IRTIEN FFARMWR. Os yaacli chi n sistio arna i sgyrfenu i'r TYST, mi ddylen ddyallt n giddil; rydw i, wel lien Ffarniwr, yn ddierth i chi, a ciiitlie i mine. Rhaid i chi ddy- allt n un peth, bydd raid i mi gacl ffraeo tipin weithie, wel y gwela i aelios yn galw nid am mod i n earn ffraeo, chwaith, mao n gas gen i rioed glowed na gweled neb yn ffraeo, a phen fydda i n fFraeo, fydda i byth mown natur ddrwg*, end rhw- betli rhwng difri a chware do, mi ddarn mi wlltio tipin unweth wrtli Sion Bwl ar y Stasion yn Rhyl rw dro, ond mown breiddiwyd oedd hyny, mi dclois ata ffun ninion chwedi deffro. Mi fyddo ymbell bwt o ffrae rhynthw i a ffen ffrind, Mister Jones, Ram- sore stalwm, ond mi fydden ni n bene ffrindie er hyny; rachos fydde fod o n gadel iw gysodwrs a'i brintiwrs neyd cam a ngrymadeg, a strawen, a n sbelio i, yn fy llythyre, a mi rydw i n fanwl a direct iawn hefo r pothe rheini. Pen welis i fy llythyr Cynta yn y TYST, wel, meddwn i, dyma rhain yn dechre arni hi, yn y gair cynta i gyd, rhoid Awclur- do n lie Awclurdocle. Pw, pw! thai hi ddim byd wel hyn, toedd dim llawer o walle chwcdyn mae n wir, a mi roedd y llythyr dwaetha no lew, ond y bysedd, mi ddyliwn i mae rhw bwtie o fysedd digri sy'n tyfu ar ych dwylo chi pobol Lorpwr ene, os tebig i'r bysedd yn y TYST ydyn nhw. Mi roedd arna i eisio bysedd wel bysedd cloc i'w hystyn at y Gor- thrymwrs, mi roesoch chithe rw bethe wel cyrn malwod n lie hyny. Cymrwch chi ofol i neyd pob peth fydda i n geiso gynthoch chi, icel y bydda i n ceisio, no sgyrfena i byth bwt i chi. Wel son roeddwn i am y bobol sy'n caru ffraco, ffraeo, o hyd o hyd, naill a'i hefo u tyfode, no a u bysedd ar hyd y papure a'r coecldiade yma, rhw yspryd drwg eisio i roid i lawr garw iawn ydi r ryspryd drwg yma, ond pwy fedr neyd P Mi alle chi r Glygwrs neyd llawer, trwy gau'r drws arnyn nhw allan-deyd gair ar ben wrthyn nhw, a rhoid diwedd ami hi. Mae rhai dynion iw cael wel tae nhw chwedi u creu a'u danwon i'r byd i ffraeo a chnenu, a chmenu yn un pwrpas, tydy nhw byth wth u bodd ond pen fotho nhw n :ffraeo. Mi rydw i n cofio clowed cyfell i mi n son, fod o chwedi mynd hefo chmy- dog iddo fo am dro i Ila Man, unweth; roedd y ddau n wnidogion hefyd. Roeddcn nhw n lodgio yn run ty 11 dau. Roedd cyfell y ngyfell i nun o bobol y ffraeo yma. Mi aen allan y bore ar 01 brecwest i roi tro, a ni fydde r cyfell hwnw ddim dau fynyd ar ol mynd allan, heb gael ffrae. Mi wele garter hwrach yn chwipio i gyffyle, a mi ae ato fo i ddechreu dwrdidio, a dene lie rae hi n ffrae rhwn y ddau, nes hel twr o bobol o u cwmpas nhw, ar ol darfod y ffrae hono, mi fydde rhwun chwedi cneifio cynffon i gi, a ffrae a hwnw dych- gefn. Hi glowe rwun chwedyn yn deyd rhwbeth am y towydd, i bod hi'n oer, ne'n gynes, mi dde- chreue deuru nerbyn hwnw, a ffrae fawr eto. Mi fydde raid iddo fo gael peder ne bump o ffraeon rhwn brecwest a chinio. Rol cinio, mi phwyse dipin, ac ono mi ae allan, i chwilio am ffrae, a fydde fo fawr o dro n dwad o hyd iddi, a chwedi cael tair ne beder, mi ae iw dy lodgin i gael te ond mi fydde raid mynd allan i gael tair ne beder chwedyn rhwn te a swper, a felly bob dydd. Dallse r dyn na byta na chysgu na byw, heb gael dog ne ddeuddeg o ffraeon bob dydd o'i oes — roedd raid iddo ifo fod yn bwts yngheg a rhwun neu giddil o hyd. Mi fase n dda ar les heddwch y byd yma, tase dynion wel hyn chwedi u geni n fudanod, ag.erill o honyn nhw heb u dysgud i roid pin ar bapur rioed. Bobol anwyl, gydewch heibio r yspryd ffraeo yma. 'Paid a digofent, a gad ymeth gnyddar- edd, na 'inddigia er dim i wneuthur drwg,' medde rhwun y dyle pawb wrando ar i gyngor o. Os digi wth Gristogyn, Cospa'r dig, a .sparia'r dyn,' medde rhw hen brydydd stalwm, cyngor da iawn; peidio rhoid gwynt i'r yspryd drwg pen gwyd o, ond i gau o i fewn a'i fygud o, wel byddan nhw n diffodd tan. Roedd gen i hen ewyrth un tro yn gwrando ar rw ddau ddyn yn dadlu ac yn ffraeo nerwin yngliylch rhw bwnc o grefydd, a gwedi mynd i dymhere drwg iawn. Mi rydw i n ch gweld chi n ddau ffwl, be Fewyrth yn y mau, Pam hyny P medde nhwthe. Wel, i ffraeo a'ch giddil, medde fynte, ynghylch eiddo pobol erill, fedd run o honoch chi 11 dau run rithin o grefydd ch hinen; mi fydde n gallach o lawer i chi mofyn am dani hi, na threilio ch amser i siarad a dadlu a ffraeo yn i chylch hi. Go dda rhen Ewyrth, on te P RlIEN FFAEMWE.
CYJTARFOD YAIADATVOL YN 1UI0SY- JtfEDRE. Nos Fawrth, yr lfiog o'r mis hwn, eyuhaHwyd cyfarfod i ffarwelio a'r Parch. David Evans, gweini- dog yr Annibynwyr yn y lie ucliod, yr hwn sydd yn myned i fugcilio yr eglwysi sydd yn ymgynull yn Bormo a'r Dyffryn. Yn ystod y cyfarfod, rhoddwyd aiirheg fechan fol cydnabyddiaetli iddo am ei lafur. Daeth Mr Evan Evans, un o'r diaconiaid, yn mlaen i gyflwyno pwrs, yr hwn oedd yn cynwys rhyw swm o arian. Yna diolchodd Mr Evans yn wrcsog am y rhodd. Galwyd Thomas Howells yn mlaon i gyflwyno rhodd fechan i Mr Evans. Yr oedd y rhodd ymayn cynwys llyfrau fel y canlyn—Llyfr Hymnau hardd i Mrs Evans, a Beibl bob un i'r ddau fab, ac hefyd llyfr Geiriadur Charles o'r Bala. Yr oedd y rliodd yma yn dyfod o eglwys y Vron, i ddangos eu parch tuag at Mr Evans ar ei ymadawiad o'r ardal. Cymerwyd y gadair gan y Parch. J. Roberts (A.), Brymbo. Cymerwyd rhan yn y cyfarfod gan y Parchn. J. Rowlands, ac Ishmael Jones (A.), Rhosllanerchrug- og; E. Roberts (A.), Coedpocth R. Ll. Owen (M.), Acrfair a J. A Morris (B.) Gafwyd anerchiadau buddiol gan bob un o honynt. Terfynwyd wedi'r diolchiadau arferol. Pob llwyddiant i Mr Evans yn ei faes newydd, ydyw dy- m uniad- Cefn Mawr. OYMRO BACII.
NEWYDDION CYMREIGK HIKWATJN.—Bydd yn dda gan gyfeillion Mr Rees Thomas Jones, mab Mr Thomas Jones, Crawshay's Arms, glywed ei fod wedi pasio yn llwyddianus trwy yr arholiad a elwir, The Minor Examination of the Pharmaceutical Society of Great Britain.' AMLWCH.—Treuliodd E. P. Jones, A. M. D. Ph., dydd Sabbath, y 14cg cyfisol, yn y lie uchod, aphre- getliodd ddwy waith yn dra chymeradwy a'r nos Fawrth canlynol, traddododd ei ddarlith ar Grefydd a Moesau y Germaniaid, er boddhad mawr i gynull- cidfa luosog a pharchus. SION, LLANIDLOES. Nos Fercher, Tach. 17eg, 1869, bu y Parch. E. Evans, Llangollen, yma yn traddodi ei ddarlith ar Samson a'i orchestion.' Y mae y ddarlith hon ar gynllun hollol newydd, yn un ddifyr ac addysgiadol iawn. Y Parch. R. Jones, gweinidog y lie, oedd y cadeirydd, yr hwn, ynghyd a'r eglwys sydd dan ei of a], yn garedig a roddant fenthyg y capol i gyfeill- ion Glan Hafren i gynal y cyfarfod. Yr oedd deu- gain mlynedd er pan y bu Mr Evans yma o'r blaen; ond yr ydym yn gobeithio na bydd ddeugain mis na deugain wythnos heb ddyfod yma eto. RHYL. HYN A'R LLALL.-Y mae'r pie;- yn sefyll, a'r cwmni hefyd. Nid ydyw y tywydd wedi dryllio'r naill, na'r god wedi difa'r llall. Costiodd y gwaith ei hun lo,202p., a'r treuliau rhagbarotoawl, megys awdur- dod y senedd, a gwasanaeth cyfreithwyr, y swm o 1,842p., yn gwneud cyfanswm o ddwy fil ar bym- theg, a phedair a deugain o bunoedd Derbyniwyd y flwyddyn ddiweddaf dollau yn cyrhaedd 531p. 13s. 7c. Y mae'r anturiaeth yn dechreu talu 1 y cant. Daw yn well yn y man.——Y mae rhestr testynau'r eisteddfod yn awr yn barod-Ap V yehan a Nicander yw beirniaid yr awdl, ac Aaron Mochnant a Ceiriog yw beirniaid y bryddest.-Y mae yma yfed te dy- chrynllyd wedi bod yn ddiweddar; ac uid ydys wedi gorphen etc Yn laf, te yr Annibynwyr Cymreig; yn 2il, te y Bedyddwyr Seisnig yn 3ydd, te yr An- nibynwyr Seisnig yn 4ydd, te y Bedyddwyr Cym- reig; yn 5ed, te y Methodistiaid; yn Ged,-stop, stop. Wiw i mi drespasu ar ofod y TYST i enwi mwy, pe gallwn.-ill. R. CAERDYDD. Mae rhyw gymaint o yspryd, o galon ac o lawen- ydd, yn dechrou mcddianu marsiandwyr, masnach- wyr, a gweithwyr y dref hon, drwy y grediniaeth fod masnach fel yn ymddangos yn gwirfywhau. Yr ydym yn credu nad oes dim ond seiliau cedyrn, a chedyrn iawn, a allasai greu y teimladau hyn; oblo- gid yr oedd rhywbeth tebyg i anobaith wedi modd- ianu pawb yma, yn feistri, masnachwyr, crefftwyr, a gweithwyr, er ys hir amser. Credwyd dro ar ol tro fod masnach ar wellhau, ae eto yn dwyllodrus a di- sail y troai y disgwyliadau allan—fel yn y diwodc1 yr oedd digalondid marwol wedi ymsefydlu yn myn- wesau pruddaidd pawb. Ond mae yr hunlle hwn, bellach, wedi ei daflu ymaith yn llwyr, a phawb yn edrych yn lion ar eu gilydd, gan sicrhau y naill y llall fod amser gwell yn dyfod. Mae llongau lawer yn dylifo i'r porthladd, ac mae y pris am gludo llwythi yn y llongau wedi codi rhyw gymaint. Mae hyn i raddau yn erbyn y meistri glo a'r gweithwyr; ond y mae wedi y cyfan yn eithaf prawf fod y galw yn mwyhau; a chwareu teg i forwr a pherchenog Hong, mae yn deg iddynt hwythau i gael amser da weithiau—eiddo mewn Hong yw y mwyaf agored i niwed a chollcd o bob eiddo ac o bob peth sydd wedi talu yn ddrwg, llongau sydd wedi t alu waothaf am y btynyddau ddiweddaf. Mae y rheilffyrdd a'r steamers wedi chwareu yr andras a llongau ac a'u perchenogion am amser hir. Credai llawer fod dydd- iau yr hwyl-longau wedi eu rhifo; ac eto y dyddiau hyn, ymcldengys yr liwyl-longau fel yn ail ledu eu hwyliau am fordeithiau llwyddianus eto. Mao y glo mewn emo wedi myned ychydig i fyny. Yr ydym yn dywedyd mewn Cino am fod pris uwch yn cael ei ofyn yn y farchnad, or nad yw y pris yn cael ei roddi eto, o loiaf yn gyffrodinol. Ond Ie ddaw i hyny, ac yn uwch hefyd yr ydym yn gobeithio. Mae yn rhywboth i gael calon a gwyncb i ofyn mwy am dano. Gwleidyddiaeth sydd y dyddiau diweddaf wedi cynhyrfu fwyaf ar y dref hon. Mae yma Doriaid o'r iawn ryw—Toriaid yn meddu haerllugrwydd a digywilydd-dra a fedr ostwng i bob twyll, celwydd, ac anonestrwydd. Mae yma bapur dyddiol Toriaid gyda y mwyaf maleisus ac annheg a ddaeth allan o wasg erioed. Ymostynga ddydd ar ol dydd i lys- enwi, pardduo, cablu, a rhegi dynion goreu y deyr- nas. Mae cyfoeth mawr yn rhyw le tu cefn i'r Ba- laam hwn, oblegid y mae yn ddiau yn colli arian mawr bob dydd y dengys ei wyneb pressaidd. Mae y rhyddgarwyr newydd ffurfio Cymdeithas i amddi- ffyn eu hunain a'uhawliau. Nos Wener, Tachwedd 20fed, cyfarfuwyd i gychwyn y Gymdeithas yn gy- hoeddus. Yr oedd uwchlaw dwy fil o bobl yn bre- senol. G. Williams, Ysw, Miskin, yn y gadair a'r Milwriad Stuart, yr aelod Seneddol dros y dref, yn bresenol. Cafwyd cyfarfoc1 arddercho,areithiati cynhyrfus, croew, a phenderfynol, ac eithaf ysbryd yn rhedcg drwy y cwbl. Arosai yr aelod anrhyd- eddus tra yn y dref gyda ei gefnder, Marquis of Bute; ac eto, tranocth i'r cyfarfod, ymddangosodd un o'r erthyglan mwyaf brwnt, bawaidd, ac anfon- eddigaidd, yn ymosod yn bersonol ar yr aelod, yn y papur y credir fod llawer o gyfoeth y Marquis yn ei ategu. Y gofyniad cyffredinol yma yw, A yw y Marquis yn gweled ac yn gwybod am y pethau hyn P Mao y rhan fwyaf yn ceisio credu na wyr ef ddim am danynt. Gobeithio na wyr; ac eto fe ddylai wybod. MERTHYR TYDFIL. Y BWRDD IECIIYD A'R CIECUS.—Gair Seisnig yW Circus, ond ysywaeth, nid oes ond ychydig bersonau yn Nghymru na wyddant beth yw ei ystyr. Mae Theatres a Circuses yn sefydliadau cyhoeddus yn mhob tref o bwys yn Lloegr, fel eglwysi a chapelau; ond yn Nghymru, (clod iddi) ni cheir pethau felly ond fcl ymwelwyr achlysurol, ocldigerth yn Aber- tawy a Chaerdydd, ac ni fyddent yno oni bai y Saeson sydd yn byw yno. Mae llawer o Shews, a Theatres, a Circuses teithiol (fel pregethwyr teithiol y diafol) yn ymweled a Merthyr yn achlysurol, ond nid oes yma un wedi cynyg aros mwy nag ychydig nosweithiau yn y man pellaf, hyd yn awr. Gwyr pawb ag sydd yn gwybod rhyw beth am Merthyr, mai ar y Market Square y gwersylla y pererinion hyn ar eu hymweliadau, yr hyn yn ddiau sydd yo dwyn elw nid bychan i R. Thomas y Cwrt. Ond i mi gael dyfod at y mater sydd genyf mewn golwg- Mae rhyw Mr Pindar, o Gloster, wedi cymeryd y Market Square am dri neu bedwar mis, drwy addaW talu rhent go dda wrth reswm, i gael Circus yma dros y gauaf. Ac yn lie codi pabell fel yr arferid gwneud, y mae efe wedi dechreu adeiladu adeilad mawr, eang, cryf, fel pe byddai i fod yn beth arhos- ol. Gwnaeth hyn heb ymgynghori a'r Bwrdd Iechyd. Yn yr eisteddiad cyntaf ar ol i'r adeilad gael ei ddechreu pasiodd y Bwrdd benderfyniad, nad oedd y fath le i gael ei adeiladu yno. Yna safodd y gwaith. Ar y pryd yr oeddwn yn barod i waeddi; diolch am fwrdd a chymaint o'r syniad moesol yn- ddo. Yn yr eisteddiad diweddaf ymddangossodd Mr Pindar o flaen y Bwrdd, a chanddo bapur wedi ei arwyddo gan y rhan fwyaf o'r masnachwyr sydd yn byw o gwmpas y Square, (a masnachwyr ydyw pawb sydd yn byw yno,) yn cydnabod eu bøddlon- rwydd hwy i'r Circus gael ei adeiladu yno. Wrtb ci holi cafwyd allan fod R. Thomas y Cwrt ac eraill wedi bod gydag ef o gwmpas yn casglu yr onwtil, yr hyn sydd yn ymddangos yn both tebyg iawn J screw landlords Aberteifi. Wedi ychydig siarad gan y Bwrdd, yn yr hwn siarad y dangosodd Y Cadeirydd gydymdeimlad a'r mater, dywedodd Dr. James y byddai iddo ef yn y cyfarfod nesaf gynyg fod penderfyniad y cyfarfod diweddaf i gael ei aW yn ol, h.y. mewn geiriau eraill, fod caniatad i ga1^ ei roddi i'r Sais estronol hwn i adeiladu ei Circiif' Gwyr y rhan fwyaf o jhonom yn Merthyr, os ni^ pawb, beth yw golygiadau Dr. James am foesau 11 chrefydd, ond yr ydym yn disgwyl wrthych chwi Y crefyddwyr sydd yn aelodau or Bwrdd i osod de gwynebau, ac i siarad yn cglur, yn erbyn dwyn i11 tref y fath nythle o lygredigaeth ac anllnwioldeP' Yr ydym yn eich tynghedu chwi hyd ag y mae y^ gallu i edrych ar ol moesoldeb y dref—ei hiechy^ moesol yn gymaint a'i hiechyd naturiol. Os ydym yn camgymeryd, credwn fod eich mwyafrif yfl ddynion crefyddol, a disgwyliwn atoch ac wrthye am i chwi ein gwaredu oddiwrth y pla hwn o gaD 1
