Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
21 articles on this Page
Y GYMANFA FAWR YN MANGOK.
Y GYMANFA FAWR YN MANGOK. [GAN BIN GOHEBYDD ARBENIGOL. ] A • goh gals y Gwir Anrhydeddus Dad yn Nuw, Es- Sangor, ymgynullodd lluaws mawr o wyr a o bob gradd a sefyllfa i Neuadd Penrhyn, ^liuas Bangor, ddydd Mawrth, y 12fed cyfisol, i ,8egfIlg*10ri ^>0^1 a ddylid wneud i attal rhwysg y rS kei'eticaidd, ac i amddiffyn yr unig wir gj, ^an G-atholig ag oedd yn awr yn siglo, ac jj y^chwelyd, trwy ymosodiadau y giwed haer- S hono. y^rwyd y gadair gan yr Esgob ei hun, yr hwn agoriadol a ddywedai fod ganddynt dri fod • l w ystyried. Yn gyntaf, yr hyn a ddylent fodd a^> yr hyn oeddynt; ac yn drydydd, pa ^dylent ym^odi °'r oeddynt, i'r hyn a Wrth fivl-a/ dylai D W1 ar yr hyn a ddylent fod, dywedai y yr hen f rwy yr holl wlad fod yn perthyn i deulu eni an?* Dylai pob plentyn a enir, gael ei ail- Jn faT.ei dwfr eantaidd yn y bedydd, ei yateeeisio iiys w\yn ei chatecism apostolaidd, a chael ei deb G,i- ° yn allan gan ddynion o ddawn a duwiol- .amhe^°l; dylid adeiladu mwy o eglwysi yr enwadau; a chynnal y gwasanaeth ynt yn amlach nag a wneir yn awr. o-n ar Vr oeddynt yr oedd yn gywil- ^Ob n addef fod yr Eglwys yn y lleiafrif yn oedd yr un Eglwys i'w chael o JVill i r^anaii mwyaf poblogaidd o Arfon, megis kfni, Beddgelert, Llanberis, a Phorthmadoc; fWrs> yr oedd y bobl druain yn marw o eis- ^d ?^aeth- y mynydd-dir, drachefn, yr {>5ig y.^rigolion wedi eu gadael mewn tywyllwch eW^d hcb neb o'r gwir olynwyr apostolaidd i y ar eu holau. oedd i'w wneud er cyrhaedd yr t Pethercyrhaeddynod uchel 0'1' hyn a ddylent fod Vo.t?awr 8ydd yn eisiau ydyw cael pregethwyr ^4. y wy°l i weithio gyda neu yn lie y parson- QJ^tiwn ydyw pa le y ceir dynion o'r fath? SVv am oae^ gwasanaeth Cymraeg yn yr a<^eiriol ar yr un telerau yn union a'r ;naeth Seisonig. Ac yn olaf, ond nid y dis- 4f n Sftej e- cynnygiai fod JSTewyddiadur Oymraeg rhad i MgQjSyhoeddi wasanaeth yr Eglwys, i fod yn ^byd-i^. ^aid yn wleidyddol ac yn grefyddol, fel iddynt mwyach gael eu gorthrechu mor ydd ag a gawsant yn yr Etholiad di- q,n I.appeliacl nerthol at gydwybodau ei wran- 1II.1'a.d. eiRteddodd yr esgob i lawr yn nghanol cym- Q ^yaeth wresog y dorf. ve^i d"d Arglwydd Penrhyn, a dywedodd ei fod ^erf^0 °fnadwy wrth y Senters, a'i fod yn ynol os gallai eu hanfon allan o'r wlad. Y oedd i'r Eglwys jblanu ei throed yn %l yn mhob ardal, ac yna ni fyddai lie i'r yma roi troed i lawr. Yr oedd yn j ~° addef, er ei waethaf, mai i'r Senters y 111 ddiolch hefyd na buasai holl drigolion y ?'ir Eithr eu heglwys hwy oedd y Nj^ys, ac nid allai neb wneud yn iawn ond i Trwy gadw i fyny yr Eglwys yr oedd- f y b°bl i lawr, ac atal iddynt ddyfod yn rii ^1n.a'u meistradoedd yn nwylaw pa rai y ■S{ ° eu cydwybodau i gadw. yr Hybarch Archddiacon Evans yn y I°'i H Cymliarai y Gynhadledd bresenol i'r /Vy^y^haliwyd lawer o ganrifoedd yn ol o dan vSi £ Esgob Anian yr. hon a ddilynwyd yn I (jea I 'esgyniad y Cymry gan y brenin Iorwerth. ,lid. ot rllywbeth yn debyg yn y Gynhadledd hon. <: S'a^011 ei f°d wedi myned yn ormod f r yr Tp1* 8"eil°dl gael ei gwerthu eto, er mwyn >e^y.s yn ddigwymp. Cyhuddid hwynt o j^'ddii'v, braw a dychryn. Yn wir, yr oedd yn fod. Grwelid hanesyddiaeth yn ad- v da,- u hun. Yr hyn a ddigwyddodd unwaith a'Sit^jf^ydd eto. Gosododd Cromwell ei sawdl L^fyd i-v ar wddf yr Eglwys, a phwy a wyr na yn Gromwell eto i ddadgysylltu yr Eg- h cndd' ymru' oeddynt wedi cael allan beth C ( i °ryfder Ymneillduaeth, ac nid oeddynt J^dion yn awr i ymostwng i arfer yr un J ^ri chan mlynedd yn ol yr oedd y bobl- tltli 13 1 0, a niter yr Eglwysi yn 186, yn es- (j^;00o, a ^gor. Yn awr, mae y boblogaeth yn C'1" ^0d° V mae f?enym yr un nifer o Eglwysi. t(j yKineillduaeth wedi gwneud y bwlch 1 %nu, ond beth yw hyny i ni ? Genym tllt o o? y niae awdurdod i ddysgu |y bobl. Er 1'0 sydd ar yr Eglwys, -)^ae ddirnad nad oes lladd ami." '■'K He ^Williams, Ysw., o'r Plasgwyn, ho S r°ddi ychydig o hanes yr achos yn yn dywedai mai y peth mawr oedd yn !'(t °n oedd mwy o Barsoniaid, a mwy o ynddynt. Yr oedd y bobl yno \lVvr y^ 7^ed i'r Eglwys er eu bod yn eu HvJ of ac yn ymdyru i'r capelydd. i? bunnau er mwyn codi tai addas i'r \r '• 11 a oedd y wir feddyginiaeth. odv,, -P^'ch. Constable Ellis, o Lanfair- ° £ ^eivi vuar bethau fel yr oeddynt, ac nid \fl°e^dvrit 0 iddynt eu hunain, a dychymygu Sr^iuaj vru.^WI:i cyflwr mor ddirmygedig o isel. dir() J ?bl a dderbynient ddegymau heb N ar Wai.^b am danynt. Gofidiai yn fawr °edd ^'aieis^ri tiroedd ddim ofn y Parsoniaid, ruynt ofn y Grweinidogion Ymneilldu- 01. Teimlai ei frodyr fel yntau nad oeddynt hwy yn ddim mewn dylanwad yn yr Etholiad diweddaf. Yr oedd yn rhaid iddynt enill y bobl yn ol oddiar eu gelynion. Ar hyn neidiodd rhyw foneddwr brwdfrydig ar ei draed, a dywedodd er ei fod yn Sais ei fod yn hanu o deulu Cymreig, ac er ei fod yn Eglwyswr ei fod yn hanu hefyd o deuluoedd Anghydffurfiol megis Jennings, Larder, a Neale. Dywedai mai yr Eglwys trwy ei chysgadrwydd oedd wedi gorfodi y genedl i orfodi y genedl i fod yn Ymneillduwyr. Cynghorai hwynt i ddysgu Cymraeg i'r plant yn yr ysgolion, a gwneud i'r parsoniaid aros fwy yn eu plwyfydd, yna ffarwel i Dissent a llwyddiant i'r hen Eglwys. Ar ei ol ef, daeth R. Meredyth Richards, Ysw., Caerynwch, yn mlaen, a thraddododd araeth deilwng o Orangemen poethaf yr Ynys werdd. Cyfeiriai at y Wasg Gymreig fel cronfa o gyfeiliornadau oedd yn porthi archwaeth lygredig y bobl. Gydag ych- ydig iawn o eithriadau yr oedd ei dylanwad yn ni- weidiol. Carai yn fawr weled newyddiadur gallu- og, uniongred, ac anrhydeddus, yn cael ei ddwyn allan i ddal i fynu y wir athrawiaeth, ac i ddysgu y bobl mewn ffordd fwy rhagorol na myned i wrando ar ddysgawdwyr Ymneillduol, a dychwelyd aelodau Rhyddfrydig i'r Senedd. Y Parch. Morris Hughes, Pentraeth, a deimlai ei hen galon yn cynesu o'i fewn wrth glywed y bach- gen mawr' o Gaerynwch yn dweyd mor ardderohog. Yr oedd yn dda ganddo glywed y geiriau caredig a lefarwyd am ei hen Eam-Eglwys yn y cyfarfod. Os deuai rhai o'r cyfeillion anwyl yma byth i Ben- traeth, caent y croesaw mwyaf ganddo caent brofi y gwin goreu yn y seler, a'r ewrw goreu yn y wlad i olchi i lawr y bara a chaws mwyaf danteithiol. Bendith i galonau pawb o honynt am broppio i fynu yr hen sefydliad. Yr oedd yn barod i waeddi ar ei hen sodlau Three Cheers i'r Hen Fam.' Teimlai y Parch. John Pryce, Vicer Bangor, yn debyg iawn i'r Iuddewon pan yn ailadeiladu y deml. Bu amser gwell arnynt nag sydd yn awr, ac er gwaethaf eu gwrthwynebwyr, er dued y nos, a thloted yr olygfa, byddai yn ceisio chwibanu gweith- iau yn nghanol ei ofnau, I There's a better time coming boys, There's a better time coming boys. Dilynwyd ef gan W. W. E. Wynne, Ysw., Pen- iarth, a Mr John Williams, Bodafon, yn llawn o zel a thanbeidrwydd sectyddol. Cododd yParch. D. W. Thomas, St. Ann's, i esbonio amgylchiadau Capel Curig, a cheisiodd ddang'os nad oedd pethau yn hollol mor ddrwg ag y tybid. Mai nid mewn ty tafarn yr oedd y Parson yn byw o hyd. Dywedai mai nerth Ymneillduaeth oedd oedfaon y nos, ac nad oedd dim i'r Hen Eglwys wneud er mwyn ei rhoi i lawr ond cynal oedfa'r nos. Y Parch. William Hughes, Llanllyfni, a adgoffai gyda pharch am yr hen newyddiadur y Cymro. Papur na bu ei fath yn Nghymru. Gwyddai y cost- iai papur felly lawer o arian, oblegid yr oedd yn rhaid iddynt ranu yr holl gopiau bron yn rhad ac am ddim, am na fynai y bobl ef a thalu am dano. Yr oedd yn rhaid ei wthio i lawr eu gyddfau, ac nid heb drafferth a thraul fawr y gellid gwneud hyny. Dywedai y Parch. E. Pugh, o Llantrisaht, na wyddent ddim oil am sefydlu newyddiadur. Bydd- ai yn well o lawer gwneud defnydd o'r papur oedd ganddynt yn barod, a sefydlu misolyn tair ceiniog i amddiffyn yr Eglwys. Yr oedd yn synu nad oedd neb wedi eymeryd arno amddiffyn Gronicl y Cymru, yr hwn yw eu horgan anrhydeddus yn Nghymru. Gwir fod ynddo lai o dalent, a mwy o sothach a dylni nag yn un papur Cymraeg arall, ond beth am hyny P Yr oedd yn haeddu clod am daflu hyny o laid a fedrai ar ein gelynion, a chodi ei lais corn- chwiglaidd mor uchel ag a allai o blaid ein hegwydd- orion. Ar hyn cododd Alltud Eifion ar ei draed yn nghanol dystawrwydd a syndod y dorf. Profodd tu hwnt i bob amheuaeth fod y bobl wedi gadael yr Eglwys am nad oeddynt yn caru myned iddi, ac y deuent i gyd yn ol ond eu denu i'w hail-garu. Gwyddai pawb am dano ef, ei fod yn Feddyg ac yn LIenor. Yn y cymeriad cyntaf gelwid ef yn 'Rhydd- hawr y caethion,' ond nid oeddynt i feddwl wrth hyny ei fod yn Rhyddfrydwr. 0 na, Tori penboeth oedd efe, a thyna paham y sefydlodd efe bapur Tori- aidd oddeutu deng mlynedd yn ol, yr hwn a fygwyd pan yn faban am fod y bobl yn gwrthod dyfod a bwyd iddo, ac yntau heb laeth i'w borthi. Gwelent felly er ei fod dros ryddid y corph, ei fod am gaeth- iwo y meddwl; ac yr oedd yn penderfynu gwneud ei oreu yn y ddau achos pwysig. Yr oedd yr holl newyddiaduron Cymreig yn gwenwyno meddwl y wlad yn waeth nag yr oedd y quack doctors yn gwenwyno y corph. Yr oedd yn arswydus meddwl am hyn, oni bai fod gwaredigaeth yn ymyl. Y waredigaeth oedd papur newydd arall o nodwedd wahanol i'r Gwaredwr (ond waeth heb ei enwi). Gallent ddibynu bob amser ar ei wasanaeth ef-professíonal and non-professional, physical and meta physical. Gallai ef godi chwaeth y bobl o'r pydew- au llygredig yr oeddynt ynddynt, ond yr oedd yn rhaid gwneud hyny yr un ffordd ag yr aethant i lawr. Dyna fel y byddai ef yn gwneud mewn gwasanaeth arall. Nid ar unwaith y ceir pills na phapur newydd i dalu. Dadleuai y Parch. John Williams, Beaumaris, nad ellid byth sefydlu papur Toryaidd Cymreig yn Nghymru. Canmolai y Faner fel newyddiadur o gymmeriad uchel, ond mynai ereill mai yr Herald Cymraeg a ddylasai ddyweyd. Ni feiddiasom waeddi mai y TYST CYMREIG a feddyliai yr areithiwr, o blegid yr oeddym yn ddieithr yno, ac yr oedd ar- swyd Alltud Eifion wedi ein meddiannu. Cododd yn storm ofnadwy ar hwn, a therfynwyd y cyfarfod trwy i'r esgob ddatgan y Bendithiad, ac aeth pawb i'w fan i fyfyrio beth a wnaed ar ol yr holl siarad; a pha ddylanwad a gaiff y darpariadau mawrion ar ffydd ac ymarweddiad y genedl o hyn allan.
Y GYMRAES 0 GANAAN.
Y GYMRAES 0 GANAAN. Mae Miss M. Joneslyn awr yn aros yn 49 Kent Street, dan driniaeth feddygol Mr H. 0. Thomas. Y mae Mr Thomas ei hun wedi bod yn wael iawn er's wythnos fel nad yw wedi bod yn alluog i weini arni; ond y mae hi yn teimlo yn llawer gwell ar ol dyfod i Liverpool, ac y mae Mr Thomas yn teimlo yn bur hyderus am ei gwellhad, a hyny heb dori ei chlun. Mae yn awyddus am wella fel y gallo fyned yn ol i wlad yr Addewid. Mae ei chalon wedi ym- glymu a Jerusalem. Mae ei Llythyrau dyddorol yn y wasg, a byddant allan yn fuan yn llyfryn CJnve Cheiniog. Anfoner archebion i Swyddfa y TYST neu i Mr Owen Jones, Independent Chapel, Rhos, Buabon.
Advertising
NOTICE.—All Watches and Clocks MADE and those •PTTPtTRTm by W. J. Parry (from Roskell's) are guarant- eed for SEVEN YEARS. DEPOT for Alarm Clocks at 5s. 9d., and Lucky Wedding Rings and Keepers, 137, London-road. [60—111.] THE MANUFACTURE OF AVATCHES AND CLOCKS. A most in- teresting and instructive little work, describing briefly, but with freat clearness, the rise and progress of watch and clock making, has just been published. by Mr. J. W. Benson, of 25, Old Bond Street, 99 Westbouine Grove, and the City Steam Factory, 58 and 60, Ludgate Hill. The book, whicn is pro- fusely illustrated, gives a full description of the various kinds of watches and clocks, with their prices, and no one should make a x>urchase without visiting the above establishments or consulting this truly valuable work. By its aid persons resid- ing in any part of the United Kingdom, India, or the Colon- ies, are enabled to select for themselves the watch best adapt- ed for their use, and have it sent to them with perfect safety. Mr. Benson, who holds the appointment to the Prince of Wales, sends this pamphlet to any address on receipt of two postage stamps, a.nd we cannot too strongly recommend it to the notice of the intending purchaser.
ITYSTEB MR GLADSTONE, I
I TYSTEB MR GLADSTONE, COEDPOETH.-W. Williams, Druggist, 2s. 6c.; E. Jones, Caemadog, Is.; R. Roberts, Nant, Is.; T. Jones, Caemadog, 6c.; James Davies, Nailor, 6c.; John Carington, Cross Foxes, 6c.; Daniel Mostyn, Nant, 6c.; John Edwards, do., 6c.; J. Williams, Watchmaker, 6c.; C. Davies, Mason, 3c.; David Hughes, Caemadog, 3c.; E. Evans, do., 2c.; Eben- ezer Edwards, do., IJyc.; Ed. Edwards, do., lc.; Mrs Edwards, do., lc.; Miss Edwards, do., lc.; Edward Edwards, junr., do., lc.; David Edwards, do., lc.; W. Williams, do., lc.; M. A. Williams, do., lc.; P. Price, do., lc.; W. Williams, Grocer, lc.; J. Jones, Hafod, lc.; D. Davies, do., Ie.; J. Jenkins, do., lc., Edward Roberts, lc. Cyfanswm, 9s. 4te. 2 MANCHESTER.—Caradoc, 6c.; T. H. G., 6c.; Cym- raes, 6c. LIVE rPOOL.-Casglwyl gan Miss Williams, 4, Lyell Street, Everton.—Miss M. Williams, 3c.; Mr J. Evans, 4c.; Miss M. P. G., 3c.; Sarah Smith, 2c.; Llew Llywenan, 4c.; Mr W. Hughes, 2c.; Merch Chester o Ruthin, 2c.; Master J. Williams, le.; Hen Dori, 2c.; Llwydiart-fab, lc.; Gac y Gwydd, ia yn widd, 2c.; Pio Nono, 2c.; Hen Hogan o Landwrog, 6c.; Un yn cam rhyddid, 2c.; Jerry Joe, lc.; Wil Fawr Gae Ifan, lc.; J. W. Cusworth, 1-ic Bardd 4 2 Cocos, 2c.; Llangces, lc.; Jac Dafydd Evans, lc.; Davydd y Saer, Llandwrog, lc.; ei Wraig, lc.; Polly Bach, lc.; Pleo, 3e. Cyfanswm, 4s. 110. [Anfoned lluoedd etto eu henwau a'u rhoddion i'n Swycldfa.1
MR. BRUCE A CHYNRYCHIOL-AETII…
MR. BRUCE A CHYNRYCHIOL- AETII SWYDD RENFREW. Dydd Iau, yr wythnos ddiweddaf, ymddangosodd Mr Bruce, yr Yagrifenydd Cartrefol, yn Paisley, yn mysg etholwyr Swydd Renfrew. Derbyniwyd ef gyda chymmeradwyaeth mawr, ac yn ystod ei ar- aeth, dywedodd— Heb fyrs d i mewn i fanylion cwestiwn yr Eg- lwys Wyd/Liig, gallaf dclyweyd y bydd mesur y Weinyddiaeth yn cael ei nodweddu o leiafganddwy egwyddor-un, na bydd un anghyfiawnder i gael ei wneud i unrhyw ddyn byw a'r llall, fod y cwestiwn i gael ei drin yn y fath fodd na ddywedir yn y dy- fodol fod unrhyw anghyfiawnder wedi ei wneud i'r naill grefydd yn fwy na'r llall. Byddai y mesur yn anmherffaith pe byddai ynddo hadau anesmwythder dyfodol. Rhaid ymdrin ag ef unwaith o gwbl, mewn trefn i sylw y Senedd gael ei droi at faterion ereill. Mae anhawsderau dirfawr ynglyn a'r cwestiwn, ac nis gellir ei benderfynu yn deg achyfiawn ond drwy gydoddefiad. Rhaid ymarfer barn boliticaidd oleu- edig yn y mater, yn hytrach na barn grefyddol un- ochrog. Gyda golwg ar gynnildeb yn y treuliau cenhedlaethol, yn neillduol yn y fyddin a'r llynges, y mae genyf yr ymddiried mwyaf yn Mr Cardwell a Mr Childers y gwneir y Ueiliad yn y treuliau yn effeithiol, end yn raddol, ac nid yn frysiog. Ar bwngc y tugel, nid ydwyf hyd yma wedi pleid- leisio dros nac yn erbyn. Gwelais gynnifer o'r hyn a feddyliwn i yn yn wrthddadleuon sylweddol i'r tugel, tra ar y llaw arall, gwelais gynnifer o wrth. ddadleuon i'r gyfundrefn fely maeyn awr ynbodoli, fel y teimlais amheuaeth mawr beth a ddylai dyn sydd yn dymuno gwelliant parhaus sefydliadau ei wlad wneud. Fy ngwrthddadleuon i'r tugel oedd- ynt y rhai hyn. Meddyliwn y dylai sefydliadau gwlad fod y fath ag a dueddent i feithrin yspryd gwrol, gwirioneddol, a diofn yn y bobl; ac y byddai unrhyw sefydliad a gai effaith wahanol yn sefydliad drygionus. Difynais fy hunan lawer gwaith ddy- wediad nodedig Sidney Smith, 'mai nid wrth y tugel-gist (ballot- box) -m ai nid wrth ddirgelu eu golygiadau politicaidd y gyrodd y Dutchmen y Spaeniaid allan o Holland, neu yr enillodd yr Amer- icaniaid eu hannibyniaeth;' a gallaf ychwanegu mai nid wrth weithrediad dirgelaidd, ond agored, y sicr- haodd yr Ysgotiaid eu hannibyniaeth gwladol, ac yr ennillasant eu rhyddid crefyddol. Yr wyf hefyd, gyda llawer o gywirdeb yn ddiammheu, wedi dadleu y fantais y mae prawf caled yn ei roddi i bawb o honom; a bod pob dyn a gyflawnodd unwaith weithred a'i gosododd yn agored i berygl yn gryfach ac yn well dyn o wneud hyny. A difynais ar hyn eiriau mawreddog Milton, ae nid ar hyn yn unig, ond ar gwestiynau o'r un natur, lie y dywed, gyda golwg ar yr anturio i berygl, a bod yn agored i brawf, yr hyn y mae pawb yn y byd yma o angen- rheidrwydd yn agored iddo, pa un bynag ai mewn teulu ai inewn gwladwriaeth- I Nis gallaf foliannu y rhinwedd ffoadurol, anymarferol, a dianadl hwnw nad yw byth yn anturio allan ac yn gwel'd ei elyn ond yn ymlusgo allan yn llechwraidd o'r yrfa lie y mae llawryf anfarwol i'w hennill, ond nid heb lwch a gwres.' Nid heb lwch a gwres y sicrheir dim sydd yn werth ei gael yn y wlad hon; ac oblegid hyny, hyd yr amser hwn yr wyf wedi bod o'r farn, er pob perygl—pob perygl, yn ddiammheu, i newid mawr, a cholled fawr, a dioddefaint mawr-clylai y gyfundrefn o bleidleisio yn agored gael ei pharhau. Pa ham, ynte, y cyfnewidiais fy ngolygiadau ? Wel, y mae yn ddyledus i raddau mawr i'r hyn a ddaeth dan fy sylw yn ystod yr etholiad diweddaf. Nid am fy mod yn gobeithio am unrhyw welliant mawr trwy y tugel gyda golwg ar lwgrwobrwyaeth. Nid wyf yn meddwl y bydd yn offeryn effeithiol yn erbyn llwgrwobrwyaeth. Nid am fy mod yn credu fod brawychiad, fel ei harferir gan y cyfoethog a'r galluog tuag at y tlawd yn cynnyddu, er ei fod etto yn parhau i raddau helaeth, ond yn hytrach yn llei- hau yn raddol, a bod y teimlad cyhoeddus yn ym- godi bob blwyddyn, yr hyn a'i gwna yn fwy an- hawdd i arfer y fath frawychiad. Ond yr wyf yn sylwi fod annioddefganvch y naill ddyn tuag at y llall mewn materion gwleidiadol, yn gystal ag mewn materion Greill, yn cael eu dwyn i'r fath bwynt per- yglus o gyffroad yn ystod yr etholiadau, fel y mae yn ddyledus i ddosparth mawr o'r etholwyr i gael eu diogelu oddi wrtho trwy foddion a'u galluoga i gofnodi eu pleidleisiau heb sarhad na niwed o un- rhyw ochr. Sylwais ar fan fasnachwyr yn ystod yr etholiad diweddaf, a barhaodd bedwar mis, nad oeddynt nemawr byth yn rhydd oddi wrth frawych- iad, ac oddi wrth fygythion o golli eu cwsmeriaid; a hyny nid oddi wrth y cyfoethocaf o'u cwsmeriaid yn unig, ond oddi wrth y tlotaf hefyd. Sylwais hefyd nad oedd dynion yn gallu myned i roddi eu pleidleisiau heb fod yn agored i niwed mewn llawer o amgylchiadau, ac i sarhad ynddynt oil, yr hyn a deflid o'r neilldu gan y dynol a'r gwrol fel yn an- heilwng o sylw, ond a gai effaith ar ran fawr o'r etholwyr, y rhai nad oedd ganddynt ddyddordeb cryf mewn materion gwleidiol, i'w hattal hwy rhag cymmeryd unrhyw ran yn etholiad aelodau. Yn awr, yr wyf yn meddwl y dylai y prawf gael ei gyf- artalu i'r amgylchiadau. Gall, ac y mae ar achlysur- on neillduol, pan y mae ein crefydd neu ein rhyddid mewn perygl, y dylem anturio pob peth—dylem beryglu ein meddiannau bydol, a hapusrwydd ein teuluoedd ond nid wyf yn sior y gelwir ar ddyn yn etholiad aelod dros sir neu fwrdeisdref i beryglu colli ei fara a dinystrio ei hunan a'i deulu. Yr wyf yn meddwl, gan hyny, fy mod wedi cario yr egwyddor yn rhy bell. Mae yr egwyddor yn un dda, fel y cymhwysir hi at achlysuro y mawr, ond nid yw i gael ei chario yn rhy bell mewn pethau cyffredin; ac yr wyf yn gwbl foddhaus yn fy meddwl, er sicrhau i ni etholiadau rheolaidd; ac mewn trefn i amddiffyn y dosparth mwyaf tawel a heddychol o'n poblogaeth, y rhai nid ydynt yn wleidiadwyr diys- gog, y mae yn angenrheidiel i ni gael cyfundraeth o I bleidleisio dirgelaidd."
BRWYDR YN AFGHANISTAN.
BRWYDR YN AFGHANISTAN. Cadarnheir y newydd am orchfygiad Abdool Rahman Khan. Cymmerodd y frwydr le ar ol y 24ain o Ragfyr, ond ni wyddis eto y dyddiad yn iawn. Y mae milwyr Abdool Rahman, wedi ymuno a milwyr Ameer Shere Ali.
BRWYDR FAWR YN PARAGUAY.
BRWYDR FAWR YN PARAGUAY. Y mae y newydd wedi [cyrhaedd i Rio de Janeiro, o eisteddle y rhyfel, hyd Rhag. 24 yn hysbysu fod y fyddin Paraguayaidd wedi cael ei Uwyr chwalu ar yr lleg o Ragfyr, yn Villetta. Cymmerwyd tair mil yn garcharorion gan y Braziliaid, a chyda 200 o wyr yn unig y diangodd Lopez. Yr oedd llynges Brazil yn myned i fyny yr afon Paraguay, i gymmeryd meddiant o Assumption. Ystyrir fod y rhyfel ar ben. Ymddengys yn ol y newydd diweddaf, nad oedd goruchafiaeth y Cyngreirwyr mor Ilwyr ag y rhoddwyd ar ddeall ar y cyntaf. Bu yn frwydr galed rhwng 10 mil o'r Cyngreirwyr, a 6 mil o'r Paraguayaidd, o saith o'r gloch hyd ganol dydd. Lladdwyd llawer o'r ddwy ochr. Ar- chodd Lopez i'w filwyr anelu at flaenoriaid y gelyn, a dyna y rheswm fod cynifer o'r swyddogion wedi cwympo. Yn ol y newydd diweddaf, yr oedd y Paraguayaid yn dal gafael o Angostura, ac felly yr oeddynt yn gallu atal cyflenwadau y Cyngr eiriaid.
CHWYLDROAD YN JAPAN.
CHWYLDROAD YN JAPAN. CYMMEKIAD HAKODADI GAN Y GWETHEYEELWYE. Gwarchaewyd Hakodadi gan saith o longau y gwrthryfelwyr, a chymmerwyd hi ganddynt. Ar- weinid yr ymosodiad gan dramorwyr. Y mae llongau rhyfel ei Mawrhydi, yr Argus a'r Satellite, a'r llong ryfel Ffrengig Venus, wedi myned i Hak- odadi. Y mae y bobl dramorol yn ddiogel heb der- fysgu arnynt.
AMERICA.
AMERICA. Dywed telegram o Washington fod yr Arlywydd Johnson wedi anfon ddydd Sadwrn diweddaf i Senedd yr Unol Dalaethau yr amodau y cytunwyd arnynt gyda Lloegr, er penderfynu achos yr Ala- bama a chwestiwn brodoriad. Y mae y cyhuddgwyn yn erbyn Meistri Jefferson Davis, Breckenridge, wedi cael eu rhoddi i fyny. Gwrthodwyd yn Nhy y Cynnrychiolwyr gynhyg- iad Mr Banks, i estyn nawddogaeth yr Unol Dal- aethau i Hayti a San Domingo, trwy fwyafrif o 126 yn erbyn 35.
YR ETHOLIADAU YN YR YSBAEN.…
YR ETHOLIADAU YN YR YSBAEN. Dechreuodd yr etholiadau i'r Gynghorfa Gyfan- soddiadol ddydd Iau diweddaf, ac aethant yn mlaen heb ddim terfysg. Yn Madrid, cafodd yr ymgeiswyr pleidiol i frenhiniaeth 12,000 o bleid- leisiau bob un, a'r rhai pleidiol i weriniaeth oddeutu 2,700 bob un. Ystyrir yn gyffredin mai pleidwyr brenhiniaeth sydd wedi bod yn fwyaf llwyddianus. Cyhoedda y Gaulois, un o newyddiaduron Paris, yr hwn sydd yn deall cyfrinach y Cadfridog Prim oreu o'r un, mai gan y Dug D'Aosto, o Itali, y mae y siawns mwyaf tebygol am orsedd wag Ysbaen.
|Y CHWYLDROAD YN CUBA.
Y CHWYLDROAD YN CUBA. Dywed yr hysbysiaeth ddiweddaf o Constantin- ople, fod yr holl Wirfoddolwyr Groegaidd, oeddynt wedi rhoi eu harfau i lawr yn Crete, i gael eu cludo ar fwrdd llong Ffrengig yn ol i Groeg, ac ystyrir fod y chwyldroad ar ben.
TWRCI A GROEG.
TWRCI A GROEG. Derbyniodd Llysgenad Twrci yn Paris, ddydd Mawrth, oddiwrth Lywodraeth y Sultan, gyfar- wyddiadau i arwyddo y datganiad dynwyd allan yn y Gynhadledd. Dywedir fod aelodau y Gynhadledd yn bwriadu anfon ysgrifenydd i Athen i hysbysu Llywodraeth Groeg am amodau y cytundeb, mor gynted ag ei llawnodir gan yr holl bleidiau. Dywed y Pa trie, am ddydd Mawrth, fod M. Rangabe wedi ysgrifenu i Athen, yn anog y Weinyddiaeth i fab- wysiadu moddion heddychol. Paroddpresenoldeb llong ryfel berthynoliDenmark yn nyfroedd Groeg ychydig amser yn ol, i rai dybio fod y Brenhin ieuangc yn bwriadu rhoi ei swydd i fyny, a chadarnheir y dyb yma yn awr mewn new ydd o Athen, yn sicrhau os na symmudir yr anhaws- derau yn fuan mai felly y gwna.
LIVERPOOL.
LIVERPOOL. YSGOL SABBATHOL WESLEYAID CYMREIG SHAW STREET.—Cynhaliwyd cyfarfod mewn cyssylltiad a'r ysgol uchod, nos Fawrth, Ionawr 12fed, o dan lyw- yddiaeth y Parch. S. Davies. Dechreuwyd y cyfar- fod am 7 o'r gloch, trwy fawl a gweddi. Wedi hyny, galwodd y llywydd ar Mr R. W. Pritchard, yr ysgrifenydd, i ddarllen mynag yr ys- gol am y flwyddyn ddiweddaf, yr hwn oedd yn cyn- nwys ystadegau hynod o ddyddorol ac annogaethol. Adroddwyd amryw Salmau, emynau, a dadleuon gan blant yr ysgol. Cawsom yr hyfrydwch o'u clywed yn canu gwa- hanol donau, er boddhad i bawb oedd yn eu gwran- daw. Yr oedd y modd yr aethant drwy eu gwaith yn dangos yn eglur mai nid ychydig o drafferth gymmerodd Mrs Thomas, Richmond Terrace, a Miss Davies, Queen's Road, i'w dysgu. Anerchodd Mr John Edwards y cyfarfod yn fedrus a phwrpasol iawn. Ar ddiwedd y cyfarfod, anrhegwyd y plant a gwa- hanol lyfrau, yn amrywio mewn gwerth, am ddysgu allan o air Duw yn ystod y flwyddyn, a therfynodd y llywydd y cyfarfod trwy weddi.- Un oedd yno.
Advertising
THE MANUFACTURE OF JEWELIEEY.—The striking develop- in ment of Fine Art productions in this branch of the industrial trades since the period of the great Exhibition is admirably exemplified in a most interesting little work just published by Mr. J. W. Benson, who holds the appointment to H.R.H. the Prince of Wales, and H.H. the Maharajah of Burdwan, of 25, Old Bond Street; 99, Westboume Grove; and the City Steam Factory, 58 and 60, Ludgate Hill. It is profusely illus- trated with the most beautiful designs of Bracelets, Brooches, Earrings, Lockets, &c., &c., in every conceivable style, and with" prices attached; and thus the intending purchaser is enabled to make a selection suited to his taste, and have it forwarded to any part of the United Kingdom, India, or the Colonies. The price of this most useful guide is Twopence, for which it is forwarded post free, and to any one who con- templates a purchase, either for personal wear or for a wed- ding, birth-day, Christmas, or other present, it will be found of the very greatest service.
Family Notices
Genedig-aetliau, Priodasau, Marwolaetha u. GENEDIGAETHAU. Dydd Llun, Ionawr lleg, priod Mr W. C. Davies, Penbaily, ar ferch. Ionawr lleg, priod Mr. D. Williams, Draper, &c., Llansawel, ar ferch. Ionawr 4ydd, priod- Mr David Davies, Rhunglyn, Llansawel, ar fab. PRIODASAU. Ionawr 9fed, yn nhapel Glynarthen, ger Castell- newydd Emlyn, drwy drwydded, gan Mr W. Morgan, y cofrestrydd, Mr David Morris, Cefnmaesmawr, a Miss Sarah Thomas, Pantyrodyn, y ddau o blwyf Troedyrawr. Rhagfyr 24ain, yn Swyddfa y cofrestrydd Caer- fyrddin, Mr John Gibbs Kerby, Cross Inn Farm, a Miss Rachel Davies, Ffynnondilo, Llanegwad. Ionawr Sfed, trwy drwydded, yn Eglwys y plwyf, Dwygyfylchi, Mr Thomas Jones, Maenau Cottage, a Miss Jane Evans, o'r un lie. MARWOLAETHAU. Ion. 14eg, Mrs Ann Evans, anwyl briod Mr T Evans, Abergwenlaes, Cilycwm, wedi rhai o wythnosau o gystndd, yn 40 mlwydd oed. Gadawodd briod tyner y'nghyd a 7 o blant pur ieuainc i alaru eu colled ar ei hoi. lonawr 14eg, wedi hir nvchdod, Mrs. Elizabeth Jones, Tyn ybryn, Pentrefoelas, (mam Mr Jones, Tyn y bryn a Mrs Roberts, Brynhyfryd,) yn 90 mlwydd oed. Hebryngwyd ei rhan farwol i fynwent y Llan Pentrefoelas y dydd LInn canlynol gan y gwahodded- igion. Bu yn aelod Syddlawn a selog am yr ysbaid maith o 40 mlynedd gyda'r Annibynwyr yn Bethel. Ionawr laf, Owen Williams, bachgen 2fl. a 3 mis oed i Owen ac Anne Williams, Cae clyd, Blaenau Festiniog. (Dymunir ei gofnodi yn y Drych Americanaidd." to lonawr 8fed, Miss Kate Owen, 17eg oed (genedigol 0 Rhos y fol, Mon) yn ngwasanaeth Mr!; J". Hughes, Draper, Bethania Festiniog, yndrasydyn. Yroedd yn Draper, Bethania Festiniog, yndrasydyn. Yroedd yn aelod -yda'r T. C. yn y Tabarnacle. Ionawr 15fed, mewn canlyniad i ergyd o'r parlys mud, Priod Mr John Evans, Saermaen, Penmaen- mawr. Yr oedd yn wraig a berchid yn fawr gan ei chydnabod. Rhag 21, 1868 bu farw Mr John Simons, George Inn, Llansawel, yn 55 oed,
Y FASNACH YD.
Y FASNACH YD. LLUNDAIN, Dydd Llun.—Tr oedd y cyflenwad o weaith Seis- nig yn brin, a gostyng-odd y pris o 4s i 2s y chwarter. Araf iawn yr oodd gwenith tramor yn myned, a'r pris wedi disgyn. 2s i 3s yn is na'r Llun blaenorol, Mewn haidd at fragu yr oedd y gostyngind hefyd yn gyffelyb. Nid oedd ond ychydig alw am geireh, a'r pris 6c y chwarter yn llai. Digychwyn iawn oedd y fasnach yn y blawdiau, a'r prisiau yn liai. LIVERPOOL, Dydd Mawrth.—Araf iawn oedd y fasnach mewn g-wenith, a'r prisoedd yn is. Grwerthai ffa yn well. Yr oedd y gwenith Indiaidd, obleg'id cyflenwad mawr yn y farch- nad, 6c yn is. Cyfyng iawn oedd y galw am wenith, a'r pris wedi g-ostwng- o 2c i 3e y cant. Yr oedd y blawdiau Is y sa-ch yn is.
ANIFEILIAID.
ANIFEILIAID. LLUXDAIX, Dydd Llun.—Yn y farchnad yr oedd 3,880 o an- ifeiliaid, 16,420 o ddefaid ac wyn, 45 o loi, a 260 o foch, heb- law 1545 o anifeiliaid, a 60 o loi tramor, 540 o Scotland, a 376 o'r Iwerddon. Hwyrfrydig iawn oedd y fasnach mewn cig eidion. Gwnaed eryn fasnach mewn defaid, a'r prisoedd o 2c i 3c y 14 pwys yn uwch. LIVERPOOL, Dydd Llun.—Yr oedd yn y farchnad 2,412 o wartlieg, a 9.655 o ddefaid. Yr oedd y cyflenwad o wartheg a defaid yn llai na dydd LIun diweddaf. Yr oedd galw da am y naill a'r llall am brisiau uweh. Yr oedd stoe da yn brin.
MASNACH METTELOEDD, &c.
MASNACH METTELOEDD, &c. PLWM. English Pig, 19p Os Oc i 19p Os Oc y dynell. Spanish pig, 18p 15s i 19p Os. Plwm coch, o 21p Os i 21p 0s plwm gwyn, 27p Os Oc i 28p Os Oc y dynell. C):Illtl, IG.-Pails, 5p 10s Oc i 5p 15s Oc y dynell yn y gweith- iau; Common bars, 5p 15s Oc i 6p Os Oc.
MASNACH MARCHNADOEDD CYMREIG.
MASNACH MARCHNADOEDD CYMREIG. ABEKGELB, Ionawr 16.-Gwenith, 17s Oc i 18.3 Oc yr hob haidd, 12s 6c i 14s Oc yr hob; ceirch, 9s Oc i 10s Oc yr hob; ffa, 17s Oe i 18s Oe yr hob; blawd ceirch, 38s Oc i 40s Oc y 240 pwys. BALA, Ionawr 16.—Gwenith, 30s Oc i 30s Oc y pwn; blawd ceirch, 40s i 40s Oc y pwn haidd, 153 Oc i 16s Oc yr hob; ceirch, o 9s Oe i 10s Oc yr hob. Cig eidion, o 6c i 8c y pwys cig dafad, 612C i 8e y pwys; ymenyn ffres, 16c i 16e y pwys ymenyn llestri, Oc i Oc y owys. BANGOR, Ionawr 15.—Gwenith, o 50s Oc i 53s Oc y chwarter haidd, 35s Oc i 38s Oc; ceirch, 25s Oc i 28s Oc; blawd ceirch, 378 i 39s y 240 pwys.; ymenyn ffres, Oc i Oc y pwys; cig eidion, 6c i 8c y pwys cig dafad, 7c i 8e y pwys; hwyaid, 3s Oc i 3s 4c y ewpl; cywion ieir, o 2s 6c i 3s Oc y cwpl; wyau, 0 am Os. CASTELL NEWIDD EMLYN, Ionawr15.-Gwenith, 8s Oci 8s 6e y bwsel 64 pwys haidd, 4s 6c i 5s Oc y bwsel o 54 pwys; ceirch, 2s 9c i 3s 3c y bwsel o 40 pwys; ymenyn ffres, 14c i 15c y pwys llestri, 13c i 13jc y pwys; caws, 2e i 3c y pwys; cig eidion, 6c i 8c cig dafad, 6c i 7c y pwys; eig Ho, o 6c i 6c y pwys; cig oen 6e i 6,1 c y pwys; inoch mawr, 9s i 9s 6c y 20 pwys gwlan, o Is Ie i Is 6c y pwys; pytatws, o 2s 6c i 3s Oc y bwsel. CAERFYRDDIN, lonawr 16.-Gwenith, o 6s Oc i 6s 6c y bwsel; haidd, 4s 5c i 4s 7c y bwsel; ceirch, 2s 6c i 3s Oc y bwsel o 40 pwys; blawd, 32s i 45s y sach o 280 pwys. CAERNARFON, IonavoT 16.Gwenith, o 50s i 53s y chwarter haidd, 36s Oc i 37s Oc chwarter ceirch, o 24s 6c i 27s Oc y chwarter; blawd ceirch, o 38s Oc i 38s Oc y 240 pwys. CONWY, Ionawr 16.-Gwenith, 16s 6c i 18s Oc yr hob haidd 12s 6e i 13s 6c yr hob ceirch, 8s 9c i 9s 6 c yr hob blawd ceirch, o 37s Oci 38s Oc y 240 pwys. CORWEN, Ionawr 15.—Gwenith, 30s Oc i 30s 0 y pwn; haidd, 15s Oc i 16s Oc yr hob ceirch, 9s i 10s yr hob; blawd ceirch, 40s 0c i 40s y pwn; cig eidion, 6e i 7Qe pwys; cig dafad, 7c i Se y pwys cig llo, Oc i Oc; ymenyn ffres, o 16c 116gO y pwys; ymenyn llestri, OOe i OOe y pwys. CROESOSWALLT, Ionawr 13.-Gwenith, 7s 6c i 8s 3c; haidd at fragu, 6s 6c i 7s 2c; etto, at falu, 6s Oc i 6s 6c; ceirch, 4s 6c i 5s 6c. DINBYCH, Ionawr 13.—Gwenith, o 18s Oc i 19s Oe yr hob; haidd, 15s Oc i 16s Oc yr hob ceirch, 9s Oc 1 10s Oc yr hob; ymenyn ffres, o 18c i 20c y pwys, yr ymenyn llestrr, 15gc 116c y pwys. GWRECSAM, lonawr 14.—Gwenith gwyn, 8s 6c i 8s 9c y bwsel; coch, 8s Oc i 8s 6c.; haidd, 7s Oc i 7s 2c.; ceirch 4s Oc i 4s6c.; ymenyn ffres, olSci 20c y pwys; cig eidion, 0 7c i Be y pwys; cig dafad, o 7c i 8c cig llo, 7c i 8c y pwys I pytatws, 2s 6c i 3s 0c y mesur; hwyaid, 4s 9c i 5s Oc. LLANEBCHYMEDD, IOllawr.13.-Gwenith, 50s Oc i 51s Oc y chwarter haidd, o 33s Oc i 36s Oc y chwarter; ceirch, o 21s Oc i 22s Oe. y chwarter; pytatws, 4s Oc y 100 pwys ymenyn ffres, OOe i c y pwys; cig eidion, o 6c i 8c y pwys; eig dafad, 6e i 9c y pwys; cig Uo, o 6e l 7c y pwys; cig moeh (hams) OOc i Oc y pwys. LLANGEFNI, lonawr 13.—Gwenith, 49s i 52s Oc y chwarter haidd, 35s i 37s Oc ceirch newydd, 24s Oe i 27s Oc; ymenyn ffres, c i c y pwys; hallt, c y pwys cig eidion, o 6c i 9c y pwvs; cig dafad, 6c i 10c cig llo, 0c i Oc y pwys; pytatws 0s 0c y 100 pwys. MACHYNLLETH, Ion. 13.-Gwenith, o 26s Oc i 278 Oc y pwn; haidd, 5s Oc i 5s 6c y Winchester ceirch, 3s 6c i 4s Oc y Wm- chester; blawd ceirch, o 37s Oc i 3ss 0c y 240 pwys; pytatws, 6c y 10 pwys ymenyn ffres, 15c i 15c y pwys ymenynllestri, 14c i 14gC y pwys; cig eidion, 6|c i 7c y. pwys; cig dafad, 52c l 6c gwer, 4^c i 5c y pwys. PWLLHELI, lonawr 13.-Haidd, 52s Oc i 52s Oc y chwarter ceirch, 23s i 24s.; ymenyn ffres, 16c i 17c y pwys; ymenyn llestri, 15c i 15c y pwys. RUTHIN, Ion. IS.-G-wenith, o 19s Oc i 19s Oe yr hob, haidd, 15s0c i 16s 0c; ceirch, o 10si 10s 6c yr hob; ymen$n ffres, 20c i 20c y pwys; llestri, 15c i 16c y pwys. TREFFYNON, lonawr 15.—Gwenith, 18s i 19s yr hola haidd, 14s i 1615 yr hob ceirch, 815 6c i 9s yr hob pytatws, 6c y 10 pwys; ymenyn ffres, o 18c i 18c y pwys; ymenyn llestri, 16c i 17c y pwys; cig eidion, 7c i 7gC y pwys; cig dafad, go i 6e y pwys. WYDDGRUG, Ionawr 13.—Gwenith, o 18s 6c i 19s Oc yr hob; haidd, o 15s Oe i 16s Oc; ceirch, 10s Oc i 10s 6c; pytatws, o Os i Os; ymenyn a 1Se i ISc y pwys. =:wa
Advertising
PELENI HOLLOW AY.—Dyma brif ryfeddod yr amseroedd diweddar. Mae y feddyginiaeth anngiiydmarol yma yn creu chwant at fwyd, yn eryihau yr ystumog, yn glanhau yr afu, yn puro y cyiansoddiad, yn bywiocau y gewynau, ac yn adferu iechyd da. Mae y gofynion dirfawr am y peleni hyn yn mhob parth o'r -by yn synu pawb ac y mae un prawf yn argyhoeddi y niwvaf ammheus nad oes yr un feddyginiaeth gystal a Phcleni Holloway i symmud ymaith bob doiur sydd yn digwydd i'r hil ddynol. Maent yn fen- ditli ir cystuddiedig, ac yn gymmwynas i bawb sydd yn diodde aliechyd rrewnol neu alianol.
YR WYTHNOS.~
7 Mae pob anfantais a oddefa dynion oblegid eu "Ydd yn. erledigaeth. Cafwyd enghraifft ychwa- negol o r yspryd yma yn y Wyddgrug yn ddiwedd- ar, Bu farw plentyn i rieni yn perthyn i'r Bedydd- wyr, a chan nad oedd wedi ei fedyddio, yr oedd yn ol Credo yr Eglwys Sefydledig y ta allan i gylch ywyd tragwyddol, a thu allan i gylch bedydd ristionogol. Galwodd ei rieni gyda'r offeiriad, y • Jenkin Davies ond yr unig gysur a gawsant "ad y gallasent ei gladdu yn y nos, a hyny mewn tawrwydd dwys, yr hyn fel pe buasai hunan- ofrudd. Galwodd y Parch. Mr James, gweinidog Y edyddwyr, gydag ef drachefn ar gais y rhieni, ddim pwrpas. Yr oedd yspryd yr offeiriad mor gar fel na allai ddarllen gwasanaeth uwchben y dr^111 ^fr-dyddiedig; ond dygwyd ef ato ei bun drwy ei fygwth, os na buasai y bedd yn agored yn awr bennodol yn y prydnawn, y dirywid ef i P- Yr oedd cydwybod y gwr Eglwysig mor ys- ^yta fel yr oedd yn well ganddo blygu i adael i'r «Ndd°i Anerchodd y Parch. Mr James J, ^th borth y fynwent, ac yr oedd yno lawer ymgasglu gan newydd-deb yr amgylchiad. Qa ae^1 y perthynasau at y bedd, a gosodasant y corph i lawr mewn distawrwydd perffaith. Mae 18ryd erledigaeth mor gryf yn yr Eglwys Sefydl- edi 6 Yn awr ag ydoedd yn oesoedd y lladd a'r llosgi. j a ddadl newydd dros gael y mynwentydd /°1 yn rhydd i weinidogion o bob enwad i WOiriyddu ynddynt ar gladdedigaeth eu meirw. Y lnac y fath gulni, a rhagfarn, a dallbleidiaeth yn |^aeud rnwy na dim arall er creu a pharhau drwg- "tuad yn Ymneillduwyr y Dywysogaeth at yr glwys Sefydledig.