Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
2 articles on this Page
Hide Articles List
2 articles on this Page
Y NEWYDDIADURWH.
News
Cite
Share
Y NEWYDDIADURWH. Wrth ddarllen y newyddiaduron y dyddiau diweddaf, y peth cyntaf a yrodd fy meddwl ar grwydr oedd yr hysbysiad yn y TYST am y cyf- arfod a gynhelir yn Lerpwl, yr wythnos hon, i gydymdeimlo a'r Dioddefwyr Politicaidd. Ac yr wyf am alw sylw at Y CASGLIAD Y SUL CYNTAF YN IONAWR. Os na wneir y casgliad hwn yr un Sul, yn mhob capel trwy y Dywysogaeth, gellwch ben- derfynu y bydd yn fethiant cywilyddus-cywil- yddufO oblegid gwneir defnydd anheg o hyn gan ein gwrthwynebwyr; os bydd yn fychan, mes- urir cin cydymdeimlad a'n sel dros y rhai a orthrymir wrth ein cyfraniadau; a bydd cyfrif- oldeb ei fychandra wrth ddrws y rhai sydd wedi ceisio taflu dwfr oer ar y mudiad. A waeth heb geisiu gwadu, dwfr oer a daflwyd arno mewn mwy nac un gynhadledd yn barod; y mae cyf- arfod misol Arfon wedi penderfynu gadael i bob ardal i wneud ei chasgliad fel y barno yn oreu y canlyniad fydd, peidio casglu yn y capel rhag ofn hyny o doriaid sydd yno—ac yna, gan nad yw'r Methodistiaid yn casglu y Sul cyntaf yn Ionawr, gofyna rhyw dori annibynol paham y rhaid i ninau wneud, a'r un fath gyda'r Bed- yddwyr, a'r canlyniad fydd, ni wneir casgliad mewn llawer ardal o gwbl. Gwyr pawb mor rhwydd yw gwneud unrhyw gasgliad os bydd pob enwad yn cyduno i'w wneud ar yr un Sul. Maen eithaf posibl y casgla enwad parchus y Methodistiaid fwy na neb yn Nghymru at y peth yn eu dull eu hunain, ond trwy beidio cydweithio yn unol a phenderfyniad Aberys- twyth, rhoddant le i ugeiniau o gapeli eraill i ymesgusodi a pheidio gwneud dim trwy gasgl- iad, na chwaith mewn unrhyw ffordd arall. Coeliwch fi, os na wna pawb gydweithio ar yr un Sul, truenus o sal fydd y casgliad. Dy- wedwyd wrthyf mai y rheswm mawr yn erbyn gwneud ydyw, fod aelodau toriaidd yn perthyn i bob cynulleidfa, ac fod ofn tarfu a dychryn y cyfryw ffwsrdd i rhyw gorlan arall. Yn enw pob synhwyr, os bydd ar yr aelodau hyny gyw- ilycld o'r angenrheidrwydd i wneud casgliad o herwydd creulondeb aelodau eu plaid, arosent gartref y nos hono, neu ynte, gwell fyth, dang- osed pob un o honynt eu bod yn anghymerad- wyo y fath anghyfiawnder trwy gyfranu eu hunain tuag at ei liniaru. Y mae dadl rhai o'r Sirfoniaid, fod y Sabboth a'r capel yn rhy gys- egredig i gasglu i gynorthwyo Matthew Puw a'i fath, yn rhy debyg i Phariseaeth i mi, na neb arall, i geisio ei ateb. Beth sydd ar y Sir- foniaid, dywedwch ? Yr wyf eto yn dweud y bydd cyfrifoldeb meth- iant y casgliad, ar y rhai a omeddant gydgasglu ar yr un Sul yn rnhob ardal. Ni wna casgliad mawr oddiwrthynt hwy mewn ffordd arall byth ddigon o iawn am dori yr unfrydedd angen- rheidiol. Bydd yn Sul cyntaf yn y flwyddyn ac ni raid ofni pregethau politicaidd, bydd yn gymundeb mewn ugeiniau o gapeli, bydd eraill yn gweddio y Sul hwnw am dywalltiad o'r Ys- bryd Glan, a bydd pawb yn teimlo treigliad eyflym y blynyddoedd heibio, a bydd New Year's life i deuluoedd tlawd a gorthrymedig, llawer o honynt yn gymunwyr eu hunain y dydd hwnw wrth fwrdd yr Arglwydd, bydd hyny, meddaf, yn cydgordio a holl feddyliau difrifol y dydd hwnw. Gwelaf yn y Mercury heddyw fod MR. MORGAN LLOYD YN SIR FEIRIONYDD, Yn barod i gymeryd y maes, ac wrth weled y ddau Barrister sydd yn cynrychioli Sir Ddinbych yn weithwyr mor ardderchog, yr ydym yn bar- od i waeddi moes eto. Bum yn meddwl mai gwell fuasai peidio trosglwyddo ein cynrych- iolaeth o ddwylaw ein hen dirfeddianwyr, ond y mae amryw bethau heblaw cynhadledd Abei'- ystwyth wedi ein llwyr argyhoeddi fod yn rhaid i ni gael aelodau i'n cynrychioli a gyd- ymdeimlant ac a gydweithiant a ni fel cenedl Gymreig-dynion a wnant waith, ac a aberth- ant dros y rhai a'i danionant i'r senedd; dynion fel y ddau Richard sydd heno yn Liverpool, a nos yforu yn Manchester, yn dadleu achos y rhai a orthrymwyd; ie, dynion fel Mr O. Mor- gan, yn ddigon gwrol i ddadleu o'n plaid yn nanedd rhai o'r gorthrymwyr eu hunain yn y senedd. Yr ydym yn credu y gwna Mr Morgan Lloyd aelod cyffelyb iddynt, y mae wedi hen bron ei fod yn Gymro trwyadl, a fedr gydym- deimlo a phob raudiad Cymreig; y mae yn berftaith hyddysg yn holl angenion ein cenedl, a gwyr hefyd am ei rhagoriaethau, ac y mae yn meddu y gwroldeb angenrheidiol i ddadleu ein hachos yn y senedd-dy, a hyny gyda thalent a fydd yn sicr o hawlio sylw y ty. Nid peth bach i Sir Feirionydd fydd anfon un o'i phlant ei hun i'w chynrychioli. Un ag sydd yn barod twy ei dalent yn unig wedi enill sefyllfa anrhydeddus iddo ei hun; anrhydedd- wch chwithau eich hunain trwy fynu plentyn talentog Meirionydd yn A.S. dros ei Sir ei hun, cyn y caiff yr un Sir neu fwrdeisdref arall gyf- leustra i'w yspeilio oddiarnoch. Er mwyn pob peth peidiwch ymranu-itit dyn a phob rhyddfrydwr dros hwnw. 'Nawr am dani blant Ffestiniog, cofiwch y bydd holl nerth y Toriaid yn eich herbyn, a hyny gyda mwy o ffyrnigrwydd nag erioed, gan fod dydd prawf yr Eglwys Gymreig wrth y drws, ni thaw y clychau byth a chanu os enillant y Sir yn y crisis hwn. Chwithau wroniaid y Bala a'r wlad o gylch, gyrwch wyr yr hetiau gwyn- ion i smocio unwaith eto, ac yna cewch lonydd i deyrnasu mewn heddwch. A chwithau tua Llanuwchllyn, cofiwch nad yw y gwyr a droir o'u tai ddim i gael eu gadael mwyach, y mae fund Aberystwyth yn barod i gynorthwyo am flynyddoedd i dd'od. Ymwrolwch, a byddwch wyr, y mae porth cyfleustra wedi agor unwaith eto o'ch blaen, trwodd fel un gwr i ryddid. Y mae y Daily News yn cynwys report cyf- lawn o araeth Esgob newydd Exeter, DR. TEMPLE AR Y GWEITHWYR A'R BE'NDEJi- IGAETH o fy mlaen, ac y mae pob brawddeg ynddi yn peri i mi godi fy mhen o'r papur a gwaeddi da iCHun. Rhyddfrydwr trwyadl yw yr Esgob hwn, a dyna un rheswm am yr holl gyffro yn ei er- byn, ynghyd a'i fod yn rhyddfrydwr gwir allu- og, a fyn ddweyd ei farn yn Nhy Arglwyddi Prydain yr un fath ag yn Ysgoldy Rugby. Dywed nad oes yr un genedl yn Ewrop a'r fath bellder rhwng y bendefigaeth a'r gweith- wyr a Phrydain Fawr, ac fod perygl dyfodol y wlad hon yny camddealltwriaeth syddyn rhwym o godi yn barhaus o eisiau na byddai gwell ad- nabyddiaeth gan y naill yn y Hall trwy gym- ysgu mwy a'u gilydd. Dywed fod y gweithwyr yn gywir eu barn ar bynciau cyhoeddus yn llawn mor ami a'r ben- defigaeth, ac yn y blynyddoedd diweddaf eu bod yn gywir yn llawer amlach. Dywed hefyd fod gan y bendefigaeth lawn cymainti'wddysgu oddiwrth y gweithwyr ag sydd gan y gweith- wyr i'w ddysgu oddiwrthynt hwy. Ond gan na ddarllenir y TYST gan y bendefigaeth, gadawn y gwersi a ddysgir iddynt hwy gan y gweith- wyr, er galw sylw eich darllenwyr at wers fawr y bendefigaeth, hyny yw BONEDDIGEIDDRWYDD. Good manners, fel y geilw ef y peth, dywed fod y bendefigaeth wedi taflu ymaith feddwdod o'u plith trwy good manners, na edrychir ar neb yn foneddwr os bydd yn meddwi. 0 na ellid llenwi ein gweithwyr a rhyw uchelgais tebyg. Uchel- gais i fod yn foneddwr mewn arferion, mewn iaith, ac mewn ymddygiad. Nid cyfoeth, nid ystad eang, nid cadwyni aur sydd yn gwneud y gwir foneddwr. Gelwir y Frenchmen yn genedl ofoneddwyr'—yn dlawd a chyfoethog—yn foneddigaidd yn eu harferion., Gwelsom ambell weithiwr yn berffaith wr boneddig eist- eddai mewn third class carriage unwaith, yr oedd mor dyner a charedig wrth gynorthwyo yr hen wraig dlawd a'i basged i fewn i'r cerbyd, cynhygiai ei set mwy cynes i'r ferch afiach oedd yn y draught, gwnai bob peth fel boneddwr, nes yr oedd arnaf awydd i dynu fy het iddo pan aeth allan o'r cerbyd. Gwelsom y gweithiwr yn ymddwyn yn y ty, ac yn y capel, ac ar y ffordd yn wir foneddig- aidd, ac y mae pawb yn gorfod teimlo fod ym- ddygiad felly yn brydferth ac yn hyfryd dros ben. Ac wrth orphen hyn o ysgrif y mae genyf ddau gais, un at olygwyr y newyddiaduron Cymreig, a'r llall at y darllenwyr. I. Oni atebai y newydd'aduron uwch amcan o lawer pe ceisiech addysgu eich darllenwyr a gwersi mewn moesau da (good manners), rhyw- beth i'w dyrchafu yn ngolwg cenedloedd eraill, yn lie gwneud eich colofnau byth a hefyd yn faesydd cecraeth a difriaeth. Cydmared unrhyw ddyn y newyddiadur Seisnig a'r un Cymraeg a bydd raid iddo blygu ei ben mewn cywilydd. II. Chwi sydd yn alluog ac yn arfer ysgrifenu i'r papurau Cymreig, ac i'r TYST yn neillduol, codwch y pwnc hwn i'r gwynt, Boneddigeidd- rwydd, dangoswch beth ydyw—yr angenrheid- rwydd a'r lies o'i feddu, a'r posiblrwydd i bob dyn i fod yn fwy boneddigaidd yn ei ymwneud a'i gyd-ddynion. Y mae caredigrwydd naturiol yn perthyn i'r Cymro, a gyda ychydig o addysg mewn colofn- au papur newydd gellid symud llawer o'r syrthni a'r vulgarity, y gerwinder, a'r anglioeth- edd a ystyrir gan lawer fel prawfion o'u clyndod a'u hannibyniaeth Y mae pawb yn canmol y TYST y dyddiau hyn, dyna i ti faes newydd enill llawryf arall. Dysg dy ddarllenwyr I ymddwyn yn mhob peth yn y fath fodd ac y byddo pob tourist, o bob gwlad, a ymwel all Cymru fwyn bob haf, yn dychwelyd gyda syn- iadau uchel am foesgarwch a boneddigeidd- rwydd ei phreswylwyr. HERBEE.
NODION ADA.
News
Cite
Share
NODION ADA. Tra'r oedd f'ewyth neithiwr yn darllen yr adnod a ganlyn ar ddyledswydd, Cyfod get bron penwyni, a pharcha wyneb henuriad" (hen wr), crynai ei lais, a safodd yn sydyn. Tynpdd ei wydrau oddiam ei drwyn ac allan a'i ffanea bocket, fel y dywed Martha'r forwyn, i'w sychu, ac hefyd ei lygaid a ymddangosant yn lleithiog iawn. Parodd i'r fath ddistaw- rwydd disymwyth i "Curly," a orweddai yn ddedwydd ar yr aelwyd gynhes, godi ei ben ac edrychai mor ddifrifol ag y gall ei edrych, pan yn cael ei aflonyddu gyda'i nap; a phwy a edrychodd ar Vaentiad Syr Edwin Landseer, o'r Llys nad yw yn cofio gorddifrifwch y barn- wr "Foodie" a wrandawai yr achos oedd ger bron. Edrychai "Curly" yn wyneb f'ewytb. fel pe yn gofyn, "Beth sy'n bod Meistr"? Edrychai hithau Martha yn syn gan na welodd ef o'r blaen yn y fath deimlad drylliog. Wedi tua thri munud o ddistawrwydd dywedai f'ewyth, "Ie ie penwyni a henaint." Yr wyf finnau wedi myned yn hen wr, ac y mae h mhen innau wedi ei orchuddio a gwallt gwyn. Fe fu fy ngwallt innau, do, mo'r ddued a'r fran, a bum mor sionc ar fy nhraed ag unyn y pentrof hwn heno ond mae henaint wedi fy nal, a(J haul fy niwrnod sydd yn tynu at fachludiad- Yr wyf yn hollol yr un fath fy nheimlad a'r hen fardd dawnus a ddywedodd Pan fu wiwlanc penfelyn-ireiddiol, A'i ruddiau fel rhosyn Hwn heddyw—oedd ddoe'n hoewddyn, A gwedd dost, gwywodd y dyn Rhaid i mi addef pan ddarllenais yr adnod hon, fod fy meddwl fel yr hedai at y dyddiall gynt wedi fy meistroli yn lan am y foment; ond mae yn gysur genyf feddwl heddyw fy mod wedi arfer a pharchu henaint ar hyd fy oes; a(J nid oes dim yn fwy gofidus i mi na sylwi ar Y gwyriad amlwg yn yr oes hon oddiwrth y rhin' wedd, a'r ddyledswydd o barchu hen bobl- Darllenaist Ada y noson o'r blaen am y llencyn a elwid Edward Griffiths a anfonwyd i garobat am chwe mis am droedio ei fam yn ei gwyneb i'r fath raddau, nes peryglu ei golwg. 14at ddiraddiol oedd gweled mab yn ymddwyn hen fam tua chwech a thriugain oed. Yr wr yn gweled lie mao amddifadrwydd 0 grefydd mewn teulu, ac absenoldeb cristionog aeth mewn gwlad, fod ;/no anmharch yn cael e! ddangos at henaint. Nid oe8 neb a ddylai fod yn fwy diolcbgar am gristionogaeth na mercbed a hen bobl. Yr oeddwn. innau yn wir cyst^ a Martha yn synu clywed f'ewyth, y siarad mor ddoniol, ond yr oeddwn yn priodali hyny gan mwyaf i'w deimlad dwys ar y mater, ac fe fyddaf yn meddwl pan y bydd un yn lo yn iawn, mai yr amser hwnw y medr oreu. Gweddiodd f'ewyth, ar ol ageru allao el deimlad yn effeithiol dros ben, a chyflwynai I9, daer a difrifol y genedl sydd yn codi i syl^ Gwrandawr Gweddi." Yr oedd yr awgryp1' iad a roddodd f'ewyth, nad oedd pobl ieuai^ yr oes hon yn rhoddi parch dyledus i hen&f' gwyr wedi fy nharo finnau, ond nid mor ryinus g, phan glywais ef yn sylwi ar hyn. Rhyw bun', anol arwynebol a siariadus ydwyf yn c9,e. ieuengctyd yn lied gyffredin y dyddiau hyo, 01 mae yn boenus yn wir, gweled llawer hoge- sydd newydd ddychwelyd o'r ysgol, neu'r Bo<^r ding School bid siwr, yn dangos y fath rodr^ a (choegni^ airs J, merf y "piano," y "drawM' •' music," dont be so rude, I am shocked yn mlaen sydd ganddynt o hyd druain. oes llawer o niweid yn hyn ynddo ei hun, j y deuant yn gallach fel yr heneiddiant