mwy o agosrwydd a dealltwriaeth cydrhwng ein gweinidogion a'n heglwysi a deiliaid 10 yr ysgolion Sabbothol. Ond yn ben ar y cwbl teim- lid fod effeithiolrwydd y sefydliad fel moddion ach- ubiaeth eneidiau, yn ymddibynu ar Dduw yn unig, am ei lwyddiant. Nis gall Paul ond planu, Apolos ond dyfrhau-Duw sydd yn rhoddi y cynydd. 'Nid trwy lu ac nid trwy nerth, ond trwy fy ysbryd i, medd yr Arglwydd. Yr ydys yn hyderu y dilynir y gynhadledd hon ac ymdrechion mwy ffyddlon a Uwyddiant mwy alliN: ar y sefwdkad yn ein plith. Gohebydd.