Y Tyst Cymreig

YB HEN DOlVIOS JONES, PANTGLAS, yn Remsen, Oneida, nid wyf yn petruso dim wrth gaTimol y wlad hon. Rhyw dair blynedd ar ddeg yn oi y idawodd yr hen bregethwr cynorthwyol cy- merauwy hwn y Pantglas, yn Sir Gaernarfon, gan gyfeirio tua'r Gorllewin. Digon tlawd oedd hi ar- na i wir yn Nghymru,' meddai, 'ond y mae gen' i dipyn o dir, ac yr wyf yn godro hyn a hyn o wartheg yrwan,, welwch chwi.' Yn wir, yr oedd llon'd fy ngwddf o ddiolch i Dduw dros yr hen frawd. A garech chwi ddim myn'd yn ol i Gymru P' meddwn yn lied gellweirus wrth yr hen frawd. I Na leiciwn i wir ddim myn'd yno i fyw, welwch chwi, American oeddwn i 'rioed; ond mi garwn fyn'd yno am un- waith i wel'd Mr Ambrose a Mrs Ambrose, a rhyw rai felly—yr oedden nhw yn ffeind iawn wrtha i yn wastad.' Wedi ychydig ysbaid, dyma ef yn dod ataf, ac yn gof vn yn sydyn, 'P'le mae'ch gwraig chwi, deudwch ?' Dacw hi,' meddwn ninau. Ile wir,' meddai, merch yr Hen Byrs onide ? Y mae hi yr un lygad a'i thad.' A dacw ef yn nesu ar ddi- wedd yr oedfa ati, ao yn gwasgu ei llaw, gan adael dollar ynddi yn anrheg serchog. Ac yr wyf yn deall fod yr hen bererin wedi gwneud hyn gydag amryw. Y mae hyn yn dangos fod Oneida wedi bod yn well nag Arfon i Thomas Jones, fel i lawer ereill. Gwelais lu o rai cyffelyb, fel y caf gyfeirio eto pan yr af i fanylion y daith ond goddefer i mi bron grybwyll am FY NGHEPNDEB ROBERT THOMAS. Daeth yntau i Utica ataf. Er fod pum mlynedd ar hugain er pan welais ef, adnabyddais ef yn union, gan mor debyg i Robert fy mrawd ydyw. Caf ad- rodd mwy o'i helyntion eto. Ba am oddeutu tair blynedd yn y rhyfel gyda y Cavalry—dychwelodd yn ol o luaws o frwydrau heb un archoll, er i ddau neu dri o geffylau gael eu lladd oddi dano. Y mae yn awr yn Turin, mewn amgylchiadau cysurus. Bendithia yntau y dydd yr ymfadodd. Pittsburgh. H. E. THOMAS. (I'w barhau.) 'fi ;;P-=)i:«

VERDICT, NOVEMBER 11TH.—"The inquest on the I body of Albert Edward Johns, the child of R. Johns, tailor, of 7 Morley-street, Plymouth, who was burnt to death the previous day, was held yesterday at the Cambridge Inn, before J. Edmunds, Esq., coroner. It was shewn that the deceased, in the absence of its mother, must have lit some matches which were on the table, and thus set fire to the room. The jury, by their foreman, Mr. Rolestone, in returning a verdict of 'Accidental Death,' recommendedthe use of Bryant and May's Special Safety Matches, which light only by friction on the box in which they are contained. In this the coroner concurred."

Y GO FAINT. BYWGRAFFIAETH THOMAS PRITCHARD (TWM Y GO'). PEN. II. Fel y sylwasom yn y benod flaenorol, am hoffder Thomas Pritchard at gwn, daeth rhywbeth yn reddfol drachefn yn ei natur i wneuthur cyfeillaeh llawn mor gynes gyda chreaduriaid eraill, pa rai yn ein barn ni oedd yn fwy atgas a diymddiried na'r rhai cyntaf, sef cathod. Pa le bynag y cyfarfyddai agun o'r bwysfcfilod rheibus hyn, byddai yn sicr o'u cludo gydag ef adref, er fod ei ddull o'u cario, ar lawer amgylchiad, yn ddigon hynod a pheryglus, gan nas gallai eu cadw yn guddiedig heb eu cario yn ei ddillad—a bu eu rhegfeydd annaearol lawer tro, ar nosweithiau tywyll y gauaf, yn achos o ddy- chryn i'w gyfeillion—gan fod y mewiaclau yn eu barn hwy yn cael eu bodolaeth yn ngwaelodion ei fol. Ond gadawn rhyngddo a'r bwystfilod yna, ac awn i roddi tro gydag ef ar ei hynt helwriaethol. Ar ddydd Nadolig rhewllyd, pan oedd eira trweh- us yn gorchuddio y ddaear, cychwynodd Thomas cyn toriad y wawr rhyngddo a Chraig Cwm Silin' am ysgyfarnog, gan obeithio dod yn ol gyda baich Ily o helwria(-.th. Ar ei fynediad i'r mynydd, canfyddai ysgyfarnog yn llechu wrth ryw gareg, heb fod nep- lily 11 pell oddiwrthi, ac wedi gosod ei hun mewn ystum filwraidd, rhoes y gorchymyn iddo ei hun i danio. Taniodd—ond i ddim offaith. Gwaeddodd yn ei ffwdan, 'Mae ail gynyg i Gymro gael,' ac anelodd drachefn dro ar ol tro, nes ydoedd wedi difa ei ad- noddau yn llwyr. Wrth ganfod nad ydoedd ei haels a'i bowdwr yn cael yr effaith a ddymunai ar yr ys- gyfarnog, .penderfynodd nesu yn mlaen a chynyg ymladd gornest gyda'i elyn yn nerth ei fraich, gan nad ydoedd ei wn yn gwneud yn amgen na chario ymaith ei hoels a'i bowdwr. Myned yr ydoedd yn llechwraidd a distaw, rhag i'r ysgyfarnog wrth weled ei olwg wrol, ramantus, a llewaidd, ffoi ymaith. Ond nid oedd un ym- ddangosiad ei bod am ildio iddo ar un cyfrif. Yr oedd yn parhau i aros yn ddiysgog, oddigerth am- bell i ysgydwad ar ei chlust j|yn awr a phryd arall, yr hyn oedd profi nad ;ydoedd yr ergydion wedi gwneud nemawr niwaid iddi. Fel llew yr anturiai Twm yn mlaen, gan barotoi ei hun yn barod i roddi naid ar ei ysglyfaeth, a thrwy ei bod heb gwbl ddyddio yr oedd yn fwy hy- derus o gyrhaedd ei elyn yn llwyddianus. O'r di- wedd canfyddodd ei hun mewn agosrwydd priodol i roddi naid ar ei wrthrych, ae mewn eiliad yr oedd yn: claddu o'r golwg mewn lluwchfa o eira, a'r ys- gyfarnog dybiedig yn suddo o tano mewn anobaith. Mawr fu ei ffwdan yn ymdrybaeddu am dani yn yr eira, a phan gyfododd yn ei wenwisg ddisglaer, er ei fawr siomedigaeth a'i drallod, canfyddodd mai swp o redyn yn dal ei ben allan ganherio yr ystorm a'i chynddaredd ydoedd nod ei saethau, ac nid ych- ydig oedd ei drallod a'i brofedigaeth yn gorfod troi adref wedi treulio oriau ar foreu oer a rhewllyd i ddifa ei bowdwr a'i haels, a chael ei hunan yn y di- wedi yn llawer tebycach i ysgyfarnog wedi rhewi na'r tocyn rhedyn. Ond fel y bu goreu ei ffawd,'ar gyfrif rhyw gym- wynas garedig o'i eiddo i wr Tyddyn Agnes, an- rhegodd hwnw ef gydag ysgyfarnog ydoedd wedi ei chael yn rhewedig ar ochr y clawdd, a mawr ydoedd ei lawenydd yn cyfeirio ei gamrau tua phentref Llanllyfni ar ysgyfarnog ar draws ei ysgwydd, yn mha le y cyfarfyddodd a nifer o'i gyfeillion, pa rai oeddynt am y cyntaf yn ei Ion gyfarch ar ei antur- iaeth lwyddianus, Pa fodd bynag, amheuodd rhai ohonynt Twm fel anelwr, ac aeth yn gryn daeru rhyngddo a hwynt,a'r canlyniad fu cynal post mortem examination •• « rljwTiwAlwv-rl yn unoi a'r dystiolaeth o Farwolaeth naturiol,' gan nad ydoedd yr un argraff o lofruddiaeth i'w ganfod arni yn unman. Taflwyd Twm i bryder dwfn, ac yr ydoedd yn bur isel ei feddwl yn troi tuag adref o Lanllyfni. Ond rhag y buasai yn cyfarfod a rhai mor graff drachefn, penderfynodd wirio ei dystiolaeth, sef ei fod wedi ei saethu, ac felly gosododd yr ysgyfarnog mewn pell- der priodol oddiwrtho, a llanwodd ei ddryll ac anel- odd tuag ati nes ydoedd ei phen yn ffarwelio am amser a thragwyddoldeb a rhanau eraill ei chorph. Ac fel bu goreu'r ffawd, digwyddodd i gymydog iddo dd'od heibio pan ydoedd yn tanio, ac felly yr oedd ganddo dyst ffyddlawn a chywir fod yr ysgyf- arnog wedi ei saethu. A thystiolaethodd y rhai fu yn gwledda ar ei gweddillion, na welsant y fath gymysgfa o blwm, esgyrn, blew, a chig erioed wedi eu coginio. Cofied y darllenydd mai digwyddiadau blynydd- oedd ei ieuenctyd ydoedd y rhai hyn, ac nad ydym yn bwriadu sylwi ond ychydig ar bethau o'r natur yma yn eu cysylltiad a'n gwrthrych, ond i ddangos pa mor bell y gall gras Duw fyn'd ar ol pechadur. GliANLlIFOKT.

SYNWYR CYFFREDIN. (Far had o'r rhifyn diweddaf.) Er mor rhagorol yw diarebion Solomon i'n hy- fforddi pa fodd i ymarweddu yn unol a synwyr a rheswm, fe lefarodd Iachawdwr y byd yn fwy eglur a chryno, ac a ddirgymhellodd yr hyn a lefarodd i'n sylw drwy ei fywyd a'i ymarweddiad sanctaidd, a'i esiamplau pur a difryoheulyd tra yn y fuchedd hon. Pan ofynodd un o'r ysgrifenyddion iddo, Pa un yw y gorchymyn cyntaf ?' Atebodd, Car yr Ar- glwydd dy Dduw a'th holl galon, ac a'th holl enaid, ae a'th holl feddwl, ac a'th holl nerth; a'th gymyd- og fel ti dy hun.' Pan ddywedodd y gwr fod hyn yn dda, ac yn well na'r holl boeth offrymau, fe ddy- wedodd yr Iesu iddo lefaru yn synwyrol. A hefyd, mai ar y ddau orchymyn hyn y mae yr holl gyfraith a'r prophwydi yn sefyll. Gallem ninau ddywedyd yn ddibetrus mai arnynt hwy y sylfeinir holl synwyr cyffnedin, neu wirioneddau cyntaf ein natur. Pan ofynodd yr un gwr iddo, Pwy yw fy nghymydog ?' Adroddodd iddo yr hanes syml a phrydferth hwnw, am y dyn a syrthiodd yn mhlith lladron, a'r ymgel- eld a gafodd gan y Samaritan da, gan ddangos iddo iu 1 hyd yn nod y rhai a gyfrifir yn elynion yn gy- mydogion. Ar y ddau orchymyn hyn y crynhodd ac y syl- faenodd ein cyn-dadau Cristionogol y moes-ddysg eyflawn a chryno, Fy nyledswydd tuag at Dduw, a thuag at fy nghymydog,' a geir yn Catecism Eglwys Loegr. Nid yw y dyledswyddau a ddysgir ynddynt ond byr, fel y gallesid ei drysori yn hawdd yn y cof, i iod yn barod i'n cyfarwyddopa fodd i ymfucheddu bob moment o'n bywyd. Y maent yn [deilwng o fylw pawb, o bob sect, o bob gradd ac oedran, a phe y dysgid hwynt gan bawb, ac iddynt ymddwyn wedi hyny yn ol ei hyfforddiant, buan y diflanai o'n gwlad bob anfoesoldeb ag sydd yn yr oes bresenol. Yn ddiamheu, y prif wirionedd a'r cyntaf mewn synwyr cyffredin ydyw, i bob dyn garu Daw, oblegid Efe yw ein Creawdwr a'n cynhaliwr; ynddo ef yr ydym yn byw, yn symud, ac yn bod. Ac felly, Efe a deilynga o flaen pawb a phob peth, y parch a'r anrhydedd penaf. Yn nesaf at ein Creawdwr, y mae synwyr cyffred- in yn dysgu dyn i garu ei hunan. Y mae ganddo bob hawl i hyny; oblegid ar lun a delw Daw y ere- wyd ef. Y dyn na ofala am dano ei hun, gorph a meddwl, drwy eu caru, eu hymgeleddu, a'u cadw mewn cymedroldeb a diweirdeb, a saif mewn perygl o anghofio ei hunan, a myned i garu y pethau hyny sydd yn debygol i anharddu a dileu y Hun a'r .ddelw hono sydd yn ei gwbl brydferthu ac yn ei ddecl- wyddoli. Y dyn sydd yn carit ei hunan yn wirioneddol, y mae synwyr eyffredin yn ei ddysgu nas gall efe lai na charu ei gymydog fel efe ei hun. le, ei garu nes yr ymddygo tuag ato yn mhob peth fel tuag ato ei hun; oblegid dyn sydd greadur yn caru cymdeith- asu ac yn casau unigedd; felly oni char efe ei gym- mydog, fe amddifada ei hun o gyrndeithas yr unig greadur yn y byd hwn ag sydd ogystal ag ef ei hunan. Os dirvwia hunangariad dyn ihunanoldeb, fel na char ei gymydog fel efe ei hun, yna rhaid iddo ddarostwng a diraddio ei hun, i garu y pethau sydd anrhaethol islaw iddo, ac yn hollol an- nghydweddol iddo fel creadur rhesymol. Rhaid i ddyn garu rhywbeth, ae yn hytraeh na pheidio a charu gall beidio a bod. Tebyg ydyw i'r winwydd rhaid iddo ymgofleidio rhywbeth, onide fe wywa ac a drenga. Felly yr ydym yn cael yr hunanllyd, yn hytrach na charu ei gymydog fel efe ei hun, gwell ganddo garu creaduriaid direswm, fel own a cheffyl- au, a hyny i'r fath raddau anghymedrol ac eilun- addolgar nes yr abertha ;'iddynt bob cysur a ded- wyddwch a feddai efe a'i wraig a'i blant, megis y gwnaeth canoedd cyn hyn, er gofld a thristwch iddynt eu hunain. a siomedigaeth a cholled i'w cyd- ddynion. lawn ddefnyddiad un o wirioneddau cyntaf syn- wyr a rheswm yw i ddyn garu ei gymydog fel efe ei hun, nid yn unig am mai creadur cymdeithasgar yw. ond hefyd am ei fod yn greadur ymddibynol ar ei gymydog o'r foment y daw i'r byd hyd oni elo o hono. Hyn hefyd sydd reswm cryf iddo garu ei gymydog yn fwy na phob creadur arall. Dylai ochelyd gwneuthur unrhyw gam ar air neu weithred yn erbyn ei gymydog, rhag ei ddigio a thynu ei wg arno, a cholli ei gymdeithas, a thrwy golli ei gyrn- deithas colli ei gydymdeimlad tuag atom, a'r cyn- northwy a allasai ef ei roddi i ni pe digwyddai i ni syrthio i brofedigaeth a chyfyngder annisgwyl- iadwy. Synwyr eyffredin, neu iawn ddefnyddiad synwyr a rheswm, ydyw i rieni ofalu am eu plant; a rhag- ddarbod drostynt yr hyn sydd angenrheidiol iddynt, gorph a meddwl, fel y tyfont i fyny yn ddynion, yn gymydogion, ac yn ddinasyddion da a chy- weithas. (I'w barhau.)

MANTOL Y BEIRDD. IEUAN GLYN COTHI.-Nid ydych yn deall y cy- nghaneddion, nac yn amgyffred y mesurau rhydd- ion fel y dengys yr engraffau canlynol: dy ddoniau Sydd ddinam,' &c. Buasai yn gywir fel hyn- ei ddoniau Sydd ddinam, &e. Hefyd, y Castell Gorchestol,' &e. Fel hyn y buasai yn gywir- a Chastell Gorchestol, &e. Y mae eich penillion hefyd yn llawn o dor mesur, GO Gn:rainTyt,hder oor!allul. LLYSFAENWR.-Y r ydych chwithau, fel eich brawd fardd Cothi, heb ddysgu holl ddirgelion y gynghan edd, oblegid y mae genych linell fel hyn- Ben bore cana'n beraidd.' Gwelwch fod y B yn nechreu y llinell heb un yn ateb iddi. Pe dywedasech fel hyn, buasai y llinell yn rheolaidd- Y bore cana'n beraidd. Neu, Ac yn y bore can beraidd. Y mae genych hefyd gafoedd yn lie cafodd, heehoedd yn lie pechodd, &c. Rhaid i chwi ochel meflau o'r fath hyn cyn disgwyl i'ch gwaith ymddangos. MONWYSFARDD.-Y mae genych linell fel hyn- Canaf i Fon gu Ynys.' Buasai y llinell yn gywir fel hyn- Ac i Ynys Fon canaf. Cofiwch nad yw G byth yn ateb i G, ond pan fyddo y cysylltiad ac yn nechreu llinell. Y mae genych linell fel hyn hefyd— 0 tyred i'r wlad oreu.' Buasai yn gywir fel hyn— 0 tyred i'r wlad dirion. Y mae genych tte ynlle ty, llyn yn llellun, llygada yn lie llygaid, &e. ABFONYDD.—Mae genych chwithau linell fel hyn, Hafniog ysgythrog gernau.' Pe dywedasech, Hafniog, glogyrnog gernau, buasech wedi llwyddo i wneud llinell gywir yn ei chynghaneddiad. BABDD ALFD.-Y mae eich holl englynion yn llawn o wallau mewn cynghanedd a synwyr. Y mae genych bethau fel hyn- Xa,, Aled yn hallt WYIO.' Buasai yn gywir fel hyn- Mae Aled yn trwm wylo; Neu Hallt wyla y wyllt Aled. Yr ydych yn dywedyd, yn un o'ch englynion, fod Afon Aled yn sefyll byth mewn syndod ar ol colli cysgod lorwerth Glan Aled oddiar wyneb ei dyfr- oedd, yr hyn sydd yn gelwydd dybryd; oblegid y mae Afon Aled yn llifo wedi marw Iorwerth, yr un modd ag y llifeiriau cyn ei farwolaeth. Rhaid i chwi gymeryd mwy o ofal wrth geisio prydyddu y tro nesaf, a cheisio ymatal rhag dywedyd celwyddau.

Those Ladies who have not yet used the GLENFIELD STARCH, are respectfully solicited to give a trial, and carefully follow out the directions printted on every package. It is rather more difficult toi make than other Starches, but when this is overcome, they will say, like the Queen's Laundress, that it is the finest Starch they ever used. BREAKFAST.—EPPS'S COCOA.—Q-BA-THFUL ANDCOIFORTING. —The very agreeable character of this preparation has rendered it a general favourite. The Oivil Service Gazette remarks:—"The singular success which Mr. Epps attained by his homoeopathic preparation of cocoa has never been surpassed by any experimentalists. By a thorough know- ledge of the natural laws which govern the operations of digestion and nutrition, and by a careful application of the fine properties of well-selected cocoa, Mr. Epps has provided our breakfast tables with a delicately flavoured beverage whieh may save us many heavy doctors' bills." Midesimply with boiling water or milk. Sold only in t lb., J lb., and 1 lb. tin-lined Packets, lebelled—JAMBS EPPS & Co., Homoeo- pathic Chemists London.

CYFARFOD CHWABTEROL SEt GrlER- FYRDDIN (DOSBARTH TJCHA.F). Cynhaliwyd cyfarfod chwarterol dosbarfch uchaf sir Gaerfyrddin, ar y 12fed a'r 13eg o Hydref. Llywyddwyd yn y gynhadledd, yr hon a gynhal- iwyd am 2 o'r glocli y dydd cyntaf, gan y Parch. T. Davies, Llanelli. Ar ol gweddio gan y Parch. J. Davies, Taihirion, penderfynwyd :— 1. Fod y cyfarfod chwarterol nesaf i gael ei gynal yn Llanymddyfri, yr hwn a fydd hefyd yn gyfarfod Cenhadol. 2. Fod y gynhadledd hon, wedi deall gyda gofid fod llawer yn y sir hon a siroedd eraill yn N ghymrn yn dyoddef oherwydd pleidleisio yn ol eu cydwyb- odau yn amser yr etholiad diweddaf,yn llawenhau fod cynllun ar droed i'w digolledu, ao yn taer gym- hell holl eglwysi y cyfundeb i wneud casgliad tuag at y cyfryw amcan mor faari ag y perffeithir y cyn- llun, ac anfon y swm a gesglir i ryw drysorydd a nodir. 3. Fod y gynhadledd yn anog eglwysi y Cyfnn- deb i wneud casgliad blynyddol at Drysorfa y Gweddwon. Mae blwyddyn y Gymdeithas yn di- weddu yn Mawrth. 4. Fod y Parch. J. Davies, Cwmaman, i ddarllen papur yn y gynhadledd nesaf ar y drain oreu i ddwyn yn mlaen y Gymanfa Dair Sirol. 5. Fod y gynhadledd yn datgan ei chydymdeim- lad ag eglwysi a theulu y diweddar Barch. H. Evans, Pembre, yn ngwyneb ei symudiad disymwth oddiwrthynt, ac yn gweddio am. nawdd yr Ar- glwydd ar yr eglwysi a'r teulu amddifad. Wedi pasio y penderfyniadau uchod, treuliwyd y gweddill o amser y gynhadledd i siarad, mewn modd cynes ac adeiladol, ar weddi. Am 7 o'r gloch, dechreuwyd gan Mr Thomas, Bryn, a phregethwyd gan Mr Jones, ar y pwnc 'Diota,' a Mr Davies, Taihirion. Am 10, dranoeth, dechreuwyd gan Mr Davies, Llanelli, a phregeth- wyd gan Mr Jones, Pentretygwyn, ar ypwnc 'Dylan- wad yr Ysbryd Glan,' a Mr Davies, Cwmaman. Am 2 o'r gloch, dechreuwyd gan Mr Evans, Llanelli, a phregethwyd gan Mr Morgan, Myddfai, a Mr Davies, Llanymddyfri. Am 7, dechreuwyd gan Mr Evans, Nazareth, a phregethwyd gan Mr Gibbon, Capel Isaac, a Mr Davies, Treforis. Cafwyd cyfarfodydd rhagorol iawn. Yr oedd yn ddrwg genym dcleall fod iechyd y Parch. H. Davies mor wael; hyderwn y llwyr adferir ef yn faan.

UNDEB CERDDOROL YR AX! BY WYE, YN PENLLYN AC EDEYRNION. Cynhaliodd yr Undeb uchod ei gyfarfod canu cy- nulleidfaol, yn hen gapel Llanuwchllyn, dydd Mer- cher, Hydref yr 20fed. Y cyfarfod cyntaf amuno'r gloch a ddechreuwyd trwy ddarllen a gweddio gan y Parch. M. D. Jones, Bala a'r llall, am bump o'r gloch, a ddechreuwyd gan W. Davies, Bethel. Llywyddwyd y cyfarfodyddyn wir dda gan y Parch. R. Thomas. Arweinid y canu yn feistrolgar a dymunol gan Mr B. M. Williams, Rhuthyn. Can- wyd 17 o donau o'r Llyfr Tonau ac Emynau,' a chant ar Psalm 77, o'r Casgliad Gorganau gan Mr J. D. Jones, a'r Parch. E. Stephen. Cafwyd anerchiadau rhwng y tonau gan y dynion a enwyd eisoes, yn nghyda Meistri W- W. Thomas, Pentrevoelas; Derfel, a D. Jones, Tanybont. Yr oedd yr anerchiadau oil yn gosod ar y genedl ieuaina i ddysgu cerddoriaeth. Chwareuid ar yr Harmonium gan Mr John Parry, Gold Mine, a Mrs Peters, Bala. Daeth lluaws mawr o gantorion at eu gilydd, a chafwyd canu gwir dda. Yr oedd y tonau wedi cael eu dysgu yn dra chywir, ys dywed yr arweinydd craffus, gyda yr eithriad o ddau nodyn neu dri mewn. un neu ddwy o donau. Yn y pwyllgor cysylltiedig a'r canu, penderfyn- wyd i'r cyfarfod nesaf fod yn Llandrillo. Ceir Pwyllgor yn fuan i benderfynu ei amser, ac i ddethol tonau i'w canu ynddo ef. Hefyd, yn nghapel Bethel, nos Lun, Hydref lleg, cafwyd cyfarfod canu tra phoblogaidd, i fyned dros y tonau at gyfarfod Llanuwchllyn. Ar gais y can- torion, daeth Mr R. H. Pritchard, Bala, i'r cyfarfod, a chymerodd yr arweinyddiaeth, a chafwyd cyfarfod da, a sylwadau da ar y tonau a'r penillion, a chy- nghorion da gan Mr Pritchard sut i fyned yn mlaen gyda y rhan hon o addoliad y cysegr,-Gohebydd.

=,"U UNDEB DIRWESTOL CYMREIQ SIR BENFRO. Cynhaliwyd cyfarfod haner-blynyddol yr Undeb uchod yn Llwynyrhwrdd dydd Mawrth diweddaf, Hydref 19eg. Am 10, cynhelid y gynhadledd, yn yr hon y cynrychiolid rhyw ddeg o gymdeithasau dirwestol y cylch. Darllenwyd atebiad Mr Scour- field, A.S., i'r llythyr a ddanfonasid iddo o'n cyfar- fod diweddaf. Nid yw yn barod i bleidio y Permis- sive Bill. Teimla gryn hyder yn mesur addawedig y Llywodraoth, ac addawai ystyried y cynhygion gyda golwg ar leihau y fasnach feddwol ar y Sab- both. Adroddwyd hanes yr achos. Ceir bron yn mhob cylch ryw hen wron dirwestol wedi dal ei ffordd drwy y blynyddoedd; ond teimlir fod mwy o eondra i ddiota yn mysg merched a gwragecld, a mwy o oddefgarweh i feddwdod yn yr eglwysi a'n pulpudau nag a fu unwaith pan oedd dirwest wedi lefeinio cymdeithas, a diotwyr wedi ofni a ctywil- yddio. Trefnwyd i'n oyfarfod nesaf gael ei gynal yn Velindre, yn ngwanwyn 1870. Am 2, cadwyd cyfarfod cyhoeddus, dan lywydd- iaeth gweinidog y lie, .y Parch. Isaac Willians, yn cael ei gynorthwyo gan Evans, Hebron. Tnddod- wyd areithiau pwrpasol gan y Porchedigion Owen, Whitland Lewis, Brynberian; Davies, Aberteifi; a Symmons, Abergwaun. Canodd y Band If Hops rhwng yr areithiau ganeuon dil'westol. Dad holl drigolion byd,' &c. Yna ymadawyd i gydgyfranogi o ffrwyth y ddalen de anfeddwol. Y mae yn hyfrycl gweled egni amryw wyr ieuaingc yn Llwynyrhwrdd gyda'r Bcc),ed of a da oedd genym glywed fod ffermwyr yr ardal wedi parotoi diodydd dirwestol erbyn y cynhauafan eleni. Am 6, pregethodd Davies, Aberteifi, ar Diar. xxiii. 29-34; a Symmons, Abergwaen, ar Job xi. 13, 14, 15. Hyderir y cymer blaenoriaid yr eglwys a'r chwiorydd crefyddol—mamau a marched—yr hyn a glywsant at eu hystyriaeth, fel y delont allan i ddal breichiau a chynorbhwyo y rhai sydd yn awr yn yr ymdreoh i atal ychwanegiad meddwon, ac adferu meddwon i dir diogel a chysurus sobrwydd. Cafwyd presenoldeb o groesaw siriol yr ardalwyr yn gyffredinol, a theimlid fod y cyfarfod yn gwneud daioni. S. EVANS.

c- LUXURIANT AND BEATJTIFXJi HAIB. Mrs. S. A. Allen's World's Hair Restorer or Dressing' never fails to quickly restore Grey or Faded Ilair to its youthful colour and beauty, and with the first applica- tion a beautiful gloss and delightful fragrance is given to the Hair. It stops Hair from falling off. It pre- vents baldness. It promotes luxuriant growth. It causes the Hair to grow thick and strong. It removes all dandruff. It contains neither oil nor dye. In largo bottles-Price Six Shillings. Sold by all Chemists and Perfumers. For Children's Hair, Mrs All,,ii's I Zylo- balsamum' far exceeds any promade or hair oil, and is a delightful Hair Dressing; it is a d'istinct and sepa- rate preparation from the Restorer, and its use not required with it. Depot, 266, High Ilolborn, London. —(ADYT.)

HWNT AC YMA YN YR AMERICA. Cyn dechreu adrodd am y pethau amrywiol a rhy- fedd a welais yn y daith fawr o oddeutu tri chant ar ddeg o filldiroedd yn ol ac yn mlaen i ddwy Gryman- fa. Y mae genyf ychydig eiriau AT YMFUDWYB. Wedi i mi wneud yn hysbys fy mwriad i ymfudo, cefais ddegau o lythyrau yn erfyn arnaf roi pob cyfarwyddyd mor gynted ag y gallwn wedi cyrhaedd fy ngwlad fabwysiedig i rai a fwriadent fy nilyn, y rhan fwyaf o honynt, yr wyf yn meddwl, yn arfer trin y ddaear. Addewais wneud, ac yr wyf yn cy- meryd y cyfle cyntaf i gyflawni fy addewid. Er nad wyf eto wedi cael cyfle i ymweled a'r Gorllewin fy hun, yr wyf wedi cael ymddiddan ag amryw sydd wedi bod, ac yr wyf wedi prynu pob peth a ddeuai o flaen fy llygaid a thuedd ynddo i roi hysbysrwydd am hyn. Wrth glywed cymaint o ganmoliaeth i Kansas, ysgrifenais at gwmni y National Land,' i ddymuno arnynt anfon i mi eu hysbysleni ac mewn rhyw wythnos neu ddwy, dyna i mi barcel mawr o'r Star of Empire,' a mapiau a phris eu tiroedd yn Kansas, a bydd yn hyfrydwch genyf anfon copi o honynt ar dderbyniad gwerth chwe cheiniog o stamps, i dalu am y cludiad o Topeka yma. Gallai rhai cyfarwydd a thir ddethol allan eu ffarm, a phrynu yn ddioed. Ceir pum mlynedd o amser os dewisir i orphen talu, neu ceir y fantais oreu wrth dalu ar law. Nid wyf wedi clywed dim ond can- moliaeth i'r sefydliad newydd Cymreig yn Arfonia Kansas. Cefais ychydig o ymddyddan yr wythnos ddiweddaf a IOBTHBYK GWYNEDD, yr hwn sydd mewn cysylltiad ag ychydig ereill wedi ffurfio Cymdeithas Ymfuclol, ac y maent wedi bod trwy ranau mawr o'r West, ac wedi penderfynu ary fan i ddechreu Sefydliad Cymreig newydd, er nad yw yn ddoeth iddynt wneud y lie yn hysbys eto. Disgwyliaf ef yma yn mhen ychydig, a chaf fwy o amser i'w holi. Gwyr pawb sydd yn adnabod Iorth- rynfod gweithgarweh diderfyn yn perthyn iddo. Cefais hefyd yr hyfrydwch mawr ddydd Iau diwedd- af o gael ymddyddan a'r PARCH. B. W. CHIDLAW ar bwngc mawr ymfudiaeth, ac awgrymodd yn gyf- eillgar wrthyf ei fod wedi meddwl lawer gwaith myned i'r Grorlluwiii ei hun i ciiwiliu am laa oylious i wneud sefydliad Cymreig. Wel yn wir, meddwn wrthyf fy hun, 'Dyma y right man at y gwaith heb os am dani.' Dichon fy mod i yn cael iy nhueddu i ymglymu wrtho am ei fod yn un o Blant y Bala;' ond, a chymeryd pob peth gyda'u gilydd, nis gallaf feddwl am neb mwy cymhwys—y mae yn deall an- sawdd tir yn dda, gwyr am y wlad yn berffaith, yn ei chyfreithiau, ei harferion, a'i rhagolygon, ac y mae yn Gymro cenedlgarol i'r eithaf, ac yn foneddwr a Christion trwyadl. Dyma fy nghynllun i—Ymun- ed chwech neu saith (mwy neu lai) o bersonau bob ochr i'r mor a'u gilydd yn fath o gwmniaeth, a phenoder ar Mr Chidlaw i fyned yn ddioed i'r Gor- llewin i ddewis a phrynu tir i gychwyn sefydliad Cymreig. Diau y ceir ambell i rwgnachwr siomedig yn disgwyl holl gysuron gwlad wareiddiedig ar y cyntaf, ond bydd cenhedlaethau dyfodol yn bendithio enwau y rhai a roddasant gymhorth i w tadau ym- cyntaf, ond bydd cenhedlaethau dyfodol yn bendithio enwau y rhai a roddasant gymhorth i'w tadau ym- sefydlu mewn gwlad mor ogoneddus. Nid wyf fi am fyned ar draws neb arall, y mae digon o le i bawb weithio, ac nid wyf ychwaith am derfysgu cymydog- aethau i ymfudo; ond carwn fod o gyfarwyddyd i'r O'N K-i-irrl QV ornfisi -v mm. TsTid OPS y petrusder lleiaf o anog amaethwyr, ac nid wyf am ddigaloni crefftwyr a gweithwyr; ond nis gallant hwy ddisgwyl cael cystal mantais ag amaethwyr. Os oes rhyw labrwr diwyd allan o waith, neu yn methu cynal ei deulu, bydded iddo gyfeirio tuag Utica a'r amgylchoedd, ac y mae yn sicr o fywiol- iaeth gysurus. Gall crefftwyr gael gwaith yno, ond am labrwyr y clywais fwyaf o ymhoii. Y mae yma amryw grefltwyr wedi dod yn ddiweddar i'r dref hon a'r amgylchoedd; a phe y deuai rhagor yma, y mae digon o waith iddynt. Clywais amryw yn dyweyd y buasai yma le da i Draper Cymreig. Dyn yn deall busnes, yn serchog ei dymer, ac wrth gwrs yn Anni- bynwr selog. Rhag i neb fy nghamgymeryd, nid wyf am hudo neb i'r dref hon, nac un rhan o'r wlad hon ond y mae cyfeiriad fy epistol i at y rhai sydd yn bwriadu ymfudo, ond heb wybod yn iawn i ba le i gyfeirio. Wedi gweled