Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
13 articles on this Page
--LIVERPOOL A'R CYLCHOEDD.
LIVERPOOL A'R CYLCHOEDD. Mae yn digwydd yn rhyfedd iawn, pan y mae ynof hwyl i ysgrifenu, nid oes yma ddim neillduol yn cymeryd lie a phan y mae rhywbeth. neillduol yn cymeryd lie, nid oes ynof fawr bias i ysgrifenu. Mae yma amryw bethau wedi cymeryd lie yn ddiweddar, ond'doedd dim hwyl arnaf i ysgrifenu, a dyna yrunig esgusawdsydd genyf i'wreddipaham y mae ambell i ddigwyddiad go bwysig yn myned heibio heb ei grybwyll, ond beth bynag y mae ynof dipyn o ysfa yr wythnos yma. Nos Fawrth, Ion 19, bu cyfarfod Tea y nghapel newydd PRINCES BOAD. Dyma deml fawr y Cymru yn y dref, ac y mae o ran gwyehder allanol yn deilwng i'w chydmaru a'r oreu o demlau y Saeson, yn Eglwyswyr ac Ymneill- duwyr. Nid oes genyf ddim rhyw lawer i'w ddyweyd am y Tea, gan nad aethum yno i gyfranogi o hono. Yn y cyfarfod cyhoeddus cymerwyd y gadair gan D Roberts, Ysw., Hope Street. Un o brif golofnau yr achos. Darllenodd ysgrifenydd y Building Commitce, Mr. John Lloyd, gyfrif o'r draul yr aed iddo gydag adeiladiad y capel. Costiodd yn ol yr adroddiad ychydig yn fwy na £ 17,000. Nid wyf yn rhoddi y swm yn fanwl. Daroganai llawer wrth weled y cynllun, y costiai ddwy neu dair mil ar hugain ond gyda gofal ac arolygiaeth ddarbodus, gwnaed ef am ychydig dros £ 17,000. Casglwyd gan yr Eglwys a'r gynulleidfa, gyda ychydig symiau oddiwrth gyfeillion oddiallan lawn jESOOO. Dywedai yr ysgrifenydd fod tua Y,500 o'r addewidion a gafwyd heb ddyfod i law ac y dis- gwylient gael am yr hen gapel yn Bedford Street o leiaf X2500, felly, erbyn caely gweddill o'r addew- idion i mewn, a chael gwerthu yr hen gapel, y maent yncyfrif y bydd £ 11,000 o'r ddyled wedi ei thalu; acnabydd yn arosond ychydigdros £ 6000. Ardderch- og onide? Mae gweithio fel hyn yn anrhydedd i'n cenedl; ond rhaid cofio fod yno gyfoethogion lawer yn bwrw llawer i'r drysorfa. Areithiodd y Parch H. Rees yn y cyfarfod a'r yr adroddiad; y Parch 0 Thomas, ar Ffyddlondeb Crefyddol; y Parch J. Hughes, ar Haelioni Crefyddol; ac ar y diwedd dygodd y Parch D. Charles, B.A., Trefecca (gynt), achos y Brifysgol ger bron. Cyfarfod da iawn ydoedd, ond fod yr areithiau braidd yn rhy bregethwrol i gyfarfod Tea ond yr oeddynt er hyny yn dra rhagorol. A thra yr ydwyf eisoes yn siarad am Dea Parties, gallaf grybwyll am Ilea Party o natur arall, sef, TEA. PARTY EGIWYSIG Y TABERNACLE. Mae Eglwys y Tabernacle, Netherneld Road yn arfer er's blynyddau bellach i gael Tea Party i'r holl Eglwys ynglyn, a darlleniad ei chyfrifon am y flwyddyn, a nos Lun diweddaf y cafwyd ef am y eleni. Ac yn ychwanegol at gyfrifon yr Eglwys am y flwyddyn, darllenwyd cyfrif y capel newydd yn cynwys y draul yr aed iddi, a'r oil a gyfranwyd ato. Daeth tua 150 ynghyd i Dea erbyn haner awr wedi chwech; ac yr oedd pawb mor gartrefol a phlant ar yr aelwyd, yn cydfwynhau yr arlwyadau. Wedi i bawb gael eu digoni, cymerodd y Parch J. Thomas, gweinidog y lie, y gadair, ac ar ol lawen gyfarch yr Eglwys ar yr amgylchiadau unol a chalonog yr oeddynt wedi cyfarfod ynddynt, galwodd ar ysgrifenydd yr Eglwys Mr John Davies, Great George Street, i ddarllen rhestr cyfraniadau yr aelodau am y flwyddyn. Dangosai y rhestr fod yno rai wedi cyfranu yn rhagorol, a rhaid fod y lluaws wedi cydweithredu cyn y buasai y cyfanswm o fwy na 1175 wedi ei dderbyn yn unig oddiwrth gyfraniadau wythnosol yr aelodau. Yr oedd hyny meddai y cadeirydd, yn agos i S20 yn fwy nag a gasglwyd yr un flwyddyn o'r blaen. Yna darllen- wyd cyfrifon yr eisteddleoedd gan y casglyddiori, ac yr oedd y cyfanswm am y flwyddyn yn ychwaneg na zE 118 oddiwrth eisteddleoedd. Yr oedd hyny yn ddau cymaint arswm a arferant gael am eisteddle- oedd yr hen gapel. Yr oedd y casgliadau cyhoeddus nos Sabbothol hefyd yn rhyw C63 neu ragor. Nis gallaf roddi yr exact figure, ond yr wyf yn gofalu bod is-law i'r hyn ydoedd. Yr oedd hyn yn agos i un ran o dair yn fwy nag y byddai y casgliad- au nos Sabbothol yn arfer bod yn yr hen Dabarnacle, dengys y cynydd mawr sydd wedi bob yn y gyn- ulleidfa wedi ei symudiad i'r capel newydd, ac ar yr un pryd dengys hefyd ddoethineb y cam a gym- erwyd. Yr oeddynt wedi casglu hefyd at y Genhad- aeth, ac at golegau Aberhonddu a'r Bala, a rhyw bethau eraill, yr hyn a wnai tua zC420, yn unig oddiwrth gyfraniadau rheolaidd yr Eglwys. Ond y flwyddyn ddiweddaf hefyd, casglasant at eu capel newyadY,550,yrhynachwycldaigyfanswmeasgliadau yr Eglwys a'r gynulleidfa am un, flwyddyn i fwy na £ 970. Gwnaed hyny nid am fod yno gyfoethogion i roddi llawer, ond am fod yno lawer o bobl gyffred- in yn cydweithredu yn unol ac yn siriol. Yr oedd cynydd wedi bod hefyd yn rhif yr aelodau, fel yr oeddynt yn niwedd yflwyddyn yn 322, ac yr oedd yno tua 22 o ymgeiswyr am aelodaeth ond heb eu derbyn. Wedi gorphen gyda chyfrifon yr Eglwys, galwyd ar Mr Josiah Thomas, ysgrifenydd y Drysorfa Ad- eiladu, i ddarllen cyfrif y capel. Ymddengys fod y tir a'r capel, a phob pethfel y saif,wedi costio £6,366 Is. 2-1d. Mae y swm yn fawr, mae yn wir, ond y mae pawb a welodd y capel yn cydnabod ei fod yn werth yr arian. Darllenwyd y swm a gyfranwyd gan bob aelod at y capel newydd, er dechreu yr ym- drech yn niwedd 1866, yn nghydfa'r swm a gasgl- wyd gan bob un, a dangosai yr adroddiad fod rhai a llawer wedi gweithio a'u holl egni. Dywedai y gweinidog fod rhai wedi meddwl y ccid swm mor fawr am yr hen gapel fel mai o'r braidd y tybient y buasai eisiau casglu dim. Ond y mae yr hen gapel eto heb ei werthu, fel y mae y ddyled sydd yn aros yn£5,295 10s. Disgwylient, os gwella masnach ychydig, gael o leiaf S3000 am yr hen gapel; yna ni bydd y gweddill ond baich ysgafn i'w gario, gan y bydd arian yr eisteddleoedd yn fwy na digon i dalu y llogau. Cynygiodd Mr. Robert Davies fod diolchgarwch gwresocaf yr Eglwys i gael ei gyf- lwyno i Mr Josiah Thomas, yr ysgrifenydd, am ei wasanaeth, a dywedai y buasai yn dda ganddo pe buasai eu diweddar frawd, Mr Evan Owens, y try- sorydd, yno i dderbyn eu diolchgarwch hefyd. Cefn- ogwyd ef gan Mr Morris Jones, a chariwyd ef yn frwdfrydig. Yr unig gwmwl ar y cyfarfod siriol oedd fod Mr Owen yn eisiau, yr hwn yr oedd ei ewyllys mor llwyr at dy ei Dduw yn y lie. Cynyg- iwyd diolchgarwoh i Mr Richard Jones, trysorydd yr Eglwys, a Mr John Davies, yr ysgrifenydd, ac i gasglyddion arian yr eisteddleoedd, gan Mr William Morris, yr hyn a gefnogwyd gan Mr Robert Wil- liams, ac a basiwyd gyda'r brwdfrydedd mwyaf. Anaml y cafwyd cyfarfod mor unol a brawdol. Siaradodd amryw o'r brodyr, yn amlygu eu Ilawen- ydd yn sefyllfa gysurus yr achos, a'i cydweithred- iad cyffredinol oedd yn yr Eglwys; a thystiai y gweinidog na threuliodd, er y mae yn eu plith, flwyddyn mor gysurus a'r flwyddyn ddiweddaf- na chlywodd air gan neb yn ddirgel na chyhoedd allasai beri dolur i neb yno-iddo weled pethau yn wahanol flynyddau yn ol; ond fod y dynion croes a checrus hyny, trwy drugaredd, wedi myned, ac wedi ymadael heb hiraeth am danynt. Bydd yn dda genyf, os caf gyfle, i glywed yr Eglwysi eraill yma yn darllen eu cyfrifon, neu roddi yr hanes trwy y TYST. Yr wyf yn clywed eu bod yn brysur yn eu parotoi, a gwn fod ganddynt adroddiadau fydd yn werth eu darllen. Ni bu Annibyniaeth Gymreig yn Liverpool ar y cyfan erioed mewn cystal gwedd ag y mae yn bresennol. Mae genyf un path arall i'w grybwyll, a waeth i mi wneud hyny yn y fan yma. Mae Y PARCH. H. E. THOMAS,. BIRKENHEAD, wedi hysbysu ei eglwys nos Sabbath diweddaf eifod wedi derbyn galwad oddi wrth eglwys gynnulleid- faol Pittsburgh, Pennsylvannia, America ac er nad oedd wedi ei hatteb yn gadarnhaol etto, dywedodd ei fod yn gogwyddo yn ei feddwl i fyned, ac y caent wybod yn benderfynol yn fuan. Os a Mr Thomas ymaith, fel y mae y tebygolrwydd yn gryf, bydd yn chwithdod mawr ar ei ol. Mae wedi bod yma am fwy na 16 mlynedd, ac nid oes yr un dyn gan un enwad yr un ochr i'r afon ag y mae yn well gan bawb ei weled. Mae yn wastad yn siriol, ac wedi cydweithredu gyda phob achos cyhoeddus braidd heb wneuthur dolur i neb erioed. Nis gallasai wneud mwy yn Birkenhead nag y mae wedi ei wneud, ac nid wyf yn meddwl y gallasai neb arall wneud mwy yno; ac er fod yr achos wedi gwella yn ddirfawr rliagor pan y daeth yma, nid ydyw y lie mewn un modd yn dyfod y peth y disgwyliai pawb y deuai. Mae y boblogaeth yn nodedig o symmud- ol; a'r aelodau, o ganlyniad, yn myned ac yn dyfod yn ddibaid. Ni bu gweinidog erioed yn cael ei garu yn fwy gan ei bobl nag y mae Mr Thomas, ac y mae y gofal y mae wedi ddangosam danynt yn haeddu hyny oddiar eu llaw. Mae y cynnyg da y mae Mr Thomas yn ei gael, a chyda'i deulu cynnyddol, y fath ag y byddai yn anhawdd genyf ei annog i'w wrthod, ped ymostyngai i ofyn fy nghyngor, er ei fod yn un o'r dynion diweddaf y buaswn yn ei hebgor. Go- beithio, pa fodd bynag, y bydd dan arweiniad a ben- dith Rhagluniaeth pa fodd bynag y penderfyna. Da genym fod ein cydwladwr parchus a'r meddyg galluog Dn. H. 0. THOMAS wedi llwyr wellhau ac yn mysg y cleifion a ddis- gwyliant wrtho, caiff y Gymraes o Ganaan ei ofal tyneraf.
Y TAELWRIAID.
Y TAELWRIAID. Mri. Gol.Mae'rTaeIwriaid, yn hollol ddiragfwr- iado'm rhan i, wedi myned yn fodau pwysig iawn yn mysg deudroedogion y belen ddaearol. Mae eich gohebydd I. G. Eigion' yn sylwi fod y dymhestl yn dechreu crynhoi uwch fy mhen yn yr Herald Cymraeg, o herwydd nad oedd ein penderfyniad fel enwad yn y sir hon yn nghylch y 4 sgriw seiat' yn boddio rhyw fodach 'o sir arall.' Mae eich goheb- ydd yn credu yn ei galon mai taeliwr ydyw. Gwir ddywedaist ti, 0 ddewin. 4 Ni bu sadler brwper brach, Neu daeliwr anwadalach.' Wel, gadawer iddo ganu ei sturmant,' a dawnsio'r Taeliwr Lleuog,' cyhyd ag y myno o'm rhan i. Wei etto, hen hitrwm rhyfedd oedd f' ewyrth Robert, yr hen daeliwr a fu dan sylw o'r blaen. Ni ddywedais yr hanner am dano; am hyny, goddef- weh un hanesyn etto. Yr oedd llabi o ddyn mawr castiog yn byw, dri- gain mlynedd yn ol, mewn tua thri chwarter milldir i drigfa'r hen daeliwr; a phob amser gyda'r blaenaf yn aflonyddu gorphwysfa ei hen gymmydog penys- gafn a diddichell. Adwaenid hwn, o herwydd ei fod yn un o'r rhai mwyaf yn y wlad, wrth yr enw 'Morus fawr.' Un tro, wrth fyned heibio ganol nos, cyflawnodd ryw wrhydri, nes 'codi yr hen daeliwr;' a ffwrdd a fo nerth ei droed tuag adref, a'r hen daeliwr yn trotian ei oreu yn ei grys ar ei ol! Cyrhaeddodd Morus y ty, a chauodd y drws; yr oedd pawb yn cysgu yn dawel yn eu gwelyau, y tan bron o diffodd yn yr aelwyd, a'r crochan uwdyn y gornel ar y pentan, a'r gweddill uwd garw ac eis- inog wedi sych-grasu ac oeri, wrth ddisgwyl Morus o'i grwydriadau nosawl. Ar ben y bwrdd yr oedd cawgiad o enwyn yn dechreu suro, a llwy bren a phicyn, &c. Diben neillduol yr enwyn oedranus, a phrofiadol, oedd dangos y ffordd i'r uwd mynyddig i gylla Morus. A chyda bod Morus yn dechreu llawcio yr uwd llygoer, wrth lewyrch canwyll frwynen, dyna'r hen daeliwr yn dechreu bombardio y ty. Pared coed oedd iddo; felly, yr oedd yn hawddach cadw swn wrth guro. Deffrodd hen wry ty, cododd i'r ffenestr, a gofynodd yn chwerw ac awdurdodol, pa beth oedd yn aflonyddu pobl yn eu gwelyau yr awr hono ar y nos. Yr oedd llais cadarn yr hen wr yn ddigon i ladd gwroldeb milwraidd yr hen daeliwr yn y fan, ac attebodd yn ostyngedig, dim ond Morcyn a minnau.' Gwelodd Morus le i siarad erbyn hyny, a gofynodd yn ddiniwaid, 'I b'le 'r ydach chi'n myn'd, f ewyrth Robert, yr am- ser yma ar y nos—dewch i mewn i gael share o'r uwd yma.' Derbyniodd yr hen symlogyn y cynnyg yn union, a bu'r ddau yn cydwledda yn frawdol ar greifion uwd a llaeth enwyn, fel pe na buasai dim wedi digwydd Ond digon digalon fyddai ar yr hen daeliwr wrth ddychwelyd adref yn ei grys o'i frwydrau, ar ol i'w natur oeri, ac i'r agerdd os- twng. Yr oedd hen daeliwr arall pur ryfedd yn byw rhwng Llangedwyn 9 Llanfyllin. Bychan o gorph- olaeth, ond mawr mewn gwrhydri, oedd hwnw. Meddwi, cadw swn, a brwydro oedd ei hy nodi on* Yr oedd o yn feistr caled ar yr hen wraig a dyna fyddai ei clnvyn wrth ei chymmydogion-I Rhaid i mi dewi pan fyddai'n dweyd y gwir.' Adroddid chwedl hynod am dano tua diwedd ei oes. Mai y dychwelai o Lanfyllin yn hwyr un noswaith, wrth groesi afon fechan y Stryt Isaf, tybiai ei fod yn I gwel'd eog neu leisiedyn yn yr afon cymmaint agos ag ef ei hun. Gan fod y dwfr yn fychan, yr oedd cefn y pysgodyn mewn mannau allan o hono, Aeth i'r afon i geisio ei ddal, a bu yn hela ar ei ol am hir amser, nes o'r diwedd yr aeth i lyn dwfn at glicied ei en; yna brawychodd, a throdd yn ol, gan gwbl gredu mai y diafol, yn rhith salmon, oedd yn ceisio ei ddenu i'r llyn i'w foddi! Os oedd y fall yn medru chwareu y fath 'stranciau efo'r taeliwr, gan ym- rithio fel gleisiedyn i'w hudo i ddinystr, dylasai yntau, fel Ceridwen Wrach gynt, ymrithio fel dyfr- gi i'w hela a phe gwnaethai hyny, y gelyn fuasai mewn mwyaf o berygl am ei gorpws. Pa fodd bynag, yr oedd rhyw goll ar gynneddfau y taeliwr, mae lie i dybied; canys bu farw yn fuan ar ol hyny, a buwyd yn taenu chwedlau fod ei ddrychiolaeth yn ymrithio i deithwyr ar y ffordd fawr, ac yn ymosod yn ffyrnig ar rai o'i hen gym- y 11 mydogion, yn rhwygo eu dillad, &c. Ni waeth gadael 4 y ddau Iwch gwael' yna yn llonydd bellach; ond teg fyddai nodi fod son ar droed am gael hanes y taelwriaid ynllyfr cryno, pan geir 4 nifer ddigonol' o danysgrifwyr, fel y gellir ei rwymo yn gyfrol hardd mewn croen Ho, gydag ymylau goreuredig! Ereill a farnant mai doethach fyddai ei gyhoeddi yn bamphlet, i'w gydrwymo a Hanes Twm Sion Catti, Siencyn Penrhydd, Twm o'r Nant, a bodau hynod o'r fath. Ond mae y pethau yna etto heb eu penderfynu; ac mae'r awdwr yn hollol ddifater pa ffordd y trydd y fantol yn y diwedd. Cynddelw.
MARWOLAETH TYWYSOG BRENHINOL…
MARWOLAETH TYWYSOG BRENHINOL BELGIUM. Bu y tywysog ieuangc hwn, yr hwn oedd yn y degfed flwydd o'i oedran, farw nos Iau di- weddaf. Dioddefodd gystudd trwm am chwe mis. Gwylid ef yn bryderus gan ei rieni tyner, a meddygon medrus, adysgwylid ar adegan y y gallesid ei adferu ef. Ond ar y 14eg o'r mis hwn gwaethygodd ei iechyd yn amlwg, ac aeth yn waeth drachefn ar y 19eg. Anfonwyd am y Doctoriaid Jenner, o Loegr a Koepl, o Germany, a buont yn ymgynghori, ac yr oeddynt yn cydfarnu nad oedd dim gobaith, ac felly y trodd allan. Claddwyd y Tywysog ieuangc prydnawn ddydd Llun. Yr oedd y Brenhin, a Iarll Flanders, yn bresenol; ac yr oedd tyrfaoedd dirfawr wedi dod yn nghyd, y rhai a ddangosasant y teimladau mwyaf dwys alarus. Gweinyddwyd y gwasanaeth gan Archesgob Malines.
FFRWYTH YR ETHOLIADAU YN YR…
FFRWYTH YR ETHOLIADAU YN YR YSBAEN. Y mae yr awdurdodau yn gwneyd ymchwiliadau manwl trwy yr holl etholfanau i'r etholiadau, a gwneir y canlyniad yn fuan yn adnabyddus. Ys- tyrirmai y blaid frenhinol sydd wedi cael y mwyafrif o lawer, er y bydd y blaid werinol yn Red gryf yn y Senedd, ac yn fwy unol. Ynmysgy blaid frenhinol y mae pleidwyr amryw ymgeiswyr am y frenhin- iaeth, a phan y daw i bwynt, credir y byddant yn ymranu yn eu mysg eu hunain. Y mae y Llywodraeth Ragbarotoawl wedi anfon gorchymyn, yn datgan yr ystyrir o hyn allan lyfr- gelloedd, cofnodau, a chasgliadau celfyddydol mewn eglwysi cadeiriol, eglwysi, a monachdai, fel eiddo y wladwriaeth. Bradlofruddiwyd LIywydd Burgos ddydd Llun tra yr oedd yn cymeryd i lawr rif llyfrau, gemau, a chasgliadau celfyddydol yr eglwys gadeiriol yn y dref hono, yn ol y cyfarwyddiadau oedd wedi dder- byn gan y Llywodraeth. Y mae hyn wedi achosi cynhwrf mawr, ae y mae y dref wedi ei chyhoeddi mewn sefyllfa o warchae, a swyddogion trefol wedi cyflwyno eu hawdurdod i'r swyddogion milwrol. Cymerwyd mwy na 50 o bersonau i fyny ar y dyb- iaeth o fod a rhan yn y gyflafan. Y Sabbath diweddaf y cynhaliwyd gwasanaeth Protestanaidd mewn modd eyhoeddus gyntaf yn Madrid, ac yr oedd y cynnulliad yn addawol iawn.
TERFYSG YN IT ALL
TERFYSG YN IT ALL Y mae cynhygiad wedi ei ddwyn i'r Senedd yn condemnio dull y Weinyddiaeth 0 gasglu treth y maliad, yr hyn sydd wedi aehosi y fath derfysg trwy wahanol barthau o'r deyrnas. Dechreuodd y ddadl ar y mater ddydd Sadwrn, ac y mae yn debyg o barhau am amryw ddyddiau. Terfynodd y ddadl ddydd Mawrth trwy i welliant a gynhygiwyd gan Barwn Ricasoli gael-ei gario, sef fod y Senedd i fyned yn mlaen gyda threfn y dydd. Yr oedd y cynhygiad yma yn gydnabyddiaeth fod y Llywodraeth yn ol barn y Senedd wedi gwneyd ei dyledswydd. Cariwyd y gwelliant trwy 207 o bleid- leisiau, yn erbyn 167.
TWRCI A GROEG.
TWRCI A GROEG. Derbyniodd y Levant Herald newydd preifat o Athen, yn dyweyd fod Llywodraeth Groeg wedi penderfynu gwrthod y datganiad a dynwyd allan ac y penderfynwyd arno gan y Gynhadledd. O'r ochr arall, hysbysa un o newyddiaduron haner- swyddogol Austria, fod Llywodraeth Twrci wedi anfon llythyrau at ei chynrychiolwyr yn y gwa- hanot wledydd, yn mynegi fod y Weinyddiaeth wedi cymeradwyo y datganiad yn drwyadl, heb eithriadu dim ynddo.
ST. CLEARS.
ST. CLEARS. Cyfarfod Undeb Ysgoxjon.—Cynaliwyd y cyfar- fod cyhoeddus perthynol i'r undeb uchod y tro hwn yn Cana. Y Parch. A. Jenkins yn y gadair. Dech- reuwyd y cyfarfod 10, trwy weddi gan Mr Jones, athraw ysgol Frytanaidd, Bethlehem, St. Clears. Yna cafwyd hanes yr ymweliadau gan gynrychiol- wyr y gwahanol ysgolion, yn nghyd a rhai awgrym- iadau gan bersonau heb fod ar y pryd yn cynrychioli un ysgol. Dygwyd gwaith y cyfarfod hwn yn mlaen mewn naws grefyddol, a thra boddhaol. Ter- fynwyd trwy weddi gan y Parch. G. Jones, Lacharn. Am 2 a 6, yr oedd cyfarfodydd pregethu. Gwein- yddwyd gan y Parchn. G. Jones, Lacharn; T. Wil- liams, Llanybri; S. Thomas, Bethlehem, ac E. Jones. Ffynonbedr. Diamau fod mewn cydnabyddiaeth o'r naiur hyn elfenau a allant wneud lies mawr i'r ys- golion Sabbothol. Gan obeithio y bydd pawb yn ymdrechgar a ffyddlon i weitbio allan amcanion yr undeb, fel y byddo i'r lies eto gael ei deimlo yn fwy cyffredinol yn ein plith.
Family Notices
Genedigaethau, Priodasau, Marwolaethau. I- — GENEDIGAETHAU. Ionawr 19eg, priod Mr. Richard Parrv, Four Crosses, Festiniog, ai- fab. Ionawr 21ain, priod Mr. R. Owen, crydd. Glanaber, Corns, ar fab. Ionawr 22ain, priod Mr. Wm, Ellis, goruchwvliwr chwarel yr Alltgoed, ar ferch. PRIODASAU. lonawr 13eg, yn Pentretygwyn, yn mliresenoldeb v cofrestrydd Mr John Thomas, Llanymddyfri gan y Parch W. Jones, gweinidog y lie, Mr D. Howells, cynorthwyol Salem, gyda Mrs. Davies, Pentre. 11 Pol) hapusrwyddiddYllt." lonawr 22ain, yn Bethesda, Blaenau Festiniog, Mr. G. S. Jones, gyda Miss Jane Owen, Glanypwll. Ionawr 23ain, yn nghapel Pentretygwyn, ger Llan- dovery, trwy drwydded, gan y Parch. Win. Jones, gweinidog y lie, Mr. David Williams, tailor, Pentrety- gwyn, plwyf Llanfairarybryn, a Mrs. Anne Williams, Waunlletay, plwyf Dyvj-nock. MARWOLAETHAU. Ionawr 25ain, yn 19 mis oed, Arthur Bowen. baban y Parch. J. B. Jones, B.A., Penybont-ar-Ogwy. Ionawr 23ain, yn 2 ddiwrnod oed, baban Mr. R. W. Owen, crydd, Grlanaber, Corris. Yn Bryn Ifan, Capel Garmom, ar y 19eg o'r mis hwn, yn ei 84 mlwydd oed, y Parch J. Roberts, gweinidog gyda r Annibynnwyr. Yr oedd yr hen frawd hwn yn bur adnabyddus i'r Eglwysi Annibynol yn Ngogledd a Deheudir Cymru ddeng mlynedd a'r hugain yn ol. Yr oedd yn bregethwr pur gymeradwy yn mhob .man tra y gallodd fyned oddiamgylch; ond yr oedd yn rhy fusgrell ac,analluog i fyned oddicartref er's: llawer o flynyddoedd. Bu yn pregethu am dros haner can mlynedd, ac yn y weinidogaeth am agos i bump a deugain o'r ystod hwnw. Ordeiniwyd ef yn Siloam, !WT (Capel Garmon) Mawrth ISed, 1825. Y bore Sabbath, wythnos i'r diweddaf teimlai yn waelach nag arferol, ond gallodd godi a gwisgo am dano, ond ni allai siarad ond ychydig. Parhaodd i waelu hyd dydd Mawrth, pryd yr ehedodd ymaith o afael pob cystudd a gofid, yn dawel ac esmwyth. Claddwyd ef dydd Iau, Ion. 21ain, yn mynwent y llan. Efe a aeth i dangnefedd."
Y FASNACH YD.
Y FASNACH YD. LWNDAIN", Dydd Llun.—Ychydig oedd y cyflenwad o wenith Seisnig, gyda chodiad o Is i 2s ar brisiau yr wythnos flaenorol; tramor, Is yn ddrutach, ond ni wnaed llawer. Blawd yn ffafr y prynwyr. Gwenith Indiaidd, 34s. Galwad ychwanegol am liaidd, am 30s y 400 pwys. Pys a ffa jti sefydlog. Liverpool, Dydd Mawrth.—Er y Mawrth blaenorol mae y fasnach mewn gwenith wedi gwella yn fawr gwnaed masnach am godiad o 2e i 3c, yn enwedig y mathau Americanaidd. Yr oedd y pys a'r gwenith Indiaidd, oherwydd y rhew, o 6e i Is y chwarter yn uwch. Yr oedd cynulliad gweddol yn y farchnad, heb fawr gyfnewidiad yn y prisiau. Blawd yn sefydlog. Ychydig oedd y galw am geirch am brisiau blaenorol.
ANIFEILIAID.
ANIFEILIAID. Li.rxDAis, Dydd Llun.- Yr oedd yma gyflenwad da o gig eidion; y mathau goreu ya se; ydlog, a'r mathau ail-raddol yn gwerthu yn araf am brisiau is. Yr oedd y cig mollt yn gwerthu yn dda, am brisiau blaenorol. Yr oedd galwad da am gig llo, gyda chodiad yn y priaiau. Yr oedd yn y farchnad 4,490 o anifeiliaid, 18,2iO o ddefaid ac wyn, 127 o loi, a 210 o foch. Hefyd 3,400 o anifeiliaid Ysgotaifld, a 210 o rai Gwyddelig; yn nghyd a 2,018 o anifeiliaid, a 112 o loi, o wled- ydd ereill. LIVERPOOL, Dydd Llun.—Yr oedd yn y farchnad 2,350 o wartheg, a 9,672 o ddefaid. Yr oedd y cyflenwad yn debyg i ddydd Llun diweddaf. Yr oedd yr ansawdd yn gyfl'redin ya ganolig. Y galw yn dda, ac yr oedd y prisiau yn bur uchel am y mathau goreu, ond y mathau ereill heb newid. Cig eidion, o Ge i 8 y pwys; cig dafad, o 7c i 9c y pwys.
MASNACH METTELOEDD, &a.
MASNACH METTELOEDD, &a. PLTO. English Pig, 19p Os Oc i 19p Os Oc y dynell. Spanish pig, 18p 15s i 19p Os. Plwm coch, o 21p Os i 21p Oa plwm gwyn, 27p Os Oc i 28p Os Oc y dynell. Ctmreio.—Bails, 5p 10s Oc i 6p 15s Oc y dynell yn y gweith- iau; Common bars, õp 15s Oc i tip Oa 0<
MASNACH MARCHNADOEDD CYMREIG.
MASNACH MARCHNADOEDD CYMREIG. •A-bekgf.le, Ionawr 23.—Gwenith, 17s Oc i 18.J 0c yr h^>; haidd, 12s 6c i 14s Oc yr hob; eeirch, 9s 0c 110s Oc yr hob; fla, 17s Oc i ISs Oc yr hob; blawd oeirch, 38B Oc i 40s Oc y 240 pwys. BALA, lonawr 23.—Gwenith, 30s Oc i 30a Oc y pwn, blawd ceirch, 40s i 40s Oc y PWII haidd, 163 Oc i 1 Oc yr hob; ceirch, o 9s Oc i 10s Oc yr hob. Cig eidion, o 6c i 7 £ c y pwys cig dafad, 6^c i 8c y pwys; ymenyn if res, 16c i 162c y pwys ymenyn llestri, y Dwys. Banoor, lonawr 22.—Gwenith, o 50s Oc i 53s Oc Y chwarter haidd, 35s Oc i 38s Oc; ceirch, 25s 0c i 2Ss 0c; blawd ceirch, 37a i 39a y 240 pwys.; ymenyn tfres, Oc i Oc y pwys; cig eidion, 6c i 8c y pwys: cig dafad, 7c i 8c y pwys; hwyaid, 3s Oc i 3s 4c y cwpl; cywion ieir, o 2s 60 i 3s Oc y cwpl; wyau, 0 am Os. Castbll NBWYDD EHIJYK, Ionawr 22.—Gwenith, 8s Oc i 8s 6c y bwsel 64 pwys; haidd, 4s 60 i 5s Oc y bwsel o 54 pwys; ceirch, 2s 9c i 3s 8101 y bwsel o 40 pwys; ymenyn fires, 14c i 160 y pwys; llestri, 13c i 130 y pwys; caws, 2, i 3c y pwys; cig eidion, 6c i 8c cig dafad, 6c i 7c y pwys cig llo, o 6c i o y pwys; cig oen 6c i 6c y pwys; moch mawr, 10s i 10s 6c y 20 pwys; gwlan, o Is le i Is 6c y pwys; pytatws, o 2s 6c i as Oc y bwsel. Caerfyrddin, lonawr 23.-Gwenith, o 6s0c i is 6c y bwsel; haidd, 4s 5c i 4s 7c y bwsel; ceirch, 2s 6c i 3s Oc y bwsel o 40 pwys; blawd, 32s i 45s y Bach o 280 pwys. Caernarfon, Ionawr 23.—Gwenith, o 50s i 53s y chwarter haidd, 36s Oc i 37s Oc chwarter; ceirch, o 24s 6c i 27s oc f chwarter; blawd ceirch, o 36s Oc i 38s Oc y 240 pwys. Conwy, Ionawr 23.-Gwenith, 16s 6c i 18s Oc yr hob hwdd 12s 6c i 13s 6c yr hob ceirch, 8s 9c l 9s 6 c yr hob blawd ceirch, o 37s Oci 38s Oc y 240 pwys. Corwen Ionawr 22.—Gwenith, 30s 0c i 30s 0 y pwn haidd, IS ec i 14ol°Cyypwxr c^eidion, p^ys; dg dafad', rfillc y408p^no%c iOc; ymenyn tfres, o 16cil6|c y pwys. Croesoswai.lt, Ionawr 20.—Gwenith, 7s 0c i7s 8c; haidd atS^eTec i 78 2c; etto, at falu, 6s 0c 16s 6c; oeirch, 4s 6c i 5s 6c. Divbych, Ionawr 20.—Gwenith, o 17s Oc 1183 Oc yr bob; 14s Oc i 15s 0c yr hob eeii-ch, 9s 0c i 10s 0c yr hob; ymenyn ffres, o 19ci 20c y pwys; yr ymenyn llestri, 15c i 15^c y pwys. Gwbecsam, Ionawr 21.- Gwenith gwyn, 8s Oc i 8s So y bwsel; coch, 7s 9c i 8s Oc.; haidd, 6s 6c i 7s 2c.; ceirch 4a Oc i 48 00.; ymenyn ffres, o 19c i 20c y pwys; cig eidion, o 7c i 8c y pwys; cig dafad, o 7c i 8c eig llo, 7e i 8o y pwp; pytatws, 2s 6c i 3s Oc y mesur; hwyaid, 4s 9c i 5s Oc. Llanerchymkdd, Ionawr 20.—Gwenith, 50s Oc i 518 00 y chwarter haidd, o 33s Oc i 36s Oc y chwarter; ceirch, o 218 Oc i 22s Oc y chwarter; pytatws, 4s Oc y 100 pwys ymenya ffres, 00c i c y pwys cig eidion, o 6c i 8c y pwys; cig dafaa,_ 6c i 9c y pwys; cig Uo, o 6c i 7c y pwys; cig moch (hams) 000 i Oc y pwys. Llangefni, Ionawr 21.-Gwenith, 49s i 52s Oc y chwarter; haidd, 35s i 37s Oc ceirch newydd, 248 Oc i 27s Oo; ymeEJli ffres, c i e y pwys; hallt, c y pwp cig eidion, o 6e I 9c y pwvs; cig dafad, 6c i 10c cig 110, 00 i Oc y pwys. pvni; Machynlleth, Ion. 20.—Gwenith, o 26s 0e i27ste 71"^ haidd, 5s0c i 5s 6c y Winchester; eeirch, 3s 6c i « oc y Win- chester blawd ceirch, o 37s 0c i 38s 0c y 240 pwysi, 6c y 10 pwys ymenyn ffres, 15c i 15c y pwys, 7™ yn j 14c i 14fe y pwys; cig eidion, 6jc i 7c y pwys, cig dafad, 5 £ o l 6c gwer, 4-ic i 5c y pwys. Pwllheli, Ionawr 20.-Haidd, 52s Oc i 52s 0c y chwarter ceirch, 23s i 24s.; ymenyn ffres, 16c 1 17c ? Pwys, ymenyn llestri, 15c i 15c y pwys. E0THIN, Ion. 25.—Gwenith, o 19s 0c i 19s 0c yr hob; haidd, 15s oc i 16s Oc; ceircli, o 10si 10s 6c yr hob ymenyn ffres, 20c i 20c y pwys; ymenyn llestri, 15c 116c y pwys; cig eidion, o 7c i Sc y pwys; cig dafad, i 72c y pwys. RHYL Ionawr 19--Darth llawer yn nghyd i'r farchnad heddyw, ond y ffermwyr yn anioddlawn i werthu. Gwenith, o 17 6c i 18s yr hob, ond ychydig fasnach a wnaed. Gwerthid ffa, o 17s i 186 yr hob; haidd, 14s i 15s ceirch., 98 i 10s. Treffynon, Ionawr 22.—Gwenith, 18s i 198 yr hob haidd, 14s i 16s yr hob; ceirch, 8s 6c i Ðs yr hob pytatws, 6c y 10 pwys; ymenyn ffres, o 18c i ISc y pwys; ymenyn llestri, 16c i 17c y pwys; cig eidion, 7 c i 7;jc y pwys; cig dafad, (jc i 6ec 7 pwys. YDDGRUG, Ionawi' 20.Gwenith, o 16s 6c i 17s 0c yr hob; haidd, o 15s Oc i los Oc; ceirch, 9E 6c i 10s Oc; pytatws, o 110 6c i 8s 0c yr hob vmenyn ffi-es, e. 190 i 20c y PWYV; wrau, 12 am Is.
YR WYTHNOS. ^
Weidiau, ar canlyniad fu i un Tori fyned i fewn, a dau Ryddfrydwr. Pe buasai y Rhyddfryd- yn unol, gallasent yn hawdd ddychwelyd tri, yn lie dau. Ond y mae y Tori yn cael ei droi allan, oblegid ei fod yn dal rhyw contract dan y Llywodraeth. Yr oedd llygaid rhai o'r ^hvddfrydwyr ar Milner Gibson, ac eraill am gael Ernest Jones. Ond, yn lie ymranu y waith Ytna, fel o'r blaen, penderfynasant fynu gwy- bod trwy y Ballot pa un o'r ddau oedd fwyaf derbynioI gan yr etholwyr rhyddfrydig. Dech- l'euwyd pleidleisio boreu dydd Gwener, a gor- Pheii-Yd am naw o'r gloch nos Sadwrn. Pleid- leisiodd 11,400.-Cafodd Mr. Jones fwyafrif Daawx. Ymwelodd llawer o aelodau Seneddol a r naanan lie yr oeddynt ym pleidleisio, er cael cyfleusdra i weled prawf ymarferol yn cael ei "Illeiid o'r Ballot. Mae Mr. Bruce, yr Ysgrifenydd Cartrefol, wedi ei ethol yn ddiwrthwynebiad i gynnrychioli swydd P,ellfrew. Wrth gydnabod yr etholwyr, cyfeiriai at ^ttiryw gwestiynau cyhoeddus sydd yn rhwym o dan syhv Ty y CyfFredin, a sicrhai os cai y WeinYddiaeth bresenol aros mewn swydd. am ych- 1dig flynyddoedd y caent y boddlonrwydd i wybod fod y wlad mewn cyflwr llawer gwell na phan y daethant i awdurdod. Mae yn ffaith nodedig fod y eisteddle a droeglwyddwyd o Loegr i Ysgot- drwy Ysgrif Ddiwygiadol 186B, wedieu medd- tau bob un gan Saeson, ac mai Mr. Bruce yw y ^lthfed a etholwyd i gynnrychioli corphoriaeth %otaidd yn y Senedd newydd. Mae y sibrwd allan fod Mr. Green Price, yr aelod dros JVrdeisdrefi swydd Faesyfed, am roddi ei eis- •wwlle i fyny er mwyn sicrhau sedd i Ardalydd ^rtington yn y Senedd newydd ond y mae y sib- hwnw wedi peri i Dori yn y sir anfon allan an- ^tchiad ei fod yn bwriadu gwrthwynebu yr Ardal- Os carir hyn allan, bydd yr unig engraifft o **thwynebiad i etholiad aelod o Weinyddiaeth Mr. ^tone. Mae leiaf ugain o ail-etholiadau wedi eeryd lie yn y tair teyrnas, ac yn mhob eng- raft y mae y Gweinidogion wedi ysgoi y boen a'r P*yder o sefyll yn ngwyneb gwrthwynebydd. Mae prawf y deisebau a anfonwyd yn erbyn dy- eheliad aelodau Seneddol yn peri llawer iawn o SySroad yn y dyddiau hyn. Methodd y deisebau a ygwyd yn erbyn yr aelodau Rhyddfrydig dros .j'iUaford, Limerick, a Windsor; ond diseddwyd 1311" R. Glass yn Bewdley, a Syr H. Stracey yn Nor- h, am lwgr-wobrwyaeth drwy eu goruchwylwyr. 1fid oes yr un Rhyddfrydwr eto jwedi colli ei sedd ^wgr-wobrwyaeth. Cyhoeddwyd nad oedd hed 'WhitfOrd wedi ei ethol yn briodol dros Drog- hede,, a thrwy ryw afreoleiddiwch o eiddo y swydd- og collodd Mr. Devereux ei eisteddle yn Wexford, t, yw hyn yn ei anghymhwyso i ail-Befyll am yr etholwyr. Dydd Mawrth diweddaf, bu farw y bar-gyfreith- poblogaidd Mr. Ernest Jones. Bu Mr. Jones kron 7 cyhoedd fel gwleidiadwr am flynyddoedd er. Yr oedd ei enw yn adnabyddus iawn r Siartiaid ddeng mlynedd ar hugain yn ol. edrolodd gryn lawer ar ei olygiadau er hyny; fel y dosbarth gweithiol arno drwy ei oes o'u prif arweinwyr. Gwnaethant lawer cyn- ttyg i "W ddychwelyd i'r Senedd; a chafodd filoedd sr o bleidleisiau yn Manchester yn yr Etholiad *jQdaf. Ac yn y prawf a wnaed ar y Ballot yn Chester, yr wythnos ddiweddaf, er gweled pa ai Mr. Milner Gibson a ddygid yn mlaen J Yr Etholiad nesaf, os llwyddir i ddiseddu Mr. i yr aelod Toriaidd, cafodd Mr. Ernest Jones ^/axrif o rai miloedd o bleidleisiau, yr hyn a ei fod yn boblogaidd iawn gan y dosbarth o elthiol. Yr oedd yn ddyn o alluoedd uwchradd- It wedi cyfansoddi amryw ddarnau barddonol a 81lgys awenyddiaeth gref. Bu farw ar ol byr d, ae, y mae ei ymadawiad annisgwyliadwy ^ienwi y newydiaduron a syndod. bysbysiad yn ein colofnau heddyw; am y a fwriedir roddi i'r aelodau Rhyddfrydol Jj yn y brifddinas, ar y 24ain o'r mis nesaf. y iVyllgor a bennodwyd i wneud yparotoadau b edi dechreu gweithio i bwrpas. Disgwyliwn y Yn rhywbeth a bair i'r holl deyrnas deimlo nad L ymru a'i chynnrychiolwyr wedi colli y sel a'r r«ydedd sydd mor nodweddiadol o'n cenedl. fod yr Anrhydeddus H. A. Bruce, yr Ys- t' etlydd Cartrefol, wedi cydsynio i fod yn llywydd SA, &el .^yenr. Pwy yn fwy cymhwys a allesid Yr ydym yn gobeithio y gwneir ef yn gen- ool hollol; ac y gofelir am roddi dynion sydd L Cymru yn drwyadl i gymmeryd y rhan ar yr achlysur. Dylai y cynnull- g-l ei wneud y fath ag a bair i Loegr deimlo Hjj atl yr aelodau Cymreig yn ei Senedd ac ar yr yd yn gyfleustra i gynllunio pa fodd i weithio yn fwy effeithiol yn y dyfodol. Mae ein ■WrJnebwyr eisioes wedi deffroi ati, ac nid am- i ninau gvsgu. Hyderwn y bydd nifer hi. b go 0 ddynion dylanwadol o holl siroedd Cymru y ^a^er cydymgynghori pa beth, a ^^°dd i wneud. Mae genym luaws o ddynion i fy ^yUtiad a masnach, ac y mae angen arnynt 1 Lundain, ag a allant gydag ychydig gyn- drefnu i fod mo ar yr adeg hono. Drwg draul mor fawr ag a analluoga y rhan "Weinidogion Cymru i fod yn bresenol. Nid \0l. ^eithiodd yn well na'n gweinidogion yn yr ^we<ldaf, a hyny yn hollol ddidal. Gresyn '§ o v cael rhyw gynHun i dalu traul rhyw ychyd- sir o'r rhai a fuont yn fwyaf blaenllaw. ^j^yddom i bwy i roddi yr awgrym, nid oes ?aii %ny ond ei daflu allan yn gyffredinol elthio y cymmer rhyw un ef i fyny. Yr ydym b W-Yto elthio y gwneir rhywbeth ar y pryd heblaw Vl yfed, a bod yn llawen; onide bydd gor- J) X <^a^u am y chwibanogl. Vsb Uythyr cyfrinacl101 0 I*an' dydd Mawrth, 'ibd ^'SU fod y sibrwd allan, ac yn cael ei gredu c,- ^yfffodinol, y bydd i Ardalydd Bute yn fuan -i"byn i frawdoliaeth yr offeiriadaeth Bab- UW^r ^eg°b Kepple fel awdurdod i'r ? a dderbyniodd yr Ardalydd i fy wes d^&iQ Y mae yr Ardalydd yn awr yn ddyn ddechreu ymddyrysu yn °ferg°eliaeth, nid oes un dewin all rag- Pa le y dhvedda. Lied wan yn ei ben y y ai yw yr Ardalydd, a digon tebyg mai ZWedasai Pawlj oni bae ei fod yn digwydd Syxoethog iawn.