Y Tyst Cymreig

IIWNT AC YMA YN YR AMERICA. (Farhacl.) ITY HDD A Wrth fyned o fan i fan teimlwn fod y ffyrdd yn aethus o ddrwg. Nid mor hawdd yw eu cadw yn dclt-y mae y gwlawogydd mor drymion, a'r llifeiriant ar ol y gwlaw a'r meiriol yn y gwanwyn iiior ysgubol nes andwyo pob peth braidd. Bum mewn wageni a^bugies ar hyd ffyrdd na fuasai yr un cerbyd yn Nghymru yn cynyg mynec1 ar hyd-ddynt. Amcenir gwella. y ffyrdd yn y wlad a'r dref agos yn mhob man y bum, ond nis [gellir disgwyl eu cael o bosibl y ganrif hon beth bynag gystal a ffyrdd Cymru. SEFYLLFA Y CYMRY. Amaothwyr a welais fwyaf, ac y maent agos oil yn gwneucl yn dda' Clywais amryw yn dweyd nad oedd ganddynt ddim pan y daethant 11 -tdon', ymaugain a dengmlyneddar hugain yn ol, ond y maent erbyn heddyw yn berchenogion ffermydd braf. Peidied neb a chamsynio, cofier mai trwy lafur dyfal y daethant i'r sefyllfa yma. Yn wir yr oeddwn yn falch o'u gweled. Dyna hwy yn dod yn eu cerbydau hardd at yr addol- dai, gallasech feddwl mai pendefigion oeddynt bob un. Nid rhyw gerbydau trwsgl wedi eu gwneud y ffordc1 agosaf ond rhai na welir mo'u gwychach braidd yn Llundain, a go-ahead horses ynddynt. Y WEINIDOGAETH GYMREIG. Yr oedd chwech o honom newydd ddod o'r Hen Wlad yn Ngliymanfa Oneida, ac yr oodd hyny yn ddigon o drwydded i ni gael pob sylw a chroesaw. Ni welwyd nemawr erioed gynifer. Nid wyf wedi gweled digon ar yi- eglwysi iwybod am eu sefyllfa, ac nid hawdd iawn iun ar Gymanfa neu ymweliad brysiog a cliymydogaethau ffurfio barn gywir. Yr wyf yn deall oddiwrth frodyr mwy profedig na fi mai ychydig o leoedd mawrion sydd yn wag o weinidogion, ond fod amryw fan leoedd, a dywedir fod yma gyflawn- der mewn rhif beth bynag ar eu cyfer, Gwn fod yma ambell i un erys dros flwyddyn ar gordded trwy yr eglwysi heb le, a chyda Haw y mac yr ymweliadau didor hyn yn mynec1 yn feichus mewn manau. Bum yn yrnddfddaii a rhai dynion craff a phrofedig a chydfarnent y dylid cael gwell dealltwriaeth rhwng Cyfarfod- ydd Chwarterol a Chymanfaoedd y wlad hon a rhai yr Hen Wlad er atal siomedigaeth i rai. Y CY3IIIYSGEDD SEISOXIG. Teimlir yn drwm mewn manau oddiwrth y llifeiriant Seisonig. Yr oedd Oneida yn hynod o Gymreig, eto clywir swn y llanw yn dod yno, Y mae yn anhawdd gwybod beth i wneud gyda y Seisoneg a'r Gymraeg. Hyd y gellir gwell eu cadw yn llwyr ar wahan. Fel rheol felly y gwna y Methodistiaid Calfinaidd. Problem, ddyrys ydyw yn wir. Mewn amryw fanau y mae canu cnul y Gymraeg wedi bod yn ganu cnul crefydd hefyd. Gocheler rhag bod yn rhy frysiog i ysgymuno y Gymraeg. Nicl peth i'w wneud mewn mympwy falch ydyw os oes gen- ym wir ofal am grefydd. AGWEDD GREFYDDOL Y WLAD. Lied farwaidd yw yn gyffrcdin, ac y mae Anffyddiaeth Germany a Phabyddiaeth yr Iw- ertldon a gwahanol wledydd eraill yn ymdaenu yn ddifrifol yma. Da Gymry anwyl, deuwch yma yn mrwdfrydedd eich calon dros yr Hen Feibl. FY IHIROFIAD FY HUN. Yr wyf yn leicio yn first rate yma—dyna derm Yanciaidd i chwi, ond y mae arnaf hir- aoth mawr weithiau am fy mrodyr a'm cyfeill- ion. Gadewais ganoedcl a hoffwn fel fy enaid fy hun ar ol. Dyma fi yn tewi. Bum yn faith, ond os ydych yn blino ni chewch glywed am dipyn eto. Y mae genyf lawer o waith yma. Byddwch wych. Pittsburgh. H. E. TIIOJIAS.

NEWYRTH ZACHRY 0'1 GADAIR AI,TELLT. Mae rhywbcth rhyfedd iawn yn myn'd i benau pobl,' meddai Newyrth Zachry, ar fy nychweliad i'r ty nos Sadwrn. Pwy yn ci bwyll a feddyliasai am roi llun Lord Byron mewn papur Cymraeg—ond dyna fe, ar wyneb ddalen Seven (Jymru, papur y Bedyddwyr. Yr wyf yn synu fod creadur aflan a halogedig fel Byron yn cael y fath barch gan yr un papur yn N ghymru. Y dyhiryn gwaethaf fll mewn croen erioed. Mae yn rhaid fod chwaeth isol gan ddarllenwyr y fath bapur; oblegid mae yn debyg mae yn debyg mai coginio bwyd at ar- chwaeth y darllenwyr y mae y papurau yma. The d'tmand creates the supply,' oedd yr hen air gynt; ac y mae y mae yn ddigon gwir, er ei fod yn lien.' Gadewch y Seven 'nawr, Newyrth. Mae Dr. Price, y Golygydd, oddi cartrcf; a phan y byddo papur newydd yn gystal a gwlad heb frenhin arno, y mae pob un yn cymeryd ei ryddid i roddi ynddo y peth a fyno. A ddar- llenasoeli chwi y Daily Leader am ddydd Iau, lie mae hanes hanes Conference Aberystwyth ? Do bob gair. Dyna gyfarfod; os ydyw ei hanes gystal yn y papur, beth raid ei fod i'r rhai oedd yno. Dyn rhyfedd iawn ydyw y Morley yna. Mae yn rhaid ei fod yn graig o arian pan y mae yn gallu rhoi at bob peth, ac y mae ganddo serch rhyfedd at Gymru. Yr oedd yn dda genyf weled fod yr hen Stepney yno, iechyd i'w galon e, yr hen greadur selog; a Dillwyn hefyd aeth yno i ddangos ei ochr, er nad oedd yn gallu aros yno ond ychydig. Ond Henry Richard ac Evan Mathew Richards oedd y ddwy ganllaw fawr. Henry i ddynoethi y meistri tir, ac Evan Mathew i blanio pa fodd i'w helpio. Da iawn, pawb at y peth y bo fe. Areithiwr ydyw un, a man of business ydyw y Hall; ac y mae eisieu y ddau. Ond fe ddylasai f ocl mwy o'r INI. P.'s yno. Rhyfedd na buasai Sartoris ynn. Wedi yr holl ymladd a fu drosto, a'r dyoddef oblegyd hyny, y peth llciaf allasai wneud fuasai myned i Aberystwyth i ddangos ei ochr, a threfnu pa fodd i helpu y dyoddef wyr druain. Pa ddyben oedd anfon llythyr yno, a dyweyd mai y Ballot yw yr unig feddyginiaeth rhag gormes fel hyn ? Ond wyddom ni hyny yn gystal ag yntau, y pwnc yn awr ydyw pa fodd i helpu y rhai sydd wedi dyoddef. Gall y rhai hyny lwgu tra byddom ni yn son am y Ballot. Help i'r dyoddefwyr yn gyntaf; a'r Ballot wedi hyny i rwystro yr un peth i ddi- gwydd byth mwy. A dyna y Jones-Parry, yr aelod dros Sir Gaernarfon, yn son am ei b(t(i cold.' Peth digon cyfleus ydyw tipyn o bad cold' pan y bydd dyn am ysgoi gwneud rhyw- beth. Dylai Sartoris a Jones-Parry dalu fine drom am fod absenol. Byddaf yn disgwyl fod gwyr Sir Gaer yn anfon deputation at Sartoris, i ddyweyd wrtho fod y sir oil wedi teimlo oblegid ei absenoldeb o'r Gynhadledd, ac mai yr unig ffordd iddo enill eu heddwch ydyw tanysgrifio yn dda, lOOp. o leiaf, at y fanel; ac os oes pluck yn ngwyr y North yna, mi wnant yr un peth a Jones-Parry. Pa synwyr sydd i denantiaid ar eu goreu yn byw, ymladd eu brwydrau hwy, a phan y daw eisieu eu help, fod tipyn o bad cold' yn eu cadw gartref. Can pzmt i lawr ddy- wedwn i yn dipyn o iawn am y camwedd. Mae gan y Northmen yna wr arall i'w settlo, insultiodd fwy ar y Gynhadledd na neb arall- W. O. Stanley, yr aelod dros Gaergybi. Yr oedd ei lythyr yn gystal a dyweyd fod y Gyn- hadledd yn amcanu rhoddi landlords a thenant- iaid yn erbyn eu gilydd; ac aeth yn ddigon hyf i ddyweyd, Wales has no wrongs to redress.' Nid oes yr un wlad a chanddi fwy o gamwri ac eisieu ei unioni. I ATo wrongs to redress,' aie. Un wrong mawr ac eisieu ei redressio ydyw ei fod ef yn cynrychioli bwrdeisdref Sir Fon. Yr oedd e yn aninhoblogaidd o'r blaen; ond os na chyfyd pobl Sir Fon yn ei erbyn yn awr, mi gynygiwn i fod yr Ynys a'i thrigolion i gael eu rhoi yn Iresent i'r Iwerddon. Rhyw gwpanaid o faidd glas a yrodd y Syr John Hanmer yna hefyd i'r Gynhadledd. Gan nad oedd neb wedi eu troi allan yn Sir Fflint, nad oedd e ddim yn gweled fod ganddo ef fusnes i ymyraeth. Mae gan y Daily Leader hit dda iddo fe. Dywed am ryw ddyn oedd yn gwrando pregeth unwaith, a'r gynulleidfa oil mewn hwyl fawr, ond un dyn, yr hwn a edrychai yn berffaith ddigynhwrf; a phan ofynwyd iddo y rheswm, dywedai—' 0, I dyn o blwy arall ydw i.' Felly yn union yr oedd yr Hanmer yma, gan na bu evictions yn Sir Fflint, nad ef ddim yn myned i ymyraeth— I dyii o blwy arall' oedd o. Wei, hwyrach y bydd yn dda iddo yntau gael rhyw un o blwyf arall i'w helpu y tro liesaf. Glasdwr fel arfer oedd Syr Thomas Lloyd. Yr oedd ef yn meddwl fod digon wedi ei wneud pan alwodd Henry Richard sylw y Ty at y mater ac os oes rhyw beth arall yn eisieu, mai gwell aros nes cyfer- fydd y Senedd, ac anfon dirprwywyr dros y llywodraeth. Dyna ddyn yn cynyg peth an- mhosibl, er d'rysu peth sydd yn eithaf posibl. Mae y bobl wedi eu troi allan, a'r pwngc cyntaf yw eu helpu. Os ydyw pobl Aberystwyth yn deilwng o'r anrhydedd o gael y Gynhadledd fawr yn eu tref, hwy a alwant gyfarfod o bobl y dref yn yr Hall lie y cynhaliwyd y Gynliad- odd, ac a alwant ar Syr Thomas Lloyd i roddi ei eisteddle i fyny i'w etholwyr. Mae y fath ddyn yn gwbl anghymwys i gynrychioli bwr- deisdrefi y sir yn yr hon y mae y rhan fwyaf o'r dyoddefwyr, a'r ffeithiau yn gwbl adnabyddus i Syr Thomas Lloyd ei hunan.' Dyna ddedfryd Newyrch Zachry o'i gadair wellt ar ymddyg- iadau y dynion hyn. Llysceninen. Er NAi.

DARLUNIAU 0 MAIR MAM YR IESU. Y mae dau ddarlun ysblcnydd o Mair wedi eu paentio gan Mr Frederick Goodall yn awr yn cael eu harddangos yn Liverpool. Maent yn arwyddlun o ddau gyfnod pwysig yn hanes y wraig wynfydodig hon. Y cyntaf yn bortread o honi yn myned i mewn i'r deml i gyflawni ei phuredigaeth gyda'i hoffrwm o ddwy durtur yn yn eu dwylaw: Luc. ii. 22-24. Yr ail yn ddesgrifiad o honi pan yr aethai cleddyf drwy ei chalon' yn sefyll o'r tu allan i fur y ddinas mewn ing a galar annrhaethol am ei mab croes- hoeliedig. Yr oeddym yn gynnefin ag arlun- iau o'r teulu santaiddgan yr hen gelfyddydwyr, megys Raphael a Rubens, a Marillo a Oorreggio, a Carracci; ond er mor ardderchog oedd eu gwaith, teimlem fod gormod o lawer o ofergoel- iaeth yn nglyn a. hwynt. Amgylchid pen y Forwyn a rhyw gylch cyfriniol, i ddynodi pur- deb ac anrhydedd dwyfol, a cheisid ei gwneud bob amser yn ol y drychfeddwl Pabaidd yn deilwng o barch addoliadol. Y mae Mr Goodall wedi llwyddo i daflu y fath burdeb, y fath ddi- niweidrwydd, y fath ddifrifwch, ac ar yr un pryd y fath londer dedwydd i'r gwyneb per- ffaitli hardd, nes yr ydym yn cael ein swyno heb ein cythruddo a. dim sydd yn groes i'n syniadau am y benaf yn mhlith gwragedd. Er fod rhyw ledneisrwydd angelaidd yn ei gwedd, eto nid yw wedi ceisio ei dyrchafu uwchlaw y ddynol- iaeth. Tueddir ni i gredu mai y darlun cyntaf yw y rhagoraf. Mae yr ystum, y sefyllfa, y goleuni o'r tu ol, lliw a style y wisg, ynghyd ag amlinelliad y gwyneb a'r corph, mor berffaith gydnaws fel na wyddom pa un i'w edmygu fwyaf. Wrth syllu ar y ffurf am dymhor, ym- ddengys fel yn sefyll allan oddiwrth y canvas, ac yn barod i estyn i chwi y ddwy durtur, y rhai a ymddangosant fel yn fyw, ac yn ddel- weddau pur o'r diniweidrwydd sydd yn edrych i lawr arnynt. Ceir yn y darlun nesaf ymgorfforiad o drist- wch mawr wedi tori ei chalon, yn gwasgu ei dwylaw ynghyd, ac yn troi ei gwyneb i fyny heb agor ei llygaid, y rhai ydynt yn wlybion gan ddagrau, ac yn gochion trwy hir wylo. Nid yw y suiect mor ddeniadol, ac nid ydym yn meddwl i'r paentydd fod mor ffodus gyda man- ylion hwn a'r llall. Prin yr ymddengys yn dair blynedd ar ddeg ar hugain hynach na'r llall. Pe symudid y llall oddi wrtho, ymddangosai yn fwy meistrolgar. Gwelsom amryw o baintings Mr Frederick Goodall o'r blaen, maent oil yn rhagorol; ond credwn fod Mair ieuangc yn rhagori arnynt oil. Cawsom unwaith y fraint o fod yn nghwmni y darluniedydd campus hwn. Mae yn ddyn syml, diymhongar; ond a. llygad gloyw yn ei ben sydd a digon o graffder ynddo i weled anian fel y mae. Ymhyfryda mewn testynau dwyrein- iol, ac yn benaf rhai ysgrythyrol. Teithiodd lawer yn ngwledydd y dwyrain, ac y mae wedi dyfod bellach yn berffaith gynefin a'u dulliau a'u harferion. Maeyn aelod o'r Royal Academy, ac yn rhoddi arwyddion y cyrhaedda safle uchel iawn yn ei gelfyddyd.